IAAFning bolalar yengil atletikasi dasturi - Jismoniy tarbiya - Referatlar

IAAFning bolalar yengil atletikasi dasturi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

381.5 KB

Ko'chirib olish

IAAFning bolalar yengil atletikasi dasturi Reja: 1. Kirish 2. “IAAFning bolalar yengil atletika” musobaqalari dasturining konsepsiyasi 3. Turlari 4. Hisoblash 5. Tashkiliy ishlar 6. Jadvallar va formalar

KIRISH Bolalar juda yoshligidan boshlab bir biri bilan musobaqalashishni va o‘zlarini bir biri bilan tenglashtirish imkoniyatlarini izlab topishga harakat qilishadi. Yengil atletikaning har xil turlari bolalar ya’ni o‘z tengdoshlari o‘rtasidagi solishtirish imkoniyatlarni a’lo darajada ochib berish uchun harakat qiladi. Demak, agar yengil atletika –bolalar uchun yoqimli sport turi bo‘lsa, murabbiylar bu sport turi bo‘yicha bolalarga to‘la mos keladigan dastur yaratishlari zarur. Bolalar musobaqalari dasturining ko‘p qismi katta yengil atletikasining qisqartirilgan va yengillashtirishgan tur sifatida qabul qilingan. Ayrim sport turlarida bolalarni erta ixtisosliklarga bo‘lish bir muncha noto‘g‘ri, chunki, hammaga ma’lumki, ularning garmonik rivojlanish talabiga qarama-qarshi kechadi. SHuningdek ularda erta zo‘riqish paydo bo‘lishi ko‘plab bolalar uchun zarurdir. Ko‘plab tadqiqotlardan keyin, izlanish va o‘rganishlarda shu narsa ma’lum bo‘ldiki, IAAFda bevosita yengil atletikada yangi konsepsiya yaratishni undadi, ya’ni bolalar uchun va ularning jismoniy rivojlanishiga to‘la mos keladigan. Konsepsiya doirasidagi har qanday takliflar (turi, tashkilotchilik va hakozolar...) quyidagi talablarga javob berish kerak: – bolalarga yengil atletikani fayzli bo‘lishiga undash; – bolalarga yengil atletikani ommabop bo‘lishiga undash; – bolalarga yengil atletikani ibratli bo‘lishiga undash. Bu talablardan tashqari, IAAFning dasturi to‘laligicha tashkilotchilarning talabalarini bajarishi, ya’ni tavsiya etilgan musobaqa shakllarini muntazam amalga oshirish tizimini yaratish. 2001 yil bahorida IAAFning ishchi guruhi bolalar uchun yengil atletika dasturini yaratish tashabbusi va tamoyillarini ishlab chiqish, kattalar yengil atletikasi modelidan osonlashtirilgan va qisqartirilgan shakliga asoslangan. Ushbu dastur keynchalik “IAAFning bolalar yengil atletikasi” deb nomlanadigan va kelgusida bu dastur hujjatlarda shunday yuritilishi e’tirof etildi.

Keyinchalik IAAF butunjahon bolalar siyosatini 7 dan 15 yoshgacha ko‘rsatildi. Ushbu siyosat quyidagi ikki maqsad: - yengil atletikani butun jahon bo‘ylab maktablarda individual tarzda amaliyotini ko‘proq targ‘ib qilish; - bolalarga imkon berish, buni tashkil qilishni yengil atletika federasiyasi shug‘ullanishadi, yoki boshqacha aytganda yengil atletika o‘z kelajagi uchun samarali tayyorgarlik ko‘rishdan iborat bo‘ladi. Bu yondoshuv musobaqa shakliga bog‘liq bo‘lib, ya’ni barcha yosh guruhlari uchun mos keladigan va bu dasturni amalga oshirishda foydalaniladi. Bu musobaqalar tizimi yengil atletika bilan shug‘ullanuvchi bolalar organizmiga yaxshi ta’sir etadi, ya’ni sportchilar mashg‘ulotlarida, murabbiylar tayyorlashda, hamkamlarni tayyorlashda va hak...larni o‘qitishda. 2. “IAAFNING BOLALAR YENGIL ATLETIKASI” KONSEPSIYASI “IAAFning bolalar yengil atletikasi” dasturi yengil atletikani qiziqarli “o‘yinli” turi sifatida qo‘llashga yo‘naltirilgan. Yengil atletikani yangi turlari va yangilik yaratuvchi tashkilotchilar bolalarga yangi faoliyat turlari – qisqa masofaga yugurish, chidamlilikka yugurish, sakrash va uloqtirishlar bilan bir joyda birgalikda (stadionda, maydonchalarda, yopiq inshootlarda, har qanday sport majmualarida va hok...) olib borish. Yengil atletika o‘yinlaribolalarga foydali bo‘lib, yengil atletika amaliyotida bolalar sog‘ligini mustahkamlashga, ularni ta’lim olishida etarli darajada imkoniyatlar beradi. MAQSAD “IAAFning bolalar yengil atletikasi”ning konsepsiyasi tashkiliy maqsadi quyidagicha tuzilgan:

 Ko‘p sonli bolalar bir vaqtda mashg‘ulotlarda qatnashishi;  Yengil atletikaning asosiy mashqlarini va turli harakatlarini bajarishi;  Jamoaning muvofaqqiyatiga nafaqat kuchli yoki tezkor bolalar yaxshi natijalari orqali o‘z hissalarini qo‘shishi;  Talablar quyidagicha: ko‘rsatilayotgan mashqlarni bajarish, chaqqonlilik imkoniyatlari va bolalarni yoshlari turlicha bo‘lishi;  Dasturda sarguzashtli elimentlar bo‘lishi, yangicha yondoshuv, bolalarda taassurot uyg‘otadigan bo‘lishi;  Baholash tizimi tartibi oson bo‘lishi, asosiy va jamoa natijalar;  Musobaqada kamroq hakamlar va yordamchilari talab qilinadi;  Yengil atletika aralash jamoaviy sport turi sifatida bo‘lishi (o‘g‘il bolalar va qiz bolalar); “IAAFning bolalar yengil atletikasi” dasturi maqsadining mazmuni : Sog‘likni yaxshilashga ko‘maklashish – bu barcha sport mashg‘ulotlarining asosiy vazifasi hisoblanadi. U bolalarda o‘ynash xoxishini kengaytirishga, ya’ni sog‘lik darajasini uzoqroq ushlab turishga qaratiladi. Ushbu vazifalarni bajarishda yengil atletika qulay yaratilgan bo‘lib, ya’ni turli xarakterdagi o‘yin faoliyati va zarur bo‘lgan jismoniy sifatlar talab qiladi. O‘yinga bo‘lgan talablarni o‘sib borishi va uning turli xildagi shakllari bolalarning garmonik rivojlanishiga o‘z hissasini qo‘shadi. Ijtimoiy faollik – bu qimmatli omil bolalar hayotida qiziqishini uyg‘otadi. Jamoaviy turlarning har biri kishi o‘yinlar orqali o‘z hissasini qo‘shishadi, bolalar o‘z imkoniyatlarini bilishi va bir birlari bilan farqini tushunish. musobaqani oddiyligi va havfsiz o‘tkazishda bolalarga taklif qilingan musobaqalar umumiy holda hakamlar va jamoa murabbiylari muhum rol o‘ynaydi. Bu vazifalar, ya’ni ular bajarayotgan vazifalar o‘z vaqtida muhum bo‘lib, ishtirokchilar o‘zini sportchi sifatida his qilishini bilish.

