Жойлаштирув воситаларининг асосий турлари - Iqtisodiyot - Referatlar

Жойлаштирув воситаларининг асосий турлари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

169.5 KB

Ko'chirib olish

Жойлаштирув воситаларининг асосий турлари Режа: 1. Жойлаштирув корхоналарининг асосий типла ри 2. Меҳмонхоналарни тавсифловчи аломатлар 3. Меҳмонхоналарнинг функционал вазифалари 4. Жаҳондаги ажойиб ва Ғ аройиб меҳмонхоналар

1. Жойлаштирув корхоналарининг асосий типла ри Жаҳон амалиётида меҳмонхона бизнесининг замонавий тараққиёти меҳмонхона хизматлари бозорида юзага келувчи нархларга боғлиқ ҳолда мижозга (меҳмонхона хизматлари истеъмолчисига) кўп вариантли меҳмонхона сервисини ҳавола этади. Ўар йили оммавий ахборот воситалари мазкур сервис туридаги фаолиятининг янги шакллари ҳақида хабар қилади. Бинобарин, юз йил муқаддам жойлаштирув корхоналарининг атиги икки тури мавжуд эди, чунончи: • жамият олий қатламлари намояндалари учун муҳташам отеллар; • қолган барча учун мусофирхоналар. Йўлда вақтини ўтказишга мажбур бўлганлар учун танлаб оладиган бошпана деярли йўқ эди. Бугунги кунда меҳмонхона маҳсулотлари истеъмолчиси муҳташам отеллар ва иқтисодиёт тоифасига мансуб меҳмонхоналардан тортиб то мотеллар ва кемпингларгача бўлган жойлаштирув корхоналари шакллари ва турлари салмоқли ранг-баранглиги билан иш кўриб баҳраманд бўлади. Ўар бир киши кўнглига ва чўнтакдаги пулига қараб ўзи учун оптимал вариантлардан топиши ва танлаши мумкин. Меҳмонхона сервиси корхоналари салмоқли хилма-хиллиги, шунингдек, янги турларнинг вақти-вақти билан пайдо бўлиши жойлаштирув корхоналари типлари ва характеристикалари исталган таснифотини Қоятда шартли бир нарсага айлантириб қўяди. 1-таблицада меҳмонхона корхоналари 9 типининг қиёсий характеристикаси жаҳондаги кўплаб давлатлар учун типик бўлган 7 турли категориялар бўйича берилган. Замонавий меҳмонхоналар вазифадорлиги, сиғимдорлиги, қаватдорлиги, конструкция типи, комфорт даражаси, эксплуатация режими (йил бўйи, мавсумий), жойлашув ери (шаҳар, курорт ва ҳоказо), уларнинг функционал вазифадорлиги, озиқ-овқат билан таъминланиши, уларда яшаб туриш давомийлиги, нархлар даражаси бўйича бир-биридан фарқланади. Ана шу

омилларнинг барчаси лойиҳалаштириш жараёнида инобатга олинади ва меҳмонхоналар хоналари таркибига, бинонинг меъморий-режавий тузилмасига ва ҳоказоларга таъсир ўтказади. Меҳмонхонани тавсифловчи асосий аломатлар: сиғимдорлик, қаватдорлик, вазифадорлик ва комфорт даражасидир.

Типи 1 Ўлчамлар и Жойлашга н ери Хизмат кўрсатиш Нарх Истеъмолчи Шароит Бошқарув Отель-люкс Унча катта бўлмагандан ўртачагача, 100—400 та номер Иқтисодиёт и ривожланга н йирик шаҳар Юқори сифат, меҳмонлар нинг ҳар қандай зоҳиш- истакларин и бажаришга учун яхши таълим берилган персонал Номернинг барча эҳтимол тутилувчи хизматларни ўз ичига олувчи жуда баланд нархи Корпорацияла р раҳбарлари, профессионал лар, олий даражада унча катта бўлмаган конференциял ар Билимдон тажрибакорлар га мўлжалланган хоналар элитар, қиммат безатилган Компания профессионал бошқарувчиси Меҳмонхона (ўрта синф) Йирик, 400 тадан 2000 тагача номер Шаҳарники, мамлакат йирик шаҳарлари Хизмат кенг туркуми, хизматларн Жойлаштиру внинг умумий нархи Индивидуалл ар- тадбиркорлар, конференциял Қимматбаҳо мебел ва ускуналар, катта фойе, Компания профессионал бошқарувчиси

маркази инг барча турлари учун персонал ўртачадан баланд, барча қулайликлар ар ва ҳоказо ресторанлар Меҳмонхона- апартамент Унча катта бўлмагандан ўртача ўлчамгача, 100—400 та номер Аҳолиси доимий бўлмаган йирик шаҳар Ўртача даража. Вақтинчал ик тураржой тариқасида фойдалани лади Жойлаштиру в муддатларига боғлиқ бўлган нархлар Тижоратчила р ва оилавий туристлар, вақтинча истиқомат қилувчилар Мебеллаширил ган квартирага тўлиқ ўхшаш Компания профессионал бошқарувчиси Мотел Унча катта бўлмаганда н ўртача ўлчамгача, 150—400 та номер 1 Шаҳар атрофи, йирик шаҳарларга кираверишд а магистралл Персонал кам сонли бўлгани ҳолда ўртача даража Жойлаштиру в учун иқтисодий синфга мансуб меҳмонхона ва мотел Меҳмонхонаг а ўхшаш, аммо маърифий автотуризмга урҚу берилади Меҳмонхонага ўхшаш, аммо арзонроқ, фойе кичик ўлчамларда, кафетерий, ошхона Компания профессионал бошқарувчиси, якка тартибдаги соҳиб ёки франшизали аъзо

ар бўйида ўртасидаги миқдорлар бўйича ўртача Иқтисодиёт синфи меҳмонхона Унча катта бўлмаган ўлчамда, 10— 150 та номер Магистралл ар яқинидаги қишлоқ ёки шаҳар атрофи Чекланган даража, персонал чекланган миқдори Жойлаштиру внинг арзон нархи, бу нарса мижозларда қизиқий уйҚотади Тунаб қолувчи маршрутдаги автотуристла р Оддий ва тез хизмат кўрсатилиши, фой ва овқатланиш блоки йўқ Якка тартибдаги соҳиб ёки франшизали аъзо Хусусий меҳмонхона (тунги қўналҚа ва тушлик) Унча катта бўлмаган ўлчамда, 10— 150 та номер Шаҳар атрофи ва қишлоқ Уйдагидек вазиятда Европа қитъасига хос нонушта ва Ўртача даражадаги нархлар газаклар ва нонуштани ўз ичига Уйдагидек қулайликларг а кўпроқ интилувчи тижоратчилар ва Қулайлик, барра гиёҳлар мўд-кўл, айнан ана шу бозор учун махсус нақшланган Якка тартибдаги соҳиб ёки меҳмонхона занжирсининг ассоциацияланга н аъзоси

барвақт енгил кечки овқат олади маршрутдаги автотуристла р Курорт меҳмонхонаси 100—500 та номер (сезиларли фарқлар бўлиши мумкин) Ажратиб қўйилган, географик ўзига хосликлар яқинида (тоҚ, океан, кўл ва ҳоказо) Хизматлар тўлиқ туркуми, узоқда жойлашган лиги туфайли меҳмонхон ага қараганда катта ассортимен тда . Жойлашган ери, хизматлар кенг туркуми ва қулайликлар туфайли нархлар ўртачасидан қисман юқори. Комплекс нарх имкони мавжуд Якка тартибда ва оилавий дам олиш, гуруҳли тадбирлар: симпозиумла р, конгресслар ва ҳоказо Спорт иншоотлари катта миқдори, катта, жозибадор фойе, қиммат ресторанлар, «аппартамент» типидаги номерлар Компания мустақил профессионал бошқарувчиси Кон 50—250 та Географик Курортларг Квартира Соҳиблари — Спорт Компания

