Қудуқлардан суюқлик кўтарилишининг назарий асослари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

55 KB

Ko'chirib olish

Қудуқлардан суюқлик кўтарилишининг назарий асослари Режа: 1. Қудуқда энергия баланси 2. Қудуқларнинг гидростатик таъсирида фаввораланиши 3. Кенгайган газ таъсирида қудуқларнинг фаввораланиши

Таянч сўзлар Нефт, газ, қатлам ва қудуқ туби босими, суюқлик-газ аралашмаси, компрессор усули, насос усули, эркин газ энергияси, кинематик қовушқоқлик. Қудуқда энергия баланси Қудуқларни ишлатиш жараенини асоси нефт еки газни ер юзасигага кўтариб чиқиш билан боғлиқ. Нефт еки газнинг қудуққа нисбатан оқими қатлам ва қудуқ туби босими айирмаси орқали таъминланади. Қудуқдан маҳсулот кўтарилиши табиий энергия W таб еки ташқаридан бериладиган W таш энергия таъсирида бажарилади. Суюқлик-газ аралашмаси қудуқдан кўтарилгач, маҳсус устки ускуналардан ўтиб газ ажратгичга, сақлагич-улчов мосламасига ва ундан кон қувурларига йўналтирилади . Аралашманинг кон қувурлари орқали ҳаракатини таъминлаш учун қудуқ устида тескари босим сақлаб турилади. Юқоридагиларни ҳисобга олиб қуйидаги энергетик баланс (мувозанат)ни тузиш мумкин: W 1 +W 2 + W 3 = W кат + W таш Бу ерда: W 1 - суюқлик ва газнинг қудуқ тубидан қудуқ устигача кўтаришга сарфланган энергия; W 2 - суюқлик ва газнинг қудуқнинг устки ускунасидан ўтишига сарфланган энергия;

