Kumarinlar kimyosi va texnologiyasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

98.5 KB

Ko'chirib olish

Kumarinlar kimyosi va texnologiyasi Reja: 1. Kumarinlar ta’rifi. 2. Kumarinlar tasnifi. 3. Kumarinlarning fizik va kimyoviy xossalari. 4. Kumarinlarning tibbiyotda ishlatilishi. 5. Psoralen, furalen olish texnologiyalari.

$Tarkibida kumarinlar va ularning unumlari bo‘lgan dorivor o‘simliklar Kumarin (sis-orto-oksidolchin) kislotaning unumlari bo‘lgan o‘simliklardan olinadigan laktonlar kumarinlar deb ataladi. Sis-orto-oksidolchin kislota va uning unumlari tabiatda deyarli sof holda uchramaydi. Bu kislotalar o‘zidan bir molekula suv ajratib, tezda tegishli laktonlarga aylanadi. SHuning uchun kumarinlar benzo –b-piron unumi deb ham qaraladi. Kumarinning o‘zi sis- orto- oksidolchin kislotaning laktonidir. snqsn-soon 0 0 on d-piron Kumarin (sis-orto- Kumarin -oksidolchin) kislota benza-d-piron Kumarinlarning boshlan\ich birikmasi – kumarin birinchi marta 1820 yilda Fogel tomonidan Dipteryx odorata Willd. (Coumarouna odorata, dukkakdoshlar oilasiga kiradi) o‘simligining mevasidan ajratib olingan. O‘simlikning tarkibida kumarinning odatdagi oksi- va– metoksi unumlaridan tashqari, ularning furan unumlari bo‘lgan furokumarinlar ham ko‘p uchraydi. Furokumarinlar molekulasidagi, furan halqasi kumarinning 6- va 7- (psoralen tip) yoki 7 va 8- nomerli (angelitsin tipi) uglerod atomlari bilan birlashishi mumkin. Kumarinlar tasnifi (klassifikatsiyasi) Hozirgacha ma’lum bo‘lgan kumarinlar o‘zining kimyoviy tuzilishiga qarab quyidagi 7 guruhga bo‘linadi. 1. Kumarin va uning oddiy unumlari (degidrokumarin, kumarin glikozidlari). 4 3 1 2 6 5 7 8$ $2. Oksi-, metoksi- va metilendioksikumarinlar. Bu kumarinlarning benzol yoki b-piron halqalarida turli guruhlar (-ON,-OSN 3 va boshqalar) bo‘ladi. Mana shu turli guruhlar qaysi halqada joylanishiga qarab bu guruh yana o‘z navbatida mayda guruhchalarga bo‘linadi. 3. Furokumarinlar yoki kumaron b-pironlar. Firokumarinlar o‘z molekulasidagi furan halqasining joylashishiga qarab psoralen (2 1 , 3 1 ,6,7- furokumarinlar) va angelitsin (2 1 ,3 1 ,7,8-furokumarinlar) unumlariga bo‘linadi. 4. Piron-kumarinlar yoki xromen- b-pironlar. Bu guruhga kumarin bilan turli holatda (5:6:6,7: yoki 7,8 nomerlardagi uglerod atomlari orqali) birlashgan piron birikmalar kiradi. 5. 3,4- benzokumarinlar. 6. Tarkibida benzofuran sistemasi bo‘lgan (kumarinning 3,4-uglerod atomlariga birlashgan) kumarinlar (masalan, kumestrol va boshqalar). 7. Tarkibida kumarin sistemasi bo‘lgan ba’zi murakkab birikmalar (masalan, antibiotik novobiotsin, aflatoksin va boshqalar.) Kumarinlarning o‘simliklar hayotidagi ahamiyati Kumarinlarning o‘simliklar hayotidagi ahamiyati to‘\risida eksperementlarga asoslangan fikrlar hali etarli emas. Xozirgi vaqtgacha bo‘lgan ba’zi bir ma’lumotlarga qaraganda ba’zi kumarinlar o‘simliklarni o‘sishdan to‘xtatsa (o‘sish ingibitorlari), ba’zilari uru\ining unishini kuchaytirish (o‘sish stimulyatorlari), mumkin. Kumarinlar o‘simliklarni ba’zi kasalliklardan saqlashi mumkin degan fikrlar ham bor. Kumarinlarning fizik va kimyoviy xossalari O‘simliklardan ajratib olingan kumarinlar rangsiz kristall modda bo‘lib, suvda yomon eriydi yoki butunlay erimaydi, spirtda osonroq, organik erituvchilar (efir, xloroform va boshqalar) da yaxshi eriydi. Kumarinlar glikozid xolida bo‘lsa, ularning suvda erishi kuchayadi. Lekin glikozidlarning suyultirilgan sulfat kislota ta’sirida gidrolizlanib olingan aglikonlari suvda erimaydi, spirt va organik erituvchilarda esa yaxshi eriydi.$

