Ўзбекистон Республикасининг истиқболли давлат тузилиши ва бошқаруви - Iqtisodiyot - Referatlar

Ўзбекистон Республикасининг истиқболли давлат тузилиши ва бошқаруви

Yuklangan vaqt:

24.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

98 KB

Ko'chirib olish

Ўзбекистон Республикасининг истиқболли давлат тузилиши ва бошқаруви Режа: 1. Ўзбекистон республикасининг давлат тузилиши ва бошқаруви. Конституция. 2. Қонун чиқарувчи ҳокимият. Президент. Ижро этувчи ҳокимият. 3. Суд ҳокимияти ва маҳаллий давлат ҳокимиятлари. 4. Ўзбекистонда жамоат ташкилотлари.

Ўзбекистон республикасининг давлат тузилиши ва бошқаруви. Конституция Ўзбекистон - суверен демократик Республика. Ўзбекистон ва Ўзбекистон Республикаси бир маънони англатади. Бошқарув шакли- президентлик. Ўзбекистон давлат рамзлари - герб, байроқ, мадҳияга эга. Миллий байрам - Мустақиллик куни 1сентябрь. Пойтахти, Тошкент шаҳри. Давлат тили - ўзбек тили. Ўзбекистон Республикаси таркибида Қорақалпоғистон Республикаси, 12 та вилоят, 162 та туман, 120 та шаҳар бор. Ўзбекистон Республикаси Конституциясига мувофиқ давлат ҳокимиятини ташкил этишнинг асосий принципларидан бири-халқ ҳо кимиятидир. Халқ давлатни бошқаришни сайлаб қўйил-ган ўз вакиллари орқали амалга оширади. Халқнинг давлатни бошқаришининг асосий тамойиллари Ўзбекистон Республикаси-нинг Конституциясида ва айрим махсус қонунларда белгиланган. Уларнинг ичида референдум (умумхалқ овоз бериши) алоҳида аҳамиятга эгадир. Жамият ва давлат ҳаётининг энг муҳим масалалари, жумладан, Ўзбекистон Республикасининг қонунлари ва бошқа қарорларни қабул қилиш ёки уларга ўзгартишлар киритиш, жамоатчилик фикрини аниқлаш мақсадида референдум ўтка-зилади, яъни улар умумхалқ овозига қўйилади. Референдум ўтказиш тартиби 1991 йил 18-ноябрда қабул қилинган «Ўзбекистон Республикасининг референдуми тўғри-сида» ги Қонунда белгиланган. Халқнинг давлатни ўз вакиллари орқали бошқариши-Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисига ҳамда халқ депутатлари вилоят, туман ва шаҳар Кенгашларига сайланган депутатлар орқали бошқаришидир. Халқ номидан фақат у сайлаган Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси ва Ўзбекистон Республикаси Президенти иш олиб бориши мумкин. Давлат ҳокимиятини ташкил этишнинг муҳим принципла-ридан бири давлат суверенитетидир. Давлат суверентети ички ва ташқи сиёсатни олиб боришдаги тўла мустақилликни англатади.

