Мактабда жисмоний тарбия дарсларини режалаштириш - Jismoniy tarbiya - Referatlar

Мактабда жисмоний тарбия дарсларини режалаштириш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

149.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Мактабда жисмоний тарбия дарсларини режалаштириш Режа : 1. Режалаштириш ва ҳисобга олишнинг моҳияти ва мазмуни 2. Режалаштириш технологияси 3. Режалаштиришга қўйиладиган талаблар 4. Режалаштиршдан олдин бажариладиган ишлар 5. Режалаштиришнинг далат ҳужжатлари 6. Ўқитувчи томонидан тузиладиган режалаштириш ҳужжатлари 7. Жисмоний тарбия бўйича таълим - тарбия ишларининг бир йиллик режа - жадвали 8. Жисмоний тарбия бўйича дарслараро ишчи режалар 9. Алоҳида жисмоний тарбия дарсининг режа конспекти

Режалаштириш ва ҳисобга олишнинг моҳияти ва мазмуни Жисмоний тарбия буйича ишлар нинг ил ғ ор тажрибаси шуни к ў рсатадики , ў зининг фаолиятини режалаштиришга ма с ъулият билан ёндашадиган педагоглар ҳ аммасидан к ў ра ю қ ори натижаларга эришадилар . Режалар узо қ ни к ў злашга , ма қ садни ва ани қ вазифаларни ани қ лашга имкон яратади , ҳ амда қў йилган вазифаларни ҳ ал қ илишда энг самарали восита ва й ў лларини назарда тутади . Амалиётда жисмоний тарбия жараёнини режалаштириш ишларини менсимаслик , самарали иш манбаига юзаки ёндашиш ҳ оллари ҳ ам учраб туради . Режалаштириш – бу механик равишда бажариладиган девонхона иши ёки ў кув дастурини ўй ламасдан т ўғ ридан т ўғ ри к ў чири ш , қ айта ёзиш эмас , балки жисмоний тарбия қ онуниятига ва к ў ринишлари мо ҳ иятига чукур кириб бориш жараёнидир . Режалаштириш , қ илинган ишларнинг та ҳ лили асосида т ўғ ри хулосалар чи қ ариб билишни ў з ичига олади . Дарсларни муттасил тахлил килиш укитувчига машкларнинг зарур микдорини , машкларнинг энг мувофик кетма - кетлигини , мумкин булган дам олиш интервалларини , укув материалларининг оптимал порцияларини ва педагогик фаолият суръатларини курсатиб беради . Шундай килиб , режалаштириш – бу таълим ва тарбия жараёни тизимини шакллантирувчи , услуби й асосланган хужжатларни тузиш демакдир Режалаштириш технологияси Режалаштириш жараёнини укитувчи ижодий фаолияти яхлит тизимини ташкил килувчи , катор кетма - кет операциялари куринишида тасвирлаб бериш мумкин . Бу фаолият услубий масалаларни хал килишга принципа л ёндашишда ишнинг асосий йуналишлари гоялари пайдо булишидан бошланади . Бундай дастлабки гоя , одатда , талабалик даврида бошланади . Жисмоний тарбия назарияси ва услубиёти курсини ҳамда енгил атлетика , 2

г имнастика , спорт уйинлари ва бошкаларнинг хусусий услубиётини урганишда , педагогик амалиёт даврида укитувчилар ишини кузатишда , талаба узлаштираётган билим ва малакаларини узининг булгуси касбига « улчай » бошлайди . Укитувчида келгуси укув йилида буладиган ишлар гояси шахсий орттирган тажриба , б ошка педагогларнинг фаолиятини кузатиш , мустакил билим орттириш жараёнида оладиган маълумотлар базасида шаклланади . Шу билан бирга нафакат хамкасблари тажрибасидан , балки бошка фанлар укитувчилари тажрибасидан хам фойдаланиш керак . Кейин гоя аник иш шароитлари , укувчиларнинг тайёргарлик даражаси билан текшириб курилади ва унга маълум узгартишлар киртилиши табиий . Факат шундан кейингина шунинг максади шаклланади ва унинг асосида укувчиларнинг кутилаётган назарий , жисмоний ва техник тайёргарликлари холати даражаси лойихалаштирилади . Кутилаётган жисмоний холатга мактаб укув дастурида назарда тутилган назарий маълумотларни узлаштириш , жисмоний машкларни урганиш ва жисмоний сифатларни тарбиялаш буйича бир катор аник вазифаларни куйиш билан эришилади . Шундай экан , режалаштиришнинг навбатдаги технологик операцияси сифатида таълим ва тарбиянинг аник вазифаларини куйишни хисоблаш мумкин . Куйилган вазифаларни хал килиш учун укитувчи укувчиларга педагогик таъсир курсатиш тизимини аниклайди . У воситалар , услублар ва иш шароитларини уз ичига олади . Бу операция , худи олдингидек , укувчиларнинг фаол иштироклари натижасида амалга оширилиши мумкин . Бу вактда жисмоний тарбия жараёнини тугри ташкил килишга халакит берувчи юз бериши мумкин булган нокулай омилларни хисобга олиш лозим . Педагогик жараённинг тугри боришини текшириш учун махсус танлаб олинган экспресс - тестлар ёрдамида боскичма - боскич назорат утказиш куйи тизими яратилади . Агар хар бир боскич назоратида олинган натижа режалаштирилган талабга жавоб берса , бу вактда барча операцияларнинг тугри режалаштирилганлигига хулоса килса булади . Мободо режалар 3

