Ўзбекистон Республикасида ижтимоий-иқтисодий ривожланишини индикатив режалаштиришнинг ҳозирги ҳолати - Iqtisodiyot - Referatlar

Ўзбекистон Республикасида ижтимоий-иқтисодий ривожланишини индикатив режалаштиришнинг ҳозирги ҳолати

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

58.5 KB

Ko'chirib olish

Ўзбекистон Республикасида ижтимоий-иқтисодий ривожланишини индикатив режалаштиришнинг ҳозирги ҳолати Режа: 1.Ижтимоий-иқтисодий ривожланишнинг ўрта муддатли индикатив режасини ишлаб чиқишнинг асосий босқичлари. 2.Индикатив режа тузишда иқтисодий ўрганларнинг функционал ҳамкорлиги.

1.Ижтимоий-иқтисодий ривожланишнинг ўрта муддатли индикатив режасини ишлаб чиқишнинг асосий босқичлари. 1 босқич – Вазирлар Маҳкамаси томонидан ўрта муддатли истиқболга Ўзбекистон Республикамининг ижтимоий-иқтисодий ривожланишнинг

индикатив режасини ишлаб чиқиш ҳақидаги қарорининг қабул қилиниши. Ҳукумат қарори билан вазирликлар ва идоралардан маъсул ижрочиларни белгиланган ҳолда ўрта муддатли истиқбол учун индикатив режани ишлаб чиқиш бўйича ташкилий чора-тадбирлар рўйхати ва муддатлари ўрнатилмоқда. Вазирлар Маҳкамаси Иқтисодиёт вазирлиги билан ҳамкорликда индикатив режани ишлаб чиқишнинг биринчи босқичини амалга оширмоқда. Ҳукумат бўлинмалари ва Иқтисодиёт вазирлиги аниқ мақсадлар, асосий вазифаларни ва дастурларни шакллантириш ва асослаш йўли билан

ижитмоий-иқтисодий чиқмоқдалар. ривожланишининг истиқболларини ишлаб

2 босқич – Башорат ишларини ташкил этилишида ўзаро келишувни ва кетма-кетликни таъминлаш мақсадида Иқтисодиёт вазирлиги бошқа вазирликлар, идоралар ва корхоналар билан ҳамкорликда Ўзбекистон Республикасининг Давлат бюджети ва ривожланишининг охирги 3-5 йил макроиқтисодий кўрсаткичларини муаммоли саволларни аниқлаган ҳолда комплекс таҳлилни амалга оширмоқда.

3 босқич – стратегик мақсадларни ва устуворликларни аниқлаш ҳамда ижтимоий-иқтисодий ривожланиш концепцияларини ишлаб чиқиш биринчи олти ойликда Иқтисодиёт вазирлиги, Молия вазирлиги ва бошқа иқтисодий органлар, илмий ташкилотлар билан ҳамкорликда ўрта муддатли истиқболда ижтимоий-иқтисодий сиёсатнинг асосий йўналишлари, устуворликлари ва мақсадли кўрсаткичларини ишлаб чиқади. 4 босқич – сценарли макроиқтисодий башоратларни, мақсадли йўналишларни ва ривожланиш индикаторларини ишлаб чиқиш. Иқтисодиёт вазирлиги макроиқтисодий сиёсатнинг мувофиқлаштирилишига жавобгар марказий иқтисодий органлари билан ҳамкорликда рўй бераётган ўзгаришларни ҳисобга олган ҳолда ўрта муддатларга сценарийли макроиқтисодий башоратларни ишлаб чиқадилар ва иқтисодий сиёсатни аниқлаштиришга оид таклифларни ишлаб чиқадилар. 5 босқич – мақсадли ва тармоқли кўрсаткичларини амалга ошириш шартлари ва индикаторларини ҳамда ривожланиш дастурларини аниқлаш иқтиосдиёт вазирлиги ва тармоқ вазирликлари, ташкилотлар ва корхоналар