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг муқадди-масида давлат суверенитети ғояларига содиқлик Ўзбекистон халқининг асосий мақсади эканлиги алоҳида қайд қилинган. Давлат ҳокимиятини ташкил этишда қонунийлик принципига қатъий амал қилинади. Конституциянинг 15-моддасига мувофиқ, Ўзбекистон Республикасида Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва Ўзбекистон Республикаси қонунларининг устунлиги сўзсиз тан олинади. Давлат ҳокимиятини ташкил этишнинг яна бир принципи-ҳокимиятнинг тақсимланиши ҳисобланади. Конституциянинг 11-моддасига мувофиқ Ўзбекистон Республикасида давлат ҳокимияти тизими қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимиятига бўлинади. Қонун чиқарувчи ҳокимият Ўзбекистон Республикаси Олий мажлиси томонидан амалга оширилади. Олий мажлис давлатнинг асосий ваколатли органи бўлиб, ҳудудий сайлов округлари бўйича ва кўп партиялик асосида беш йил муддатга сайланган депутатлардан ташкил топади. Ижро этувчи ҳокимиятни Ўзбекистон Республикаси Президенти амалга оширади. Президент фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларига, Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва қонунларига риоя этилишининг кафилидир. Ўзбекистон Республикасининг суд ҳокимияти қонун чиқарувчи ва ижро этувчи ҳокимиятлардан, сиёсий партиялардан, бошқа жамоат бирлашмаларидан мустақил ҳолда иш юритади, беш йил муддатга сайланадиган Ўзбекистон Республи-каси Конституциявий суди, Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик суди, Қорақалпоғистон Республикаси олий суди, Қорақалпоғистон Республикаси хўжалик судидан, шу муддатга тайинланадиган вилоят, ҳарбий ва хўжалик судлари, Тошкент шаҳар суди, туман ва шаҳар судларидан иборат. Давлат тузилиши бўйича Ўзбекистон Республикаси унитар давлат. Конституция Ҳақиқатан ҳам 1992 йил 8-декабрда қабул қилинган конституциями Ўзбекистон тарихида узоқ, давомли мақсад ва вазифаларимизни аниқ

белгилаб беришда ўзининг пухта ўйланган тамойил ва қоидалари билан ишончли ва ҳал қилувчи омил бўлди, деб таъкидлашга барча-барча асосларимиз бор. Ислом Каримов Ўзбекистон Республикасининг Биринчи Президенти Ўзбекистон Республикаси Конституцияси давлат ҳаётига янги, эркин демократик тартиб бахш этиш учун ишлаб чиқилган ва 1992 йили 8-декабрда қабул қилинган. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ривожланган маърифий давлатлар тажрибасидан фойдаланган ҳолда ишлаб чиқилган, шу билан бирга у ушбу заминда яшаётган халқнинг ҳоҳиш иродаси ва руҳининг, унинг ижтимоий онги ва маданият даражасининг ифодаси бўлди. Ўзбекистон фуқаролари, келиб чиқиши, ирқи, миллати ва бошқа хусусиятларидан қатъий назар, тенг ҳуқуқлидир. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси Ўзбекистон фуқароси бўлган барча миллат ва элатларнинг тили, урф-одатлари, анъаналарини ҳурмат қилишни кафолатлайди. Жалолиддин Румий - «Дунѐдаги ҳамма халқлар ҳам ижодкор, ҳамма халқлар ҳам қурувчи ҳисобланадилар ва қурадилар. Лекин турклар дастлаб давлат қурадилар. Инсон ва фуқаронинг асосий ҳуқуқлари, эркинликлари ва бурчлари. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг энг муҳим кафолатларидан бири - инсон яшаш ҳуқуқининг кафолатидир. Унинг ҳаётига суиқасд қилиш энг оғир жиноят ҳисобланади. Ўзбекистон фуқаролари эркинлик ва шахсий дахлсизлик ҳуқуқларига эга, ўз шаъни ва обрўсига қилинган тажовузлардан, шахсий ҳаётига аралашишдан ҳимояланиш ва турар жойи дахлсизлиги ҳуқуқига эга. Асосий қонунда санаб ўтилган асосий эркинликларга дин эркинлиги, фикрлаш ва эътиқод эркинлиги киради. Оммавий ахборот воситалари ҳам эркиндир. Сиёсий ҳуқуқлар. Ўзбекистон фуқаролари жамият ва давлат ишларини бошқаришда бевосита ҳамда ўз вакиллари иштирок этиш, ўз ижтимоий