доминимум / таймшер типидаги меҳмонхона номер (сезиларли фарқлар бўлиши мумкин). 4— 5 тада номери бўлган алоҳида қўшимча бинолар учраб туради хусусиятлар га боғлиқ ҳолда курортларга ўхшаш а ўхшаш, жамоавий бошқарув ва бошқа хизматлар яшаб турувчи ёки ижарага берувчи индивидуал эгаларига сотилган. Нархлар курортчасига маблағларни сарфлаш ва дам олиш учун хонага эгалик қилиш мақсадини кўзловчим индивидуалла р. Ижарагирлар — дам олиш учун олиш мақсадига эга иншоотлари катта миқдори, катта, жозибадор фойе, қиммат ресторанлар, «аппартамент» типидаги номерлар мустақил профессионал бошқарувчиси Ташкилотларг а тегишли уй эгалиги Йирик, номерлар бўйича одатдаги тақсимлаш тартиби Йирик ташкилотла р, ҳарбий базалар, коллежлар, клиникалар Чекланган, асосан ўз- ўзига хизмат Комплекс нарх овқатланишн и ҳам ўз ичига олади. Тўлов Кенг спектр. Ташкилотга етиб келган индивидуалла р қулайликлар Характер жиҳатдан анъанавий дабдабали квартираларга яқин туради ҳокимият, маҳаллий маъмурият, компания профессионал бошқарувчи

бўлмайди ва ҳоказоларн инг ажралмас бир қисми олдиндан ва унча баланд бўлмаган нархлардан манфаатдор

2. Меҳмонхоналарни тавсифловчи аломатлар Меҳмонхоналар қуйидаги аломатлар билан тавсифланади, жумладан: • муайян минимумдан сони кўпроқ миқдор бўлган номерлардан ташкил топади, ягона раҳбариятга эга бўлади; • турли-туман меҳмонхона хизматлари таклиф этади; • ҳавола этиладиган хизматлар, мавжуд ускуналар ва мамлакат стандартларига мувофиқ тоифа ва синфларга гуруҳлантирилган бўлади. Меҳмонхона корхоналари сиғими, яшаш учун жойлар сони ва номерлар сонига қараб фарқланади. Номер — битта ёки бир неча жойдан ташкил топган, ана шу категорияга мансуб меҳмонхонага нисбатан қўйиладиган талабларга мувофиқ жиҳозланган хона. Ўрин-тўшак — бир киши томонидан фойдаланишга мўлжалланган каравот турган майдонча. Халқаро амалиётда Жаҳон туризм ташкилоти экспертлари томонидан ишлаб чиқилган андозавий жойлаштирув воситалари таснифоти қабул қилинган. Унга мувофиқ барча жойлаштирув воситалари жамоавий ва индивидуал (якка тартибдаги) турларга бўлинади. Жамоавий жойлашув воситалари меҳмонхона типидаги корхоналарга ва ихтисослаштирилган хилларга бўлинади. Маълум бир жой ҳудудида жойлашганлигига қараб меҳмонхоналар қуйидагиларга бўлинади: • шаҳарда жойлашган (марказда, чеккада); • қишлоқ жойларида жойлашган (шу жумладан, баланд тоҚли жойда). Номер фонди сиғими. Меҳнат сиғими доимий ётоқ ўринлари сони билан белгиланади. Сиғимига кўра меҳмонхоналарни таснифлаш ҳар хил мамлакатларда турличадир. Масалан, Швейцария ва Австрияда 100 тадан кам жойга эга бўлган меҳмонхоналар — кичик, 100—200 та жой — ўрта, 200 дан

ортиқ жойга бўлса — йирик меҳмонхона ҳисобланади. Чехияда 120 тагача жой бўлса — кичик, 500 тагача — ўрта, 500 тадан кўп бўлса — йирик, Америка Қўшма Штатларида эса 100 номергача — кичик, 500 номергача — ўртача, 500 тадан ортиқ номерлиси — йирик меҳмонхона саналади. Мамлакатимизда меҳмонхоналарнинг сиғими бўйитча расмий таснифоти йўқ, шу туфайли уларни қуйидаги гуруҳлаштириш тавсия этилади: 150 ўрингача (номерлар 100 тадан ошмайди) — кичик сиғимли меҳмонхоналар, 150 тадан 400 тагача ўрин (300 номергача) — ўрта сиғимли, 400 тадан кўп ўрин (300 дан ортиқ номер) — катта сиғимли меҳмонхоналар. Жаҳон меҳмонхона номер фонди асосан кичик ва ўрта меҳмонхоналарда жойлашган. Жойлашган ерига қараб меҳмонхоналарнинг қуйидаги турларини ажратиш кўрсатиш мумкин: • шаҳар марказидаги меҳмонхона; • йўл бўйидаги, одатда, қаватлари сони кам, авто тўхташ жойлари учти очиқ меҳмонхоналар; • шаҳар атрофидаги ва аэропортлардаги меҳмонхоналар; • сузувчи отеллар — денгиз, дарё ёки кўл соҳилида туристлар жойлашиши ва дам олиши учун меҳмонхона сифатида жиҳозланган сузиш воситалари. Зарур бўлиб қолган тақдирда бундай меҳмонхона сув бўйлаб туристлар билан бирга бошқа бир қўналҚага буксир қилиниши мумкин. Хизматлар ассортименти ва қиймати бўйича меҳмонхоналар бир неча типларга бўлинади, жумладан: • энг кам миқдорда хизматлар таклиф этадиган арзон отеллар ёки сервиси чекланган отеллар (овқатланиш корхонаси мавжуд бўлиши бундай меҳмонхоналарда мажбурий эмас); • «люкс» отеллар — якка тартибдаги лойиҳа бўйича барпо этилган, юқори сифатли мебел, яхши жиҳозланган хоналар билан ажралиб туради ва қоида тариқасида улардаги номерлар сонига нисбатан кўп миқдордаги хизмат кўрсатувчи персонал билан комплектланган бўлади;

Меҳмонхоналарни уларда ҳаракатланиш воситалари (транспорт) бўйича, мулкдорлик шакли бўйича (муниципал, давлат, хусусий, ижара ва бошқа) таснифлаш ҳам мумкин. 3. Меҳмонхоналарнинг функционал вазифалари Меҳмонхона — мураккаб кеча-кундузлик технологик жараёнга эга бўлган бино (ёки бинолар мажмуаси) бўлиб, унда мижозларга номерлар (ёки номерлардаги ўрин-жойлар), шунингдек, меҳмонхона маҳсулотларини комфортлик, қулайликда ва хавф-хатарсиз истеъмол қилишга йўналтирилган қўшимча хизматлар таклиф этилади. Замонавий меҳмонхона фақатгина яшаб туриш жойи эмас, кўп ҳолларда номер фондининг бир қисмидан фирмалар ва муассасалаларнинг офислари, муваққат ваколатхоналари сифатида ҳам фойдаланилади. Меҳмонхоналар бугунги кунда ниҳоятда хилма-хил мижозларни жойлаштиради. • хилма-хил слётлар, конгресслар, ярмаркалар қатнашчилари; • мусобақалар, танловлар қатнашчилари; • хизмат режалари бўйича, тиббий анжуманларга, дам олишга келувчи алоҳида фуқаролар; • давлат ичкарисида, хорижий мамлакатларда маълум йўналишлар бўйича йўл босаётган туристлар. Мижозлар таркиби (клиентура) эҳтиёжларидан келиб чиққан ҳолда меҳмонхоналар турли мақсадларга мўлжалланган бўлади ва уларга нисбатан ҳар хил талаблар қўйилади. Ана шу меҳмонхоналарда мижозлар билан ишлаш уларни қарамоҚида тутувчи муассасалар ва идоралар раҳбарияти томонидан тасдиқланган меҳмонхона хизматларини ҳавола этиш қоидалари бўйича ташкиллаштирилади. Мамлакатимизда асосан иш мақсадлари билан нисбатан қисқа муддатларга келувчи кишилар, шунингдек, турли мақсадларда саёҳат қилувчи фуқароларга мўлжалланган умумий типдаги меҳмонхоналар анча

