Oliy o'quv yurtlarida jismoniy tarbiya - Jismoniy tarbiya - Referatlar

Oliy o'quv yurtlarida jismoniy tarbiya

Yuklangan vaqt:

12.02.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

99.5 KB

Ko'chirib olish

Oliy o `quv yurtlarida jismoniy tarbiya Reja: 1. Oliy o `quv yurtlarida jismoniy tarbiyaning maqsadi va vazifalari 2. Amaliy va nazariy o `quv mashg`ulotlari

Oliy o `quv yurtlarida jismoniy tarbiyaning maqsadi va vazifalari Jismoniy tarbiyaning maqsadi talabani jismonan shakllantirish va uni kasbiga, turmushiga va xayotga tadbiq etishdir. Mashg `ulot jarayonida jismoniy tarbiya o`z oldiga quyidagi tarbiyaviy, umumta‘limiy, sog`lomlashtirish kabi maqsadlarni qo`yadi: -sog `lom hayot kechirishdagi jismoniy talabchanligi va o`z-o`zini tarbiyalash; -nazariy va amaliy bilimlarni jismoniy tarbiya orqali o `stirish; -jismoniy imkoniyatlarni to `liq qo`llash, kasalliklarning oldini olish, sog`liqni saqlash va uni mustahkamlash, o`z-o`zini himoyalash; -jismoniy tarbiyaning nazariy bilimlarini uning uslub va ko `rsatmalarini egallash, jismoniy mashg`ulotlardan to`g`ri foydalanish va kelgusi yo`riqchi va har xil o`yinlar bo`yicha hakamlar hay‘atiga a‘zo bo`lish va musobaqalarda hakamlik qila bilish va ularni tashkil qilish. Oliy o `quv yurtlarida talabalarga jismoniy tarbiya berish tadbirlari butun o`quv davomida quyidagi shaklda olib boriladi: o`quv mashg`uloti, jismoniy tarbiya, sport, sayyohlik, kun tartibida jismoniy mashqlar bilan talabalarni mustaqil ravishda shug`ullanishi, ommaviy sog`lomlashtirish, jismoniy tarbiya va sportning har xil turlari bilan sport to`garaklarida shug`ullanish. Jismoniy tarbiyaning shakllari bir-birlari bilan chambarchas bog`lib, yagona jismoniy kamolotga erishish jarayonini tashkil qiladi. Ommaviy jismoniy tarbiya va sport tadbirlari o `z yo`nalishiga qarab tashviqot- targ`ibot, o`quv-tayyorgarlik mashg`ulotlari va sport musobaqalariga bo`linadi. Tashviqot-targ `ibot yo`nalishining maqsadi talaba, aspirant, o`qituvchi va oliy ta‘lim muassasasi xodimlari jismoniy tarbiya va sport mashg`ulotlari bilan muntazam shug`ullanishiga, jismoniy tarbiya malakalarini egallashga qaratilgan. O `quv-tayyorgarlik mashg`ulotlari maxsus tibbiyot-sog`lomlashtirish guruhlarida qatnashadiganlar bilan o`tkaziladi. Uning maqsadi-mashg`ulotlarning jismoniy tayyorgarlik darajasini o`stirish. Bu yo`nalish dasturiga oddiy