Sarguzasht xarakteri – mativasion kuch bo‘lishi, bolalar xis hayajonlarini sinab ko‘rishi, shu holatda musobaqani yutishi, ya’ni o‘zlari qatnashayotgan musobaqada. Tanlangan yo‘l (jamoaviy musobaqa, tashkilotchilik) musobaqa yakunlangunga qadar katta ta’surot beradi. Bu harakat elimentlari bolalarga motivatiya berib turadi. JAMOA TAMOYILLARI Jamoaviy hamjihatlik – bu “IAAFning bolalar yengil atletika”sini asosiy tamoyili hisoblanadi. Jamoaning barcha ishtirokchilari yugurish turlarida (estafetalar) o‘z natijalari bilan yoki individual bahslarda umumiy jamoa natijalariga (har bir turda) o‘z hissalarini qo‘shadi. Individual tarzda ishtiroki jamoaviy natijalarga yordam beridi va har bir bolaning qimmatini oshiradi. Har bir bola barcha turlarda qatnashishi kerak, ya’ni ularda ertaroq ixtisosliklarni his qilishlari uchun. Jamoalar aralash tarkibda (qoida bo‘yicha 5 nafar o‘g‘il bola va 5 nafar qiz bolalar) bo‘ladi. YOSH GURUHLARI VA MUSOBAQA DASTURI “IAAFning bolalar yengil atletika dasturi” uchta yosh guruhi bo‘yicha rivojlantiriladi:  I guruh: 7 va 8 yoshli bolalar;  II guruh: 9 va 10 yoshli bolalar;  III guruh: 11 va 12 yoshli bolalar; I va II guruhlar uchun barcha musobaqalar jamoaviy o‘tkaziladi. III guruh uchun musobaqalar estaftali shaklda yoki shaxsiy shaklda, ya’ni ikki jamoaning ham yarmidan tashkil topgan bo‘lishi kerak. musobaqada qatnashish uchun jamoalarni quyidagicha shakllantiriladi, ya’ni ikki jamoa vakillaridan tarkib topadi. Jamoaviy tizimdan shaxsiy

birinchilikka o‘smirlar musobaqasiga mos ravishda ishtirok etish uchun o‘tish. Tashkilotchilik bu zaruriy va oddiy o‘zgarishdir.  musobaqada barcha bolalar bir necha bora o‘z guruhlarida ishtirok etishlari shart.  musobaqani tashkil qilishda “burilish” tamoyiliga asosan ish tutiladi ya’ni har bir stansiyada jamoalar burilish qilishlari uchun. Har bir stansiyada ishtirok etish uchun jamoa a’zolarining har biriga 1 daqiqadan vaqt beriladi (10 ishtirokchi = 10 daqiqa ). Undan keyin har xil turlar bo‘yicha musobaqa quyidagicha o‘tkaziladi (sprint/yugurish/g‘ovlar osha yugurish, uloqtirish va sakrashlar), jamoaning barcha a’zolari chidamlilik turlari bo‘yicha musobaqada ishtirok etadi – ya’ni yakuniy bellashuv bo‘lgani uchun hamma birgalikda qatnashishadi. Yangi turlarni qo‘shish uchchala guruh barchasi uchun tavsiya etiladi ya’ni 7/8, 9/10 va 11/21 yoshlar uchun. Bu tavsiyalar har bir yosh guruhlari uchun moslashtiriladi. Bolalar har xil guruhlarga o‘tishlarda qatnashishlari mumkin (qisman, kichik yosh toifasida, yoki yangi boshlovchilar uchun). musobaqa barcha turlarini qamrab olishi, ya’ni bolalarga tavsiya etilgan barcha turlarni. musobaqaning qo‘shimcha dasturlarida bolalar yengil atletikaning turlari texnikasini elimentlarini egallashi va bular orqali jismoniy tayyorgarliklarini rivojlantirishga qaratiladi. № M usobaqa dasturi I II III Y o sh toifalari 7-8 9-10 11-12 Sprint va yugurish turlari guruhi 1 Sprint/moksimon yugurish x x 2 “Burilishdagi formula”: sprint/g‘ovlar osha yugurish x 3 “Burilishdagi formula”: sprint yugurish x 4 Sprint/ “Slalomli” yugurish x x 5 G‘ovlar osha yugurish x 6 “Formula-1” (sprint, g‘ovlar osha yugurish, “slalomli”-yugurish) x X 7 8 daqiqali yugurish x x

C h idamlilikka yugurishlar 8 “O‘sib boruvchi” chidamlilikka yugurish x x 9 C h idamlilikka yugurish 1000 m x Sakrash turlari guruhi 10 Langarcho‘p bilan sakrash x x 11 Langarcho‘pda sakrash yamasi orqali qumga sakrash x 12 Arg‘amchida sakrash x 13 “Qisqacha” uch hatlab sakrash x 14 O‘tirgan holda oldinga sakrash x x 15 “Qisqacha” uzunlikka sakrash x x x Sapchishlar 16 C h egaralangan uch hatlab sakrash x x x 17 Uzunlikka sakrash diqqatga x x Uloqtirish guruhlari 18 mo‘ljalga uloqtirish x x 19 O‘smirlar nayzasini uloqtirish x 20 Bolalar nayzasini uloqtirish x x x 21 C h o‘kkalab uloqtirish x x x 22 Bosh ustidan orqaga uloqtirish x x 23 O‘smirlar diskini uloqtirish x 24 “Aylantirib uloqtirish” x x Umumiy turlari soni 8 9 10 JIHOZLAR VA KERAKLI ASBOBLAR “IAAFning bolalar yengil atletika”si dasturini turli hollarda o‘tkazish uchun maxsus ishlab chiqilgan jixozlar va asboblar talab qilinadi. Bu jihozlar yengil yig‘ilishi, muammaosiz va tezda maydonchaga qo‘yilishi yoki ko‘chirishga qulay bo‘lishi kerak. Agar qandaydir holatlarda – maxsus jihozlarni olish imkoniyati bo‘lmasa yoki mavjud bo‘lmasa, qo‘lbola yasalgan jihozlardan foydalanish mumkn. Eng asosiysi me’zonlar shundaki, “IAAFning bolalar yengil atletika”si dasturini o‘tkazish uchun zarur bo‘lgan jihozlarning sifatiga va ularning qandayligiga e’tibor qaratish kerak. O‘TKAZISH JOYI VA DAVOMIYLIGI

“IAAFning bolalar yengil atletika”si dasturining yana bir asosiy talabalaridan bu oddiygina bo‘lib bolalar hayotida o‘zgarishga sabab bo‘ladi. maydon tekis joyda bo‘lishi, uning o‘lchami 60x40 m. (masalan: chimli, toza maydon, garevoy kort yoki asfalt) bo‘lishi kerak. musobaqalar aniq ko‘rsatilgan vaqtda va belgilangan joyda jadval asosida o‘tkaziladi. “IAAFning bolalar yengil atletika”sining to‘liq musobaqa dasturi (9 jamoa har biri 10 kishidan) taxminan 2 soat davom etishi kerak, rasmiy natijalarni e’lon qilish bilan birgalikda. Ushbu doiradagi yirik musobaqalarni qisqaroq o‘tkazish – masalan 6 jamoa va 7 tur (3ta yugurish, 2 ta sakrash va 2 ta uloqtirish). Bu holatda barcha musobaqalar 1 soat 15 daqiqadan uzoq davom etmasligi, taqdirlash bilan birgalikda. Foydalanishda havfsizlik masalalarini qo‘llash Turli xildagi turlar uchun aniq yosh toifalariga moljallangan. Ular yuqoridagi ko‘rsatilgan yosh guruhlariga mos keladi ya’ni istiqbolli turlari. Biroq tashkilotchilar va yoshlar etakchilari bolalar uchun mavjud standartlardan inobatga olishi va ularga ko‘proq mujassamlashgan tarbirlarni taklif etishni bilish. Birinchi o‘tkazilgan musobaqalar 9-10 yoshli yangi boshlovchilar diqqatini oshirishga xizmat qiladi (7-8 yosh). Bu tavsiyalar hamma yosh toifalari uchun birgalikda. Har qanday holatlarda musobaqa turlari sonini yosh toifalari uchun ko‘paytirishni qat’iy taklif qilish, ko‘proq o‘smir yoshdagi guruhga mo‘ljallangan. masalan: “Formula-1”, har tomonga sapchish, cho‘kkalab o‘tirgan holda uloqtirishlarni 9-10 yoshdagilarga va hakozolarga tavsiya etish mumkin 3. TURLAR 7-8 y o shdagi bolalar uchun turlar 1. Sprint/g‘ovlar osha moksimon yugurish