кенг тарқалган. Бундай меҳмонхоналар шаҳар марказий қисмида, жамоатчилик, маъмурий, савдо марказлари яқинида жойлашган бўлади ва шаҳарнинг бошқа ҳар хил туманлари ва минтақалари билан дурустгина транспорт алоқасини назарда тутади. Умумий типдаги меҳмонхоналар турлари — асосан муайян идоралар, муассасаларга ёки корхоналарга ишчанлик мақсадларида келувчи кишилар яшаш туришига мўлжалланган муассасага қарашли меҳмонхоналар. Бундай меҳмонхоналар ана шу идора яқинида ёки жамоат транспорти билан қулай бир тарзда боҚланган ерларда жойлашган бўлади. Муассасага қарашли меҳмонхоналарда жамоат хоналар шодаси кўпинча чекланган бўлади ва ўзи хизмат кўрсатадиган корхона типига ва ундаги жамоат мақсадидаги хоналарнинг таркибига боғлиқ бўлади. Хорижий мамлакатларда йиҚилишлар учун махсусмеҳмонхоналар типларини қуриш кенг тарқалган бўлиб, уларни кўпинча «конгресс-отел» ёки «коференц-отел» деб аташади, шунингдек, ишбилармон қишилар учун меҳмонхоналар — «бизнес-отел»лар кўплаб барпо этилади. Одатда бу меҳмонхоналар юксак даражадаги комфортга, конгресслар ўтказиш учун мўлжалланган жамоат иншоотлари ривожланган шодасига, кенгашлар, конференциялар, симпозиумлар учун хоналар, турли типдаги ресторанлар, алоқа бўлимлари ва банклар, телетайп, телекс, бассейнлар, сауналар, кегелбанлар эгадир. Меҳмонхоналарда ишбилармон кишилар учун иш ва унча катта бўлмаган кенгашлар ўтказиш учун, савдо операцияларини амалга ошириш, товарлар намуналари кўргазмаларини ташкил қилиш учун, бир қатор ҳолларда ташриф буюрувчиларни қабул қилиш, кичик музокараларни ўтказишга имкон берувчи номерларга айланиб кетгувчи хоналар ҳам назарда тутилади. Туристлар меҳмонхоналари ўз дам олишини фаол тарзда ўтказувчи туристлар учун мўлжалланган бўлади. Бундай меҳмонхоналарни шаҳарда ҳам, шаҳардан ташқарида ҳам, туристик жиҳатдан жозибадор объектлар яқинида, яхшигина табиат

омилларига эга бўлган жойларда, кўпинча ям-яшил массивларда барпо этилади. Туристик меҳмонхоналарни туризмнинг маданий ва маърифий турларини афзал кўрадиган, комфот ва хизмат даражасига нисбатан янада юксак талаблар қўядиган туристлар ҳаракатланиши йўналишларида, шунингдек, спортча туризмнинг қисқа муддатли айланма — радиал юришлар амалга ошириладиган ўтроқ турлари учун мўлжалланган туристик-спорт комплекслари таркибида барпо этилади. Бундан ташқари, туристик меҳмонхоналар режалаштиришдаги арзимас ўзгартиришлар амалга оширилганда автотуризм, спорт ва транспорт туризми айрим турлари билан шуғулланувчи, конгресслар, слётлар, фестивалларга ташриф буюрувчи, шунингдек, турли хил комбинацияланган аралаш туристик юришларни амалга оширувчи мижозларни жойлаштириш ва хизмат кўрсатиш учун ҳам фойдаланилиши мумкин. Туристик базалар дам олувчиларнинг регламентланган контингентига, иш юкланмаси режимига, эксплуатация ва иш тартибига эга бўлган туризм муасасаси анъанавий бир типи сифатида асосан махсус ишлаб чиқилган ва жиҳозланган пиёда юриладиган, чанҚида босиб ўтиладиган, сув ҳавзаси орқали ўтган, тоҚда, отда ўтиладиган, чанада, велосипедда, автобусда ёки комбинацияланган туристик йўналишлар бўйлаб ўтказилган маршрутлар бўйича саёҳатларни амалга оширувчи режадаги (кўпинча — мустақил) туристик гуруҳлар дам олиши ва хизмат кўрсатилиши учун мўлжалланган бўлади. Туристик базалар ожатда тоҚолди дам олиш зоналарида, туризм- соҚломлаштириш районлари ёки зоналари таркибида жойлашган бўлади. Туристик йўналишларнинг оралиқ пунктларида 3 дан 5 суткагача бўлиб туриш муддатига эга бўлган, асосан аҳоли сийрак яшайдиган жойларда, меҳмондўстлик хизматлари кўрсатиш учун (тураржой, овқатланиш), туристга маданий-маиший хизматлар туркуми ва спортга оид хизматлар кўрсатиш учун туристик станциялар ташкил қилинади.

Туристик станцияларнинг бир кўриниши туристик приютлар (мусофирхоналар) саналади. Уларнинг спецификацияси туристик маршрутнинг алоҳида босқичлари ниҳоясида турситларни қисқа вақтга қабул қилиш ва хизмат кўрсатиш билан фарқланиб туради. Туристларнинг приютда унча узоқ бўлмаган вақтда (икки суткагача) бўлиб туриши энг асосий хизматларни ҳавола этган ҳолда хизмат кўрсатишни соддалаштиришга имкон беради. Туристик маршрутнинг ниҳоятда бориш қийин бўлган жойларида транзит қўналҚалар сифатида туристик кулбачалардан фойдаланилади. Улар ҳам мусофирхоналар каби унча узоқ бўлмаган вақтда бўлиб туришга мўлжалланган. Курорт меҳмонхоналари бир жойда нисбатан узоқ вақт давомида дам олиш учун, бир қатор ҳолларда эса профилактик муолажа ёки даволанишни давом эттириш учун мўлжалланган бўлади. Бунинг учун эса курортнинг асосий фаолият йўналишига мувофиқ тарзда даволаш-соҚломлаштириш хоналари назарда тутилади, шунингдек, парҳез овқатланишни ташкиллаштирилиши ҳам мумкин. Курорт меҳмонхоналари маданий-оммавий хизмат кўрсатиш ривожланган хоналар таркибига (кўп функционал заллар, дам олиш холлар, кутубхоналар, билярдхоналар, ўйнаш учун хоналар ва ҳоказо), баъзан эса болалар дам олиш ва ўйнаш хоналари, шунингдек, спорт мақсадидаги хоналар ва иншоотларга (сузиш ва чўмилиш бассейнлари, спорт заллари, спорт майдончалари ва ҳоказо) эга бўлади. Курорт меҳмонхоналар номер фонди асосан бир-икки ўринли номерлардан иборат бўлади. Бир қатор ҳолларда номерга учинчи ухлаш ўрнини (бола учун) қўшимча тариқасида жойлаштириш имконияти ҳам назарда тутилади. Курорт меҳмонхоналарида нисбатан узоқ муддат яшаб туриш (бир ойгача) муносабати билан номерларда нарсалар ва ич кийимларни сақлаш учун сафланган шкафларнинг катталаштирилган ўлчамлари ҳам назарда тутилади. Деразадан кўриниб турадиган манзарага нисбатан номерларнинг жойлашувига ҳам жиддий аҳамият берилади.