musobaqalar, ayrim milliy o`yin belgilari, mashqlari va turli xil harakatli o`yinlar kiradi. Sport musobaqasi yo `nalishiga - sport turlari qoidasi asosida o`tkaziladigan musobaqalar kirib, asosan bu erda sportda yuqori natijaga erishish maqsad qilib qo`yiladi. Jismoniy tarbiyaning maqsadi va vazifasi. Jismoniy tarbiya fani oliy o `quv yurtlari talabalarini har tomonlama rivojlangan, sog`lom, o`qitiladigan barcha fanlarni o`zlashtira oladigan, mehnat mashaqqati va vatan himoyasiga tayyor qilib tayyorlashga ko`maklashuvchi fandir. Oliy o `quv yurtlarida jismoniy tarbiyaning maqsadi - talabalarning tanlangan kasblari bo`yicha qobiliyatlarini takomillashtirish, mehnat va mudofaa mashaqqatlariga shaylash, yosh mutaxassislarning tadbirkorligi va tashabbuskorligini oshirish, kelajakda ishlab chiqarish faoliyati sharoitida ham jismoniy tarbiya va sportni qizg `in targ`ib qiladigan mutaxassislarni etishtirish. Jismoniy tarbiya darsi oldiga quyidagi vazifalar qo`yiladi: • jismonan ulg`ayish va sog`lom hayot kechirish ko`nikmasini o`zlashtirish; • nazariy bilim va amaliy ishbilarmonlik aloqadorligini ta‘minlash; • bo`lajak mutaxassislarning yuqori darajali tayyorgarligiga erishish; • jismoniy tarbiya orqali kasallikning oldini olishdagi vositalardan foydalanish, sog`liqni saqlash va mustahkamlash, sport mashg`ulotlarida o`z-o`zini nazorat qila olish; • talabalarni faol sport turlari bilan shug`ullanishga jalb qilish, ularning har tomonlama rivojlangan shaxs bo`lib etishishiga ko`maklashayotgan jismoniy tarbiyaning mohiyatini o`rganish; • oila, maktab, oliy o`quv yurtlarida mintaqaviy va milliy sport turlarini targ`ib qilish va unutilganlarini qayta tiklash; • asosiy sport turlari bo`yicha hakamlik qila bilish malakasini puxta egallash, yo`riqchilar amaliyoti, nazariya va amaliyotga qiziqishi bo`lganlarda klub yoki birlamchi sport tashkilotlarini tashkil qilish uchun malakasini oshirish.

Talabalarni jismoniy tarbiyalash jarayoni dars va darsdan tashqari vaqtda, o `quv davri mobaynida olib boriladi. O`quv mashg`ulotlari: amaliy va nazariy: . yakka mashg `ulotlar; . jismoniy tarbiya kafedrasi tasdiqlagan referatlarni va nazoratda turgan har xil mavzudagi ishlarni bajarishdan iborat. Darsdan tashqari mashg `ulotlar. Kundalik mashqlar: . seksiyalarda, sport va xavaskorlar klubidagi mashg `ulotlar; . mustaqil ravishda jismoniy mashqlar bajarish. sport va sayyohlik bilan shug `ullanish; . ommaviy sog `lomlashtirish, jismoniy tarbiya va sport tadbirlari; . jismoniy tarbiya va sport sohasidagi talablar, ilmiy uyushma negizi, laboratoriyadagi mashg `ulotlar; . jismoniy tarbiyalash jarayonida ilmiy asoslangan xilma-xil shakllardagi mashqlar ko `lami (haftada 10-12 soat) ni qo`llash va shu tariqa talabalarning jadal harakat faoliyati, tana a‘zolarining mo``tadil ishlashi uchun sharoit tug`dirish. Amaliy va nazariy o `quv mashg`ulotlari. Talabalarni jismoniy tarbiyalashning asosiy shakllari amaliy va nazariy o`quv mashg`ulotlaridir. Mashg`ulotlarni har bir mutaxassis uchun oldindan rejalashtirish lozim (haftada 2 soat hajmidan kam bo`lmasligi lozim). Har bir talaba jismoniy tarbiya fanidan ta‘lim olish jarayonida reyting nazorati topshiradi. Oliy o `quv yurtlarida jismoniy tarbiya kursini o`tkazishdagi sport yo`nalishi 1946 yilda paydo bo`lgan. Hozirgi vaqtda sportda takomillashish bo`limi talabalar jismoniy tarbiyasini tashkil etishning etakchi shakli bo`lib hisoblanadi. Sport bo`limidagi mashg`ulotlar ixtisoslashtirilgan va majmuali mashg`ulotlar shaklida o`tkaziladi. Majmuali mashg`ulotlarga ajaratilgan o`quv vaqtining ko`pgina qismi, odatda, tanlab olingan sport turi mashqlariga ajratiladi. Sportda takomillashish uchun talabalar mustaqil mashg `ulotlardan keng foydalanadilar (ta‘til kunlarida, ishlab chiqarish amaliyoti vaqtlarida). Ko`rsatilgan mashg`ulot turini qo`llamasdan turib, yil davomida uzluksiz mashg`ulotni amalga