фаолликларини мамлакат қонунларига мувофиқ, митинглар, йиғилишлар ва оммавий намойишлар шаклларида амалга ошириш, касаба уюшмаларига, сиёсий партияларга ва бошқа жамоат бирлашмаларига уюшиш, ваколатли давлат органларига, муассасаларига ёки халқ вакилларига ариза, таклиф ва шикоятлар билан мурожаат қилиш ҳуқуқига эга. Ижтимоий ва иқтисодий ҳуқуқлар. Республиканинг ҳар бир фуқароси меҳнат қилиш, эркин касб танлаш, адолатли меҳнат шартномасида ишлаш, мулкдор бўлиш ҳуқуқига эга. Ҳар бир фуқаро қариганда, шунингдек боқувчисидан маҳрум бўлганда ва қонунда назарда тутилган бошқа ҳолларда ижтимоий таъминот олиш ҳуқуқига эга. Республиканинг барча фуқаролари бепул умумий таълим олиш, маданият ютуқларидан, малакали тиббий хизматдан фойдаланиш ҳуқуқига эгадирлар. Давлат Республика фуқарола-рига ўз ҳуқуқ ва эркинликларини суд орқали ҳимоя қилинишини кафолатлайди. Фарзандлар ота-оналарининг насл ва насабидан ва фуқа-ролик ҳолатидан қатъий назар, қонун олдида тенгдирлар. Оналик ва болалик давлат томонидан муҳофаза қилинади. Республика фуқаролари ўз навбатида, Конституция ва қонунларга риоя қилишлари, бошқа одамларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари, шаъни ва қадр- қимматларини ҳурмат қилиш лари; тарихий, маданий ва маънавий меросни авайлаб асрашлари; атроф табиий муҳитга эҳтиёткорона муносабатда бўлишлари, шунингдек, қонунда белгиланган тартибда ҳарбий ёки муқобил хизматларни ўташлари, белгиланган солиқларни тўлашлари керак. Афлотун - «Ҳозир биз, бахтли деб ҳисоблайдиганимиз давлатни хаѐлан (кулол каби) ясамоқдамиз, аммо бу давлатнинг айрим қисмида эмас, яна унда фақат кимларгинадир эмас, балки бутун давлатда ҳамма бахтли бӯлишини ҳоҳлаймиз Конституциянинг ҳуқуқий асоси - Янги Конституцияни яратишда АҚШ, Япония, Канада, Германия, Франция, Португалия, Италия, Швеция, Туркия

Испания, Ҳиндистон, Покистон ва Миср давлатларининг конституцияси тажрибаларидан фойдаланилди. Конституцияга ўзгариш ва қўшимчалар - Конституциямизга шу пайтгача 7 маротаба (1993 йил, 2003 йил, 2007 йил, 2008 йил, 2011 йил-2 маротаба, 2014 йил) ўзгариш ва қўшимчалар киритилган. Конституциянинг таркиби - Ўзбекистон Республикаси Конституцияси 6 бўлим, 26 та боб, 128 моддадан иборат. Конституциянинг бугунги кўриниши 7543 сўзни ўз ичига олади. Конституциянинг мавқеи - Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси жаҳон конституцияларининг илғор тажрибала ридан фойдаланилган ҳолда яратилиб, демократлиги бўйича дунёда 3-ўринда туради. Конституциянинг кафолатлари - Асосий қонунда кишилар-нинг ҳуқуқ ва эркинликлари, дахлсизликлари, инсондай турмуш кечириш тарзи, бу ҳаётга келиб кенг ва мустақил, озод яшаш, ҳар кимнинг зулм ва таъна дашномларсиз, қадр-қимматини баланд тутиб яшаши кафолатланган. Низомулмулк: Адолат: 1. Дин иззати. 2. Султон қуввати. 3. Раият тотувлиги тарозусидир. Конституцияни ўрганишимиз шартлиги - Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2001 йил 4-январдаги ПФ-1322-сон Фармойиши билан барча таълим муассасаларида Конституцияни ўрганиш йўлга қўйилган. Ўзбекистон Республикасининг Олий Мажлиси давлат вакил-лик органи бўлиб, қонун чиқарувчи ҳокимиятни амалга оширади. Конституцияга кўра, ҳозирги пайтда ҳудудий сайлов округлари бўйича кўп партиялик асосида беш йил муддатга сайланадиган 120 депутатдан иборатдир. Олий Мажлис икки палатадан - Қонунчилик палатаси (қуйи палата) ва Сенат (юқори палата)дан иборат.