виждонан амалга оширилган шароитда назорат натижалари режалаштирилган максадлардан жиддий фарк килса , демак режалаштириш технологиясида хатолар борлигидан далолат беради . Бу хатоларни учта звенодан кидириш керак булади . Биринчи навбатда режалаштириш даврида барча нокулай омиллар хисобга олинганлиги ёки олинмаганлигини текшириб куриш лозим . Иккинчи навбатда педагогик таъсир тизими тафтиш килинади . Агар бу ерда хам камчиликлар топилмаса педагогик вазифаларнинг амалийлиги бахоланади . Агар хатолар биринчи звенодан топилса ва айнан яна шулар натижаларнинг бажарилмаслигига сабаб булганлигига укитувчи катъий ишонса , зарур чоралар курилади ва бошка звенолар текширилмайди . Одатда укитувчи фаолиятининг биринчи йилларида режалаштириш технологиясининг турли операцияларида йул куйилган кузга ташланиб турмайдиган хатолар умумлашган холда ишнинг натижасига жиддий таъсир курсатади . Шунинг учун ёш укитувчилар узининг барча фаолиятини доимий тахлил килишлари . Узлари учун талаб ч ан кози булишлари керак. Бу келажакда муваффакият гаровидир. Режалаштириш якуний хисобга олиш билан тугалланади. Хисобга олиш натижасида олинган маълумотлар келгуси цикл (дарслар серияси, укув чораги, укув йили)ни режалаштириш учун асос килиб олинади. Режалаштиришга куйиладиган талаблар Укитувчи муайян режалаштириш хужжатларини ишлаб чикишда ва тузишда катор талабларга риоя килиши зарур. 1. Режалар умумий урта таълим учун жисмоний тарбия буйича давлат таълим стандарти, жисмоний тарбия буйи ча укув дастури ва Узбекистон Республикаси Халк таълими вази р лигининг меъёрий хужжатлари ва карорларига мос булиши керак. Улар жисмоний тарбия буйича давлат укув дастури асосида ишлаб чикилади ва тузилади. Барча режалар Узбекистонда жисмоний тарбиянинг умумий максадларига буйсиндирилиши ва Узбекистон 4

Республикаси Халк таълими вазирлигининг услубий тавсияларига мос булиши лозим. 2. Режалаштиришда жисмоний тарбиянинг умумий ва услубий принципларига амал килиш . Режалаштириш жараёнида шахсни хар томонлама ривожлантириш, жисмоний тарбиянинг мехнат ва харбий амалиёт билан богликлиги, жисмоний тарбиянинг согломлаштиришга йуналтирилганлик, мунтазамлик, кучига ярашалик, мустахкамлик принципларини хал килиш учун кулай замин яратилади. Шу билан бирга воситаларни танлаб олишда шугулланувчиларга хар томонлама таъсир курсатадиган ва энг яхши согломлаштирувчи с амара берадиган воситаларга эътибор берилади. Аксарият дарсларни очик хавода ва табиий шароитларда утказилишини режалаштириш лозим. 3. Режалаштиришнинг максадга йуналтирилганлиги ва истикболлиги мухим талаб хисобланади. Маълум бир цикл учун режалар (дарс сериялари, укув чораги, йиллик) олдинги циклга таяниши ва келгуси циклга тайёрлаши керак. Шундай килиб тасодифий дарсларга имкон берилмайди, чунки улар маълум бир тизимга бирлаштирилади. 4. Режалаштириш амалга ошириладиган булиши керак. Бу талабни бажаришда мактабга мутахассис келгунча жисмоний тарбия укитувчиси булмаганида хамда жисмоний тарбия буйича моддий-техник таъминот даражасини хисобга олишда назарда тутиш керак. Барча вазиятларда укитувчи имкониятларни аник-равшан бахолаши ва айнан шу шароитда бажариб буладиган материални режалаштириши лозим. 5. Режалаштиришнинг муайянлиги ургатиш боскичлари, унинг вазифаларининг пухта аникланганлилиги ва танлаб олинган воситаларнинг бу вазифаларга мослиги билан ифодаланади. Куп сонли машклардан максимал педагогик с амара берадиган универсал машклар танлаб олиниши керак. Воситалардан фойдаланишда кетма-кетликни бузмаслик ва кучли таъсир килувчи машклардан муддатидан олдин фойдаланмаслик керак. 5