oshirish, hozirgi zamon talablari darajasida olib borishni tasavvur qilish mumkin emas. Sog `ligida nuqsonlar, kamchiliklar bo`lgan talabalar bilan mashg`ulotlar mahsus bo`limlarda o`tkaziladi. Maxsus bo `lim vazifalarini (dastur bo`yicha) aniqlashtirish mashg`ulotlarning o`quv materiallari vositasida sog`lomlashtirish, kasallikning oldini olish, o`ziga xos (alohida) shug`ullanuvchilarga yaqin bo`lib, ularga jismoniy tayyorgarligi darajasiga muvofiq holda yondashish, odam organizmining tuzilishi va funksional o`zgarishlariga mos tarzda, salomatlikni saqlash uchun maxsus vositalarni qo`llash, jismoniy rivojlanish, hamda organizmning funksional tuzilishini saqlab qolishni ko`zda tutadi. Dars - jismoniy tarbiya mashg `ulotlarining asosiy shakli hisoblanadi. Jismoniy tarbiya bo`yicha belgilangan maqsad va vazifalar asosan darslarda hal qilinadi. Dars mashg`ulotlarida talabalarning salomatligi, jismoniy tayyorgarligi va jinsi e‘tiborga olinadi. Jismoniy tarbiya darsi tayyorgarlik, asosiy va yakunlovchi qismlardan iboratdir. Talabalarning mustaqil tayyorgarligi va o `quv mashg`ulotlarini tashkil etishda jismoniy tarbiya va sport vositalaridan to`g`ri foydalanish uchun jismoniy mehnat bilan aqliy mehnatni bir-biriga muvofiqlashtiradigan qator metodik qoidalarni hisobga olish kerak. 1.O `quv yilining turli vaqtida talabalar aqliy ish qobiliyatining o`zgarish davrlari jismoniy tarbiya bo`yicha ishlarni samarali tashkil qilishda hisobga olinadigan zarur ob‘ektiv omil bo`lib xizmat qiladi. 2. Agar har bir semestrning birinchi yarmida o `quv mashg`ulotlarida tezlik- kuch, tezlik - chidamliligini rivojlantirish uchun nisbatan ustuvor yo`naltirilgan jismoniy mashqlardan yurak urishi 120-180 zarb daq. ga etadigan sur‘atda, har bir semestrning ikkinchi yarmida kuchni, umumiy va kuch chidamliligini ustuvor rivojlantirishga qaratilgan mashqlardan yurak urishi 120-150 zarb daq. gacha etadigan sur‘atda foydalaniladigan bo`lsa, talabalarning asosiy jismoniy sifatlarini rivojlantirishda yaxshi natijalarga erishishi mumkin. Bunday rejalashtirish