Qisqacha sharhi: majmuali “moksimon” estafeta yugurish, bu sprint va g‘ovlar osha yugurishdan tashkil topadi. 1-rasm Amalga oshirish tartibi Jihozlar yuqoridagi 1-rasmda ko‘rsatilgan holda qo‘yiladi. Har bir jamoa uchun ikkita yo‘lakcha bo‘lishi zarur – bitta yo‘lkacha g‘ovlar osha yugurish uchun, ikkinchi yo‘lakcha g‘ovlarsi bo‘lishi kerak. Birinchi masofa – g‘ovlar osha yugurish, keyin jamoaning boshqa vakili qisqa masofaga yuguradi, ya’ni estafeta yugurish singari (ularning qo‘lida halqacha bo‘ladi 1 musobaqa har bir jamoa a’zolari sprint va g‘ovlar osha yugurish masofalarini yugurib bo‘lgandan keyin tugatiladi. Ushbu estafetada estafeta tayoqchasi faqat chap qo‘lda olib yurilishi kerak bo‘ladi. Hisoblash Natijalar vaqtga nisbatan aniqlanadi: eng yaxshi natijaga ega bo‘lgan jamoa g‘alaba qozonadi. Keyingi jamoalar o‘zlari ko‘rsatilgan natijalarga asosan aniqlanadi. Yordamchilar 1

musobaqani samarali tashkil qilish uchun har bir jamoaga bir nafardan yordamchi bo‘lishi kerak va ular quyidagi vazifalarni bajaradi:  musobaqa borishini nazorat qilish;  Xronometraj yuritadi;  Hisobni aniqlaydi va natijalarni bayonnomaga qayd qiladi. 2. Sakkiz daqiqali chidamlilikka yugurish Qisqacha sharhi Sakkiz daqiqali chidamlilikka yugurish aylanasi 150 metrdan kam bo‘lmagan maydonda o‘tkaziladi. 2-rasm Amalga oshirish tartibi Har bir jamoa a’zolari start bilan birgalikda 150 m.li maydon bo‘ylab yugurishi kerak (yuqoridagi 2-rasmga qaralsin). Har bir jamoa a’zolari sakkiz daqiqa davomida imkon darajasida ko‘proq masofa bo‘ylab yugurib g‘alaba qozonishlari shart. Start barcha jamoalar uchun bir vaqtda beriladi (hushtak chalish yoki start toppanchasi orqali va hokazo). Jamoaning barcha vakillari qo‘llarida bittadan kartochka ushlab yugurishadi (kichik to‘pchalar, qog‘oz bo‘lagi, jamoalar uchun bir xil shaklda

bo‘lgan po‘kaklar va boshqalar), ya’ni bolalar har bir aylana yakunida o‘z jamoasi qutisiga yoki belgilangan narsaga yig‘iladi. Yugurishdan oldin jamoa vakillari qo‘liga yangi kartochka yoki biror predmet ushlab yugurishadi. 7 daqiqa yugurgandan so‘ng 1 daqiqa qolganligi haqida e’lon qilinadi (qandaydir bir belgi, xushtak yoki topponchani uzish orqali). 8 daqiqadan keyin musobaqa yakunlanganligi haqida e’lon qilinadi. Hisoblash musobaqa yakunida barcha ishtirokchi jamoalar to‘plagan kartochkalarini yordamchilarga topshirishadi va ular kartochkalarni hisoblash va natijani hisoblaydi. Faqat aylanani yakunlagan kartochkalarni hisoblaydi. Aylanani yakunlamagan yoki yarmida qolgan ishtirokchilarning kartochkalari inobatga olinmaydi. Yordamchilar musobaqa samarali o‘tishi uchun har bir jamoaga kamida ikki yordamchi talab qilinadi. Ular maydon o‘lchamiga javobgar va kartochkalarni hisoblash, sanash va boshqa ishlarni bajarishadi. Shuningdek ular natijalarni qayd qilishi va ayni tur bo‘yicha kartochkalarni sanaydi. Bundan tashqari start beruvchi hakam vaqtni nazorat qilishi va boshqa belgilarni beradi (oxirgi daqiqa qolganligi va yakuniy signalni). 3. “Formula-1” Qisqacha sharhi “Formula-1” – bu estafeta bo‘lib, tekis yo‘lkalarda yugurish, g‘ovlar osha yugurish va “slalom” sprint. 3-rasm

Amalga oshirish tartibi masofa 60m yoki 80m atrofida bo‘lishi va bular tekis sprint yugurish uchun, qisqacha g‘ovlar osha yugurish uchun va qo‘yilgan ustinlar orasidan slalom yuugrish uchun (3-rasmga qaratilsin). Estafeta tayoqchasining o‘rniga yumshoq halqacha ishlatiladi. Har bir ishtirokchi musobaqani oldinga matda ombaloq oshib boshlaydi. “Formula-1” – bu jamoaviy musobaqa bo‘lib, jamoaning barcha ishtirokchilari trassani yugurib o‘tishi shart. Birdaniga trassada 6 ta jamoa qatnashishi mumkin. Hisoblash Natijalar vaqt bo‘yicha aniqlanadi: eng yaxshi natijaga erishgan jamoalar g‘alaba qozonadi. Jamoalarning ketma-ketligi o‘zlarining ko‘rsatgan natijalari bo‘yicha aniqlanadi. Yordamchilar Har bir zonada (g‘ovlar osha yugurish, slalom) ikki kishidan kam bo‘lmagan yordamchilar bo‘lishi va ular jihozlarni qo‘yilish oralig‘ini nazorat qilib turishi talab qilinadi. Bu yordamchidardan tashqari, yana ikki yordamchi zarur bo‘ladi. Ya’ni bu hakamlar zonalarda estafeta tayoqchasini to‘g‘ri uzatilishini nazorat qilib boradi. Bir kishi start beruvchi hakam vazifasini bajarish lozim bo‘ladi. bir vaqtning o‘zida necha jamoa qatnashgan bo‘lsa shuncha hakam xronometirist kerak bo‘ladi. Xronometrist natijalarni maxsus bayonnomalarga qayd qilish uchun javobgar hisoblanadi.