6. Режалаштиришнинг кургазмалилиги амалиётга график шаклларни тадбик килиш усули билан хал килинади. Р ежалаштириш дан олдин бажариладиган ишлар. Бевосита режани ишлаб чикишдан олдин, укитувчи зарур маълумотларни йигишдан иборат булган ка т та тайёргарлик ишларини бажариши лозим. Бу маълумотлар укув материалларини утиш тартибини, в оситалар ва иш шаклларини аниклаб беради: 1. Дарс утадиган синфлар учун жисмоний тарбия буйича укув дастурини батафсил урганиб чикиш. Бу эса укитувчига синфдан-синфга утишда укув дастурининг изчиллигини аниклашга ёрдам беради. 2.Шугулланувчиларнинг соглиги холатини , билим даражасини, техник ва жисмоний тайёргарликларини урганиб чикиш. Бу маълумотларни узидан олдин укитувчи тузган хужжатларини, ёки узининг ёзувларини хамда тиббий курик натижаларини урганиш йули билан олиш мумкин. Укувчилар билан сухбат ва дастлабки экспресс-тестларни утказиш хам бой материал беради. 3.Мактабнинг жисмоний тарбия буйича моддий базасининг холати ва аввалги йиллардаги ишларнинг йулга куйилганлик даражасини хисобга олиш. Шу билан бирга уни ривожлантириш ва такоминлаштириш йулларини аниклаш лозим. 4.Мактаб дирекцияси ва педагогик жамоасининг жисмоний тарбияга булган муносабатини аниклаш максадида мактабнинг умумий иш режаси билан танишиб чикиш. 5.Вилоят ва туман об-хаво шароитини урганиш. Купинча улар худудларда жиддий фарк килади. 6.Вилоят, туман оммавий спорт тадбирлари календарь режаси билан танишиб чикиш. Бу маълумот укитувчига дастур булимларини утиш тартибини аниклаш учун жуда мухим. 6

7.Иш шакллари ва жисмоний машкларнинг етакчи турларини аниклаш максадида укитувчи, мактаб,ахолии яшаш пунктининг умумий ва спорт анъаналарини урганади ва шу билан укув-тарбиявий жараёнининг самарадорлигини ошириш йулларини белгилайди. Жисмоний тарбия дарслари ишларини режалаштириш. Барча режалаштириш хужжатларини икки гурухга ажратиш мумкин: давлат хужжатлари ва шахсан жисмоний тарбия укитувчиси томонидан давлат хужжатлари асосида ишлаб чикилган хужжатлар. Режалаштиришнинг давлат хужжатлари Бу гурухларга куйидагилар киради: а) умумий урта таълим учун жисмоний тарбия буйича давлат таълим стандарти (УЎТЖТДТС); б) Узбекситон Республикаси Халк таълими вазирлигининг жисмоний тарбия буйича таянч укув режаси; в) жисмоний тарбия бўйича ўқув дастури ; г) «Алпомиш» ва «Барчиной» махсус тестлари. Умумий урта таълим учун жисмоний тарбия буйича давлат таълим стандарти (УЎТЖТДС) таълим жараенининг сифатига, таълим мазмунига доир талабларни, укувчилар тайергарлигининг зарур ва етарли даражада хамда битирувчиларга куйиладиган талабларни, таълим муассасалари фаолияти ва жисмоний хамда тарбия сифатига бахо бериш тартиби ва механизмларни белгилаб беради. УЎТЖТДТС умумий ўрта таълимда таълим жараёнининг ташкил этилиши ва мазмунини , таълим муассасалари фаолиятига ҳамда жисмоний таълим ва тарбия сифатига баҳо берувчи , тартибга солувчи тегишли меъёрий ҳужжатларни (ўқув режалари , дастурлар ва бошқаларни) яратиш учун асос саналади . 7