Олий Мажлиснинг Сенатига асосан сенаторлар сайланади ва улар ҳудудлар бошқарувининг ҳукуматдаги вакиллари ҳисобланади, 14 та ҳудуднинг ҳар биридан 6 сенатор (яъни маҳаллий кегашлардан 84 та сенатор) сайланади. Сенатнинг 16 сенатори Президент томонидан тайинланади ва улар халқимизга ўз меҳнатлари, обрўлари билан таниш бўлган кишилар ҳисобланади. Конфуций: Давлатни бошқариш иши учтадир: 1. Озиқ-овқат тӯкинлиги 2. Қурол-яроғ етарлилиги 3. Халқнинг ҳукуматга ишончи Олий Мажлис Конституцияда белгиланган ваколат дои-расида ҳар қандай масалани ҳал қилишга ҳақлидир. Олий Мажлис қонун ва қарорлар қабул қилади. Олий Мажлисда қонунчилик ташаббуси ҳуқуқига Ўзбекистон Республикасининг Президенти, шунингдек, ўз давлат ҳокимиятининг олий органи орқали Қорақалпоғистон Республикаси, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг депутатлари, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди, Олий суди, Олий хўжалик суди, Бош прокурори эга. Қонун чиқарувчи ҳокимият. Президент. Ижро этувчи ҳокимият Президент. Ўзбекистон Республикасида давлат ва ижро этувчи ҳокимият бошлиғи - Президент. Президент Республика фуқаролари томонидан умумий, тенг ва тўғридан-тўғри сайлов ҳуқуқи асосида яширин овоз бериш йўли билан сайланади. Президент халқаро муносабатларда халқ номидан иш кўради, хорижий давлатлар билан шартнома ва битимлар тузади, ижро этувчи ҳокимият ва унинг девонини тузади ва унга раҳбарлик қилади, вазирликлар, давлат қўмиталари ва бошқарувларни тузади ва тугатади: Бош вазир ва унинг

ўринбосарларини, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳка-маси аъзоларини, Бош прокурор ва унинг ўринбосарларини, вилоят, туман, шаҳар ва хўжалик судлари судъяларини, вилоят-лар ва Тошкент шаҳар ҳокимларини тайинлайди ва лавозим-ларидан озод қилади. Конфуций: -«Ҳокимлар учун бебаҳо нарса учта»: 1. Ер 2. Халқ 3. Ҳокимият Президент фуқароларнинг ҳуқуқлари ва эркинликларига, Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва қонунларига риоя этилишига кафолат беради: Республиканинг суверенитети, хавфсизлиги ва ҳудудий яхлитлигини муҳофаза этиш, миллий давлат тузилишига доир қарорларни амалга ошириш юзасидан зарур чора-тадбирлар кўради. Президент Ўзбекистон Республикаси Қуролли кучларининг Олий Бош қўмондони ҳисобланади. Қуролли кучларнинг олий қўмондонларини тайинлайди ва озод қилади, олий ҳарбий унвонлар беради. Президент қонунларни, фармонларни имзолайди, фармонлар, фармойишлар ва қарорлар чиқаради. Ўзбекистон Республикасининг орден ва медалларини беради. Президент шахси дахлсиз ва қонун билан муҳофаза қили-нади. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 97-моддасига мувофиқ ваколат тугаши муносабати билан истеъфога чиққан Президент умрбод Конституциявий суд аъзоси лавозимини эгаллайди. Ижро этувчи ҳокимият. Ижро этувчи ҳокимият органи-Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасидир. Унинг таркибини Ўзбекистон Республикаси Президенти тузади ва у Олий Мажлис томонидан тасдиқланади. Қорақалпоғистон Республикаси ҳукумати бошлиғи Вазирлар Маҳкамаси таркибига ўз лавозими бўйича киради. Вазирлар Маҳкамаси иқтисодиётнинг, ижтимоий ва маънавий соҳанинг самарали фаолиятига раҳбарликни,