mashg`ulotlari talabalarning aqliy ish qobiliyatlariga, ularning o`quv materiallarini yaxshi o`zlashtirishlariga, umumiy kayfiyatiga ijobiy ta‘sir ko`rsatadi. O `quv kunida jismoniy tarbiya bo`yicha mashg`ulotlarni rejalashtirish va amalga oshirishda (ertalabki soatlarda) yurak urishining past ko`rsatkichi 110 130 zarb daq. yoki o`rtacha ko`rsatkichi 130-160 zarb daq. ga etadigan sur‘atdan foydalanish maqsadga muvofiq. Bunday sur ‘atdagi mashg`ulotlar o`quv qobiliyatini oshirishga yordam beradi. Talabalarning ish qobiliyati pasaygan (soat 3-4 atrofida) paytlarda mashg`ulot olib borish mashqlar ta‘sirini belgilaydigan o`rtacha sur‘atdagina samara beradi. YUqori sur‘atli mashg`ulot olib borishni yurak urishi 160 zarb daq. dan ko`proq bo`lganda, o`quv jadvalining oxirgi soatlariga rejalashtirish tavsiya etiladi. jismoniy reabilitatsiya — odam organizmining buzilgan yoki vaqtincha yo`qotilgan funksiyalarini hamda nogironlarning va jismoniy imkoniyatlari cheklangan boshqa shaxslarning ijtimoiy hamda kasbiy faoliyatga bo`lgan qobiliyatlarini jismoniy tarbiya va sport vositalari hamda usullaridan foydalangan holda tiklash (tuzatish va kompensatsiya qilish); jismoniy tarbiya — madaniyatning insonni jismoniy tarbiyalash, jismoniy rivojlanish va jismoniy tayyorgarlik orqali jismoniy hamda intellektual jihatdan kamol toptirish, uning qobiliyatini va harakat faolligini takomillashtirish, sog`lom turmush tarzi ko`nikmalarini shakllantirish, ijtimoiy moslashtirish maqsadida jamiyat tomonidan yaratiladigan hamda foydalaniladigan qadriyatlar, normalar va bilimlar yig`indisidan iborat bo`lgan qismi; jismoniy tarbiyalash — yuksak madaniyatga ega bo`lgan har tomonlama etuk hamda jismonan sog`lom insonni shakllantirish maqsadida shaxsni tarbiyalashga, insonning jismoniy imkoniyatlarini rivojlantirishga, uning jismoniy tarbiya va sport sohasida malaka va bilimlarini orttirishga qaratilgan jarayon; ommaviy sport — sportning tashkil etilgan va (yoki) mustaqil mashg`ulotlar, shuningdek ommaviy jismoniy tarbiya va sport tadbirlarini o`tkazish orqali aholini jismoniy tarbiyalash, sog`lomlashtirish, kamol toptirish hamda jismoniy tarbiya va sport mashg`ulotlariga jalb etishga doir qismi;

professional sport — sportning sport musobaqalarini tashkil etish va o`tkazishga doir qismi bo`lib, sportchilar ularda o`zining asosiy faoliyati sifatida ishtirok etganligi va ularga tayyorgarlik ko`rganligi uchun mukofot va (yoki) ish haqi oladi; sport — odamlarning muayyan qoidalar bo`yicha tashkil etilgan, ularning jismoniy va intellektual qobiliyatini taqqoslashdan iborat bo`lgan havaskorlik asosidagi va professional asosdagi faoliyati, shuningdek ushbu faoliyatga tayyorgarlik ko`rish hamda bu faoliyat jarayonida odamlar o`rtasida yuzaga keladigan munosabatlar; sportchi — tanlagan sport turi yoki sport turlari bilan muntazam shug`ullanadigan, doimo o`zining sport mahoratini oshirib boradigan va sport tadbirlarida qatnashadigan jismoniy shaxs; sport musobaqasi — sportchilar o`rtasida yoki sportchilar jamoalari o`rtasida har xil sport turlari (sport dissiplinalari) bo`yicha musobaqaning eng yaxshi ishtirokchisini aniqlash maqsadida jismoniy tarbiya yoki sport tadbirining tashkilotchisi tomonidan tasdiqlangan nizom (reglament) bo`yicha o`tkaziladigan bellashuv; sport inshooti — sport tadbirlari va ommaviy sport tadbirlarini, sport turlari bo`yicha o`quv-mashq mashg`ulotlari va o`quv-mashq yig`inlarini o`tkazish uchun mo`ljallangan, o`ziga qo`yiladigan norma va talablarga javob beradigan hamda tegishli pasportga ega bo`lgan yopiq yoki ochiq tipdagi ixtisoslashtirilgan inshoot; sport tadbirlari — sport musobaqalarini, o`quv-mashq jarayonini va sportchilar ishtirokida sport musobaqalariga tayyorgarlik ko`rish bo`yicha boshqa tadbirlarni o`z ichiga oladigan tadbirlar; sport turi — jismoniy tarbiya va sport sohasidagi faoliyat turi bo`lib, u insonning sport musobaqalariga o`ziga xos tarzda tayyorgarlik ko`rishi bilan ajralib turadi, sport musobaqalarini o`tkazish va ularda ishtirok etishga doir talablar, tartib va shartlar belgilanadigan qoidalarga, nizomga (reglamentga) ega bo`ladi; sport hakami — sport turi qoidalariga hamda sport musobaqasi to`g`risidagi nizomga (reglamentga) rioya etilishini ta‘minlash uchun jismoniy tarbiya yoki

