Хоразмнинг антик даври археологияси - Madaniyatshunoslik - Referatlar

Хоразмнинг антик даври археологияси

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

31.5 KB

Ko'chirib olish

Хоразмнинг антик даври археологияси Режа: 1. Антик даври умумий тавсифи 2. Антик даври археологик ёдгорликлари хусусияти

Хоразмнинг антик даври сиёсий тарихи Ўрта Осиёнинг жанубий ҳудудлар билан бирдек кечмаганлиги туфайли ўзига хос маданият тараққиёти йўлидан боради. Маълумки, мил.ав. IV асрнинг бошларида ўлка аҳомонийлардан ажралиб чиққандан сўнг мустақил сиёсат юриб, Александр Македонский бошчилигидаги юнонлар таъсирига тушмайди. Ўлканининг кейинги давр тарихига оид маълумотларни манбаларда учрайди. Унда Кангуй давлатининг бешта кичик мулкларидан бири бщлганлиги маълумотлар мавжуд бўлиб, уни замонавий тадқиқотчи олимлар ҳамфикрликда Ургенч билан қиёслашади. Демак, бу ўлка мил. ав. III асрнинг иккинчи ярмидан бошлаб Кангуй давлати таркибига кирган бўлиши мумкин. Хоразм ҳудудидан милоднинг бошларига оид олд томонида ҳукмдор тасвири ва орқа томонида эса тамға туширилиб зарб қилинган тангалар Кангуйларнинг вассали сифатида ривожланган, деган хулосага келиш мумкин. Беруний келтирган маълумотларга кўра 305 йилда Хоразм африғийлар сулоласи томонидан мустақил бошқарилган. Ўлканинг бу даврга оид археологияси Хоразм археологик-этнографик экспедицияси (ХАЭЭ) ва бошқа экспедициянинг илмий изланишлар натижасида яхши ўрганилган. Бу давр манзилгоҳларининг қадимгиси аҳамонийлар даври шаҳар ва қишлоқлари тараққиётининг этиши билан боғлиқ. Антик даври жамияти ривожланиши ўлка ижтимоий-иқтисодий ва маданий тараққиёти жадаллашишига олиб келади. Натижада уларнинг маркази сифатида йирик шаҳарларнинг ривожланиши ва янгиларининг пайдо бўлиши содир бўлади. Илгари шаклланган Кўзалиқир ва Қалъалиқир кабилардан ташқари Жонбосқалъа, Тупроққалъа, Турпоққалъа, Қарқизқалъа, Қўйқирилганқалъа, Хазорасп ва бошқа шулар каби шаҳар туридаги манзилгоҳлар тараққий этади. Хоразмнинг бу даврга оид кўҳна шаҳарлари Ўрта Осиёнинг бошқа ҳудудлариникидан шакли жиҳатдан кескин фарқ қилади. Уларнинг айримларида арк қисми мавжуд. Шунингдек, шаҳристон мудофаа девори атрофида ҳаёт шаклланмаган ва шаҳарда кам ҳоллардагина ҳунармандчилик ишлаб чиқариш мавжуд бўлган. Кейинги йилларда

Хазорасп харобаларида амалга оширилган тадқиқот ишлари давомида мазкур белгиларнинг айримлар шаҳар учун хос эканлиги маълум бўлди. Умуман ўлканинг антик даврида маълум режа ва мудофаа тизими асосланган шаҳар марказлар пайдо бўлади. Йирик шаҳар марказлари учун сарой ва ибодатхона комплекслар, шаҳар ичкарисидаги уй-жой иморатлари хосдир. Хоразмнинг антик даврига оид Қўйқирилганқалъа нисбатан яхши ўрганилган ёдгорликлардан бири саналади. Унда ўтган асрнинг 50-йилларида С.П.Толстов тадқиқот ишларини олиб борган. Йирик шаҳар марказларидан Тупроққалъа Хоразмнинг маданий- маъмурий маркази бўлган. Манзилгоҳдан сарой ибодатхоналар ва уй-жой иморатларининг ўрни очиб ўрганилган. Лойдан ясалган ҳайкалчалар, хусусан хоразмшоҳлар ва уларнинг аждодлари тасвири тушириб ишланган ҳайкалчалар ва деворлардаги ранг-тасвир намуналари Хоразмнинг қадимги давр санъат намуналаридан дарак беради. Бу ерда саполлар сиртига битилган ёзув намуналари бир томондан қадимги

Адабиётлар: 1. Авдусин Д.А. Основы археологи. М. 1989. 2. Белениский А.М. Бентович И.Б, Болшаков О.Г. Средневековый город Средней АзИИ. Л. 1973. 3. Буряков Ю.Ф. Генезис и етапы развития городской културы Ташкенского оазиса. Т. 1982. 4. Древнейшие государства Кавказа и Средняя Азия в раннем железном веке. Средняя Азия в античную епоху Археология СССР с древнейших времен до средневековя Отв.ред. Г.А. Кошеленко. М. 1985. 5. Древний и средневековый город Восточного Мавераннахра Отв.ред. д.и.н. Ю.Ф.Буряков. Т.1990. 6. Кабиров Ж. Сагдуллаев А . Урта Осие археологияси. Т. 1990. 7. Сулейманов Р.Х. Древний Нахшаб. Проблемы сИВилизасИИ Узбекистана ВП в. до н.е. –ВП в. н.е. Самарканд-Ташкент, 2000. 8. Толстов С.П. По древним делтам Окса и Яксарта. М. 1962. 9. Филанович М. И. Ташкент. Зарождение и развитие города и городской културы. Т.,1983.

O'xshashlar

Сўғдиёнанинг антик даври археологияси

Шимолий Бақтриянинг антик даври археологияси

Жанубий Туркманистоннинг антик даври археологияси

Қадимги Чоч ва Фарғонанинг антик даври археологияси

Марғиёнанинг сўнгги бронза даври бронза даври археологияси