Номерда кундузги дам олиш зонаси ажратилиб, лоджия, балкон, бостирма айвонга нисбатан татбиқ этилади. Йил бўйи ёки мавсумий ишлатиладиган меҳмонхоналар. Йил бўйи ишлатиладиган меҳмонхоналар комфортнинг анча юксак даражасига эгадир ва хизматлар кенг туркуми, шу жумладан, ривожланган овқатланиш корхоналари тармоҚини (ресторанлар, барлар, кафелар ва ҳокаозо), бўш вақтни ўтказиш учун хоналар кенгайтирилган таркибини (қўноқхоналар, ўйин автоматлари заллари, бал заллари, дискотекалар, кегелбанлар), бир қатор ҳолларда эса дам олиш ва спорт учун майдончалар, соляриялар, аэрариялар, пляжлар, причаллар ва ҳоказоларни ҳавола этади. Бу нарсаларнинг барчаси меҳмонхонадан мавсумлар оралиҚида фойдаланишга ҳам имкон беради. Юқори тоифадаги меҳмонхоналарда мажлислар учун заллар (мажлисхоналар) ҳам назарда тутиладики, уларда мавсумлар оралиҚида конференциялар ва кенгашлар ўтказилиб, шу тариқа номер фонди муваффақиятли иш юкланмаси таъминланади. Мавсумий ишлатиладиган курорт меҳмонхоналари енгиллаштьирилган ташқи тўсиқлар билан, иситишсиз қурилади, уларда хизматлар чекланган туркуми ҳавола этилади. Масалан, тоҚлиқ жойлардаги дам олиш учун меҳмонхоналар одатда 200— 300 тадан ошмайдиган ўрин сиғимдорлигига, чекланган қаватдорликка, манзарали ҳажмий-маконий ечимга эга бўлади. Бу меҳмонхоналар ҳаваскор спортчиларга мўлжалланган бўлиб, шу туфайли лижалар, чанҚилар ва бошқа спорт инвентар — жиҳозларини сақлаш учун хоналар ҳам назарда тутилади. Дам олиш учун курорт комплекслари барпо этиш тенденцияси кенг тарқалмоқда. Дам олиш учун шарт-шароитларга нисбатан турли-туман талаблар туфайли курорт комплекслари таркибига турлича вазифадор, комфорт даражасига, сиғимдорлик, қаватдорлик кўрсаткичларига эга бўлган меҳмонхоналар ҳам киритилмоқда. Йирик комплекслар — замонавий курорт-соҚломлаштириш қурилиши йўналишларидан биридир. Принципиал жиҳатдан янгича ва истиқболли

йўналиш — тан олинган отеллар билан муцваффақиятли рақобатилашаётган, хизматлар сифати билан улардан устун турадиган кичик (оилавий) курорт меҳмонхоналар қурилиши суръати ҳам ортиб бормоқда. Таймшер — Меҳмонхона хизматларнинг нисбатан янги тури бўлиб, 50 тадан 250 тагача номер фондига эга, алоҳида қўшимча иморатлар ҳам барпо этилиши мумкин. Квартира типидаги номер фондига эга бўлиб, шароит ва хизматлар ташкиллаштирилиши курорт меҳмонхоналариникига айнан ўхшашдир. Айрим алоҳида квартиралар якка тартибдаги соҳибларига сотилади, бироқ тўлиқ мулк бошқарув компанияси томонидан назорат этилади. Транзит йўловчилар учун меҳмонхоналар транспорт воситалари ўзаришини, ьранспортга хизмат кўрсатувчи персонал дам олишини кутиб туриш муносабати билан қисқа муддат бўлиб туришга мўлжалланган ва аэропортлар ва аэровокзаллар, темир йўл, дегиз, дарё вокзалларида жойлашган бўлади. Меҳмонхоналар бевосита аэропортлар ёки темир йўллар яқинида жойлашганида номерлар ва бошқа хоналарни поехдлар, реактив самолётлар шовқинидан яккалаб қўйилишини ошириш бўйича бир қатор тадбирларни амалга оширишга тўғри келади. Транзит меҳмонхоналар , уларда қисқа мудддатда бўлиб туриш муносабати билан бир қатори ўзига хосликларга эга, масалан, шаҳардан узоқда жойлашган аэропортдаги меҳмонхоналарда фақат меҳмонхонада яшаб турганларга мўлжалланган умумий овқатлданиш корхоналари соддалаштирилган таркиби бўлиши мақсадга мувофиқдир. Умумий овқатланиш корхоналаридан бири кеча-кундуз ишлаб туриши лозим. Транзит меҳмонхоналар номер фонди бир киши бошига майдоннинг кичик ўлчамларига эга бўлиши, махсус жиҳозланган дам олиш хоналари ташкил этилиши, бунда йўловчи номерни эгалламасдан, бир неча соат давомида дам олиши мумкин. Узоқ муддат бўлиб туриладиган апатаментли меҳмонхоналар. Отеллар мазкур турининг асосий фарқловчи жиҳати — одатдаги меҳмонхоналарга

қиёсан олганда катта фойдали майдон ва уларда яшаб туришнинг узоқ муддатли бўлишидир. Қўшимча майдон одатда қулай креслолалар, диван ва кўпфункционалли мақсаддаги кладовкаси бўлган унча катта бўлмаган ошхонаси бўлган қўноқхона кўринишида бўлади. Апартаментли отеллар (ёки шунчаки апаротеллар) оила кўчиши, узоқ муддатли хизмат сафари, семинарларга ташриф буюриш сабабларига кўра шаҳарда бўлиб туришга мажбур бўлган ўз мижозларига деярли уй шароитидагидек яшаб туриш шарт- шароитини ҳавола этади. Аксарият меҳмонлар яшаб туриш муддатига боғлиқ ҳолда бирмунча тез-тез сийловлар олганча, номерни узоқ вақт ижарага олади. Бундай турдаги меҳмонхоналарда овқатланиш корхонаси, бизнес маркази, дам олиш хонаси назарда тутилган бўлади. Спортчилар учун меҳмонхоналар (спортчилар меҳмонхонаси) спорт комплексларида ёки табиий шароити муайян спорт турини ривожлантириш учун тўғри келадиган жойларда барпо этилади. Спортчилар учун меҳмонхоналарда одатда спорт жиҳозларини прокатга бериш учун хона, бўш вақтни ўтказиш учун бир қатор хоналар, спорт ва тиббиёт мақсадидаги хоналар ва қурилмалар мавжуд бўлади. Қоида тариқасида, одатда умумий овқатланиш ва дам олиш корхоналари мавжуд бўлади. Автотуристлар учун меҳмонхоналар ва мотеллар (мотор-отеллар) шоссе йўллар яқинида жойлашган бўлади. Комфотабел номерлари, ресторан (ёки кафе) ва бошқа ижтимоий мақсаддаги хоналари бўлган меҳмонхона биносидан ташқари бу меҳмонхоналар ва мотеллар автотранспорт воситалари парковкаси ва техник хизмат кўрсатилишини ҳам ҳавола этади (авто ё ғ- мой алмаштириш станцияси, таъмирлаш устахоналари, техник хизмат кўрсатиш станцияси ва ҳоказо). Мотеллар жойлашуви шаҳарлар ва аҳоли пунктлари мақсади, жойлашуви, мавжуд автьойўллар, ёрдамчи йўллар тармоҚи билан, у ёки бу жойнинг табиий-иқлим хусусиятлари, муолажа ресурслари, тарихий ва бошқа туристик нуқтаи назардан қизиқарли жойлар мавжудлиги билан белгиланади.