УЎТЖТДТС қайси идорага бўйсиниши ва мулкчилик шаклларидан қатъий назар Ўзбекистон Республикаси ҳудудида жойлашган умумий ўрта таълимнинг барча таълим муассасалари учун мажбурийдир. Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг таянч ўқув режаси “ жсимоний тарбия ” фанига ажратилган соатлар ҳажмини белгилайди . “ Алпомиш ” ва “ Барчиной ” махсус тестлари мактабда жисмоний тарбия бўйича барча ишларнинг мазмунини белгилайди ва ўқув дастурининг асоси ҳисобланади . “Алпомиш” ва “Барчиной” махсус тестлари Ўзбекистон Республикаси аҳолиси жисмоний тарбия тизимининг дастурий ва меъёрий асосидир. Назорат меъёрлари ёрдамида аҳолининг ўқиш, меҳнат фаолияти ва ҳарбий хизматга бўлган жисмоний тайёргарлигининг умумий даражаси аниқланади. Тестлар саломатликни мустаҳкамлаш, ижодий ва меҳнат фаолиятини оширишга ёрдам беради. Жисмоний тарбия бўйича ўқув дастури “Жисмоний тарбия” предмети мазмунини аниқлаб берувчи ҳужжат ҳисобланади. Унда зарур назарий маълумотлар ўрганилиши лозим бўлган жисмоний машқлар жисмоний сифатларни ривожлантириш учун материаллар рўйхати берилади ҳамда предметлараро алоқалар бўйича талаблар ифодаланади. Дастурларни тайёрлашда ҳаммасидан аввал жамиятнинг ижтимоий буюртмаси – мактаб битирувчилари жисмоний тайёргарлигига бўлган талаб ҳисобга олинади. Бу эса “ Алпомиш ” ва “ Барчиной ” махсус тестларида ўз аксини топган . Дастур бўлимларининг барчаси тўлақонли бажарилиши мажбурийлиги шу билан таъкидланадики, ўқув материалларининг ҳаммаси биргаликда ўқувчиларнинг ҳар томонлама ривожланишига ва тарбиясига кўмаклашиши керак. Шуни эсда тутиш лозим-ки, дастур алоҳида спорт турларидан таркиб топмаган, ва дарсларни ташкил қилиб ўтишда дастурнинг барча бўлимларидан баб- баравар фойдаланмоқ даркор. 8

Ўқитувчи томонидан тузиладиган режалаштириш ҳужжатлари Ўқитувчиларнинг кўп йиллик илғор тажрибаси шуни кўрсатадики, жисмоний тарбия дарсларида қўйилган вазифаларни самарали ҳал етиш учун муайян режалаштириш тизимини барпо этиш зарур. Бу тизим жисмоний жараёнини мақсадга мувофик тузиш учун имкон яратиб берувчи қатор режаларнинг ўзаро мантиқий боғлаганлигини ва тугалланганлигини ифодалайди . Бу тизим: ўқув тарбиявий ишларнинг бир йиллик режа жадвали, дарслараро ишчи режалар ва дарснинг режа конспектларни ўз ичига олади. Ўқув тарбиявий ишларниг бир йиллик режа – жадвали Бу хужжат хар бир параллел синфлар учун бир йилга тузилади.Унинг асосий функцияси – ўқув йилидаги ўқув материалини бир маромда, мақсадга мувофик тақсимлаш ва тартибга солишдир. Йиллик режа жадвални тузиш, ўқувчилар ўзлаштиришлари зарур бўлган таянч машқларни ва уларни ўзлаштиришда сарфланадиган вақтни аниқлашдан бошланади. Амалдаги дастурларнинг тахлили шуни кўрсатадики бундай машқлар хар бир синфда 10-12 та атрофида. Вақтни хисоблашда машқларнинг муракаблигини ўқувчиларнинг бу машқларни ўзлаштиришлари билан боғлиқ бўлган қийинчиликларни худди шундай ўрганиладиган харакатларни назарда тутиш керак Хар бир машқ учун ўқитиш дастури тузилади Дастур қуйидагиларни ўз ичига олади: жисмоний сифатларни тарбиялаш вазифалари ва воситалари; бир йиллик вазифаларни хал этиш учун зарур бўлган дарслар сони; хар бир дарснинг таълим, тарбия ва соғломлаштирувчи муаян вазифаларининг аниқ воситалари ва такрорлаш сонини. Бу дастур таълимнинг оптимал вариантларини, назорат синовлари вақтини, машғулотларнинг вазифалари воситаларини кўрсатиш хисобидан кенгаяди. 9

