Maktabgacha ta’lim muassasalariga jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini rejalashtirish va tashkil etish metodikasi (5-amaliy mashg‘ulot) - Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim - Referatlar

Maktabgacha ta’lim muassasalariga jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini rejalashtirish va tashkil etish metodikasi (5-amaliy mashg‘ulot)

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

21.0849609375 KB

Ko'chirib olish

Maktabgacha ta’lim muassasalariga jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini rejalashtirish va tashkil etish metodikasi (5-amaliy mashg‘ulot) Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari bolalarni jismoniy mashqlarga muntazam o‘rgatishning asosiy shaklidir. Mashg‘ulotlarning ahamiyati harakatlar madaniyatining kompleks shakllanishi, sog‘lomlashtirish, ta’limiy va tarbiyaviy vazifalarni muntazam amalga oshirishdan iboratdir. Bu vazifalarning bajarilishi bolalarning jismoniy kamoloti, organizmning funksional takomillashuvi, ular sog‘lig‘ining mustahkamlanishi, to‘g‘ri harakat ko‘nikmalarining egallanishini, jismoniy sifatlar hamda jismoniy tarbiya va sportga nisbatan qiziqishni uyg‘otib, shaxsni har tomonlama rivojlantirilishini ta’minlaydi. Mashg‘ulotlarda sog‘lomlashtirish vazifalarini amalga oshirishga bolalarning har tomonlama harakat faoliyati yo‘li bilan erishiladi. Ular organizmdagi barcha funksional jarayonni, uning optimal gigiyenik va chiniqtiruvchi sharoitlarda hayotiy faoliyatni kuchaytirishga yordam beradi. Ta’lim-tarbiyaviy vazifalar mashg‘ulotlar jarayonida bolaning ma’naviy- axloqiy sifatlarini shakllantirish, jismoniy tarbiya va sport sohasiga oid ba’zi elementlar bilimlar va terminlarni ma’lum qilish, to‘g‘ri harakat ko‘nikmalari hamda jismoniy sifatlarni tarbiyalash yo‘li bilan hal etiladi. Mashg‘ulotlar xushchaqchaq, intizomli, atrof-muhitda yaxshi harakat qila oladigan, belgilangan vazifaga muvofiq tez va ishonch bilan, maqsadga yo‘nalgan holda faoliyat ko‘rsata oladigan, shuningdek, axloqiy sifatlar va ijodiylik namoyon eta oladagan kishilarni tarbiyalashga xizmat qiladi. Jismoniy mashg‘ulotlar kuzda, qishda va bahorda binoda hamda ochiq havoda o‘tkaziladi. Yoz paytida barcha mashg‘ulotlar (yomg‘irli kunlardan tashqari) ochiq havoda, jismoniy tarbiya maydonchasida o‘tkaziladi. Binoda va ochiq havodagi mashqlar o‘zaro aloqadadir: ular barcha sog‘lomlashtirish va ta’lim-tarbiyaviy vazifalarning kompleks tarzda hal etilishini ta’minlaydilar. Mashg‘ulotlarni o‘tkazish sharoiti ularning ba’zi o‘ziga xos xususiyatini belgilaydi. Binoda sog‘lomlashtirish-gigiyenik shartlarga rioya qilgan holda o‘tkaziladigan (derazalar