Кемпинг мавсумий фойдаланиш учун енгиллаштирилган меҳмонхона корхонаси типини ўзида гавдалантиради ва автотуристлар дам олиши ва уларнинг автотранспорт воситалари парковкасига мўлжалланган бўлади. Кемпингдаги зизмат кўрсатишнинг барча турлари соддалаширилган: ухлаш ўринлари ёзги, кўпинча ёҚочдан қурилган, исистиш тизими бўлмаган иморатларда ёки чодирларда жойлаштирилади, санитария боҚлама эса асосан умумий бўлади. Ўз-ўзига хизмат кўрсатишнинг турли-туман кўринишлари кенг тарқалган. Баъзида кемпинглар қошида автомобилга ёҚ- мой қуйиш станциялари ва автомобилларни майда таъмирлаш устахоналари бўлади. Шунингдек, кемпинг ҳудудида жойлашуви ҳисобига мотелнинг ёзги сиғимдорлиги ортишини назарда тутувчи «мотел-кемпинг» типи турлари ҳам ривож топмоқда. Жойлаштирув воситалари аралаш типлари ниҳоятда кутилмаган ечим усуллари касб этиб бомоқда. Бинобарин, хорижий мамлакатларда, айниқса, АҚШда меҳмонхона корхоналар қуйидаги типлари қурилиши бошланган: Ротеллар — трейлерли автомашиналарда саёҳат қилувчилар учун; «Ботель» — бу янги тушунчадир (boat — қайиқ, кема, hotel — меҳмонхона). Одатда ботел — бу, экскурсион баржа типидаги сузиб юрувчи меҳмонхона деб тахмин қиладилар; Ботеллар — саёҳат қилувчилар сувда хизмат кўрсатувчи, таркибига тураржой, маданий-маиший хизмат кўрсатиш тизими, сузиш воситаларига техник хизмат кўрсатиш изтисослашган иншшотлари ва қурилмалари кирувчи соҳилбўйи Меҳмонхона муассасаси; Ботокемпинглар — кемпинг типидаги мавсумий Меҳмонхона муассасаси. Ботокемпинглар сувда йўл босаётган туристларга саёҳат чоҚида хизмат кўрсатишга мўлжаллангандир. Меҳмонхона функцияларини бажариб турувчи сузуиб юрувчи флотеллар ва флопгокемпинглар, шунингдек, сузиш воситаларига техник хизмат кўрсатиш қўналҚалари ва қишки сақлови;

Флайтеллар — шахсий самолётлар эгалари учун меҳмонхоналар (мисол учун, АҚШ, Оклахома штати, Талас шаҳри яқинидаги флайтел-мотел) ва бошқалар. Ротел — ичида ётоқ креслолари жойлашган бир ва икки ўринли бўлмалари бўлган вагон-трейлерларни ўзига гавдалантирувчи кўчма меҳмонхона. Улар қулай, 3 та ҳолат регуляторига эга. Ўар қайси бўлма вентиляция ва алоҳида ёритиш тизими билан таъминланган. Ротелда кийим алмаштириш, қўлювҚич ва ҳожатхона учун бўлма мавжуддир. Вагоннинг орқа қисмида ошхона ва музлаткич жойлашган бўлади. Флайтеллар, қоида тариқасида, одатда тамаддукнлашган маданий жойлардан йироқда жойлашган бўлади. Уларга, ҳаво йўлларидан ташқари, ҳеч қанақанги йўл билан етиб бориб бўлмайди. Флайтел қошида аэродромлар, ангарлар, эллинглар, устахоналар жойлашган бўлади. Табиийки, ресторанлар, барлар, концерт заллари, дансинглар ва ҳоказолар мавжуд. Сузувчи мотел — флотел — сув ҳавзаси бўйлаб саёҳат қилувчи туристларга хизмат кўрсатади. У туристик қурол-аслаҳалар прокати пункти ва ёҚ-мой қуйиш станцияси билан жиҳозланган. 4. Жаҳондаги ажойиб ва Ғ аройиб меҳмонхоналар «Instituonal Investor» (Иш бошловчи инвестор) профессионал журнали турли континентлардаги отелларда йилнинг ярмидан кўпроҚини ўтказадиган ишбилармон кишилар сўровномаларини ўтказиш йўли билан жаҳон меҳмонхоналари ишини таҳлил қилиб чиқиб, ҳар йили улардан энг яхшисини аниқлайди. Бинобарин, масалан, «Отел» журнали Бангкокдаги «Ориент» меҳмонхонасини кейинги бир неча йиллар давомида биринчи рақамли отелдир деб атаб келмоқда. Ундан кейин эса Гонгконгнинг «Регент»,

Гамбургнинг «Йиержарресзайтен», Гонгконгнинг «Мандарин Ориентал» ва Лондоннинг «Шангри-Ла» меҳмонхоналари саналган навбатда келади. Ана шу журналнинг кейинги тадқиқотларида Гонгконгнинг «Регент Ҳ онг Конг», Лос-Анжелоснинг «Бел-Аир», Сингапурнинг «Шангри-Ла» меҳмонхоналари энг аъло отеллар деб таърифланган. Дунёдаги энг катта меҳмонхона ҳали ҳам Лас-Вегасдаги «МГМ Куранд» (АҚШ, Невада штати) бўлиб қолмоқда. Унинг номер фонди 5005 меҳмонбоп номерлардан ташкил топган. Отел 4 та ўттиз қаватлик миноралардан ташкил топган ва шунга яраша 45,5 гектар ерни эгаллайди. Меҳмонхона конференц- зали (Анжуманлар зали) 15,2 минг ўринга мўлжалланган. Мавзуий парк — 13,3 гектар. Казино 5,793 гектар ерни эгаллаган ва тўртта алоҳида залдан иборат. Ўрнатилган ўйин автоматлари минглаб-минглаб ҳисобланади. Базел шаҳридаги «Драй Кониге ан Рҳейн« отели Европадаги энг қадимий меҳмонхонадир. Илк мижозлар, ўша замон солномалари гувоҳлик беришича, меҳмонхона остонасини 1026 йилда ҳатлаб ўтган. Пудонгдаги «Гранд-Хайатт-Шанхай» меҳмонхонаси (Хитой) бугунги кунда жаҳонда энг баланд отел ҳисобланади ва «Чин-Мао-Тауэр» деган 8 қаватли бинонинг юқоридаги 35 қаватини эгаллаган. Сан-Францискодаги «Хайатт-Ридженси» меҳмонхонаси энг катта вестбюлга эгадир (шифти баландлиги 52 метр бўлгани ҳолда узунлиги 107 метр, кенглиги 49 метр). Париж-Истамбул «Шарқ экспресси» ҳали ҳам Қилдираклар устидаги меҳмонхона саналади. Унинг узунлиги 501 метр. «Эверест манзараси» отели жаҳондаги энг баланд тоҚ меҳмонхонаси ҳисобланади. У Начме қишлоқчаси (Непал)дан унча узоқ бўлмаган жойда барпо этилган. Ўаво яхши кезларда унинг деразаларидан Эеврест чўққисига кишини лол қолдиргувчи манзара кўриниб туради. Одатда баландлик туфайли 80% меҳмонлар кўнгил айнаши, бош оҚриҚи ва уйқусизликдан азият чекади. Номердаги хизмат кўрсатишда энг оммабоп буюртма — кислород, 1 минутга 1 доллар эканига ҳайрон бўлмаса ҳам бўлаверади.