sport tadbiri tashkilotchisi tomonidan vakolat berilgan, maxsus tayyorgarlikdan o`tgan va tegishli malaka toifasini olgan jismoniy shaxs; sportning texnik va amaliy turlari — sport natijalariga erishish uchun sportchi tomonidan umumiy jismoniy mashqlar majmuasidan tashqari, sport texnikasidan, moslamalaridan yoki texnikaviy vositalardan foydalana bilish va ularni boshqarish sohasidagi ko`nikmalar va mahorat qo`llaniladigan, shuningdek har xil sport turlaridan olingan, amaliy ahamiyatga ega bo`lgan mashqlar birikmasidan foydalaniladigan sport turlari. Sportning texnik va amaliy turlari yoshlarni O`zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarida xizmat qilishga tayyorlashning tarkibiy qismidir; trener — trenerlik faoliyati bilan shug`ullanish uchun ruxsatnomaga ega bo`lgan hamda o`quv-mashq, ommaviy jismoniy tarbiya tadbirlarini o`tkazishni, shuningdek sport natijalariga erishish uchun bellashuv faoliyatiga rahbarlikni amalga oshiruvchi jismoniy shaxs; havaskorlik sporti — sportning aholini ixtiyoriylik asosida ommaviy sportga jalb qilish orqali odamlar sog`lig`ini mustahkamlashga qaratilgan qismi; sportning harbiy-amaliy turlari — asosi harbiy xizmatchilar hamda maxsus xizmatni o`tayotgan shaxslar tomonidan o`z xizmat vazifalarini bajarishi bilan bog`liq maxsus harakatlardan (shu jumladan usullardan) iborat bo`lgan sport turlari. Oliy ta ‘lim muassasalarida jismoniy madaniyat va sportning shakllari Oliy o `quv yurtlarida jismoniy tarbiya quyidagi shakllarda amalga oshiriladi: -o `quv mashg`ulotlarini oliy o`quv yurtining o`quv rejasida asoslangan holda o`tkazish, budan tashqari talabalarining xohishiga ko`ra sportning har xil turlari bilan shug`ullanish; -ommaviy sog `lomlashtirish, jismoniy tarbiya va sport anjumanlari va tadbirlarida qatnashish. Jismoniy tarbiyaning bunday xilma-xil shaklda olib borish organizmning bir me ‘yorda ishlashi uchun ko`rilgan chora-tadbirlarga kiradi. Harakat faoliyatining davomiyligi haftada 8-12 soat bo`lishi kerak.

Jismoniy tarbiya mashg `ulotlari talabalarni jismoniy tarbiyalash dars va darsdan tashqari vaqtda o `quv davri mobaynida olib boriladi. O`quv mashg`ulotlari — nazariy va amaliy; — yakka mashg`ulotlar. - nazariy bilim o ` quv yurtlarning jismoniy tarbiya kafedrasi kengashi tomonidan tasdiqlangan referatlarni va nazariyadan turli xil mavzuda yozma ishlarni bajarish . Darsdan tashqari mashg `ulotlar - kundalik ertalabki gigienik gimnastika mashkdari; - sho ``ba (seksiya), sport va ishqibozlar klubidagi mashg`ulotlar; - ommaviy sog `lomlashtirish, jismoniy tarbiya va sport tadbirlari: jismoniy tarbiya va sport sohasidagi talabalar ilmiy uyushmasining negizi, muammo 10 laboratoriyalaridagi mashg`ulotlar; - jismoniy tarbiya jara ѐnida ilmiy asoslangan turli shakllardagi mashqlar ko`lami, ilmiy asoslangan harakat faoliyati haftada 12-16 soatni tashkil qilishi, talabalar jonbozligi, harakat faoliyati va ularning tana azolarini mo`ta‘dil ishlashi uchun shart-sharoit tug`diradi. Talabalarni o `quv guruhlariga taqsimlash Amaliy mashg `ulotlarda qatnashish uchun talabalar asosan: asosiy, maxsus tibbiy, tayѐrlov va sport mahoratini takomillashtirish guruhiga taqsimlanadilar. Guruhlarga taqsimlash o`quv yilining boshida talabalarning jinsi, sog`ligining holati, jismoniy tayyorgarligi va rivojlanishi xamda qaysi bir sport turiga bo`lgan qiziqishini inobatga olingan holda amalga oshiriladi. Asosiy o `quv guruhiga - shifokorlar ko`rigidan (dispanserizatsiya) o`tgan, sog`ligida nuqsoni bo`lmagan, jismoniy tayyorgarligi yaxshy bo`lgan talabalar kiradi. Maxsus tibbiyot, tayyorlov guruhiga - shifokorlar ko `rigidan (dispanserizatsiya) va nazoratidan o`tish natijasida sog`ligida, jismoniy tayyorgarligida ayrim nuqsonlar topilgan va yaqin orada kasallikga chalingan