Ko‘pchilik kumarin furokumarinlarni spirtdagi neytral eritmalari hamda ishqor va konsentrlangan sulfat kislotadagi eritmalari ultrabinafsha nurida o‘ziga xos fluoressensiya (zangori, ko‘k binafsha, yashil, sariq ranglarda) bilan tovlanadi. Ayniqsa 7-oksikumarin- ummbelliferon unumi yaxshi fluoressensiya beradi. Ummbelliferonning o‘zi ultrabinafsha nur ta’sirida tiniq zangori rangli fluoressensiya bilan bilan tovlanadi. Tabiiy holdagi kumarinlar ko‘pchiligining 7-nomerli uglerod atomida oksiguruhi bo‘ladi. SHuning uchun ularni 7-oksikumarin-ummbelliferon unumi deb hisoblanadi. Kumarinlar lakton bo‘lganligi uchun ishqorlar ta’sirida ularning b-piron halqasi uziladi va har bir kumarinning o‘ziga xos kislotasining tuzi-kumarinatlar hosil bo‘ladi. Ular suvda yaxshi eriydi (eritmalari sariq rangli bo‘ladi), organik erituvchilarda esa erimaydi. Kumarinatlarga kislota ta’sir ettirilsa, reaksiya orqali qaytadi, lekin hosil bo‘lgan sof kislota tezda o‘zidan bir molekula suv ajratib, qaytadan laktonga- kumarinlarga aylanadi. Kumarinning o‘zi suv ta’sirida gidrolizlanmaydi, kislota va ammiak eritmasi bilan reaksiyaga kirishmaydi. Agar unga suyultirilgan natriy ishqori qo‘shib qizdirilsa, sariq rangli eritma-kumarin (sis-orto-oksidolchin) kislota natriy tuzining eritmasi hosil bo‘ladi. Eritmaga kislota ta’sir ettirilsa, reaksiya orqaga qaytadi. Kumarinlarning tibbiyotdagi ahamiyati Kumarinlar, furokumarinlar va tarkibida bu gruppa birikmalari bo‘lgan o‘simliklardan olingan preparatlar antikoagulyant (qon ivishiga qarshi), spazmolitik (muskullarning ixtiyorsiz qisqarishi va tarang tortishishiga qarshi), yurak qon tomirini kengaytirish-vitamin R (masalan, eskulin) xavfli o‘smalarga qarshi va boshqa ta’sirlarga ega. SHuning uchun bu preparatlar tromboz (qon tomirlarda qonning ivib qolishi), spazm, rak (operatsiya qilish mumkin bo‘lmagan ba’zi turlarida) va boshqa kasalliklarni davolashda qo‘llaniladi. Olimlar spazmolitik ta’siriga ega bo‘lgan atamantin, pastinatsin va libonatin kabi preparatlar o‘simliklardan ajratib olganlar, rak kasalliklarida ishlatish uchun