Дастур, ўқув матералини ўзлаштириш жараенида ўқувчининг фаоллигини ва мустакиллигини оширишга, ўқув фаолиятини самарали бошқаришга, ўқув фаолиятини оқилона зичлаштиришга, таълимни жамоат иши билан қўшилган холда диффенциаллашга, тренажерлардан фойдаланишга имкон беради. Ўқитиш дастурини тўзиш босқичларини кўриб чиқамиз. Биринчи босқич ўз ичига жисмоний сифатларни ривожлантирувчи машқларни танлашни олади. Ўқитувчи, хар бир машқни бажариш учун муаян жисмоний сифатлар зарурлиги ва бу машқларни бажариш учун уларни олдиндан ўргатиш зарурлигини асос қилиб олиши лозим Иккинчи босқич таълимнинг кўп йиллик вазифаларини аниқлашни ўз ичига олади. Кўп йиллик вазифаларини аниқлашда йиллар давомидаги ўқув материалнинг ўзаро алоқадорлиги ва изчилиги фахмига етиши зарур. Тренировка ва таълим жараенини спирал шаклида тузиш керак чунки келгуси ўқув йилида ўқув материалини ўзлаштириш харакат тажрибасидан фойдаланган холда янада баландрок даражада бориши жуда мухим ахамият касб этади. Бу эса янги материални ўзлаштиришда асос бўлиб хизмат қилади. Учинчи босқичда ўқитувчи синф учун мўлжалланган бир йиллик таълимий вазифаларни шакллантиради. Агар дастур асосида машқлар бир неча синфларда ўзлаштирилиши кўрсатилган бўлса, шу синф ўқувчиларининг тайёргарлик даражасини аниқлаш лозим. Бундай машқларга юриш , сакраш , акробатик машқлар , миллий кураш ва бошқалар киради. Шу билан бирга назарий маълумотлар, предметлараро алоқаларнинг асосий мо- ҳиятини ифодалаб бериш тизими яратилади. Тўртинчи босқичда бир йиллик вазифаларни ҳал этишда зарур дарслар сони ҳисобланади Бешинчи босқич энг меҳнат талаб босқич ҳисобланади. Бунда дарснинг муайян вазифалари ва уларни ҳал қилиш учун воситалар аниқланади ва танланади ҳамда ҳаракат фаолиятини қисмларга бўлиб, шунингдек, тўлиқ бажариш чоралари равшанлаштирилади. 10

Олтинчи босқич дастур бўйича ўқитишда йил давомида дарсларда ва мустақил ишлар жараёнида ўрганиладиган материалларни такрорлашнинг оптимал вариантларини аниқлаш мақсадидаги изланишларни, назорат ўтказиш муддатини ва ўзлаштириш натижалари якунларини ўз ичига олади. Мусобақалар календари ва об-ҳаво шароитини ҳисобга олган ҳолда ўқитувчи ўқув материалини ўтиш тартибини аниқлайди. Агар мактабда бир неча ўқитувчи ишласа, барча синфларда дастурнинг ўқув материалини бир хилда олиб бориш мақсадга мувофиқ. Бу эса мактабнинг моддий базасидан фойдаланиш учун уни яхши тайёрлашга ва синфдан ташқари машғулотларни оқилона режалаштиршга имкон яратади ( хусусан мусобақаларни). Дастур материалини ўтишни аниқлагандан кейин ўқитувчи режалаштириш усулларини танлайди. Мактаб ўқув дастури бўлимларини ўтишни режалаштиришнинг учта усули маълум: параллел, кетма-кет, аралаш. Дастур бўлими материалларини параллел ўтишда дарсларга бир вақтнинг ўзида ҳар хил бўлимлардаги материаллар киритилади (комплекс дарслар). Бўлим материалларини кетма-кет ўтиш амалда катта синфларда қўлланилади ва енгил атлетика, спорт ўйинлари, гимнастика ва бошқаларни навбатма – навбат ўзлаштириш назарда тутилади (предмет дарслар). Ўқув материалини ўтишни аралаш режалаштириш биринчи ва иккинчи усулларниннг комбинациясини ифодалайди, яъни баъзи бўлимлар параллел ўрганилади, бошқалари – аолоҳида. Ўқув- тарбия ишларнинг режа- жадвали истиқболли режалаштиришга тааллуқлидир. У ўқитувчига бир вақтнинг ўзида йил давомидаги ўқув жараёнини бутунлигича кўришга ва услубий принципларни аниқ қўллашга имкон яратади. “Ўқув материалининг мазмуни” устунида ўқитувчи жисмоний сифатларнинг ривожланиш даражасини аниқлаш бўйича дастур машқларини ўйинлар ва назорат синовлврини кўрстади. Бу устунда ёзилган барча машқлар бир қаторга сиғиши лозим. 11