talabalar taqsimlanadi. Bu o`quv guruhlarida talabalarning funksional imkoniyatini ham e‘tiborga olish maqsadga muvofiq bo`ladi. O`quv davrida ushbu guruhdagi talabalar bilan mashg`ulot o`tkazishdan maqsad ularni sog`lom qilish, organizmini kasallikka chidamligini oshirish va jismoniy tayyorgarligini takomillashtirishdir. Vaqtincha jismoniy yuklamalardan ozod qilinganlar guruhi (amaliy mashg `ulotlardan) ozod qilingan talabalarning funksional imkoniyatiga e‘tiboran maxsus guruh tuziladi. Amaliy mashg`ulotlardan o`z sog`ligi xolatiga binoan uzoq vaqtga jismoniy mashg`ulotlardan (yuklamalardan) ozod qilingan talabalar maxsus o`quv guruhiga o`tkazilib, ular qurbi etadigan o`quv dasturining mashqdari bilan shug`ullanadilar. Bunday talabalarni alohida guruhga birlashtirish tavsiya qilinadi, ular nazariy bilim soatida ko`proq tahsil oladilar va jismoniy tarbiya mavzuida referat yozadilar. Ular jismoniy mashqlar ta‘sirida odam organizmida sodir bo`ladigan fiziologik jarayon, o`z kasalliklarini jismoniy mashqlar va vositalar bilan davolash uslubiyat bilimiga ega bo`lishi, asosan bu guruh qatnashchilari musobaqalar qoidasi bilan tanishtirilib, yuqori kursda fakultetlararo, o`quv yurtlar o`rtasidagi musobaqalarda hakamlik qilishga jalb etilib, keyinchalik ularning eng faollariga hakamlik unvoni beriladi. Sport mahoratini takomillashtirish o `quv guruhiga - asosan sog`lom, shifokorlar nazoratidan o`tganda sog`ligida nuqsoni bo`lmagan, sportni qaysidir bir turini mukammal bilgan, sport unvoni bo`lgan talabalar kiritiladi. Ushbu talabalarda sportni biron-bir turi bilan chuqurroq shug `ullanishga xohishi bo`lishi shart. Ushbu o`quv guruxlarining soni va ixtisosi jismoniy tarbiya kafedrasining mutaxassislariga hamda sport inshootlariga bog`liqdir. Asosiy va sport bo `limlaridagi talabalarga o`zi xohlagan sport turini tanlash huquqi beriladi. Sport bo`limining talabalari uchun o`zi tanlagan sport turidan shaxsiy jadval tuzib belgilangan vaqtda sinov talablarini bajarishlariga sharoit yaratiladi. Talabalarni bir o`quv guruhidan ikkinchi o`quv guruhiga faqat o`quv yilining oxirida yoki yarim yillikning semestri oxirida o`tkazish mumkin. Maxsus tibbiyot bo`limidan shifokorning xulosasiga ko`ra kasallikka chalingan talabalarni boshqa guruhga o`quv yili davomida o`tkazish mumkin. Guruhlar tarkibidagi