$peutsedanin va trixomonad kasalligini davolash uchun knidomon preparatlarini tavsiya etganlar Furokumarinlarning fotosensibilizatsiya (nur ta’siriga nisbatan sezuvchanlikning oshishi) ta’siri ayniqsa diqqatga sazovordir. SHuning uchun tarkibida furokumarin bo‘lgan ba’zi preparatlar (chetdan keltiriladigan meladinin, meloksin, cobiq ittifoq davrida chiqariladigan beroksan, ammifurin va psoralen) vitiligo (pes) kasalligini davolashda ishlatiladi. Kumarin va furokumarinlarning biologik ta’siri ular molekulasidagi lakton halqasi, 3 va 4–uglerod atomlari o‘rtasidagi qo‘shbo\ hamda molekulaga ulangan turli gruppa va radikallarga bo\liq deb hisoblanadi. Pes kasalligini furokumarinlar bilan davolash bu preparatlar ta’sirida teri oqargan erining nurga nisbatan sezuvchanligining oshishi va melanin pigmenti hosil bo‘lishi nada terining o‘z rangini tiklashiga asoslangan. Terining bunday o‘z pigmentatsiyasini tiklashi ultrabinafsha nurlar ta’sirida boradi. Pesni davolashda furokumarin preparatlari bir vaqtda ichishga va sirtdan terining oqargan eriga surtishga (eritma yoki surtma dori holida) tavsiya etiladi. Dorini teriga surilgan erlarga keyinchalik dori qabul qilingandan so‘ng ochiq holida quyosh nurini (yoki sun’iy ultrabinafsha-nurini) ta’sir ettirish lozim. Tarkibida kumarinlar saqlagan o‘simliklar № O‘simlikning o‘zbekcha va lotincha nomi O‘simlikning oilasi O‘simlikning ishlatiladigan organi 1 Katta kella ( Ammi majus ) Seldreyguldoshlar Apiaceae Mevasi 2 Oddiy pasternak (Pastinaca sativa) Seldreyguldoshlar Apiaceae Mevasi 3 Xushbo‘y shivid Anethum graveolens Seldreyguldoshlar Apiaceae Mevasi 4 Oqquray Psoralea drupacea Bge Dukkakdoshlar Fabaceae Ildizi va mevasi 5 Russ gorchnigi Seldreyguldoshlar Ildizi$ $Peucedanum ruthenicum 6 Knidium Cnidium monnieri Seldreyguldoshlar Apiaceae Mevasi 7 Dorivor qashqarbeda Melilotus officinalis Desr Dukkakdoshlar Fabaceae Er ustki qismi Kumarinning unumlari – kumarinlar selderdoshlar - Apiaceae soyabonguldoshlar - Umbelliferae , rutadoshlar - Rutaceace , dukkakdosh lar - Fabaceae , yasnnotkadoshlar – Lamiaceae labguldoshlar - Labiate , astradoshlar - Asteraceae murakkabguldoshlar - Compositae , chinniguldoshlar - Caryophyllaceae , ituzumdoshlar - Solanaceae , sutlamadoshlar - Euphorbiaceae oilalarning vakillari tarkibida ko‘p uchraydi. Kumarinlar o‘simliklar xamma organlari to‘qimalarining xujayra shirasida erigan holda uchraydi. Ular asosan ildiz, po‘stlo\ hamda mevada ko‘p, barg va poyada kam to‘planadi. O‘simliklar tarkibidagi kumarinlar miqdori ham xar-xil bo‘ladi. Ular juda oz miqdordan tortib, to 10% gacha (Daphna odora Thunb. o‘simligining barg kurtagi tarkibida 22% gacha) to‘planishi mumkin. Odatda bitta o‘simlik tarkibida bir qancha (10-15 tagacha) xar-xil kumarinlar uchrashi mumkin. Ko‘pincha kumarinlar o‘simliklarda sof xolda va oz miqdorda o‘zining glikozidlari xolida uchraydi. Kumarinlarning