“Назарий маълумотлар” устунида фақат умумий масоларни кўрсатади. Масалан, дарс вақтида хавфсизлик қоидалари, иш қобилиятини оширишда жисмоний машқларнинг аҳамияти тўғрисида маълумотлар, гигиеник талаблар, мукстақил машғулотларнинг услубиёти ҳақида ахборот. Тарбиявий вазифалар машқлар гуруҳига ёки алоҳида ҳар бирига режалаштирилиши мумкин. Масалан, енгил атлетика бўлимидаги машқлар машғулотларга ижобий ёндашишни тарбиялашга кўмаклашади , спорт ўйинлари бўлимидаги машқларни ўрганишда жамоатчилик фазилатларини тарбиялашга қулай шароит яратилади. Кейинги устунлар дарслар номерини кўрсатади . Таянч ўқув режасига асосан ҳар бир синфда 68 та дарс ўтилади . Бироқ , байрам кунлари ва бошқа назарда тутилмаган вазиятларни ҳисобга олган ҳолда 65 тадан зиёд бўлмаган дарсларни режалаштириш тавсия қилинади . Режалаштириш асосида дарслар серияси ётади, шунинг учун улар чораклар доирасида бўлса мақсадга мувофиқ бўлар эди деб ўйлаймиз. Бу ишлар бажарилгандан кейин ўқув материалини дарслар бўйича бевосита жойлаштириш бошланади. Бу эса муайян машқ ёки дарсга мос равишда катакларга шартли белгиларни қўйиш билан эришилади. Ўргатиш босқичларига риоя қилган ҳолда қуйидаги белгилардан фойдаланиш мумкин: енг муҳим машқларни ўрганишга тайёрланиш ва бевосита ўрганиш (Ў); дастлаб ўрганиш (Дў); чуқур ўрганиш (Чў); мустаҳкамлаш (М); такомиллаштириш (Т); назорат (Н); уйга вазифа (Ув). Агар материал дарсда асосий ҳисобланса бош ҳарф, ёрдамчи бўлса кичик ҳарф қўйилади. Шундай қилиб, йиллик режа жадвалнинг моҳияти ва асосий талабларини ифодалашда, бизлар фақат унинг шаклини мисол келтирдик. Материалларни дарслар бўича тақсимлаш – бу ўқитувчининг ало- ҳида аҳамиятли индивидуал иши. Иш жараёнининг кейинги йилларида ўқитувчи режага ўзгартиришлар киритади, уни такомиллаштиради, реал шароитларга мослаштиради. 12

5-синф учун жисмоний тарбия бўича ўқув тарбиявий ишларнинг йиллик режа – жадвали Дастур материалининг мазмуни Назарий маълумотлар ва предметларраро алоқалар Тарбиявий вазифалар I чорак II чооак ……. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 …………. ДАРСЛАРАРО ИШЧИ РЕЖА Бу ҳужжат ўқув тарбия ишларининг чорак ёки ярим йилига тузилади. Амалиётда бу ҳужжатни кўпинча календар ёки дарслараро режалар деб атайдилар . Режалаштириш тизимида у услубий таъминот функциясини бажаради. Дастурда ва йиллик режа жадвалда кўрсатилган нафақат жисмоний машқлар, балки унга тегишли тайёрлов, асосий машқларни бажаришга тайёрлов ва назорат машқлари, худди шундай уйга вазифа ҳам дарслараро ишчи режалаштиришнинг ОБЪЕКТИ ҲИСОБЛАНАДИ . Асосий диққатни ҳамма ишларни ўз ичига оладиган муфассал машқларга жалб қилиш лозим. Масалан, арғамчида сакраш умумий ва махсус чидамлиликни, мувозанатли ҳаракатни, сакраш қобилиятини ривожлантиради. Улар оёқ ва тизза бўғинлари, оёқни ,оёқ ва тос мушакларини, хусусан “мушак корсетини” шакллантириб, гавда мушакларини ривожлантиради. Натижада органларнинг 13