$W 3 - қудуқ устидан кейинги қувурлар орқали суюқлик ва газ ҳаракатини таъминлашга сарфланадиган энергия. Агар суюқлик аралашмаси ер юзасига факат табиий энергия ҳисобига кўтарилса ( яъни W таш =0) қудуқ фаввора усулида ишлатилади. W таш = 0 ҳолларида нефт қазиб олиш учун механизациялашган усулга ўтишга тўғри келади. Ташқаридан бериладиган энергия сиқилган газ еки ҳаво ердамида берилса, қудуқ компрессор усулида ишлатилади, насос ердамида берилса, насос усулида ишлатилади. Бир тонна суюқликнинг қудуқ тубидан H баландликгача кўтарилишига сарфланадиган потенциал энергия W cуюк = 1000 Hg = 9.81*10 3 h Cуюқликнинг кўтарилиш баландлигини қудуқ туби босими оркали ифодалайдиган булсак: h = Р куд.туби - Р 0 \   g ; бу ерда: P куд.туб ва P 0 - қудуқ туби ва атмосфера босими,Па  - суюқлик зичлиги кг/м 3 g - эркин тушиш тезлиги м/с 2 бу ҳолда$ $W суюк = 10 3  9,81  (Р куд.туби - Р 0 ) \  g = 10 3  (Р куд.туби - Р 0 ) \  Изотермик жараенда кенгайиши натижасида эркин газ энергияси қуйидагича ҳисобланади; W u = G 0  Р 0  ln  Р кудук туби \ Р 0 ; бу ерда: G 0 - 1т суюқлик билан билан эркин ҳолда қудуқ тубига келадиган газ миқдори; P 0 - атмосфера босими = 9.81 * 10 4 Па Қудуқ туби босими шароитида ҳар бир тонна нефтда қанчадир эриган газ мавжуд ва у газ суюқликнинг қудуқ устигача ҳаракати давомида аралашмадан ажрала бошлайди. Бу газ шунингдек қанчадир Ао энергия заҳирасига эга. Буларни ҳисобга оладиган бўлсак қудуқ тубидаги суюқлик ва газнинг потенциал энергияси қуйидаги қийматга эга W = 1000 Р куд.туби - Р 0 \  + G 0  Р 0  ln  Р кудук туби \ Р 0 + А 0 ; Қудуқ устида Р у - тескари босим мавжудлиги учун; W-энергия тўла сарфланмайди. Босим P куд.туби қийматидан P у қийматигача пасайиши ҳисобига 1т суюқликни кўтариш учун газ - суюқлик аралашмасини кўтаришга сарфланадиган энергия тенгламаси қуйидагига қуринишга эга:$ $W 1 = 1000  Р куд.туби - Р 0 \  + G 0  Р 0  ln  Р кудук туби \ Р 0 + А 1 бу ерда: А 1 - босим P куд.туби дан Р у гача камайишида нефтдан ажралиб чикадиган газ энергияси, Дж. Кўпинча фаввора қудуқларини ишлатишда қудуқ туби босими туйинганлик босимидан юқори бўлганлиги сабабли G 0 =0. Демак, суюқлик факат ўз энергияси ва ажраладиган газ энергияси таъсирида кўтарилади. Қудуқларнинг гидростатик тазйик таъсирида фавворавий ишлаши Қудуқнинг гидростатик тазйик таъсирида фавворавий ишлаши қуйидаги шароитда бажарилиши мумкин: Р куд.туби > Hpg Бунда қудуқ туби босими тўйинганлик босимидан юқори бўлиши керак. Бошка ҳолларда фаввора гидростатик тазйик ҳамда кенгайувчи газ энергияси таъсирида таъминланади. Суюқликнинг барқарор ҳаракатида қудуқ туби босими қуйидагича мувозанатланади. P куд.туби = pgH + P y + P иш Ишкаланишга сарфланган босим йўкотиши Дарси - Вейсбах тенгламасидан ҳисобланади: Р иш =  * Н * С 2 \ 2 * d *  ;$ $бу ерда:  - Рейнольдс омили ва қудуқнинг ғадир будирлигига боғлик гидравлик қаршилик коэффициенти; c - суюқликнинг қувурдаги чизикли тезлиги, м/с; d - қувурлар диаметри, м;  - суюқлик зичлиги, кг/м 3 ; Гидравлик қаршилик коэффициенти  ламинар ва турбулент режим учун куйидагича ҳисобланади: Re = c * d \  < 2320 шароитда  = 64 \ Re ____ Re > 2800 шароитда  = 0,3164 \ 4  Rе ; бу ерда:  - кинематик қовушқоқлик; Фаввораланишда қудуқнинг максимал маҳсулот миқдори P y =0 ҳолатида бўлади. Бунда қудуқ туби босими P куд.туби =  q  H +  Н  C 2 \ 2d   ; Бу тарзда ҳисобланган қудуқ туби босими гидростатик тазйик натижасида минимал туб босимида фаввораланиш имкониятини кўрсатади.$

Амалда факат гидростатик тазйик таъсирида қудуқнинг фаввораланиши камдан - кам учрайди. Одатда қудуқдан суюқлик кўтарилиши жараенида унинг босими пасайиб, тўйинганлик босимига тенглашади. Натижада суюқликдан газ ажралиб чика бошлайди ва суюқликни кўтаришга ердамлашади. Кенгайган газ таъсирида қудуқларнинг фаввораланиши Кўп фавворавий қудуқлар газ энергияси ва гидростатик тазйикнинг биргаликдаги таъсири натижасида ишлайди Бу қудуқларда: Р у < P туй < P куд.туби Демак, қудуқдаги қувурларнинг остки қисмида бир фаза(суюқлик), босим тўйинганлик босимига тенглашган чуқурликдан бошлаб нефтдан газ ажралиб чика бошлайди ва қувурларнинг юқори қисмида икки фазали (суюқлик ва газ) оқим мавжуд. Агар P куд.туби < P туй бўлса, бутун қудуқ девори бўйлаб икки фазали оқим мавжуд бўлади. Суюқлик ва газ аралашмаси ҳолати кўтаргич қувурлар орқали ҳаракати давомида ҳар иккала фазанинг ҳажмий сарфланиши, аралашма ҳаракатининг ўртача тезлиги ва кўтаргич кувурнинг диаметрига боғлиқ. Шунга асосан газ - суюқлик аралашмаси ҳаракатининг уч режимини ажратиш мумкин. Биринчи режим суюқлик ҳаракатида юкори босимли газ пуфакчалари билан характерланиб (.8.1а. - расм) "купик" режими дейилади.