4. Joydan turib uzunlikka sakrash Qisqacha sharhi: Joydan turib ikki oyoqda uzunlikka sakrash 4 -rasm Amalga oshirish tartibi Chiziqdan navbatma-navbat ishtirokchilar “qurbaqasimon” (“Qurbaqasimon” – ikki oyoqda yarim o‘tirgan holda joydan turib sakrash) sakrashadi. Jamoaning birinchi ishtirokchi start chizig‘iga turadi. Keyin u joydan turib yarim o‘tirgan holda imkon darajasida uzoqroq oldinga sakraydi va ikki oyoqda qo‘nishni amalga oshiradi. Yordamchilar qo‘nish joyini aniqlashadi va start chizig‘iga eng yaqin nuqtani belgilab qo‘yadi (oyoqning tovonidan hisoblanadi). Agar ishtirokchi sakragandan keyin orqaga yiqiladigan bo‘lsa, erga tekkan joyidan hisoblanadi. O‘z o‘rnida bu nuqta navbatdagi ishtirokchi uchun start joyi bo‘lib qoladi. Jamoaning uchunchi ishtirokchisi ikkinchi ishtirokchini sakrashgan natijasidan davom ettiradi va shu tariqa davom ettiriladi. musobaqa oxirgi ishtirokchi sakragandan keyin natija belgilanadi va yakunlanadi. SHu holat yana bir bora qaytariladi (ikkinchi urinish). Hisoblash:

Jamoaning barcha a’zoralri ishtirok etadilar. Sakrashning umumiy uzunligi jamoaning natijasini tashkil etadi. Jamoaning ikki urinishdan yaxshi natijasi olinadi. Natijani qayd qilish vaqtida 1 sm aniqlikda o‘lchash lozim. Yordamchilar Bu musobaqani tashkil qilish uchun har bir jamoaga 1 nafardan yordamchi bo‘lishi lozim. Ular quyidagi vazifalarni bajarishi kerak: - barcha ishlarni nazorat va boshqarib turish kerak (sakrashda start chizig‘i va qo‘nish joyini); - jamoa har bir urinishni yakunlagandan keyin o‘lchash kerak; - natijani bayonnomaga qayd qiladi. 5. Narvon zinalari orasidan sakrab yugurish. Qisqacha sharhi: Narvon zinalari orasidan sakrab yugurib borib qaytishda ham sakrab yugurib kelish. Amalga oshirish tartibi masofani starti va aylanib kelishda ikkita prizma qo‘yiladi ular bir biridan oraliq masofasi 9,5 m bo‘lishi kerak. Narvon erga ikki prizmani o‘rtasiga bir xil uzoqlikda yotqiziladi (ikki tomondan ham 2,5 m masofa oralig‘ida qo‘yiladi). Ishtirokchi start holatini qabul qiladi (“start joyidan”), start chizig‘ini bilan oyoq bir xil tekislikda turidi. Start beruvchi hakamning signalidan keyin ishtirokchi narvon zinalari orasidan yuradi yoki yuguradi, qaytishda ham shu holatda davom etadi (zinalarining orasi 50 sm.dan). Ikkichi prizmagacha tez yugurib borib uni qo‘l bilan ushlaydi. Prizmaga tekkandan keyin ishtirokchi burilib orqaga yana narvon zinalari orasidan yuguradi va birinchi prizmaga tegishi bilan vaqt o‘lchovchi hakam vaqtni to‘xtatadi. 5-rasm

Agar ishtirokchi belgilangan joydan chiqib ketsa yoki noto‘g‘ri sakrashni amalga oshirsa, yordamchilar prizmani 1 m uzoqlashtrib qo‘yishadi (yordamchilar har bir prizma yonida turishadi). Shu tariqa, ishtirokchi jazolanib uzaytirilgan masofada yuguradi. Agar ishtirokchi ikkita xato qilsa masofa 2 m.ga uzaytiriladi va shu tariqa davom eradi. Hisoblash Ikki urinishda eng yaxshi natija olinadi. Yordamchilar Bu musobaqani samarali o‘tkazish uchun ikki nafar yordamchi bo‘lishi talab qilinadi. Ular quyidagi vazifalarni bajarishadi: - Start buyrug‘ini beradi; - musobaqani nazorat qiladi va kuzatib boradi; - Vaqtni o‘lchashadi; - Natijalarni bayonnomalarga qayd etadi. 6. Har tomonga sakrash Qisqacha sharhi Juft oyoqda har tomonga sakrash Amalga oshirish tartibi

Aylana markazdan ishtirokchi oldinga, orqaga va ikki yonga navbatma- navbat sakraydi. markazdan oldinga sakrashni bajaradi, keyin markazga qaytadi, orqaga sakraydi yana markazga, chap tomonga yana markazga va o‘ng tomonga yana markazga sakraydi. 6-rasm. Hisoblash Jamoaning har bir ishtirokchiga urinishni amalga oshirish uchun 15 soniyadan vaqt beriladi, shu vaqt davomida ikki oyoqda imkon darajasida ko‘proq sakrash zarur. Har bir “kvadrat”ga sakrashni (oldinga, markazga, ikki yon tomonga, orqaga) bajarsa 1 ochko beriladi, bir aylanada maksimal 8 ochko yig‘ish imkoni mavjud bo‘ladi. Ikki urinishdan eng yaxshi natija qayd qilinadi. Yordamchilar Bu musobaqani samarali o‘tkazish uchun har bir jamoaga 1 nafardan yordamchilar zarur bo‘ladi. Ular quyidagi vazifalarni bajaradi: - Start buyrug‘ini beradi; - Sakrashni amalga oshirishni nazorat qiladi va kuzatib boradi; - Vaqtni o‘lchashadi va sakrashlar sonini hisoblab boradi; - Natijalarni bayonnomalarga qayd etadi.

7. Arg‘amchida sakrash Qisqacha sharhi: Arg‘amchida sakrash (15 daqiqa). Amalga oshirish tartibi Ishtirokchi holatni qabul qiladi, uning oyog‘i start holati bilan paralell turadi, arg‘amchini ikki qo‘li bilan ushlab turadi. Arg‘amchini bosh uzra aylantirib juft oyoqlab sakrashni boshlaydi. Bu siklik jarayon 15 soniya davomida sakraydi. Bu tur birinchi yosh guruhlari uchun belgilab qo‘yilgan. Bolalar ikki oyog‘ida sakrash shart. Har bir bolaga 2 martadan urinish beriladi. 7-rasm Hisoblash Jamoaning barcha ishtirokchilari qatnashadi. Arg‘amchi har erga tekkani hisobga olinadi. Birinchi yosh guruhida eng yaxshi natijalarni jamoaning umumiy natijasi uchun hisoblanadi. YOrdamchilar musobaqani samarali o‘tkazish uchun bir nafar yordamchi talab qilinadi. U quyidagi vazifalarni bajarishi lozim: - Start buyrug‘ini beradi; - Arg‘amchidan tug‘ri sakrashni bajarishini nazorat qiladi va kuzatib boradi; - Vaqtga qarab turadi;

- Sakrashlarni sanaydi va natijalarni bayonnomalarga qayd etadi. 8. CHeklangan joyda uch hatlab sakrash Qisqacha sharhi: uch hatlab sakrash, mashq cheklangan joyda bajariladi. 8-rasm Panjaraning o‘rniga obruch qo‘yish mumkin: hisob har bir chegaralangan zonada yoki har bir obruch markaziga tushganligi balan o‘lchanadi. Amalga oshirish tartibi: Sportchi o‘ziga uch hatlab sakrash zonasini tanlaydi, ya’ni zona muvozanati bilan bir xil bo‘lishi uchun. 5 metrdan kam bo‘lmagan joydan yugurib kelib sapchish, qadam va sakrashni amalga oshiradi. Ikki urinishdan yaxshisi olinadi. Har bir natija qayd qilib qilinadi va eng yaxshi natija jamoaning hisobi uchun saqlanadi. 7-8 yoshli bolalar uchun musobaqa 2 ta yo‘lkagacha o‘tkziladi. Sakrash joyi (hisoblash jadvali): 1 m.= 1 ochko; 1,25 m. = 2 ochko; 1,50 m. = 3 ochko; 9- 10 yoshli bolalar uchun 1 ta yo‘lka ajratilsa etarli bo‘ladi. Sakrash joyi (hisoblash jadvali) 1,50 m = 1 ochko; 1,80 m. = 2 ochko; 2,15 m. = 3 ochko