ташқи муҳитнинг инерцион таъсирига барқарорлиги ва улар функцияларининг ишончлилиги ошади. Дарслараро ишчи режада ўқитувчи аввал тузилган ўқитиш дастуридан фойдаланган ҳолда, ҳар бир дарснинг асосий қисмида ўғил болалар ва қизлар учун вазифа ва воситаларни назарда тутади. Дарснинг асосий қисми мазмуни аниқлангандан кейин, дарснинг тайёрлов қисмига воситалар танланади. Улар ўз ичига асосий ва махсус машқларни, фойдаланиладиган умумий ривожлантирувчи машқлар характерига кўрсатмаларни олади. Эслатиб ўтамиз, дарснинг тайёрлов қисмидаги машқлар, дарс вазифаларини тўлиқ ҳал қилишга кўмаклашишлари лозим. Дарснинг якуний қисмини режалаштиришда ўтказилаётган дарснинг кейинги дарс билан ўзаро боғлиқлигини таъминлашни назарда тутмоқ керак. Бу эса ўрганилганни мустаҳкамлаш ва келгуси дарсларда ўзлаштириладиган материални бажаришга йўналтирилган ўқувчиларни мустақил ишлари орқали амалга оширилади. Худди шу ерда мушакларни бўшаштиришга оид ва эгилувчанлик учун машқлар режалаштирилади. Дарслараро ишчи режа жорий режалаштиришга тааллуқли бўлиб, ишчи режанинг қуйидаги шаклини тавсия этишимиз мумкин Жисмоний тарбия бўйича 5 синф ўқувчилари учун ишчи режа Дарснинг № Дарснинг тайёрлов қисми мазмуни Дарснинг асосий қисми Дарснинг якунловчи қисми уйга вазифа Қиз болалар Ўғил болалар 1 2 3 4 5 ДАРС КОНСПЕКТИ 14

Ўқитувчининг бу режаси энг аниқ ҳисобланиб ва у оператив (тезкор) режалаштиришга тааллуқлидир. У дарсларни режалаштириш тизимини якунлайди ва унда ташкилий функцияни бажаради . Конспект ўқитувчининг дарс ўтишга бевосита тайёргарлик натижаси ҳисобланади . Конспект ҳар бир параллел синф учун ишчи режа асосида ишлаб чиқилади , аммо ҳар бири учун тааллуқли бўлган иш хусусиятлари кўрсатилади . Конспект ўқитувчи муайян дарсда ҳал қиладиган муайян вазифаларни ўз ичига олади. Шу билан бирга ўқувчилар гуруҳининг тайёргарлик даражаси ҳисобга олинади. Бу эса ҳар бир гуруҳ учун педагогик таъсирнинг оптимал қадамларини таъминлайди. Дарснинг вазифалари одатда конспектнинг титул варағига ёзилади. Конспектда тартиб билан кетма кетликда дарсда ўтилиши зарур бўлган: машқлар назарий маълумотлар уйга вазифа бўлиши мумкин бўлган предметлараро алоқалар кўрсатилади. Биринчи навбатда дарсга танлаб олинган машқларнинг мақсадга мувофиқлигини асослаш, яъни уларнинг аниқ йўналишини кўрсатиш керак. Машқлар мазмуни иккинчи устунга дарснинг қисмлари кўрсатилгандан кейин ёзилади. Учинчи устунга машқларнинг дозировкаси, яъни машқларни такрорлаш сони, машқни бажариш вақти, масофаларнинг узунлиги кўрсатилади. Дозировка ўғил болалар ва қизлар учун алоҳида кўрсатилади (интенсивлик ва ҳажм бўйича). Услубий кўрсатмалар устунига иш услублари ва усуллари, ўқитувчи ва ўқувчиларнинг ўзаро дидактик таъсири, соғломлаштириш ва тарбиявий таъсир йўллари, қўшимча вазифалар, дарсга фаолларни тайёрлаш усуллари, назорат шакли ва усуллари ҳамда мустақил иш бўйича кўрсатмалар ёзилади. Конспектдаги охирги бешинчи устун муҳим ўринни эгаллайди. Бу ерда: синф ва унинг гуруҳларини бошқариш усуллари; дарснинг барча фрагментларида ўқувчиларнинг жойлашуви ва ўқитувчининг жойи; жиҳозлар ва снарядларни тарқатиш ва йиғиб олиш усуллари, уларни жойлаштириш жойлари; ўйинларни ташкил қилиш хусусиятлари; дарсдан олдин 15