қонунлар, Олий Мажлиснинг қарорлари, Президентнинг фармонлари ва фармойишлари ижросини таъминлайди. Амалдаги қонунларга мувофиқ, Республика ҳудудидаги барча органлар, корхоналар, муассасалар, ташкил от лар, мансабдор шахслар ва фуқаролар томонидан бажарилиши мажбурий бўлган қарорлар ва фармойишлар чиқаради. Вазирлар Маҳкамаси янги сайланган Олий Мажлис олдида ўз ваколатларини зиммасидан соқит қилади. Суд ҳокимияти ва маҳаллий давлат ҳокимиятлари Суд ҳокимияти. Суд ҳокимияти Конституциявий суд, Олий суд ва Олий хўжалик суди, Қорақалпоғистон Республикасининг Олий ва хўжалик судлари, шаҳар, туман хўжалик судлари орқали амалга оширилади. Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди қонун чиқарувчи ва ижро этувчи ҳокимиятлар чиқарган, қабул қилган ҳужжатларнинг конституциявийлиги тўғрисидаги масалани муҳокама қилади. Ҳамма суд ишлари очиқ кўрилади. Ишларни ёпиқ мажлисда тинглашга қонунда белгиланган ҳолларда йўл қўйилади. Айбланувчига тергов ва суд ишини юритишнинг ҳар қандай босқичида малакали юридик ёрдам олиши таъминланади. Ўзбекистон Республикаси ҳудудида қонунларнинг аниқ ва бир хилда бажарилиши устидан назоратни Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ва унга бўйсунувчи прокурорлар амалга оширади. Амир Темур: - «Давлатни идора этишнинг йӯли учта»: 1. Шариат 2. Қонун 3. Амир (Одил шоҳ ). Маҳаллий давлат ҳокимиятлари. Ўзбекистон Республи-касида вилоятлар, туманлар ва шаҳарларда ҳокимлар бошчилик қиладиган халқ депутатлари Кенгашлари ҳокимиятнинг вакиллик органлари ҳисобланади. Ўзбекистон Республикасининг 1993 йил 2-сентябрда қабул қилган

«Маҳаллий давлат ҳокимияти тўғрисида» ги Қонунига мувофиқ, вилоят, туман ва шаҳар ҳокими вилоят, туман ва шаҳарнинг юқори мансабдор шахси ҳисобланади ва тегишли ҳудудда ижро этувчи ҳокимиятга бошчилик қилади. Туман ва шаҳар ҳо кимлари тегишли вилоят ҳокимлари томонидан тайинланади ва озод қилинади. Ислом Каримов: - «мустақилликнинг уч таянчи: 1. Адолат, демократия тантанаси 2. Маърифат, билим 3. Қонун устиворлиги Маҳаллий давлат ҳокимияти вакиллик органлари қонун-ларда ўзларига берилган ваколатлар доирасида ва ўз ҳудуд-ларида давлат, ижтимоий- иқтисодий, маданий тузилишларга раҳбарликни амалга оширадилар - ижтимоий ва иқтисодий ривожланиш режаларини ва маҳаллий бюджетни тасдиқ-лайдилар. Ўзига бўйсунган корхоналар, ташкилотлар ва муассасалар фаолиятига раҳбарлик қиладилар, қонунларга ва давлат, жамият тартибига риоя этилишини, фуқаролар ҳуқуқларини ҳимоя этилишини таъминлайдилар, мамлакат мудофаа қобилиятини мустаҳкамлашга ёрдам берадилар. Халқ депутати Кенгашлари-нинг ва ҳокимларнинг ваколат муддати 5 йил. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва Ўзбекистон Республикасининг 1993 йил 2 сентябрда қабул қилган «Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари тўғрисида» ги қонунига мувофиқ шаҳарча, қишлоқ ва овулларда, шунингдек, улар таркибидаги маҳаллаларда фуқароларнинг йиғинлари ўзини ўз бошқариш органлари бўлиб, 2,5 йил муддатга раис(оқсоқол) ва уларнинг маслаҳатчиларини сайлайди. Ўзбекистонда жамоат ташкилотлари Республикада бир қанча сиёсий партиялар ва 250 дан ортиқ жамоат ташкилотлари ва ҳаракатлар фаолият кўрсатади. Жамоат ташкилотларини таъсис қилиш, улар фаолиятидаги устувор йўналишларни белгилаш, одатда,