o‘simliklar tarkibidagi miqdori va soni o‘simliklarning o‘sish joyiga, taraqqiy qilish davriga va boshqa faktorlarga qarab o‘zgarib turadi. Kumarinlarni analiz qilish usullari Kumarinlarga sifat reaksiyalari +uritilgan va maydalangan mahsulotdan 1-2 g olib, kolbaga solinadi va uning ustiga 5-10 ml spirt quyib 4 soat qoldiriladi. So‘ngra kolbani 50 0 S da 2-3 minut qizdiriladi. Ajratmani filtrlab olinadi va unga 5 % li ishqor eritmasidan bir necha tomchi qo‘shib, suv xammomida bir necha minut qizdiriladi. Agar spirtli ajratmada kumarinlar bo‘lsa, ular kumarianatlar hosil qiladi va natijada eritma sariq (och sariq) rangga bo‘yaladi.$ $Sariq (och sariq yoki sar\ish) rangli ishqoriy sharoitdagi ajratmani 2 ta probirkaga bo‘lib, kumarinlarga sifat reaksiyalar qilinadi. Diazoreaksiya. Birinchi probirkadagi 2 ml sar\ish rangli (ishqoriy sharoitdagi) ajratmani chinni idishga solib, unga yangi tayyorlangan sulfanil kislotaning diazoreaktividan bir necha tomchi qo‘shiladi. Natijada aralashma qo‘n\ ir - qizil yoki to‘q qizil rangga bo‘yalib, ajratma tarkibida kumarinlar borligini isbotlaydi. Agar sulfanil kislota o‘rnida p-nitroanilin olinsa, u holda aralashma binafsha yoki qo‘n\ir rangga bo‘yalgan. Lakton reaksiyasi. Ikkinchi probirkadagi sar\ish rangli ajratmaga (ishqoriy sharoitdagi) 4 baravar ortiq miqdorda suv qo‘shilgan taqdirda aralashma loyqalanmasligi va cho‘kma xosil qilmasligi lozim. So‘ngra bu aralashmaga xlorid kislotaning 5% li eritmasidan qo‘shib neytrallanadi. Agar probirkadagi ajratmada kumarinlar bo‘lsa, cho‘kma yoki loyqa xosil bo‘ladi. Reaksiya natijasida suvda erib, sariq rangli eritma xosil qilgan kumarinatlar xlorid kislota ta’sirida suvda erimaydigan laktonlar-kumarinlarga aylanadi. Agar o‘simlik tarkibida kumarinlar glikozidlar xolida bo‘lsa, oldin ularni gidrolizlanadi. Buning uchun maxsulotdan tayyorlangan spirtli ajratmaga suv quyiladi, so‘ngra efir qo‘shib chayqatiladi va efir qismini bo‘luvcha voronka yordamida ajratib olinadi. +olgan suvli qismiga (kumarin-glikozidlar eritmasi) suyultirilgan sulfat kislotadan qo‘shib, suv hammomida qizdiriladi. Glikozidlarning gidrolizlanishi natijasida ajralib chiqqan aglikonni-kumarinlarni efirda eritib, ajratib olinadi. Efirni uchirib yuboriladi va qolgan qismini spirtda eritiladi. Ana shu spirtda eritib olingan kumarinlarga yuqorida ko‘rsatilgan diazoreaksiya va lakton reaksiyalari qilinadi. Mikrosublimatsiya reaksiyasi. Kumarinlar qizdirilganda uchuvchanlik (mikrosublimatsiya berish) xossasiga ega. SHuning uchun tarkibida kumarin bo‘lgan mahsulotlar bilan mikrosublimatsiya reaksiyasini o‘tkazish mumkin. Bunda maxsulotdan uchib o‘tib, oyna ustida yi\ilgan kumarin kristallini spirtda eritiladi va unga diazoreaksiya qilinadi.