бажарилиши зарур бўлган ишлар турлари; техник хавфсизликни таъминлаш йўллари қайд қилинади. Конспектнинг охирида дарснинг зарур моддий – техник таъминла- ниши: снарядлар, иншоотлар, асосий ва ёрдамчи инвентарь, кўргазмали қуроллар, ўқув- техник воситалар кўрсатилади. Дарснинг алоҳида ҳолат ва фрагментларини яхши тушуниш учун уларни расмлар ва схемалар тарзида тасвирлаш мумкин. Шундай қилиб, конспект режалаштирилаётган дарснинг сценарийсини ифодалайди ҳамда унда машғулотнинг мазмуний, услубий ва ташкилий томонлари чамбарчас боғланади ва улар биргаликда қўйилган вазифаларнинг ҳал этилишини таъминлайди. Дарснинг мазмуний томони дастур ва олдинги режалаштириш ҳужжатлари билан аниқланади: услубий томон – шуғулланувчиларнинг ўзига хос хусусиятлари, жисмоний машқ характери, ўқитувчининг тажрибаси ва тайёргарлик даражаси билан; дарснинг ташкилий томони эса, мазмуний ва услубий томонларнинг самарали ҳал этилишига йўналтирилганлиги билан фарқланади 16

Жисмоний тарбия бўйича 5 - синф учун дарс конспекти Дарс вазифалари 1 . ……………………………………………… 2. ……………………………………………… 3. …………………………………………… Т . р . Дарснинг қисмлари ва уларнинг мазмуни Дозировка Услубий кўрсатмалар Ташкилий кўрсатмалар 1 2 3 4 5 Дарс ўтиш жойи :…………………………………………………………. Дарснинг моддий - техник таъминлани ши ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………. Ўқитувчи имзоси : 17

АДАБИЁТЛАР : 1. Т.С.Усмонхўжаев, Ў.Турсунов, Х.А.Мелиев. Жисмоний тарбия назарияси ва услубиёти. Тошкент. “Ўқитувчи”, 2008 йил, 168 бет. 2. Ашмарин Б.А. Теория и методика физического воспитаия . Москва “Просвещение” 1990, 287 стр. 3. Л.П.Матвеев. Теория и методика физической культур ы. Москва “Физкультура и спорт” 1991, 542 стр. 4. Т.С.Усмонхўжаев, М.Б.Алиев, Х.Х.Сагдиев, Ф.К.Турдиев, Ж.А. Акрамов. Болалар ва ўсмирлар спорти машғулотлари назарияси ва услубиятлари. Тошкент -“ИЛМ ЗИЁ” - 2006 йил, 103 бет 5. Алпомиш ” ва “ Барчиной ” махсус тестлари - саломатлик гарови . Тошкент - 2004 йил , 47 бет . 6. К.Маҳкамжонов, Ф. Хўжаев. Жисмоний тарбия I синф. Тошкент . Ўзбекистон , 2007 йил , 63 бет . 7. К . Маҳкамжонов , Ф . Хўжаев . Жисмоний тарбия . З - синф учун синов дарслиги . Тошкент “ Ўқитувчи ” 2003 , 191 бет . 8. Т.С.Усмонхўжаев, С.Г.Арзуманов. Жисмоний тарбия . 5 - 6 синф ўқувчилари учун ўқув қўлланма . Тошкент “ Ўқитувчи ” 2006 , 158 бет . 9. Т.С.Усмонхўжаев, С.Г.Арзуманов. Жисмоний тарбия . 7 - 8 синф ўқувчилари учун ўқув қўлланма . Тошкент “ Ўқитувчи ” 2007 , 151 бет . 10. Т.С.Усмонхўжаев, С.Г.Арзуманов, Ҳ.А.Мелиев. Жисмоний тарбия. 9-учун синф ўқув қўлланма. Тошкент “Ўқитувчи” 2006, 151 бет.. 18

O'xshashlar

Жисмоний тарбия гигиенаси

Жисмоний тарбия гигиенаси

Янги даврда жисмоний тарбия

Қадимги Грецияда жисмоний тарбия

Феодализм даврида жисмоний тарбия