Лонгьербайен оролидаги (Свальдбар архипелаги, Норвегия) «Қутб» меҳмонхонаси бугунги кунда ҳамма маълумотномаларда энг шимолий меҳмонхона деб қайд этилган. Архипелаг бир қанча ороллардан иборат ва ҳақли равишдан Евроанинг энг шимолий нуқтаси ҳисобланади, 60%и адабий музлар билан қопланган. Отелда тўлиқ сервис юқори стандартлари жорий этилган. Энг қиммат апартаментлар — «Ройал-Товерс» отели (Атлантис, Багам ороллари)даги ўн хонали апатаментлардир — бир суткага 25.000 доллар эвазига берилади. Истиқомат қилувчиларга иккита кўнгилочар эрмаклар ва дам олиш маркази, бар, кабинет рояли, пичоқ-қошиқлари тоза олтиндан ишланган ошхона хизматда бўлади. Пуэрто-Рикодаги «Хайатт-Ридженси Керромар» отели энг узугн бассейнга эга. Узунлиги 541 метр, умумий майдони 1,8 гектар. Бассейн 5 та бир-бирига боҚланувчи сув дўнгликлари бўлган секциялардан иборат ва 14 шаршараси бўлган тропик ландшафт билан ўралган. Лас-Вегасдаги «Баладжио» меҳмонхонаси (Невада, АҚШ) ҳудудини энг кўп чонли фавворалар безаб туради. Чиройли сунъий кўллар сув оқимини 74 метр баландга отувчи минглаб фаввораларни қургаб туради. Фавворалар ишлашини компбютер тартибга солиб бошқариб туради. Кечки ва тунги соатларда 4 мингта турли рангдаши лампочкалардан иборат бўлган подсветка ёқиб қўйилади, уларга стерео ва рангли мусиқа жўр бўлиб туради. «Шангри-Ла» отели (Гонгконг) вестибюлининг «Хитой — буюк ватанимиз» деган энг катта панно безатиб туради. Унинг узунлиги 51 метр, кенглиги эса 14 метрдир. Меҳмонхонанинг 41 ва 56 қаватлари ўртасидаги оралиқдаги ойнаванд лифтдан ана шу паннони маза қилиб томоша қилган маъқулроқ. Бутун дунё бўйлаб тармоқланиб кетган меҳмонхоналар занжирига эга бўлган «Пенинсуло Групп» «Роллс-Ройс»лар энг катта паркига ҳам эгадир. «Кумуш кўланка» моделидаги дастлабки 7 та «Роллс-Ройс» 1970 йилдаёқ сотиб олинган эди. Ўшандан бери кмопания ана шу фирманинг 50 та

машинасини сотиб олди. Сўнгги харид эса, «Кумуш узанги» моделидаги 9 автомашина бўлди. Компаниянинг Гонгконгдаги филиали 14 «Роллс-Ройс»дан автопаркка эгалик қилади (13 таси — «Кумуш узанги» (тақа) ва биттаси 1934 йилда ишлаб чиқарилган «Фантом-2»). Жаҳондаги биринчи мусиқа меҳмонхонаси Балик ороллари жанубий қисмидаги тошлоқ «бўйинча» соҳилида очилган эди. Бу меҳмонхона номи «Ўард Роск Веач Клуб» (Рок-мусиқа саройи) бўлиб, отел замонавий музикага мўлжалланганини шундок англатиб турибди, тез орада айниқса ёшлар орасида машҳур бўлиб кетган эди. 417 та номер бир неча қанот биноларда жойлашган бўлиб, бу бинолардан ҳар бири алоҳида мусиқа стилида: рок-н-ролл, блюз, психоделик, рэгги ва алтертинатив усулларида безатилган. Барча номерлар юзлаб мусиқали клиплар, фильмлар ва компьютер ўйинлари ёзилган видеодисклар буюртма қилиш учун теле- ва видеоавтоматлар билан жиҳозланган. Портье устунчаси олдидаги очиқ зал ҳам ўзига хос бетакрор безатилган. Деворлар рок-юлдузлар нарсалари билан безатилган, марказда ўрнатилган экранда эса деярли сутка давомида мусиқали видеоклиплар намойиш этилади. Барнинг квадратсимон устунчаси устида кўтарилиб турган саҳнада эса жонли мусиқа концертлари уюштирилади. Шу тахлит, отел меҳмонлари етиб келиши биланоқ дарҳол «Хард Рок» кафесига қадам қўяди. Отел ҳузурида рок маркази ишлаб туради, бу ерда видеодисклар кутубхонаси меҳмонлар хизматида бўлади. Бу ерда, шунингдек, «Интернет» тизимига уланиш ҳам мумкин. Замонавий мусиқа севимли йўналишлари билан боғлиқ бўлган сувенирлар «Хард Рок Мега Стар» дўконида сотилади. Отел мижозларидан ҳар бири караоке залларидан бирида ўзини яккахонликда синаб кўриши ҳам мумкин. Отелда кеча-кундуз радиостанция ишлаб туради, турли ахборотлар мунтазам равишда хабар қилиб турилади. Меҳмонхонада истиқомат қилувчилар ўз альбомларини профессионал студияда ёзишлари ҳам мумкин.

Пляжда (чўмилиш ҳавзасида) жойлашган улкан бассейнда эстрадаси бўлган қумлик оролча ҳам бор. «Рок-мусиқа саройи»да яшаб туриш арзонмас — бир суткада номер учун 150 АҚШ доллари тўланади. Шундай бўлса-да, амалда бўш турган жойлар бўлмайди. Туниснинг энг ўзига хос бетакрор меҳмонхонаси Саҳройи кабир билан чегарада жойлашган. Иморатлар қандайдир маҳаллий қабилага тегишли бўлиб, улкан бочкаларга жуда-жуда ўхшашдир. Диаметри 2—3 метр ва узунли 3—4 метр бўлган «бочкалар» ҳам мавжуд. «Бочкалар» тошдан ясалган ва лой сомон сувоқ қилинган. Туйнукча — эшиклар баландлиги эса 50 сантиметр. Лас-Вегасда (Невада штати, АҚШ) Ер шарининг ҳеч бир гўшасида бўлмаганидек, «мавзубоп меҳмонхоналар» кўпроқ жойлашган бўлиб, уларнинг ташқи кўриниши ва интерьер (ичкариси безаклари) турли-туман жойлар ва «Хазиналар ороли»дан тортиб «Ўрта асрлар Венецияси»га бўлган даврларни қайтадан гавдалантиргандек туюлади. Жаҳоннинг энг гаройиб, ноёб меҳмонхоналаридан бири бўлмиш «Трееторс Ўотел» (Дарахтлар учидаги меҳмонхона) Кения шаҳар атрофидаги парклардан бирида жойлашган. Айнан ана шу меҳмонхонажа Иккинчи Елизавета 1952 йилда Англия қироличаси тожини кийган эди. Отелнинг ноёблиги шундаки, у дарҳақиқат дарахтлар учларида жойлашган ва унинг деразалардан ёввойи ҳайвонлар дарёга сув ичишга келиб-кетишини кузатиш ҳам мумкин. Бу чинакамига улкан Африка қитъасининг энг сўлим гўшаларидан бири бўлиб, бунда нимани устун билишни аниқлаб олиш ҳам анча мушкул: вулқон кратерига кўтарилиш яхшими ё «панжараси бўлмаган ҳайвонот боҚи»ни томоша қилган созми? Бизга қадар асл кўринишида сақланиб қолган мусофирхоналардан энг қадимийси Сен-Албанс қишлоҚидаги (Англия) мусофирхона ҳисобланади, унинг мавжудлигини 795 йилдаги воқеалар солномаси ҳам тасдиқлайди, номи эса «Уришаётган хўрозлар даврасида» деб аталади.