Иккинчиси-кенгайган газ йиpик патpон тиқинлари ҳосил қилган суюқлик ва газ аралашмасининг (" четкали") ҳаракати натижасида пайдо бўлади (8.1б - расм). Учинчи режим газ ва суюқликнинг катта нисбати билан боғлиқ бўлиб , газ қувур ўртасида суюқлик томчиларини ўзида сақлаган катта масса сифатидаги ҳаракати билан боғлиқ (8.1в - расм) ("туман режими"). Амалда бир қудуқда уччала режим ҳам учраши мумкин. Қудуқ остки қисмида биринчи режим, ўртасида иккинчи режим ва юқори қисмида учинчи режим учраши мумкин. Амалий шароитда кўп холларда иккинчи режим учрайди. Аралашмани кўтаришга бажарилган фойдали иш қуйидаги йунатишлар билан боғлиқ: 1. Суюқлик ва газнинг қувур деворлари билан ишкаланишни енгиш учун; 2. Суюқлик ва газнинг ҳар ҳил тезлик билан ҳаракати натижасидаги сирпанишга йукотиш; 3. Суюқлик ва газ ҳаракати тезланишига йукотиш. Бу йукотилиш катта кийматга эга бўлмаганлиги сабабли уни ҳисобга олмаслик ҳам мумкин. Демак қувур ости (бошмок) ва усти орасидаги босимлар фарқи суюқлик сатхи орқали қуйидагича ҳисобланиши мумкин: h = h фойд + h сирп + h ишкал бу ерда: h фойд - фойдали иш бажаришга сарфланган тазйик; h сирп - газ сирпаниши билан боғлиқ тазйик;

$h ишкал - ишкаланиш кучларини енгишга сарфланган тазйик. Кон шароитда кутаргич иши Q max ва Q окт (яъни самарали фойдали иш коэффициенти) оралиги билан борглик (8.2 - расм). Кон шароитида кўтаргич иши асосан 8.2. - расмда кўрсатилганидан максимал миқдор ва максимал фойдали иш коэффициенти нуқталари орасида бажарилади. Боғланишнинг бошка қисмларидаги кўрсаткичлар шароитида кўтаргич иши фойдасиз деб ҳисобланади. Реал шароитда вертикал қувурда аралашма ҳаракати ва униннг миқдори акад А.П.Крилов томонидан қуйидагича ҳисобланган: Q max = 15*10 -8 *d 3 \  0,5 * (Р 1 -Р 2 \ L) 1,5 Q опт = 15*10 -8 *d 3 \  0,5 * (Р 1 -Р 2 \ L) 1,5 * (1- Р 1 -Р 2 \  g  L)$ Адабиётлар : 1. Эксплуатация нефтяных и газовых скважин (А.И.Акульшин, В.С.. Бойко, Ю.А. Зарубин, В.М.Дорошенко) М., Недра, 1984г. с-480 2. Ю.В. и др. “Технология и техника эксплуатации нефтяных и газовых скважин” - М., Недра. 1986г. с-301.

Адабиётлар : 1. Эксплуатация нефтяных и газовых скважин (А.И.Акульшин, В.С.. Бойко, Ю.А. Зарубин, В.М.Дорошенко) М., Недра, 1984г. с-480 2. Ю.В. и др. “Технология и техника эксплуатации нефтяных и газовых скважин” - М., Недра. 1986г. с-301.

O'xshashlar

Ер бағрининг нефтегазлилигини башоратлашнинг назарий асослари

Нефт ва газ сизилишининг назарий асослари

Ер бағрининг нефтгазлилигини башоратлашда тартибий тахлилнинг назарий асослари

Нефт ва газ қудуқларининг тузилиши

Қудуқларни штангали чуқурлик насослари ердамида ишлатиш