Республика раҳбарияти ва ҳукуматнинг ташаббуси билан бўлиб, улар бу ташкилотларни қўллаб-қувватлаб, ўз устав вазифаларини бажаришда ёрдам кўрсатади. Партиялар, касаба уюшмалари, ёшлар ташкилотлари, хотин- қизлар қўмитаси, турли жамғармалар Ўзбекистоннинг энг муҳим ижтимоий ташкилотлари ҳисобланади. Ўзбекистон халқ-демократик партияси (ЎХДП) 1991 йил ноябрда Тошкентда тузилган. Дастур ва Низоми бор. Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида рўйхатга олинган. Бош мақсади - Ўзбекистон Республикаси мустақиллигини мустаҳкамлаш ва ривожлантиришга бевосита қатнашиш. Олий органи - қурултой, у 5 йилда 1 марта чақирилади. Унда партия раиси, Марказий кенгаш ва Марказий тафтиш комиссияси сайланади. Ўзбекистон ХДП парламент партиясидир. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси қарорига кўра, партиянинг 69 кишидан иборат депутатлар фракцияси рўйхатга олинган. Марказий нашрлари: “Ўзбекистон овози” (кундалик)“Голос Узбекистана” (ҳафталик) газеталари ва “Мулоқот” (ойда 1 марта чиқади) журнали. Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партияси (СДП) 1995 йил февралда Тошкентда тузилган. Дастур ва Низомга эга Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида 1995 йилда рўйхатга олинган. Асосий мақсади - Ўзбекистон Республикасида яшаётган барча миллатлар ва элатларнинг умумий манфаатларига мос келадиган, сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий демократия прин-ципларига асосланган, янги институт муносабатлар қарор топган адолатли фуқаролик жамиятини қуриш. Олий органи партия қурултойи, раҳбар органи умумий йиғилиш, кенгаш, конференция, қурултой. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси қарори билан Олий Мажлис 47 депутатдан иборат партия фракцияси рўйхатга олинган. Матбуот нашри - “Адолат” ҳафталик ижтимоий - сиёсий газетаси.