ochiq holda, yengil kiyim va poyabzalda) mashg‘ulotlar harakatlarning to‘g‘ri, go‘zal va aniq bo‘lishini ta’minlaydi, umumiy harakat madaniyatini tarbiyalaydi. Ular turli buyumlar bilan va musiqa jo‘rligida o‘tkazilishi mumkin. Mashg‘ulotlar strukturasi jismoniy mashqlarning bolalar tomonidan izchil bajarilishidan iboratdir. U qo‘yilgan vazifalar, nerv tizimning ish qobiliyati va bola organizmining har bir alohida yosh bosqichdagi xususiyatlari bilan belgilanadn. Mashg‘ulot paytida bola organizmining dinamikasi va uning psixologiyasini nazorat qilish tarbiyachining asosiy vazifalaridan biridir. Ta’lim va tarbiya jarayonining samaradorligi shunga bog‘liq. Harakat faoliyati jarayonida yurak qisqarishi chastotasi ko‘rsatkichlarini o‘rganish mashg‘ulot boshlanishida uning asta-sekin osha borishi, so‘ng kuchaya borib, mashg‘ulotlarning asosiy qismida yuqori darajaga yetishini va mashg‘ulot so‘ngida asta-sekin pasayishini ko‘rsatdi. Bunday izchillik bir tomondan, qon aylanish tizimining faoliyati va organizm ish qobiliyati bilan; ikkinchi tomondan diqqat e’tiborni qaratish, reaksiya tezligi kabi psixik jarayonlarning kechishi va shu bilan bog‘liq ravishda harakatlarning juda aniqligi bilan belgilanadi. Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari o‘zaro bog‘liq uch qismdan: kirish yoki tashkiliy, asosiy va yakunlovchi qismdan iborat. Ta’limiy, tarbiyaviy va sog‘lomlashtirish vazifalari mashg‘ulotning har bir qismi uchun baravar muhim ahamiyatga ega. Mazkur vazifalarni bajarish bolalarga har tomonlama ta’sir etishni ta’minlaydi. Mashg‘ulotning kirish qismi vazifalari va mazmuni. Jismoniy tarbiya mashg‘ulotining birinchi qismi qo‘yilgan vazifalar va uning asosiy qismidagi mashqlar mazmuniga ko‘ra turlicha bo‘lishi mumkin. Mashg‘ulotning bu qismidagi vazifasi bolalarda unga nisbatan qiziqish va emotsional kayfiyat paydo qilishdan, diqqatning tayyorgarlik darajasini tekshirishdan, ayrim harakat ko‘nikmalarini aniqlashtirishdan, bola organizmini asta-sekin mashg‘ulotning asosiy qismida kechadigan bir muncha intensiv faoliyatga tayyorlashdan iboratdir. Shu maqsadda bolalarga to‘g‘ri qad-qomatni tarbiyalashga, yassi tovonlikning oldini olishga yordam beradigan, fazoda mo‘ljal olish bilan bog‘liq,

bajarilishi ko‘p vaqtni talab qilmaydigan mashqlar va ularning variantlarini bajarish taklif etiladi. Bunday mashqlarga quyidagilar kiradi: saflanish mashqlari - turlicha saflanishlar va qayta saflanishlar; turli topshiriqlar bilan bajariladigan (yo‘nalishi ko‘rsatilgan burilishlar, boshlovchilarni almashtirish va boshqalar) yurish va yugurish; tarqalib yengil yugurish hamda keyinchalik katta va kichik davra, kolonna va hokazo bo‘lib saflanish; turli ko‘rinishdagi va yassitovonlikning oldini olish maqsadidagi yurishlar - tovonda, oyoq uchida, poldagi qalin shnur ustida, narvonda yurish va boshqalar. Kirish qismi bolalarning kolonnaga uch-to‘rttadan bo‘lib, doira bo‘lib saflanishi, tarqalishi va hokazolar bilan yakunlanadi. Bu bolalarni mashg‘ulotning asosiy qismi boshlanishidagi umumrivojlantiruvchi mashqlarni o‘rgatishga o‘tish uchun xizmat qiladi. Bu qism kichik guruhlarda 2 dan 4 minutgacha, o‘rta guruhlarda 3 dan 5 minutgacha, katta guruhlarda 4 dan 6 minutgacha davom etadi. Mashg‘ulotning asosiy qismi vazifalari va mazmuni. Mashg‘ulotning bu qismida bir holatda dastlab bolalarni umumrivojlantiruvchi mashqlarga, so‘ng asosiy harakatlarga o‘rgatish va jismoniy sifatlarni tarbiyalash vazifalari belgilanadi; ikkinchi bir holatda asosiy harakat mashqlariga o‘rgatish belgilanadi. Bu mashqlar yangi harakat materiali bilan tanishtirishni, avvaldan tanish mashqlarni turli variantlardan foydalanib takrorlashni, mustahkamlanish bosqichidagi harakat ko‘nikmalarini takomillashtirishni ko‘zda tutadi. Shundan so‘ng barcha bolalarni intensiv harakatga tortadigan qoidali harakatli o‘yinlar o‘tkaziladi. Bolalarning optimal psixik ish qobiliyatining davomsizligini hisobga olib juda qiyin vazifalar asosiy qismning boshida belgilanadi (masalan, bolalarni yangi material bilan tanishtirish yoki juda murakkab koordinatsiyali mashqlarni bajarish). Umumlashtiruvchi mashqlarni bolalar kichik buyumlar - bayroqchalar, tayoqchalar, chambaraklar, lentalar, arqonlar bilan bajaradilar. Chunki ular butun