talabalar soni: asosiy va sport guruhi 15 nafargacha, maxsus tibbiyot, tayyorlov va vaqgincha ozod qilingan talabalar soni 8—10 nafardan oshmasligi kerak. Sport guruhiga sport bilan shug `ullangan, sport toifasiga ega bo`lgan, sportning biron bir turi bilan chuqur va muntazam shug`ullanadigan, tibbiyot ko`rigidan o`tgan, sport qonun-qoidalarini yaxshi anglay oladigan sport talablarini bajara oladigan talabalar qabul qilinadi. Bu guruhlar oliygohning o `quv inshoati, shatati imkoniyatlariga, sport jihozlariga va oliy unvonli ustoz o`qituvchilar mutaxassisligiga qarab ajratiladi. Albatta, bu jamoalar talabalarning sport turi bo`lgan qiziqishiga qarab, sport turini ixtiyoriy tanlashiga e‘tibor berish kerak. Guruhga qabul qilingan talabaning biror bir sport turi bo `yicha razryadi bo`lib, u barcha talablarni a‘lo darajada bajarsa, bunday talaba alohida hisobga olinadi va amaliy mashg`ulotlardan ozod qilinadi. Guruhlarning o`ziga xos jadvali bo`lishi bilan birga talabalar sinov mashqlarini o`z vaqtida topshirishlari shart. Talaba u yoki bu guruhga faqat o`z xohish bilan o`tishi mumkin. Agar talaba tanlangan guruhga kasalligi tufayli qatnay olmasa, o`quv yili davomida boshqa guruhga ham o`tishi mumkin. Har bir talaba o `qituvchining topshirig`iga muvofiq tanlangan sport turi bo`yicha, uni oliy darajada egallash uchun mustaqil shug`ullanishi kerak. Bunday mashqlar talabaning sog`lig`ini hisobga olib bajariladi. Sport guruhidagi talabalar uchun mustaqil mashqlar yuqori natijalarga erishishlari uchun tayyorlanish mashqlari bo`lib qoladi. Qolgan talabalar o`quv dasturi bo`yicha ish olib borishlari kerak. O `qishdan tashqari vaqtda talabalar gigienik gimnastika va atletik mashqlar bilan shug`ullansa maqsadga muvofiq bo`ladi. Bularga yugurish, yurish va boshqa mashqlar kiradi. Gigienik gimnastika bilan sutkaning istagan vaqtida, ovqatdan 1-2 soat so`ng va uxlashdan 2-3 soat oldin shug`ullanish mumkin. O`zbekiston sharoitida gigienik gimnastik mashqlarni ochiq havoda o`tkazish yaxshi natijalar beradi. Gigienik gimnastika mashqlarni tuzishda uning qancha vaqt davom etishini va ularning turini aniq tartibda belgilab olish lozim bo`ladi.