$ $Kumarinlarning xromotografik analizida ularni “silufol” yoki yupqa qatlamli plastinkalarda va qo\ozdagi xromotografiya usullaridan keng foydalaniladi. Buning uchun mahsulotdan spirtli ajratma tayyorlanadi yoki kumarinlar yi\indisini spirtli eritmasidan foydalaniladi. Silufol plastinkasini (yoki xromotografik qo\ozni) start chizi\iga ajratmadan va “guvoh” kumarinlarning spirtdagi eritmasidan kapillyar naycha yoki maxsus tomizgich yordamida tomiziladi. Tomchilar qurigandan so‘ng plastinkani n- geksan-benzol-metanol (5 : 4 : 1 nisbatida) (qo\ozli xromotografiya usuli uchun n- butanol-sirka kislota–suv, 4 : 1 : 5 nisbatida) quyilgan xromotografik kolonkaga joylashtirib, xromotografiya qilinadi. Tegishli ma’lum vaqt o‘tgach (sulufolda suyuqlik fronti 10 sm ga ko‘tarilgandan so‘ng) plastinka olib, havoda quritiladi. So‘ngra unga KON ni 10% li spirtni eritmasi purkalanadi, 2-3 minut 110-120 0 S da quritgich shkafga quritiladi va UF nurida ko‘riladi. Keyinchalik xromotogrammaga yangi tayyorlangan diazoreaktiv purkaladi. Agar xromotogrammada kumarinlar bo‘lsa aniq qizil-\isht rangdan to ko‘k-binafsha ranglarga bo‘yalgan do\lar hosil bo‘ladi. Uf nurda ular tegishli ranglar bilan tovlanadi. Do\larning Rf i aniqlanadi va ajratmadagi hamda “guvoh” kumarinlarning Rf ini solishtirib ko‘rib, o‘simlik ajratmasida qanday kumarinlar borligi to‘\risida xulosa chiqariladi. Mahsulot tarkibidagi kumarinlar miqdorini aniqlash Mahsulot tarkibidagi kumarinlar miqdorini turli (o\irlik, fotokolorimetrik, spektrofotometrik va boshqa) usullar yordamida aniqlash mumkin. Bu usullar kumarinlarni mahsulotdan ajratib olishda ularning organik erituvchilardan (efir, xloroform, spirt) yaxshi erish, boshqa moddalardan tozalashda esa ishqorlar ta’sirida suvda eriydigan kumarinatlarga va kislota ta’sirida qaytadan suvda erimaydigan laktonlarga-kumarinlarga aylanish xossalariga asoslangandir. Keyinchalik mahsulotdan ajratib olingan sof holdagi kumarinlar yi\indisini analitik tarozida tortish yoki ularga diazoreaksiya qilib, hosil bo‘lgan rang intensivligini fotogolorimetr yoki sektrometrlar yordamida o‘lchash mumkin.$ $Psoralen olish texnologiyasi Psoralen ikkita furokumarinlar aralashmasi psoralen va izo- psoralendan tuzilgan. Psoralen oq yoki och oq tusdagi kristall kukun bo‘lib, kuchsiz aromatik kuchga ega. Suvda kam ,95% spirtda qiyin, organik erituvchilar benzol yoki xloroformda yaxshi eriydi. Ta’siri va kimyoviy tuzilishi psoralen ksantotoksin, beroksan va ammifuringa o‘xshaydi. +o‘llanishi jihatidan terining nurga nisbatan sezuvchanligini oshishi va melanin pegmenti hosil bo‘lishi natijasida terining o‘z rangini tiklashiga asoslangan. Pes kasalligini davolashda ishlatiladi. Psoralen kukun, 0,01 gr li tabletkalar, surtish uchun 70% li spirtda, hamda 0,1% eritmalari holida ishlatiladi. Psoralen preparatini olishda xom ashyo sifatida danakli oqquray- Psoralca drupacea Bge, dukkakdoshlar-Fabaceae oilasiga kiruvchi o‘simliklarning mevasi ishlatiladi. Oqquray mevasi 0,4% gacha, ildizini-0,39%-0,57% neomoddasi