Hisoblash Reyting jamoaning natijasiga asoslanadi: eng yaxshi natija ko‘rsatgan jamoa g‘olib hisoblanadi. Qolgan jamoalar reyting ko‘rsatkichlari bo‘yicha tartiblanadi. Ochkolar oddiy hisoblanadi (9 jamoa: 1-jamoaga 9 ochko, 2 jamoaga 8 ochko va hakozo...). Yordamchilar Ushbu turni samarali tashkil qilish uchun va o‘tkazish uchun 1 nafar yordamchi kerak bo‘ladi. U quyidagi vazifalarni bajaradi. - musobaqadagi vaziyatlarni kuzatib boradi. - Natijalarni qayd qilib boradi. - Hisobni aniqlaydi va uni bayonnomaga qayd qiladi. 9. Bolalar nayzasini uloqtirish Qisqacha sharhi: Bolalar nayzasini bir qo‘lda uzoqqa uloqtirish Amalga oshirish tartibi: Bolalar nayzasini 5-metrlik yugurib kelish bilan uloqtiriladi. Qisqa yugurib kelishdan keyin sportchi uloqtirish zonasiga bolalar nayzasini o‘lchash joyidan uloqtiradi (birinchi va ikkinchi yosh guruhlari uchun yumshoq nayza qo‘llanadi, uchunchi guruh uchun –maxsus nayza). Ishtirokchilarning har biriga ikki martadan urinish beriladi. Xavfsizlik choralari: Xavfsizlik choralari nayza uloqtirish bo‘yicha musobaqalarida muhum rol o‘ynaydi. Nayza tushish joyida faqat yordamchilar yurish mumkin. Nayzani ortga qaytarib otish mumkin emas. 9-rasm

Hisoblash Har bir urinish hisoblab boriladi (90 o burchak ostida) va o‘lchash chizig‘ida 20 sm aniqlikda yoziladi (agar nayza chiziqchalar orasiga tushsa unda ko‘proq yaxshi natijalar olinadi). Ikki urinishdan eng yaxshi natija umumiy jamoa natijasiga hisoblanadi. Yordamchilar Bu musobaqada jamoalarning har biriga bir nafardan yordamchi kerak bo‘ladi. YOrdamchilar quyidagi vazifalarni bajarishadi. - musobaqa borishini nazorat qiladi va boshqarib boradi; - Nayza tushish sektorida bo‘lishi kerak (o‘lchash chizig‘idan to‘g‘ri burchak ostida o‘lchanadi); - Nayzani o‘lchash chizig‘iga olib borib o‘lchaydi; - O‘rinishlarni o‘lchaydi va uni bayonnomaga qayd qiladi. 10. Tizzada o‘tirgan holda uloqtirish. Qisqacha sharhi: To‘ldirma to‘pni “tizzalarga o‘tirgan holda” ikki qo‘llab uzoqlikka uloqtirish. 10-rasm

Amalga oshirish tartibi Ishtirokchi tizzada gilamga (yoki boshqa yumshoq qoplamalarga) o‘tiradi, ya’ni oldinga tortilgan yumshoq qoplamaga (masalan yumshoq yoki parolonli gilamchaga). Keyin ishtirokchi 1 kg og‘irlikdagi to‘ldirma to‘pni bosh ustidan orqaga tortilgan holda ikki qo‘ldan foydalanib maksimal darajada uzoqqa uloqtiradi. Uloqtirgandan keyin ishtirokchi oldinga yumshoq qoplama ustiga yiqilishi mumkin, ya’ni o‘zini oldida joylashgan qoplamaga. Xavfsizlik choralari: to‘ldirma to‘pni hech qachon ishtirokchilar tomonga uloqtirmaslik kerak. To‘ldirma to‘pni olib kelib qo‘yish yoki o‘lchash chizig‘i bo‘ylab navbatdagi ishtirokchiga yumalatib berish tavsiya qilinadi. Hisobash Har bir ishtirokchiga 2 tadan urinish beriladi. O‘lchangan natijalar 20 sm aniqlikda yoziladi (agar chiziqchalar orasiga to‘p tushsa yaxshi natija yoziladi) va to‘g‘ri burchak (90 o ) ostida o‘lchash chizig‘i bo‘ylab o‘lchanadi. Ikki urinishdan eng yaxshisi jamoaning umumiy natijasi uchun hisoblanadi. Yordamchilar musobaqani tashkil qilish uchun har bir jamoaga ikki nafar yordamchi zarur bo‘ladi. Bu yordamchilar quyidagi vazifalarni bajarishadi. - musobaqani borishini nazorat qiladi va boshqarib boradi;

- to‘ldirma to‘p tushish sektorida turishi lozim (o‘lchash chizig‘i bo‘ylab to‘g‘ri burchak ostida o‘lchanadi). - To‘ldirma to‘pni olib kelib berishi yoki o‘lchash chizig‘i bo‘ylab dumalatib berishi mumkin; - Natijani o‘lsaydi va uni bayonnomaga qayd qiladi. 11. To‘siq ustidan mo‘ljalga uloqtirish Qisqacha sharhi: Bir qo‘lda uloqtirish 11-rasm Amalga oshirish tartibi 5 m.li yugurish zonasidan mo‘ljalga uloqtirish. 2,5 m.li balandlikdagi to‘siq qo‘yiladi va uni ustidan oshirib uloqtiriladi ya’ni to‘siqdan 2,5 m oraliqdagi ajratilgan maxsus joylarga uloqtirish. ma’lum bir predmet to‘siq ustidan mo‘ljalga otiladi. Ishtirokchi to‘siqdan 5 m. oraliq masofadan uloqtiradi. Har bir ishtirokchiga mo‘ljalga uloqtirish uchun 3 tadan urinish beriladi. Har bir urinishni amalga oshirish uchun ishtirokchilar o‘ziga uloqtirish joyini tanlashi mumkin: to‘siqdan uloqtirish joyining orqlig‘ini 5 m., 6 m., 7 m yoki 8 m. masofada bo‘lishi

mumkin. Har bir ishtirokchiga 3 tadan urunish beriladi ya’ni mo‘ljalga tushushi uchun. Har urinishni bajarishda ishtirokchi o‘ziga uloqtirish uchun 4ta yo‘lakdan birini tanlashi mumkin. To‘siqdan qancha uzoqlikda uloqtirsa shuncha ko‘p ochko to‘plash imkoniyatiga ega bo‘ladi. Hisoblash Urinish, uloqtirilgandan so‘ng predmet mo‘ljalga yoki uning chetiga tushganda muvofaqqiyatli hisoblanadi. Ochkolar har bir mo‘ljalga to‘g‘ri tushganligi inobatga olinadi (uloqtirishlar masofasi oralig‘ida ochkolar taqsimlanishi 5m. = 2 ochko, 6m. = 3 ochko, 7 m. = 4 ochko, 8 m =5 ochko). Agar predmet to‘siq ustidan o‘tib, mo‘ljalga tushmasa 1 ochko beriladi. Har biri ishtirokchisi uchun 3 ta urinish beriladi va natijalar jamoaning umumiy hisobiga yoziladi. Yordamchilar Bu musobaqani natishkil qilishda har bir jamoaga 1 nafardan yordamchi kerak bo‘ladi. U quyidagi vazifani bajaradi: - musobaqani boshqarib bordi va nazorat qilish bilan birgalikda tartib intizomga qarab turadi (masofa snaryad uloqtirilgan masofa yoki mo‘ljalga to‘g‘ri tushganligiga qarab turadi); - natijani qayd qiladi va ularni musobaqa bayonnomasiga kiritadi. 4. HISOBLASH 4.1. Hisoblash tizimi “IAAFning BOLALAR YENGIL ATLETIKASI” dasturining hisoblash tizimi juda oddiy bo‘lib, hech qanday murakkab formula, kompyuter tizimi yoki qandaydir – yengil atletikaning spesifik qoidalarini bilish zurur emas. musobaqada 9 jamoa ishtirok etadigan bo‘lsa hisoblashga va tablo ko‘rsatkichlarini e’lon qilishga javobgar 1 nafar hakam bo‘ladi. Hisoblash tizimining maqsadi quyidagi tamoillarga asoslangan:

- maksimal hisob aniq yosh guruhlari o‘rtasida kechadigan musobaqada jamoalarning sonidan kelib chiqadi. masalan: 9 jamoa qatnashgan musobaqada eng yuqori o‘rinni egallagan jamoa 9 ochkoga ega bo‘ladi, ikkinchi o‘rinni egallagan jamoa esa 8 ochko, uchunchi o‘rinni egallagan jamoaga 7 ochko beriladi va shu tariqa ochkolar taqsimlanib 9 o‘rinni egallagan jamoa 1 ochkoga sazovor bo‘ladi. - Har bir tur yakuniga etgandan so‘ng darhol yordamchilar natijalarni e’lon qilishi va ularni tabloga ilishi uchun javobgar hakamga olib kelib berishadi. - Agar ikki yoki bir nechta jamoalarning natijalari bir xil bo‘ladigan bo‘lsa, har bir jamoaga ketma ketlik bo‘yicha bir xil ochko olishadi. Keyingi jamoalar reyting ochkolarini o‘zlarini joylashgan o‘rinlariga mos ravishda taqsimlanadi. - musobaqa yakunida eng ko‘p ochko jamg‘argan jamoa g‘olib hisoblanadi. 4.2. Yugurish turlarida hisoblash Yugurish turlarida jamoalar o‘zlarining ko‘rsatgan vatqga mos ravishda natijalar hisoblanadi. 11-12 yoshdagi bolalar o‘rtasidagi musobaqalarda individual tarzda qayd qilinadi va jamoaning umumiy natijasiga qo‘shib hisoblanadi. 4.3. Texnik turlardagi hisoblash Sakrash va uloqtirish turlarida har bir ishtirokchi barcha turlarda ma’lum urinishlarni bajarishi shart. Individual tarzdagi eng yaxshi natijalar jamoaviy natijalarning eng yaxshisi hisobga olinadi. Natijalar va umumiy hisob musobaqa bayonnomasiga qayd qilinib boriladi. 4.4. Texnik turlarda o‘lchash “IAAFning BOLALAR YENGIL ATLETIKASI” dasturining o‘lchash tizimi (natija erga to‘shalgan o‘lchash tasmasi orqali o‘lchanadi) dan I, II va III yosh guruhlari uchun ham foydalaniladi. masofa har doim 90 gardus burchak ostida (to‘g‘ri burchak ostida) uloqtirish joyidan snaryad tushgan nuqtadan o‘lchanadi (to‘p, bolalar nayzasi, disk va boshqa jismlar). Agar snaryad o‘lchash tasmasidagi raqamlar oralig‘iga tushsa yuqori natija hisobga olinadi.

4.5. Yakuniy natija “Tablo” natijalarni tezlik bilan qayd qilish, e’lon qilish va umumiy natijalarni ilish hamda yakuniy natija chiqarish uchun foydalaniladi. Tablo istalgan matodan tayyorlanishi mumkin ya’ni barcha jamoalarni umumiy natijalarini e’lon qilish uchun ishlatiladi. musobaqa so‘nggida har bir stansiyalar bo‘yicha qaydnomalarni yordamchilar yig‘ib olib natijalarni hisoblash va e’lon qilish uchun “Tablo”ga javobgar hakamga olib kelib beradi. U esa natijalarni ko‘rib chiqib jamolarni umumiy reytingini e’lon qilish uchun tabloga yozib qo‘yadi. Jamoalarning reyting natijalari katta raqamlarda va turli rangdagi ruchkalarda yoziladi. musobaqa yakunida jamoalarning natijalari umumlashtirilib hisoblanadi. SHu tariqa jamoalarning umumiy reytingi ularning ko‘rsatgan natijalari bo‘yicha aniqlanadi. musobaqa g‘olibi eng yuqori natija ko‘rsatgan jamoa hisoblanadi. Bunday ochiq natijalarni e’lon qilish va hisoblash asosiy jarayon bo‘lib, barcha uchun aniq va tushunarli hisoblanadi. Barcha jamoa ishtirokchilari va tamoshabinlar shu tablo atrofida musobaqa jarayonini natijalarini kuzatib boradi hamda natijani bilib turishadi. Natijalar musobaqa borayotgan vaqtda doimiy e’lon qilinadi va musobaqani qiziqarli ravishda davom etishini ta’minlaydi. 5. TASHKILIY QO‘mITA 5.1. Tashkiliy masalalari Quyidagi tashkiliy masalalarni musobaqa jarayonida va “IAAFnng BOLALAR YENGIL ATLETIKASI” dasturiga kiritilgan musobaqani borish jarayonida hal etiladi: - musobaqada zarur bo‘ladigan barcha jihozlar musobaqa o‘tkazilish joyiga olib keltirilishi kerak:

- musobaqa o‘tkazilish joyini rejaga asosan tayyorlash uchun 4 kishidan 8 kishigacha bo‘lgan yordamchilar yoki jihozlarni o‘rnatishni biladiganlar bo‘lishi zarur. Bosh tashkilotchi barcha ish jarayonini borishini va tashkillashtirishni boshqarib boradi. - Ushbu 4-8 kishi turlar bo‘yicha joylarga taqsimlanadi (ko‘proq yugurish turlariga e’tibor qaratiladi). - musobaqa tashkiliy rejasini tuzish kerak ya’ni musobaqa jarayonini to‘g‘ri borishi uchun. - Barcha tashkiliy ishlarni ko‘zdan kechirib keyin bolalarni ochilishiga olib kirish kerak. Qisqacha kirish qismidan keyin barcha bolalarni umumiy chigalyozdi mashqlarini bajarishga olib o‘tiladi. CHigalyozdi mashqlari 10 daqiqadan oshmasligi, imkon darajasida musiqa bilan olib borish ham mumkin. - CHigalyozdi mashqlaridan so‘ng barcha jamoalar jadval asosida stansiyalarga bo‘linadi va har bir stansiya bo‘yicha qisqacha mashqlarni bajarish va qatnashish qoidalari tushintiriladi. 5.2. Talabnomalar va musobaqa qadnomalarining shakllari 5.2.1. Jamoani talabanomasini shakli Quyidagilar faqat musobaqa yoki uning turlariga tegishli bo‘lib, ularni to‘ldirish va qayd qilish majburiy hisoblanadi. Turlar, dastlabki ro‘yxatdan o‘tish jamolar soniga mos ravishda tanlanadi. Jamoalar kelishi bo‘yicha musobaqa o‘tkazilish joyiga jamoalarning nomi yozilgan trafaretga yozilgan bo‘ladi va yordamchilar shu tariqa jamoalarni musobaqa stansiyalariga olib kelishadi. 5.2.2. musobaqa qaydnomalari Musobaqani olib borish yengil bo‘lishi uchun quydagi ikki turdagi blanklar na’muna sifatida berilib, musobaqa tashkilotchilari ko‘chirib olishlari mumkin. a) Y u gurish turlari uchun maxsus blank (SPRINT/CHIDAMLILIK)