organizmning funksional holatini yaxshilashga ta’sir etadi. Ular katta muskul guruhlarini asta-sekin iitensiv ishga jalb etish vazifalariga ko‘ra tanlanadi. Dastlab to‘g‘ri qad-qomatni shakllantirish va nafas olishni tartibga solish maqsadida (masalan, qo‘llarni yon tomonlarga uzatish va ularni ko‘krak oldida birlashtirish va boshqalar) qo‘l muskullari va yelka kamari muskullarini rivojlantirish hamda mustahkamlash mashqlari beriladi. Ikkinchi navbatda gavda uchun, orqa muskulini mustahkamlash va umurtqa egiluvchanligini rivojlantiruvchi (oldinga, orqaga va yon tomonlarga egilish, o‘ngga va chapga burilishlar-gavdani aylantirish) mashqlar beriladi. Qorin va oyoq (tovonlarni qo‘shuvchi) muskullarini rivojlantirib va mustahkamlovchi (cho‘qqayish, tizzadan bukilgan oyoqlarni ko‘tarish va boshqalar) mashqlar uchinchi navbatda beriladi. Bu mashqlarni bajarishda va ularni takrorlashda bola organizmini asta-sekin katta yuklamaga tayyorlab borish ko‘zda tutiladi. Shundan so‘ng asosiy harakatlarni o‘rgatishga o‘tiladi. Bunda ulardan biri bolalar uchun yangi, boshqalari esa o‘rganish va takomillashtirish bosqichida bo‘ladi. Maktabga tayyorlov guruhlarida bir, jismoniy tarbiya mashg‘ulotida asosiy harakatlardan iborat ikkitadan uchtagacha mashqni rejalashtirish maqsadga muvofiqdir. Ulardan biri yetakchi bo‘lib tarbiyachining asosiy e’tiborini talab qiladi, qolganlari esa bolalarga avvaldan tanish takrorlash va takomillashtirish maqsadidagi mashqlardan tanlanadi (masalan, uloqtirish va emaklash ishtirokidagi sakrashlar yoki yugurish ishtirokidagi uloqtirish va hokazo). Bu harakatlarni qo‘shib olib borishda ularning intensivlik darajasi hisobga olinadi. Yuqori darajadagi intensiv mashqlar bilan past darajadagi intensiv mashqlar yoki turli o‘rta intensiv mashqlar bilan qo‘shib olib borish juda maqsadga muvofiqdir. Shunday qilib, bolalar faoliyatining rangbarangligiga va harakat darajasining variatsiyalashga erishiladi, bu bola ish qobiliyatining darajasini ta’minlaydi. Mashg‘ulot yakunlovchi qismining vazifalari va mazmuni . Mashg‘ulotning o‘yindan so‘nggi yakunlovchi qismi tobora sekinlashadigan intensiv suratdagi yurishni o‘z ichiga oladi. U umumiy qo‘zg‘aluvchanlikning pasayishiga va

pulsning normallashishiga yordam beradi; yurish jarayonida bolalar bir necha nafas olish mashqlarini bajarishlari mumkin. Ba’zi hollarda yurish barcha bolalar ishtirokidagi kam harakatli o‘yin bilan almashtirilishi mumkin. Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari jarayonida bolalarda harakat ko‘nikmalarining rivojlanishi bilan bir vaqtda tezkorlik, chaqqonlik, chidamlilik, egiluvchanlik, kuch kabi jismoniy sifatlar tarbiyalanadi. Maktabgacha ta’lim muassasalarida an’anaviy usuldagi jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini tashkil etish (turli yosh guruhlari uchun namunaviy mashg‘ulot).

Adabiyotlar ro‘yxati: 1. T.S.Usmonxo‘jayev va boshq. “Maktabgacha ta’lim muassasalarida jismoniy tarbiya”.T.: “Ilm Ziyo”, 2006 2. K.M.Mahkamjonov va boshq. “Maktabgacha yoshdagi bolalarning umumiy va kengaytirilgan jismoniy tarbiyasi”. T.: “Ilm Ziyo”, 2006 3. “Ota-onalarga maktabgacha yoshdagi bolalarning gigiyenik tarbiyasi haqida”. Tuzuvchi: D.J.Sharipova. Ilm Ziyo nash. T.2007 4. M.Nuriddinova. Yozgi mavsumga metodik tavsiya. Toshkent, 2015

O'xshashlar

Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarini multimedia vositalari orqali tashkil etish (2-amaliy mashg‘ulot)

Maktabgacha ta’lim muassasalarida loy ishi mashg‘ulotlari (5 amaliy mashg‘ulot)

Maktabgacha ta’lim muassasalarida jismoniy tarbiya yo‘riqchisining vazifalari

Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlaridagi asosiy harakat turlari (4-Amaliy mashg‘ulot)

Maktabgacha ta’lim muassasalarida mashgulotlarni tashkil etish