bo‘ladi. Xom ashyodan kumarinlar yi\indisini ekstraksiya qilish . Maydalangan oqquray mevalari zanglamaydigan po‘latdan yasalgan, 60 ayl/min aylanish tezligiga ega bo‘lgan aralashtiradigan ekstraktorga solinadi va ma’lum miqdor 40% etil spirti yordamida ekstraksiya qilinadi. Ekstraksiya xona temperaturasida olib boriladi. Vaqt o‘tishi bilan spirtli ekstrakt inert gaz yordamida “druk” filtrida filtrlanib, yi\gichga tushadi. Suv spirtli ekstrakt keyingi bosqichga o‘tib ketadi. SHrot esa suv bilan yuvilib suv spirt aralashmasi regeneratsiyaga ketadi. Texnik psoralen olish. Spirtli ekstraktlar yi\indisi issiq bu\ yordamida 100- 150 mm simob ustuni bosimida vakum bu\latgich apparatida bu\latiladi. Kub qoldiq shisha reaksion qozonchaga solinib xona temperaturasida 1 sutkaga qoldiriladi. Bunda qozoncha tagiga psoralen cho‘kma bo‘lib tushadi. Ustidagi suyuqlik esa dekontatsiya qilib, cho‘kma ajratib olinadi. CHo‘kma ma’lum bir qismi suv bilan yuvib tashlanadi, yaxshilab siqiladi va havoda quritiladi.$ $Farmatsevtik psoralen olish. +uritilgan texnik furokumarinlar havonchaga tushadi, keyin esa 2 qismga Al 2 O 3 bilan yaxshilab aralashtiriladi. Tagidan tushuriluvchi shisha kolbaning tagiga asta o‘rnatilgan bo‘lib, uning tagiga paxta qatlami yoyiladi va 3-5 sm qalinlikda quruq Al 2 O 3 sepiladi. Texnik furokumarinlar yi\indisi benzol yordamida elyuatsiya qilinadi. Benzolli elyuat qo\oz filtri bo‘lgan Byuxner voronkasi yordamida filtrlanadi va 50-60 0 S da 50-100 mm simob ustun bosimida rotatsion apparatda bu\latiladi. Kub qoldiq NSH-45 markali bo‘yni keng kolbaga quyiladi va xona temperaturasida 1 sutkaga qoldiriladi. Bunda psoralen cho‘kma holida tushadi. CHo‘kma filtrlanib ajratib olinadi. Ma’lum bir hajm spirt bilan yuviladi,yaxshilab siqiladi va suvsiz CaCl 2 yordamida vakumda quritiladi. Furalen olish texnologiyasi Furalen preparati ikkita furokumarindan, ya’ni psoralen va bergaptenlardan tashkil topgan. Preparat tarkibida 0,5% ni furokumarinlar undan 70% psoralen bo‘lishi kerak. Furalen – yashil tusli kul-rangsimon oq-sar\ish rangda to yashilsimon sariq ranggacha mayda kristallik kukundir. Furalen suvda erimaydi. 95 % spirtda kam eriydi. Furalen fotosensibilizator xususiyatiga ega. Dori shakli: tabletka holida 0,01 gr va 1% eritma in’eksiya sifatida chiqariladi. Furalen ishlab chiqarishda xom ashyo sifatida anjir barglari ishlatiladi. O‘simlikda 0,2-0,8% gacha furalen saqlaydi. Xom ashyodan furokumarinlarni ekstraksiya qilish. +uritilgan anjir barglari maydalanadi (2,5mm gacha). Maydalangan xom ashyoni qobiqli ekstraktorga joylashtiriladi, ekstraksiya jarayoni teskari sovutkich o‘rnatilgan aralashtirgichli reaktorda olib boriladi. Ekstraksiya qaynoq suv bilan 3 marta 1 soatdan olib boriladi. Xom ashyo suvga nisbatan 10 : 1. Furokumarinlar gidrolizida, suvli aralashmani isitish uchun sirli shishaga aralashma quyiladi, sirli