BARCHA YOSH GURUHLARIGA YUGURISH TURLARI UCHUN Jamoa/kiyim rangi ___________ Guruh __________________ Jamoa Sprint/g‘ovlar osha yugurish Sprint/slalom “Formula-1” M usobaqa jarayonida 4 tagacha jamaolarni natijalarini shu balankka qayd qilish mumkin. “Son” bo‘limida jamoalar soni va yo‘lkachasi ya’ni harakatlarini lozim bo‘lgan yo‘lak soni ko‘rsatilgan bo‘ladi. “Jamoa” bo‘limida jamolarning rangi ko‘rsatilishishi tavsiya etiladi. Har bir jamoa libosining rangi musobaqada qatnashadigan rangi ko‘rsatilishi hamda musobaqa tablosida ko‘rsatilishi kerak. Yugurish turlari musobaqa qaydnomasida ketma-ketlikda berib o‘tilgan. Chidamlilikka yugurish bo‘yicha musobaqada qatnashishda ularning rangi aniq va ravshan ko‘rsatilishi kerak. Musobaqa tugashi bilanoq har bir jamoaning natijalari qaydnomaga qayd qilinadi va tabloga beriladi. b) Texnik turlar uchun blank (SAKRASH/ULOQTIRISH) SAKRASH TURLARI/ULOQTIRISH Jamoa/kiyim rangi ___________ Guruh __________________ № Ishtirokchining ismi 1 urinish 2 urinish Eng yaxshi natija 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Jamoaning umumiy natijasi

Bu ikki yosh guruhilari uchun blanklar xuddi shunday bo‘ladi. Biroq quyidagi ko‘rsatilgan omillarni qo‘llash kerak bo‘ladi: Barcha natijalar qaydnomalarga yozilishi lozim, har bir jamoaning libosining rangi va qatnashadigan turi qaydnomada ko‘rsatiladi. O‘z o‘rnida jamoalar tomonidan ko‘rsatilgan eng yaxshi natijalar hisobga olinib (individual natijalar yig‘indisi) blankda ko‘rsatilgan joyga yoziladi. a) “Guruh” bo‘lim yosh guruhlarini ko‘rsatadi ya’ni jamoalar ayni vaqtda qaysi turda ishtirok etayotganini bildiradi. Bu holatda musobaqada bir nechta jamoalar qatnashayotgan bo‘lsa ularning yosh guruhlari aniq ko‘rsatish kerak. b) balankda jamoa ishtirokchilarining faqat familiyasi ko‘rsatiladi, bu esa natijani hisoblash vaqtda vatq yo‘qotmaslikka olib keladi. “Urinish-1” va “Urinish-2” bo‘limiga albatta ishtirokchilarning 1 va 2 urinish natijalari yoziladi. Ikki urinishni ham birdaniga birinchisidan keyin ikkinchisini o‘tkazib bo‘lmaydi. Ikki urinishni birinchi urinishni jamoaning barcha ishtirokchilari sakrab bo‘lgandan keyin ikkinchi urinish boshlanadi. SHu tariqa davom etadi. Ikkala urinishdan eng yaxshisi oxirgi kattaka “Eng yaxshi natija” bo‘limiga yoziladi. Va nihoyat eng yaxshi natijalarning umumiysi jamoaning yakuniy natijasiga “Jamoaning umumiy hisobiga” yoziladi. 5.3. Tablo Tablo xuddi yengil atletika musobaqalari singari bo‘lishi kerakki, uni musobaqa o‘tkazish maydonini o‘rtasiga o‘rnatish ham mumkin ya’ni musobaqa jarayonida ham ishtirokchilarga ko‘rinib turishi kerak. Tablo “IAAFning BOLALAR YENGIL ATLETIKASI” dasturining mujassamlashgan qismi hisoblanadi, u bolalarda ishtiyoqni va qiziqishni oshiradi. Tabloga juda ehtiyotkorlik bilan qarash lozim, chunki natijalarni har bir tur

tugugandan so‘ng juda tezkorlik bilan e’lon qilish kerak. Tablo quyidagicha ko‘rinishga ega bo‘lishi lozim: 7-8, 9-10 YOSHLI BOLALAR TOIFASI UCHUN TABLONING SHAKLIG ‘ovlar osha yugurish Slalom Form ula-1 C H idam lilik langarcho‘p Sapchish sakrash H ar tom onga sakrash O ‘tirib sakrash N arvondan sakrash m o‘ljalga uloqtirish nayza C H o‘kkalab qizil natija punkt sariq natija punkt yashil natija punkt ko‘k natija punkt olov rang natija punkt oq natija punkt Jigarrang natija punkt siyoxrang natija punkt natija punkt 5.4. Jamoalarning bildiruvchi maxsus belgilari/musobaqa o‘tkazish joyini rasmiylashtirish  Jamoalarni bildiruvchi maxsus belgilari muhumdir. Ular mashg‘ulotda o‘zlarining futbolkasini – “raqamlangan” rangda ishtirok etayotganda jamoa sardori ajralib turishi uchun uning qo‘liga sardolik bog‘ichini bog‘lab qo‘yadi.

 musobaqalarni o‘tkazish joylarini rasmiylashtirish juda ham ahamiyatli bo‘lib: musobaqa maydonining chegaralari aniq qilib ko‘rsatish kerak (kubiklar, elim jihozlar va boshqa narsalar bilan). musobaqada sifatini va undagi ishtirokchilar va tomashabinlar xavfsizligini ta’minlash, ehtiyotkorlik va xavfsizlikni ta’minlashga alohida e’tibor qaratish lozim. 5.5. Tashkilotchilar (hakamlar va yordamchilar) Xuddi kattalar yengil atletikasi musobaqalari singari “IAAFning BOLALAR YENGIL ATLETIKASI” dasturidaga kiritilgan turlari bo‘yicha hakamlar va yordamchilar kerak bo‘lab, musobaqani belgilangan qoidalari bo‘yicha qiziqarli va samarali o‘tishini ta’minlaydi. Bunda hakamlar o‘z vazifalarini bajarish bilan birga yordamchilar esa bolalarga musobaqa jarayonida ularni mashqlarni to‘g‘ri bajarishiga va ishtiyoqini oshirishga undashi lozim. Har bir qabul qilingan qarorlar bolalar uchun musobaqani qiziqarli bo‘lishida yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak. Bunday o‘ziga xos yondoshuv hakamlar jamoasi uchun musobaqada maxsus jamoatchilik yo‘nalishni talab qiladi. Quyidagilar hakamlar ha’ati tarkibini tashkil qiladi:  musobaqa tashkilotchisi. U musobaqani tashkil qilish bilan birgalikda asosiy shaxs sifatida butun musobaqa jarayonini kuzatib boradi hamda tug‘ulgan muammo va kamchiliklarni hal qiladi. Uning o‘zi musobaqa stansiyalarini o‘zgartirishi e’lon qiladi.  Tablo nazoratchisi musobaqa bosh kotibi vazifasini bajarib, musobaqa xujjatlarini yuritilishini nazorat qiladi, musobaqa natijalarni e’lon qilishga tayyorlaydi va yordamchilarga ko‘rsatkmalar beradi.  YUgurish turlari uchun start beruvchi va 2 ta xronometrist hakam talab qilinadi. Ular shu bilan birga musobaqa jihozlarini va ularni o‘rnatilishiga ham yordam beradi.

