Янги даврда жисмоний тарбия - Jismoniy tarbiya - Referatlar

Янги даврда жисмоний тарбия

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

49.5 KB

Ko'chirib olish

Янги даврда жисмоний тарбия Режа 1. Янги даврда жисмоний тарбия тараққиёти. 2. Халқ турмушидаги ўйинлар ва томошалар. 3. Жисмоний тарбия назарий асосларини яратилиши.

Дворянлар ўзларининг ихтиёрларида бўлган барча воситалар билан феодализмнинг мустахкамланиб қолишига ҳаракат қилдилар. Жумладан, улар ёшларни тарбиялаш ва ўқитиш соҳасида ўзларининг имтиёзларини сақлаб қолиш ва мустаҳкамлашга умид боғладилар. Лекин бунда улар жисмоний ва аҳлоқий тарбияни ақлий таълимдан афзал кўрар эдилар. Дворянлар ўз ўғилларини жисмоний жиҳатдан кучли, эпчил ва жасур қилиб, қурол ва отни яхши ишлатадиган, керакли дақиқада қўлига қурол олиб, ўз синфи манфаатини ҳимоя қилишга қодир бўлган, турмушда эса ўз сифатлари ва қадди қомати билан оддий халқдан ажралиб турадиган қилиб етиштиришга ҳаракат қилдилар. XVII асрда фақат дворян ёшлари орасидан офицерлар ва давлат амалдорлари тайёрлаш учун мўлжалланган махсус ўқув юртлари пайдо бўлади. Бундай ўқув юртлари Германия ва Англияда рицарлик академиялари деб аталар эди. Уларда ҳарбий амалий машқларга, отда юриш, қиличбозлик ва рақсларга катта эътибор берилар эди. Дворян ёшларнинг оила тарбиясида ҳам жисмоний тарбияга катта аҳамият барилар эди. XVII асрнинг иккинчи яримида ғарбий Европанинг турли мамлакатларида ўша давр учун анча кўп сонли жисмоний тарбия дарсликлари ва қиличбозлик, отда юриш, гимнастика ва ўйинларга доир қўлланмалар нашр этилган эди. Уруш олиб бориш шароитларининг ўзгариши билан отда юришга ва қиличбозликка ўргатиш анча муҳим аҳамиятга эга бўлди. Дворянларнинг тарбия системасидаги ҳарбий амалий машқлар турли ўйинлар, томошалар ва ов билан тўлдирилар эди. Дворян ёшлари орасида ҳозирги теннисни эслатадиган кичик копток ўйини кенг тарқалган эди. Ҳалқ турмушидаги ўйин ва томошалар. Кенг халқ оммаси учун дворянларнинг қиличбозлик ва отда юришга доир машқлари қийинлик қилар эди. Лекин оддий қурол ёки умуман таёқлар билан қиличбозлик қилишнинг халқ турлари ҳамма ерда кенг тарқалган эди. Барча мамлакатларнинг халқлари ўртасида жисмоний машқлар, айниқса акробатика катта шухрат қозонган эди. Венецияда байрамларда ёшлар группасининг лангар чўп ва

таёқлар ёрдамида гимнастика пирамидалари тузиш борасидаги мусобақалари уюштириларди. Кураш кенг тарқалган эди. Бирорта байрам ҳам курашсиз ўтмас эди мусобақалари ҳам ўтказилар эди. Турли ўйинлар, айниқса, тўп ўйини энг қизиқарли томошалардан эди. XVII-XVIII асрларда Франциядаги хар бир шахарда тўп ўйналадиган махсус бинолар бор эди. Англияда крикет, гольф футбол ўйинлари тараққий этди. Гимнастика типидаги жисмоний машқлар, оддий қиличбозлик турлари, кураш ва хар хил ўйинлар халқ хаётида мавжуд эди ва улар хозирги спортнинг бошланиши учун хизмат қилди. XVIII асрнинг бошларида югуриш, муштлашиш ва бошқа машқлар бўйича мукофотлар учун мўлжалланган мусобақалар хам ўтказила бошланди. 1719 йил расмий бокс тарихининг бошланган йили хисобланади. Спортдаги хозирги профессионализм куртаглари хам ўша даврда пайдо бўла бошлаган. Баъзи бир омадли курашчилар, қиличбозчилар, муштлашувчилар ва тез югурувчилар ўзларининг қобилияти ва махоратларидан даромад топиш манбаи сифатида хам фойдаланар эдилар. Жисмоний тарбия назарий асосларини яратилиши. Леонардо да Винчи томонидан амалга оширилган биомеханика тадқиқотлари, Везалий, Гарвей ва сўнги ўрта асрлар даврининг охирларидаги бошқа олимлар томонидан қилинган анатомия ва физиология сохаларидаги кашфиётлар организимининг тузилиши ва вазифаларини бундан кейин ўрганиш учун асос яратиб берди. Ташқи дунёни янада тўлароқ ва аниқроқ сезиш учун одамга анча мукаммаллашган сезиш органлари керак; Локкнинг сезиш органларини ўстириш тўғрисидаги, яъни кишини жисмоний жихатдан тарбиялаш тўғрисидаги фикри хам шундан келиб чиққандир. Локк сезиш органларини (сезиш, хид билиш, кўриш, эшитиш органларини) такомиллаштириш ; харакат органлари (қўл, оёқ) ни ўстириш, танани чиниқтириш, фойдали амалий кўникмалар (сузиш, отда юриш, эшкак эшиш, қиличбозлик, отиш) хосил қилиш, жисмоний кучларни максимал даражада ишга солиш учун ирода кучи ва қобилиятни камол топтириш зарурлигини ишончли далиллар