Миллий тикланиш демократик партияси (МТДП). 1995 йилда Тошкентда тузилган. Дастур ва Низоми бор. Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида рўйхатга олинган. Бош мақсади: миллий манфаатлар заминадаги янги ўзбек давлати манфаатларини яратиш. Ҳуқуқий давлат барпо этиш. Ўзбекистон жаҳоннинг етакчи давлатлари сафига тезроқ кириши йўлида халқни бирлаштириш. Олий органи- қурултой, у 5-йилда бир марта чақирилади. Матбуот нашри - “Миллий тикланиш” ҳафталик газетаси. Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати -Ўзбекистон Либерал- Демократик партияси (ЎзЛиДеП). 2003 йил 15 ноябрь – Тадбиркорлар ва ишбилармонлар ҳаракати - Ўзбекистон Либерал-демократик партиясининг Таъсис Съезди бўлиб ўтди. Унда партия Дастури ва Устави тасдиқланди. Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида рўйхатга олинган. Бош мақсади- Сиёсий куч сифатида бирлашган ҳолда тадбиркорлар, ишбилармонлар ва фермерларнинг янада кенгроқ фаолият юритишлари учун янги имкониятлар яратиш, уларнинг истиқболини ҳам назарий, ҳам амалий жиҳатдан асослаб бериш, жамиятнинг мазкур қатлами манфаатларини ҳимоялаш ва эртанги кунини таъминлаш. Шу ижтимоий тоифа номидан Ўзбекистоннинг сиёсий саҳнасига чиқиш ва ўзининг муносиб ўрнини эгаллаш. Ўзбекистон экологик партияси - 2019 йил 8 январь куни мамлакатимиз сиёсий-ижтимоий ҳаётида муҳим воқеа содир бўлди. Мустақил Ўзбекистон тарихида биринчи марта экологик барқарорликни таъминлаш йўлида янги сиёсий куч, Ўзбекистон Экологик партияси таъсис этилди. Бош мақсади- Экологик муаммоларни бартараф этишга кўмаклашиш, атроф мухитни мухофаза қилиш ва табиатдан оқилона фойдаланишни тарғиб этиш. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг инсон ҳуқуқлари бўйича вакили (Омбудсман) 1995 йилда тузилган. Ўз фаолиятида давлат ва

фуқаро, жамият ва шахс, аҳолининг турмуш қатламлари орасида тарбиявий ва маърифий иш муаммолари каби муҳим масалаларни қамраб олади. Асосий вазифалари: фуқароларнинг инсон ҳуқуқлари тузилиши ёки эркинлиги камситилишига оид турли масалалар бўйича шикоятлари, таклифларини қабул қилади ва кўриб чиқади. Бу ташкилот ҳар йили мамлакат парламентига маъруза тақдим қилади. Унда Республикада инсон ҳуқуқларининг бузилиш ҳоллари, кўрилган чоралар, ҳокимият органлари кўрган чораларнинг самараси умумлаштирилиб хулоса қилинади. Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси миллий маркази. Асосий вазифалари: инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари соҳасида миллий ҳаракат режасини ишлаб чиқиш; инсон инсон ҳуқуқлари муаммолари бўйича миллий маърузалар тайёрлаш ва уларни тегишли халқаро ташкилотларга тақдим этиш; инсон ҳуқуқлари соҳасида Ўзбекистоннинг халқаро ва миллий ташкилотлари билан ҳамкорлигини ривожлантириш ва шу йўналишлардаги муаммолар ва уларнинг ечимлари билан шуғулланади. Маҳалла жамғармаси. Жамғарма 1992 йилда тузилган. Асосий мақсади: ижтимоий, иқтисодий даража ва маданий савияни ривожлантиришда, миллий анъаналар ва одатларни бойитишда маҳалла ва унинг аҳолисига ҳар томонлама ёрдам бериш, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари-маҳалла фаолиятини мувофиқлаштириш ва қўллаб- қувватлашдир. Маҳалла ҳудудида яшовчи кам таъминланган ва кўп болали оилалар, қариялар, ногиронлар, етим-есирларни ва бошқа ижтимоий гуруҳларни ҳар томонлама ҳимоялаш. Республикада ҳаммаси бўлиб 11780 та маҳалла тузилган ва ишламоқда. Жамғарманинг олий органи - беш йилда бир марта чақириладиган конференция - Матбуот нашри - “Маҳалла” газетаси. 2020 йил Президент Фармони билан тугатилган. Ўзбекистон фахрийларини ижтимоий қўллаб-қувват-лаш “Нуроний жамғармаси”. 1996 йилда Республика Президенти Фармонига кўра тузилган. Вазифалари: уруш ва меҳнат фахрийлари, ногиронларини қўллаб-