Gimnastika mashqlarini bajarishdan oldin gantel, tosh, shtanga shug `ullanuvchilar kuchiga qarab tanlanadi. SHu tariqada har bir mashq 8-10 marta takrorlanadi. Mashqlarni 10-15 daqiqa gantel; 8-10 daqiqa amortizator; 8-10 daqiqa tosh ko`tarib, 5-7 daqiqa shtanga bilan mashq bajarish mumkin va mashg`ulotlar shu tartibda tuzilsa, yaxshi natija beradi. Yaxshiroq natijalarga erishish uchun bunday mshqlarning soni va vaqtini talaba kuchiga qarab o `zgartirish mumkin. Maqsadga qarab mashqlar turini o`zgartirish mumkin. Talabalar har kuni 20-40 daqiqa, xohishiga qarab ovqatlanishidan 1-1,5 soat keyin va uxlashdan 2-3 soat oldin shug`ullanishlari shart, bunda mashg`ulotlar 2-3 to`plamdan iborat tuziladi. Mashqlar to `g`ri bajarilyotganini aniqlash uchun uni oyna oldida bajarish tavsiya etiladi. Bir guruh mashqlarni bajarib bo`lgandan so`ng 1-2 daqiqa dam olsh mumkin. Dam olish faol bo`lishi kerak. Nafas, mushaklar bo`shashganda chiqariladi, nafasning chiqarilishi maksimal kuch bilan har bir mashqqa mos kelishi kerak. Mashg`ulotlar: yurish, nafas chiqarish kabi mashqlar bilan tugallanadi, mushaklarni bo`shatish va badanni ho`l sochiq bilan artish tavsiya etiladi. Mashg`ulotdan so`ng kishi charchoqdan holi va tetik bo`lishi kerak. Aks holda mashg`ulotlar og`irlik qilgan bo`lib, charchashga va har xil kasalliklarga olib kelishi mumkin, bunda mashqlar sonini kamaytirish yoki tezligini susaytirish lozim bo`ladi. Ommaviy sog `lomlashtirish, jismoniy tarbiya va sport ishlari oliy o`quv yurtlarida o`qish davrida, o`qishdan tashqari vaqtlarda, bayram va dam olish kunlarida, amaliy ish davri, yotoqxonada ta‘til kunlari, talabalar yozdagi ish faoliyatida ham muntazam olib boriladi. Ular: gigienik, umumiy tayyorgarlik, sport va davolash yo`nalishlar bo`yicha olib borilishi mumkin. Ommaviy sog `lomlashtirish, jismoniy tarbiya va sport ishlari talabalar sport klublari tomonidan umumiy jismoniy tarbiya xodimlari, jismoniy tarbiya kafedra o`qituvchilari, yoshlar ijtimoiy harakati, kasaba uyushmalari tashkilotlarining faol qatnashishlariga tayangan holda olib boriladi. Bu ishlarni amalga oshirishda fakultet sport kengashi asosiy rol o`ynaydi. Kengash bu ishlarni rejalashtiribgina

qolmay, balki oliy o`quv yurtida talabalarni shu ishga tayyorlaydi, tashkilotchilik ishlarini olib boradi, jamoa a‘zolarini yig`ib, turli musobaqalarga tayyorlaydi va musobaqalar uyushtiradi.

Adabiyotlar: 1. Ўзбекистон Республикасининг Қонуни ― Жисмоний тарбия ва спорт тўғрисида ‖ ги ( янги таҳрири ). //« Халқ сўзи » газетасининг 2015 йил 5 сентябрдаги 174 (6357)- сонида эълон қилинган 2. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 18 декабрдаги ПҚ - 4063- сон қарори ―2019 — 2022 йилларда юқумли бўлмаган касалликлар профилактикаси , аҳолининг соғлом турмуш тарзини қўллаб - қувватлаш ва жисмоний фаоллиги даражасини ошириш КОНЦЕПЦИЯСИ ‖ // Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси , 19.12.2018 й ., 07/18/4063/2347- сон 3. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 6 июндаги ― Жисмоний тарбия ва оммавий спортни янада ривожлантириш чора - тадбирлари тўғрисида ‖ ги ПҚ -3031- сон қарори . // Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами , 2017 й ., 23- сон , 455- модда 4. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 29 январдаги ― Ўзбекистонда соғлом турмуш тарзини кенг тарғиб қилиш ва ахолини жисмоний тарбия ва оммавий спортга жалб этиш тўғрисида ‖ ги 65- сонли қарори .// Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий базаси, 30.01.2019 й., 09/19/65/2549-сон. 5. Программа дисциплины физическое воспитание и спорт (для всех направлений бакалавриата) Ташкент 2018 г. 6. Бочкарева СИ. Самостоятельные занятия студентов физическими упражнениями. Методическое пособие. - М.: МГУЭСИ,2004. 7. Евсеев Ю.И. Физическая культура. Учебное пособие длястудентов Вузов. Изд. 6-е испр. и доп.- М.: Феникс 2010. 8. Normurodov A . N . « Jismoniy tarbiya » oliy o ‘ quv yurtlari uchun darslik . T.: « O ‘ zbekiston », 2011 yil .

O'xshashlar

Yangi davrda jismoniy tarbiya

Qadimgi Rimda jismoniy tarbiya

Jismoniy tarbiya nazariyasiga kirish

Jismoniy tarbiya mashg’ulotlarida jismoniy yuklamalarni me’yorlashni fiziologik asoslash

O’rta asrlarda jismoniy tarbiya va sport