билан исботлади. Унинг фикрича, барча жисмоний тарбия мусобақа-ўйин методлари билан амалга оширилиш керак. Локкнинг педагогик ғоялари ўша даврдаги педагоглар ўртасида оммалашган эди. Бу ғоялар инглиз ўқув юртларидаги жисмоний тарбия тажрибасига таъсир кўрсатди. Педагогика сохасидаги қарашларнинг мукаммал системасини Жан-Жак- Руссо (1712 -1778 йиллар) илгари сурди. Биринчи босқич-танани чиниқтириш, Иккинчи босқич-танани чиниқтириш ва сезиш органларини ўстириш Учинчи босқич-харакат малака ва кўникмалари хосил қилдиришдан иборатдир. Руссо мусобақа методини тарбияланувчиларининг ўз жисмоний қобилиятларини мукаммаллаштириб боришда ва уларнинг индивидуал ютуқларига эришиишда қизиқишни оширишнинг тарбиявий йўли деб хисоблади. Швейцариялик педагог, демократ Иоганн Песталоцци (1746-1827) халқ маорифи ғоясини изчил суратда қўллаб қувватлади. Халқ ўйинлари ва хазилларидан ташкил топадиган жисмоний тарбияни тавсия қилди. Пестолоцци бўғинларнинг элементар гимнастикасини ишлаб чиқди. Бу гимнастиканинг мазмуни одамни алоҳида ҳолда керак бўладиган барча ҳаракатларни қилишга ўргатишдан иборат эди. Шундан кейин икки, сўнгра эса бир неча бўғинларда турли хилдаги ҳаракатларни айни бир вақтда бажариш йўли билан аста-секин машқларни мураккаблаштириб бориш назарда тутилар эди. Пестолоццининг бўғинлар элементар гимнастикасидан гимнастика машқларини яратишда фойдаланилган эди. XVIII асрнинг 70-90 йилларида янги йўналишдаги мактаблар герман давлатларида хам пайдо бўлди. Филантропинларнинг ўқувчилари академислар, педагогислар ва фабулянтларга бўлинар эди. Академислар-аслзодаларнинг болалари, педагогислар-амалдорларнинг болалари ва фабулянтлар мехнаткашларнинг болалари эди. Филантропинлардаги гимнастика, югуриш, сакраш, тирмашиб чиқиш, ирғитиш ёки улоқтириш, харакатли ўйинлар, оғирлик кўтариш ва бир

жойдан иккинчи жойга ташиш, кураш, таёқлар билан ва турникда қилинадиган машқлардан ташкил топар эди. Фит “Жисмоний тарбия энциклопедияси тажрибалари” номли уч томли китоб яратди. Бу китобларда Фит ўша вақтларда қадимги дунёда ва ўрта асрларда жисмоний тарбия тарихида маълум бўлган фактларни баён этди, жисмоний тарбиянинг мухим эканлигини назарий жихатдан асослаб беришга харакат қилди, жисмоний машқлар техникасини баён этиш ва уларни ўқитиш методикасини баён этишга харакат қилди. Гутс- Мутс “Ёшлар учун гимнастика” китобини ёзди. Гутс-Мутснинг фикрича, гимнастика мускулларини мустахкамлаши, қон алмашинишини тезлаштириши, баданни чиниқтириши, танадаги айрим мускуллар ва аъзоларда эпчил, тежамли ва фойдали харакатлар қилиш малакасини ўстириши ва сезиш органларини такомиллаштириши курашиш, югуриш, сакраш, улоқтириш ёки ирғитиш, сузиш, арқонга, лангарчўп, шоти ва дарахтларга тирмашиб чиқишга доир машқлар, шунингдек қўл мехнати ва ўйинлар кўзга кўринарли ўринни эгаллади.

Фойдаланилган адабиётлар 1. Б.И.Загорский, И.П.Залетаев, Ю.П.Пузир. Физическая культура. М.1989 г. 2. В.В.Столбов. Истор.физ.культ. Учебник. М. 1989 г. 1. 3.Н.Ф.Кулинко. История и организация физическая культури. М.1992. 3. Н.К.Макерцев. Страници истории спорта.М.1987. 4. Е.Л.Озерецкая. Олимпийские игри. Л.1990. 5. Е.Л.Озерецкая. Олимпийский факел над Римом. М. 1990. 6. П.А.Соболев. Олимпия, Африка, Америка,Азия,Рим. М.1990. 7. И.Г.Чудинов. История физической культури. М.1990. 8. А.О.Романов. Международное спортивное движение. М. 1993. 9. Б.Хавин. Все об олимпийских играх. М.1994. 10. Д.Д.Егоров. Все о спорте. М. 1994. 11. Жисмоний тарбия тарихи. Тошкент. Укитувчи. 1989. 12. В.Г.Кудрявцева. Спорт мира и мир спорта. М. 1997. 13. Л.Кун. Всеобшая история физической культури. М. 1992. 14. А.П.Романов. МОК и международное спортивние движение. М. 1990.

O'xshashlar

Янги даврда жисмоний тарбия

Энг янги замонда жисмоний тарбия

Хозирги даврда Ўзбекистон жисмоний тарбия ва спорт

Жисмоний тарбия гигиенаси

Жисмоний тарбия гигиенаси