қувватлашга қаратилган тадбирларда фаол иштирок этиш, уларга моддий, маънавий, тиббий ёрдам кўрсатиш. 2020 йил Президент Фармони билан тугатилган. Ўзбекистон Махалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги - Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 18 февралдаги ПФ-5938- сон Фармонига мувофиқ тузилган. Жамиятда ижтимоий-маънавий муҳитни соғломлаштириш, маҳалла институтини янада қўллаб-қувватлаш тизимини янги даражага олиб чиқиш мақсадида, Ўзбекистонда илк бора -ташкил этилди. Республика байналминал маданият маркази. Маълумки, ер юзида 1600 дан ортиқ этник гуруҳлар яшайди. Улар ўзларининг бетакрор маданияти ва маънавий қадриятларига эга. Ўзбекистонда ўзбеклар билан бирга 100 дан ортиқ турли миллат вакиллари истиқомат қилади, улар мамлакат аҳолисининг 20 % дан ортиғини ташкил қилади. Мустақилликнинг дастлабки кунларидан бошлаб миллат-лараро бирдамликни сақлаш ва мустаҳкамлашга алоҳида эътибор берила бошланди. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар маҳкамасининг 1992 йил 13-январидаги қарори билан Республика байналминал маданият маркази ташкил қилинди. 2002 йилга келиб 122 та марказ самарали фаолият кўрсата бошлади. Марказ фаолиятининг асосий йўналишларидан бири турли миллат вакиллари бўлган ватандошларимизнинг Ўзбекистон Республикаси ижтимоий ҳаётидаги муҳим воқеаларда фаол иштирок эътишини таъминлаш ҳисобланади. Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси. Ўзбекистон касаба уюшмалари турли касб эгалари бўлган меҳнаткашларни жинси, диний эътиқоди, ирқий ва миллий мансублигидан қатъий назар ихтиёрий бирлаштирувчи оммавий жамоат ташкилотидир. Республика ташкилоти сифатида 1925 йилда расмийлаштирилган. Республикада ҳаммаси бўлиб 15 тармоқ касаба уюшмалари бор. Касаба уюшмалари ишлаб чиқариш, тармоқ ҳудудий принциплар асосида ташкил

этилади. Ҳудудий ва тармоқ касаба уюшмалари аъзо ташкилотлар сифатида Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерациясини ташкил этадилар. Ўзбекистон касаба уюшмаларининг олий органи ҳар 5 йилда бир маротаба чиқарилувчи қурултойдир.

Адабиётлар: 1.Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. Т.: Ўзбекистон,1992. 2.Ахунова Г.Н. Йўлдошев Н.Қ. Иқтисодиёт ва менежмент. Дарслик. Т.: ТДИУ, 2008. -175 б. 3.Абдураҳмонов Қ.Ҳ., бошқ. Персонални бошқариш. Т.: O ’ qituvchi , 2010й. 4.Веснин, В.Р. Основы менеджмента: Учебник.М.: Проспект, 2017. -320 c. 5.Глухов, В. В. Менеджмент: для экономических специальностей Санкт- Петербург: Питер Пресс, 2017. -600 с. 6.Зайнутдинов Ш.Н. Менеджмент. Т.: Издат.-по-лиг. творч-й дом им. Чулпана, 2011г. 7.Йўлдошев Н.Қ. Менежмент. Ўқув қўлланма. Т.: ТДИУ, 2006. -150 б. 8.Йўлдошев Н. Қ. , Набоков В.И. “Менежмент назарияси”. Дарслик. Т.: ТДИУ, 2013. -433 б. 9.Қосимов F .М., Менежмент, “Ўзбекистон”, 2002,-312 б. 10.Мескон, М.Х. Основы менеджмента.МХ Мескон, М. Альберт, Ф.

O'xshashlar

Давлат бошқаруви

Ўзбекистон Республикасининг божхона сиёсати

Ўзбекистон республикасининг тикланиш ва тараққиёт жамғармаси

Ўзбекистон Республикасининг жахон хужалигига интеграциялашуви

Ўзбекистон Республикасида давлат бюджети