idishning aralashtirgichi va ko‘rinish foni bo‘lishi kerak. Suvli aralashmaga aralashtirgich ishlab turgan vaqtda konsentrlangan N 2 SO 4$ $quyiladi, hisob bo‘yicha 1 l suvga 10ml kislota to‘\ri kelishi kerak. Aralashma 90- 95 0 S gacha issitib 1 soat davomida shu temperaturasida soaitiladi. Sovutilgan suvli kislotali eritma gidroliz olib borilgan apparat bilan xloroform bilan yana 4 marta ekstraksiya qilinadi, har bir ekstraksiya uchun 1/10 qism xloroform olinadi. Xloroformli aralashmaning hammasi birlashtirilib, 2 marta suv bilan yuviladi. YUvilgan xloroform filtratga qo‘shilib keyingi jarayonga jo‘natiladi. Texnik furalen olish. Filtrlangan xloroformli aralashma shishali vakuum- sirkulyasion bu\latish apparatida 70-100mm sim. ust. bosimda bu\latiladi. Bu\ latishdan oldin laboratoriya rotatsion apparatida suv qatlamida 50-60 0 S da 70-100 mm sim. ust bosimda xloroform qoldiqlari yo‘qotiladi. Oxirgi mahsulotni olish. Tagi dumaloq kolbaga texnik furalenning har bir miqdor qismiga olti hajmli 40% suvli atseton qo‘shiladi. Teskari sovutkich o‘rnatilgan kolba suv xammomida qaynab chiqquncha qizdiriladi va 15 min ushlab turiladi. Issiq aralashma 2 qavat qo\oz filtr o‘rnatilgan. Byuxner voronkasidan o‘tkaziladi. Kolbadagi qoldiq 2 marta 40% li suvli atseton bilan qayta ishlanadi. Xona temperaturasigacha sovutlib, kolba o\zi paxta bilan berkitiladi va 15 0 li xolodilnikka 15-18 soatga qo‘yiladi. Furalen kristall cho‘kma shisha filtr yordamida filtrlanadi va sovutilgan suvli atseton bilan yuviladi va siqiladi va yana tagi yumshoq kolbaga o‘tkaziladi. Tagidagi cho‘kma 2 martta 15 minutdan qayatiladi, har gal 30 marotaba ortirilgan xajm 40% li suvli atseton qo‘shilib, so‘ng aralashma 2 qavatli filtr qo\ozi o‘rnatilgan Byunxer voronkasida filtrlanadi. Filtrat xona temperaturasigacha sovutiladi, kolbaning o\zi paxta bilan berkitilib, 1 kunda 5 0 S sovutkichga qo‘yiladi. Oxirgi mahsulotdagi cho‘kma shisha filtrda filtrlanadi, sovutilgan 40% li suvli atseton bilan yuviladi va vakuum quritgich shkafida 50-60 0 S da 70-100mm sim. ust. bosimda quritiladi. CHiqish unumi boshidagiga nisbatan 35,6%.$ Adabiyotlar: 1.Muraveva D.A., - Farmakognoziya, M.1961, 2.Xolmatov X.X., U.A.Axmedov – Farmakognoziya, Toshkent,1995. 3.Gosudarstvennaya farmakopeya X izdaniya M. 1968. Str. 4.V.N.Zaxarova, N.I.Libizova, X.A.Aslanov «Lekarstvenn ы e ve щ estva iz rasteniy i sposob ы ix proizvodstva» M.1986g.

Adabiyotlar: 1.Muraveva D.A., - Farmakognoziya, M.1961, 2.Xolmatov X.X., U.A.Axmedov – Farmakognoziya, Toshkent,1995. 3.Gosudarstvennaya farmakopeya X izdaniya M. 1968. Str. 4.V.N.Zaxarova, N.I.Libizova, X.A.Aslanov «Lekarstvenn ы e ve щ estva iz rasteniy i sposob ы ix proizvodstva» M.1986g.

O'xshashlar

Saponinlar kimyosi va texnologiyasi

Oshlovchi moddalar kimyosi va texnologiyasi

Antratsen unumlarining kimyosi va texnologiyasi

Suv kimyosi

Mеtallar kimyosi