Норвегиянинг Тромсе шаҳридаги отел ҳам ўзига хос бетакрорликдан маҳрум бўлиб қолмаган. Подъездда миллий лапланд либосидаги швейцар — эшико ғ аси қарши олади: мовий ранг шапка, унда эса худди коптокка ўхшаган қизил помпон.Шу ернинг ўзидаёт лапланд аёли миллий либосда пайдо бўлади. Гарчанд швейцарлар либоси яққол ажнабий туристларга мўлжалланган бўлса-да (шаҳарда ҳамма замонавий кийинади), шунга қарамай, бу тадбир маълум бир кайфият ва дилнавозлик руҳини яратади. Меҳмонхонанинг ўзида ҳам кичик бир янгилик бор: номерларда номер йўқ. Эшикларда турли Норвегия ороллари — Квале, Ян-Майнен, Вествогей ва бошқаларнинг номлари кўрсатилган (туристлар адаштириб қўймаслиги учун). Меҳмонхона мижози келган заҳоти Ғ аройиб муҳитга шўнҚиб кетади, кейин эса бутун теварак атрофга бошқача, алоҳида қизиқиш билан қарай бошлайди. Киотодаги энг қадимий ва ўз донгдорлигидан ҳозир ҳам маҳрум бўлиб қолмаган «Нидзо дзиня» қадимий меҳмонхонаси ҳисобланадики, унда император ҳузурига чорлаган феодаллар қўниб ўтар эди (Киото қадим- қадимда Японият пойтахти ҳисобланган). Ўрта асрлар нотинч бир давр эди, шунинг учун ҳам ўша кезлардаги меҳмонхоналарнинг асосий муаммоси меҳмонлар хавфсизлигини таъминлашган бўлган. Айтиш жоизки, ўрта асрлар рационализаторлар бир қанча ўта ақлли мосламалар ўйлаб топган эдилар: яширинчи йўлаклар, «аксилакустик» заллар (яширинча тинглаш мумкин эмас — ҳеч нарсани эшитиб олиш иложи йўқ), қаттиқ Қижирловчи «куйловчи» поллар (овоз чиқармасдан пусиб келиш иложи йўқ) ва ҳоказо. Бу тадбирсозликдан император ҳам бебаҳра қолган эмасди: у махсус тингловчи қурилма, жосуслар учун туйнуклар, ҳатто аскарлар учун ниқобланган хоналар ўйлаб топган, бунда аскарлар тўсатдан яшаб турганлар қаршисида пайдо бўлиб қолишар ва уларни ҳибсга олишар ёки ўлдириб ташлашар эди. Энг мароқлиси шундаки, ана шу «техвоситалар»нинг кўпчилиги бугун ҳам

ишлаб турибди ва «Нидзо дзинья» отелининг бугунги донгдорлигига анча- мунча хизмат қилмоқда. Японияда Никко қўриқхона тумани ҳам мавжуд бўлиб, унда эски япон миллий услубидаги меҳмонхоналар бир-бири билан муваффақиятли рақобатлашмоқда. Масалан, уларда пол қиздирилади, кичик кўрпаларни (футонлар, матрацлар) тўшаганча тўппа-тўғри унда ухлашади, бош тагига эса кичик ёстиқчалар қўйишади. Ажралмас бир эса, дид билан ясатилган гулдасталар ўзига мос вазаларга қўйилган бўлади. Бунда энг асосийси экзотикадир. Хаконэ туризм ва дам олиш машҳур отеллари барча яшаб турганларга кимоно кийдиради. Бу миллий ( ғ оятда қулай) либосда дам олиш, ресторанга бориш, рақс тушиш, концерт томоша қилиш мумкин. Меҳмонхона мижозига бағишланган махсус удум ҳам мавжуд — пойабзал алмаштириш тантанаси. Яшил юмшоқ туфлида вестюблдан номер эшигигача бўлган йўл босиб ўтилади. Бу ерда яшил туфлилар қизил туфлиларга алмаштирилади — уларда кавушхона ва коридорчага қадар борилади, аммо номернинг ўзида эса (ваҳоланки, полда ухлашади) фақат зар ғ алдоқранг туфлида юриш мумкин. Рёкан типидаги япон отеллари алоҳида қизиқиш уй ғ отади. Бу, башарти, таъбир жоиз бўлса, ўзига хос «аксилмеҳмонхона» ёки «антиотел»дир. Унда ҳамма нарса тескари. Масалан, одатдаги отелда кечки овқатга тараддуд кўраётию, костюмни киясиз ва ресторанга тушасиз. Атир сепиш, ваннага тушиш, соқол олишни, табиийки, ҳаммасини ўз номерингизда қиласиз. Рёканда эса меҳмонлар бирга ювинишади, ҳар бир эса ўз номерида кечки овқатни тановул қилади. Кечки овқатга (тушлик овқатга) кийинмайдилар, балки ечинадилар. Аниқроқ айтганда, кимонони кийишади, косютмга қараганда унда анча енгил ва эркинроқ бўлади. Одатдаги отелларда киравериш йўлаклари ёрҚин ёритилган, турли-туман рекламалар билан безатилган бўлади, рёканда эса қоронҚу тўсиқ (одатда, дов-дарахт), бош йўлакка эса хира ёритилган йўлакчалар олиб боради. Кираверишда полда

юмшоқ туфлилар туради. Сизга ҳеч қанақа калит беришмайди ҳам: хоналар эшиги зулфинсиздир. Ўар қайси номер шахссиз рақам эмас, балки, персонал номлаштирилган атамасига эга, масалан, «ТоҚ», »Дарахт», «Кўл» ва ҳоказо. Отел меҳмони қаерга кўчиб киришни ўзи ҳал қилмайди, балки унинг учун хўжайин ҳал қилади. Рёкан хўжайини Сизни ўз хонадонида қабул қилмоқда ҳисобланади, зотан, Сиз мусофир эмас, балки «меҳмон» калимаси асл маъносига мос равишда меҳмондирсиз. Шунингдек, таомнома ҳам йўқ. Меҳмонларни хўжайин фармойиши бўйича овқатлантиришади. Таомлар нархини эса фқат бутун меҳмон бўлиб турган вақтингиз учун якун чиқарилган паллада билибю оласиз. Кутилмаган ишлар давом этаверади, масалан, Сиз ўз номерингизга кирганда хона бўм-бўш, унда ҳеч нима бўлмайди. Тўшакбоп жиҳозларни ҳам, овқатни (ҳали айтиб ўтгандик) ҳар дафъа сизга алоҳида келтиришади. Рёканнинг ажралмас ва ҳатто энг муҳўим қисми фуро — миллий япон ҳаммоми ҳисобланади. Ўз чўмилиш ҳовузлари — ҳаммомлари билан шунчалик машҳур бўлган меҳмонхоналар борки, меҳмонлар айнан улар учун ана шу отелларга келишади. Фуро, қоида тариқасида, одатда иссиқ маъданли сув манбаида ишлайди. Айрим чўмилиш ҳовузларида махсус ариқчалар орқали боққа, алоҳида махсус террасага сузиб чиқиш мумкин ва ҳоказо. Эски ёҚочдан ясалган, катта дошқозонга ўхшаш фуролар эндиликда кам қолган, асосан кафел, шиша, пластик устунлик қилиб бормоқда. Бир қатор чўмилиш ҳовузларида хушбўйлаштирилган ванна — гвоздика, жасмин ва бошқа гшиёҳлар солинган ванналарга тушиш мумкин. Швейцарияда, Европадаги энг балданддаги меҳмонхона алоҳида донг таратган: у тоҚда денгиз сатҳидан 3450 метр баландда жойлашган. Бутун йил давомида ишлайди (Йил бўйи ишлайди). Касабланкадаги (Марокаш қироллиги) энг яхши отел» ғ арбий Саҳройи кабирдаги энг яхши жам олиш жойи» тариқасида буклетлар ва йўлномаларда реклама қилинади. Меҳмонхона қошида дарҳақиқҚат ноёб парк бор, бассейн

