logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Kimyo
  4. Fenollar

Fenollar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

67 KB
Ko'chirib olish
Fenollar Fenollarning sinflanishi: bir, ikki va ko‘p atomli fenollar. Fenollarni olish usullari. Fenol gidroksil guruhining xossalari. Fenol molekulasida aromatik yadro va gidroksil guruhining o‘zaro ta’siri. Fenollarda elektrofil almashinish (galogenlash, nitrolash, sulfolash) reaksiyalari. Fenollarni karboksillash, formillash (Kolbe, Reymer-Timan, Vilsmeyer) reaksiyalari. Fenol-formaldegid smolalar. Ikki atomli fenollarni ishlatilish sohalari Molekulasida kislorod atomi tutgan aromatik birikmalarni ikkiga bo‘lish mumkin: fenollar va aromatik spirtlarga. Fenollar kimyo sanoatida katta ahamiyatga ega. Olish usullari: 1. Ko‘mirdan koks olish jarayonida hosil bo‘lgan smoladan fenol va o-, p-, m- krezollar ajratib olinadi:п-крезол фенол о-крезол м-крезол CH3 OH OH CH3 OH CH3 OH 2. Benzoldan olish uchun u sulfolanadi va ishqor bilan qizdiriladi: C 6 H 6 + H 2 SO 4  C 6 H 5 -SO 3 H + NaOH  C 6 H 5 OH + Na 2 SO 3 + H 2 O 3. Izopropilbenzolni havo kislorodi bilan oksidlash: + CH3-C-CH3 O CH3 OOH H3C C кат O2 CH3 H3C CH кат +СH3-CH=CH2 OH H+ 4.Diazobirikmalardan olish: C6H5-N N + H2O C6H5OH + N2 + H+ + fenol o-krezol m-krezol p-krezol Xossalari. Fenol molekulasining ON guruhi kislotali xususiyatni namoyon qiladi: 1.Fenol ishqor eritmasida oson eriydi: ArOH + NaOH  ArONa + H 2 O 2. Fenolyatlardan oddiy efirlar olinadi: ArONa + RI  ArOR + NaI ArONa + (CH 3 O) 2 SO 2  ArOCH 3 + CH 3 OSO 2 ONa 3. Fenolyatlardan murakkab efirlar olinadi: ArONa + CH 3 COCl  ArO-CO-CH 3 + NaCl Fenol aromatik yadrosi reaksiyalari: 1. Galoidlash:(85%) + OH Br Br OH Br Br OH Br OH Br -3HBr cув o 25 C CH3COOH -HBr CCl4 + 3Br2 OH + Br2 OH + Br2 OH 2. Sulfolash: 9 0 % 1 0 % + O H S O 3 HO H S O 3 H о 1 0 0 С ко н ц .+ H 2 S O 4O H 5 0 : 5 0+ O H S O 3 HO H S O 3 Hо 2 0 С ко н ц .+ H 2 S O 4O H 3.Nitrolash: + O H N O 2O H N O 2о 2 0 С 3 0 %+ H N O 3O H Nitrit kislota ta’siri: H2 O +O H N = O+ H N O 2O H Agar natriy fenolyat SO 2 atmosferasida bosim ostida qizdirilsa, salitsil kislota tuzi hosil bo‘ladi: o C H 2 O +O H C O O N a + C O 2O H Р Salitsil kislotani natriy fenolyatga CCl 4 ta’sir ettirib ham olish mumkin: NaOH NaCl + OH C O ONa + CCl4 ONa Xloroform ta’sirida esa salitsil aldegidi hosil bo‘ladi (Reymer Timan): + H2 O NaOH NaCl + ONa C O H +CHCl 3 ONa Fenolning formaldegid bilan kondensatsiyalanishi natijasida fenol-formaldegid smolalar hosil bo‘ladi: OH +CH2O OH CH2OH OH- OH CH2OH HO CH2 CH2 OH CH2 Ikki atomli fenollar Pirokatexin o-dixlorbenzolni gidroliz qilib olinadi, rezorsin esa m- benzoldisulfokislotani ishqor bilan ta’sirlanishi natijasida hosil bo‘ladi. Gidroxinon esa p-benzoxinonni qaytarib olinadi. Pirokatexin va gidroxinon fotografiyada ishlatiladi. Aromatik spirtlar Aromatik spirtlarni sintez qilish uchun gidroliz, metallorganik sintez, karbonil guruhni qaytarish kabi ma’lum usullardan foydalaniladi. Adabiyot:1. O.YA.Neyland Organicheskaya ximiya. M.: «Viysshaya shkola». 1990. S. 312-327. 2. A.Terney Sovremennaya organicheskaya ximiya. M.: «Mir». 1981. T. II . S. 284-317. 3. K.N.Axmedov, H.Y.Yo‘ldoshev Organik kimyo usullari. 2 qism. T.: «Universitet». 1993. 3-42 b.

O'xshashlar

Spirtlar va fenollar
Tabiiy birikmalar kimyosi fanining maqsadi va vazifalari o’simlik polifenol moddalari
Neft tarkibidagi geteroatomli birikmalar va mineral komponentlar
To’yingan bir atomli spirtlar
Steroidlar, ularni o‘simlik va hayvon organizmida tarqalishi