 YAna ikki yordachi musobaqa qoidalarini bajarilishini nazorat qilish va ehtiyotkorlik choralarini ko‘rish uchun kerak bo‘ladi. 5.6. Natijani rasmiy e’lon qilish “IAAFning BOLALAR YENGIL ATLETIKASI” dasturi musobaqalarini taqdirlash marosimini o‘tkazish SHART. Musobaqa yakunlangandan so‘ng natijalarni e’lon qilish uchun 2 daqiqadan kam bo‘lmagan vaqt oralig‘ida taqdirlash marosimini o‘tkazish shart. Har bir jamoa va har bir bola o‘zlrini musobaqa natijasini musobaqa jarayonida bilgan holda musobaqani yakunlaydi. Har bir ishtirok etgan bola sovrin sifatida diplom bilan taqdirlanadi. Musobaqada natijalarni rasmiy e’lon qilib borganligi uchun yordamchilarga ham alohida minnatdorchilik bildirish lozim. 6. MUSOBAQA QAYDNOMALARI SHAKLI VA JADVALLAR 6.1. Jihozlar ro‘yxati (9 jamoa uchun) Turlar Jihozlar Y u gurish turlari Sprint / g‘ovlar osha yugurish-moksimon yugurish 3 ta xronometr, 12 ta g‘ov, 6 ta langar, 3 ta estafeta tayoqchasi / yumshoq halqacha Sprint / g‘ovlar osha yugurish-burilishda 3 ta xronometr, 6 ta flagshtok, 6 ta konus, 6 ta g‘ov, 1 ta 20 m.li tasma Sprint / slalom –moksimon yugurish 12 ta slalom tayoqchasi (sprint va g‘ovlar osha yugurish uchun qo‘shimcha jihozlar) Sprint estafeta-burilishda 3 ta xronometr, 6 ta flagshtok, 6 ta konus Formula-1 9 ta g‘ov, 12 ta slalom tayoqchasi, 3 ta mat, 3 ta xronometr, 30 yaqin ko‘rsatkich / konus, 3 ta estafeta tayoqchasi / yumshoq tayoqcha Estafeta yugurish 3 ta xronometr, 6 ta flagshtok, 6 ta konus, 12 ta g‘ov

va 1 ta 20 m.li tasma 8’ chidamlilikka yugurish 9 ta langar, 20 ta to‘pcha / har bir bola uchun chip, 1 ta xronometr CHidamlilikka 1000 m. yugurish 10 ta konus, 2 ta flagshtok, 2 ta xronometr, qaydnomalar, 1 ta 20 m.li tasma CHidamlilikka yugurish tezlik bilan 10 ta konus, 2 ta flagshtok, 1 ta tezlikni ko‘rsatuvchi jadval, 1 ta xronometr, 1 ta 20 m.li tamma Sakrashlar: “ Uchib yuruvchi langar ” 2 ta langar , 6 ta rezinali mat , 1 ta o‘lchash tasmasi , 1 ta konus start joyini ko‘rsatish uchun Balandlikka sakrash / uzunlikka langarcho‘p bilan sakrash 1 ta to‘siq (maksimal baladligi 1 m.), 1 ta qumli yama (jihozlardan tashqari, uchib yuruvchi langar uchun) Arg‘amchida sakrash 1 ta arg‘amchi , 1 ta xronometr “Qurbaqasimon” sakrash 1 ta o‘lchash tasmasi (30 m), 1 ta ruchka – marker, 1 ta ko‘rsatkich / konus va 1 ta kubik Har tomonga sakrash 1 ta mat, 1 ta xronometr Narvonda yugurish 1 ta narvon, 1 ta xronometr, 2 ta prizma Qisqa masofadan yugurib kelib uch hatlab sakrash 1 ta o‘lchash tasmasi, 2 ta konus, 1 ta qaydnoma Qisqa masofadan yugurib kelib uzunlikka sakrash 1 ta o‘lchash tasmasi, 1 ta qumli yama, 1 ta qaydnoma Uzunlikka aniq sakrash 8 ta konus, 3 halqa mETANIYA mo‘ljalga uloqtirish 2 ta ustun/langar (futbol darvozasi), 1 ta planka yoki arqon (balandligi 2,5 m.), 2 ta to‘p “Vorteks" 2 Bolalar nayzasi 2 ta yumshoq nayza, 2 aerodinamik nayza, 1 ta o‘lchash tasmasi (30 m), konus har 5 matrga O‘smirlar nayzasi 8 ta konus, 1 ta o‘lchash tasmasi (30 m), 2 ta “takomillashtirilgan” nayza “Tizzaga o‘tirgan holada” uloqtirish 2 ta to‘ldirma to‘p (1 kg), 1 ta o‘lchash tasmasi (20 m), 1 ta gimnastika mati, konus har besh metrga Bosh ustidan orqaga uloqtirish 2 ta to‘ldirma to‘p (1 kg), 1 ta o‘lchash tasmasi (20 m), 2 ta kubik Aylanib uloqtirish 2 ta uloqtirish uchun to‘p, 2 ta ustun (futbol 2

darvozasi), marker, konus har bir metrga O‘smirlar nayzasi 2 ta “lududiska” nayza, 8 ta konus, 1 ta o‘lchash tasmasi (30 metrov) Dam olish hududi 2 ta to‘p, “Vorteks”, 1 ta arg‘amchi, 2 ta langarcho‘p, 1 ta sakrash yamasi Izoh : Barcha stansiyalar raqamlar bilan ko‘rsatilgan bo‘ladi, chunki musobaqa turlarni bajarish ketma- ketligini ko‘rsatish uchun ; bir nafar yoshi katta boshlovchi kerak bo‘ladi va u barcha qaydnomalarni va stansiyalar rejasini olib yuradi. 6.2. Stansiyalarni turlar bo‘yicha jihozlash Har bir tashkilotchi tizimlarni tekshirib beradi, ya’ni musobaqa uchun zarur bo‘ladigan jihozlarni tahlildan o‘tkazadi. Bolalar yosh guruhlari uchun xavfsiz va qulay harakat qilishlarida stansiyalar belgilovchi omil hisoblanadi. Sakrash, uloqtirish va yugurish hududlarini bayroq uchtunlari bilan belgilanganligini ko‘rib chiqish mumkin.

musobaqa o‘tkazish hududini chizmasi 6.3. SHakllar va qo‘shimcha xujjatlar Sakkiz daqiqali chidamlilikka yugurishda o‘rinlarni aniqlash uchun qaydnoma № Jamoa/kimiymining rangi Ochko (1 ochko har bir to‘pcha uchun) O‘rin 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Jamoa tarkibi Jamao _________________ Kiyimining rangi _________________ Ismi Familiyasi 1.

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11-12 yosh guruhlari uchun yugurish, sakrash va uloqtirish qaydnomalari Jamao _________________ Kiyimining rangi _________________ guruh 1 urinish 2 urinish 3 urinish Eng yaxshi natija A A A A A Umumiy natija A B B B B B Umumiy natija B Izoh : Agar bolalar 11-12 yoshda bo‘lsa ularda musobaqada qatnashish malakasi bo‘ladi, lekin undan yosh bo‘lgan bolalar uchun musobaqani o‘zgartirish bir-biriga nisbatan raqobatni bu yosh guruhlari uchun kuchaytirish kerak bo‘ladi. musobaqada ishtirok etadigan yosh guruhlari turlar bo‘yicha (stansiyalar bo‘yicha) quyidagicha bo‘ladi:

Fоydаlаnilgаn аdаbiyotlаr 1. Аndris E.R., Qudrаtоv R.K. Yengil аtletikа o’quv qo’llаnmа. Tоshkent 1998 y 2. Аndris E.R., Qudrаtоv R.Q. Yengil аtletikа (o’quv qo’llаnmа). T. 1998 y. 3. Аndris E.R., Sаvelev YU.M. Оbuchenie begu, priyjkаm i metаniyam. T. Ibn Sinо 1991 g. 4. Kudrаtоv R.K. Yengil аtletikа. O’quv qo’llаnmа. 2012y 5. Legkаya аtletikа. Uchebnik dlya institutоv fizicheskоy kulturq. Pоd. оbsh. red. N.G.Оzоlinа i V.I.Vоrоnkinа., Primаkоvа M, FiS. 1989 g. 6. Nоrmurоdоv А.N. Yengil аtletikа vа uni o’qitish metоdikаsi. T.,2011 y. 7. Оzоlin N.G tаhriri оstidа Yengil аtletikа. T., 1971y 8. О z о lin N. . N а st о ln а ya knig а trener а . M. 2004 g

O'xshashlar

Yengil atletika

Yengil atletika faniga kirish va yengil atletikaning rivojlanish tarixi

Yengil atletikaning rivojlanish tarixi

Yengil atletika mashqlari texnikasi

Yengil atletika turlari texnikasining asoslari