мавжуд, миниладиган туялар бор, ана шу отел рекламасида алоҳида махсус ьаъкидланишича, «улар (яъни туялар) ҳар хил шампунларда чўмилади». Шимолий Африкадаги кўпгина отелларда чойдан ҳар хиз дамаламаларни намойишни этишни хуш кўришади: бу нарса меҳмонхоналар томонидан кўрсатиладиган хизматлар рўйхатига киритилган. Бинобарин, Саҳройи каби жанубида, масалан, асосан ҳинд плиткали чойидан ичишади. Махсус цилиндрсимон идишга чой қуйилади, унинг устига ундай майда янчилган арахис ёнҚоҚи (ерёнҚоқ), туз солинади, кейин эса ана шу аралашмани махсус чарм тўқмоқча билан кувалашади. Саҳройи кабирнинг шимоли- шарқидаги меҳмонхоналарда эса яшаб турган мижозларга эса ялпиз солиб аччиқ кўк чой дамлаб беришади. Овқатдан олдин — шакарсиз, тановулдан кейин эса деярли сиропдек қуюқликдаги кўк чой дамланади. Кўплаб туристлар ана шу чой дамлаш рецептини ноёб дебю ҳисоблашади, нега айнан ана шу меҳмонхоналар танланганига оид тадқиқотларда Қайриодатий ҳисоблаган ҳолда айтиб ўтилган чой дамлаш рецептига ҳавола қилишади. Калиманжарода эса , яъни Африка қитъасининг энг баланд тоҚидла Танзаниянинг бир қанча энг яхши меҳмонхоналари муваффақиятли фаолият кўрсатмоқда. Манаус шаҳридан ўн километр масофада барпо этилган отел тадбиркорларнинг ихтирочилиги, фантазияси ва дадиллиги учун Бразилиянинг энг яхши меҳмонхонаси деб тан олинган, ваҳоланки, у тропик чангалзорлар оҚушида жойлашган. Меҳмонхона биноси 135 метр баландликка эга бўлган цилиндрсимон шаклни ўзида ифода этади. Отелнинг сузиш бассейнлари шундоққина ёнгинасидан оқиб ўтадиган буюк Амазонка дарёси сувларидан таъминланади. Бевосита саҳрода жойлашган экологик курорт ҳам илк маротаба яратилди. Ана шу туристик қишлоқчаси Дубай (БАА)дан унча узоқ бўлмаган жойда режадлаштирилган ва 25 та «люкс» қўрҚончага эгадир. Лойиҳа асосида саҳро жойлар учун хос бўлган флора ва фауна сақланган. Ўар қайси коттеж ўз боҚи ва бассейнига эга. Мижозлар от миниб сайр қилиш

ёки туя миниб дам олиш имкониятига эга, камондан ўқ отишни машқ қилишлари мумкин. Мижозларнинг ҳар қандай истаги саргузашт туризмига ихтисослашган профессионал таълим кўрган араб гидлари командаси мижозларнинг ҳар қанедай хоҳищ-истагини бажаради. Берлиндаги «Артемизия« отели фақат аёлларни меҳмонликка жойлаштиргувчи илк меҳмонхона бўлган эди. Гамбургдаги «Хансетин» отели ҳам бироз кейинроқ истиқомат қилнувчиларнинг ана шу тоифасига хизмат кўрсатишга киришди. Ана шу меҳмонхоналарнинг хизмат кўрсатув персонали истисно тариқасида фақат аёллардан танлаб олинган. Интерьерда, дизайнда машҳур безакловчи рассомлар — аёлларнинг энг аъло ютуқларидан фойдаланилган. Ожиза ва заифа жинс вакилалари томонидан меҳмонадорлик хизматларига бундай эҳтиёж эса кучли эркак жинси томонидан сексуал тирҚалишлар, шовқин-сурон, ўлгудек ичишлар ва дам олиш олишга халақит берувчи бошқа ноқулайликлардан келиб чиққанлиги шубҳасиздир. Форс кўрфази соҳилбўйида 30 кв.км (75 акр ёки 3000 гектар) ерда жойлашган «Chicago Beach Resort» меҳмонхона комплекси учинчи минг йиллик меҳмонхонаси бўлишга ҳақлидир. Комплекснинг асосий компоненти ажойиб номер фондига, дам олиш жойларига, банкетлар ва коныеренцитялар ўтказщиш марказларига, асосий бинодан унча узоқ бўлмаган аквопаркка, 21 та вилла (Luxury) ва ташқи кўринишидан удкан елканни эслатувчи «Минора- меҳмонхона» (Tower-Hotel)га эга бўлган беш юлдузли «Resort Hotel» саналади. Ана шуларнинг ҳаммаси сунъий қўлбола оролда жойлашган. Отелга келиб жойлашган меҳмонхона мижозлари оролга уч йўл билан етиб боради: соҳил билан меҳмонхона оралиҚида жойлашган 280 метрлик «ўркачсимон букри кўприк»дан фойдаланган ҳолда; мунтазам қатнаб тургувчи яхта билан ёки қўниши учун меҳмонхона корпусига денгиз сатҳидан 212 метр баландликда «ёпишган» махсус майдонча ҳозирлаб қўйилган вертолёт билан боришади. «Tower»ни вертикал бўйлаб бошдан-оёқ кесиб ўҳтган меҳмонхона акварирум жунёдаги энг баланд аквариум

ўисобланади. Бинонинг энг юқорисига бевосита яқин бўлган ресторанлар ва барлардан мижозлар нафақат Форс кўрфазини, Уммон султонлигигача бўлган Бирлашган Араб Амирликлари давлатларини ҳам бемалол томоша қиладилар. «Tower»нинг ўртача саҳни 550 м. кв. бўлган барча номерлари нақшланган ва имматбаҳо антиқавор ҳайкеаллар ва картиналар юилан, шунингдек, замонавий рассомларнинг ажойиб асарлари билан безатилган. Номер фонди деразалари Форс кўрфазига қараб очилади.

Адабиётлар : 1. Уокер Д.Р. Введение в гостеприимство. Учебное пособие. -М., 2002 г. 2. Чудновский А.Д. Туризм и гостиничное хозяйство. Учебник. -М., 2000. 3. Филлиповский Е.Е., Шмарова Л.В. Экономика и организация гостиничного хозяйства. - М.: ФиС, 2005 4. Сенин В.С., Денисенко А.В Гостиничнўй бизнес: классификация гостиниц и других средств размешения: Учебное пособие. - М.: ФиС, 2004. 5. Папирян Г.А., Менеджмент в индустрии гостеприимства. М.: 2000 7. Лесник А.Л., Мацицкий И.П., Чернмшев А.В. Организация и управление гостиничньш бизнесом. Учебник - М.: «Интер Универсап», 2000

O'xshashlar

Тадбиркорликнинг асосий турлари

Жойлаштирув воситалари ривожланиш тарихи

Кредитнинг турлари ва асосий шакллари

Жойлаштирув воситалари таснифоти ва уларнинг характеристикаси

Жойлаштириш воситаларининг таснифи