иқтисодий сиёсатнинг эҳтимолли йўналишларини ва ҳукумат йўналишларини ҳисобга олган ҳолда мустақил равишда ўз ривожланишининг башорат кўрсаткичларини аниқлайдилар ҳамда башорат қилинаётган давр

учун ўз фаолиятлари ҳақида уларни умумлаштириш учун ҳудудий ва тармоқ органларига тақдим қиладилар. 6 босқич – макроиқтисодий башоратларни мақсадли ва тармоқ кўрсаткичлари ҳамда ривожланиш дастурлари билан мувофиқлаштириш. Бу босқичда Иқтисодиёт вазирлигининг макроиқтиосдий башоратларни реал секторнинг тармоқ ташкилотлари, ҳудудий органлар, вазирликлар ва

ижтимоий соҳа ташкилотлари ривожланиш башоратлари билан мувофиқлаштириш ва интеграциялаштиришга оид ишлари амалга оширилади. 7 босқич – Вазирлар Маҳкамасига индикатив режанинг охирги вариантини тақдим этиш. Вазирлар Маҳкамасига индикатив режанинг охирги вариантини тақдим этиши уни Иқтисодиёт вазирлиги ҳузуридаги Бирлашган Коллегияда кўриб чиқилганидан кейин Иқтисодиёт вазирлиги томонидан амалга оширилади. Вазирлар Маҳкамаси Олий Мажлисга ижтимоий- иқтисодий ривожланишнинг индикатив режасини Давлат бюджети билан бир вақтда киритади. 2.Индикатив режа тузишда иқтисодий ўрганларнинг функционал ҳамкорлиги. Макроиқтисодий башоратларни тайёрлашда Иқтисодиёт вазирлиги, Молия вазирлиги, Марказий Банк, Меҳнат ва аҳолини ижтимоий ҳимоя вазирлиги, ДСҚ, ДМҚ, ДТҚ, ТИАИСВ ва бошқа вазирлик ҳамда ташкилотлар, Қорақаолпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар хокимиятлари, концернлар, компаниялар, уюшмалар, хиссадорлик жамиятлари ва бошқа хўжалик юритувчи субъектлар қатнашадилар. Ижтимоий-иқтисодий ривожланишнинг индикатив режаларини ишлаб чиқишга доир ишларини умумий мувофиқлаштириш, индикатив режаларни ишлаб чиқишда иқтиосдий органларнинг ишларини ўзаро ҳамкорликни таъминлаш Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлигига юклатилади. Ўзбекистон Республикасининг ижтимоий-иқтисодий ривожланишининг индикатив режасини ишлаб чиқиш жараёнида иқтисодий органларнинг асосий вазифалари бўлиб қуйидагилар ҳисобланади: Вазирлар Маҳкамаси – ижитмоий-иқтисодий ривожланишнинг индикатив режаларини ишлаб чиқишга доир хукумат қарорлари бажарилишини назорат қилиш ва режа вариантларини тиклаш; Иқтисодиёт вазирлиги – ўрта муддатли истиқбол учун иқтисодиётнинг реал сектори ривожланиши таҳлили ва башорати, улар қуйидагиларни ўз ичига олади; - иқтисодиётнинг ресурс ва ишлаб чиқариш салоҳияти баҳолаш

ривожланиши истиқболлари; - жаҳон иқтисодиёти ривожланишидаги тенденциялар; - иқтисодиёт тармоқлари ва секторларидаги иқтисодий ўсиш ва ички талаб ривожланишни баҳолаш; - инфляция даражаси ва антиинфляция сиёсатининг кўрсаткичлари; - ташқи талаб ривожланишини ва ташқи иқтисодий фаолиятни баҳолаш. 14.3. Режаларни амалга ошириш механизмлари ва воситалари. Жаҳон тажрибасини ўрганиш Ўзбекистонда ҳам фойдаланиш мумкин бўлган инидкатив режаларни омадли амалга ошириш учун давлат томонидан фойдаланиладиган қуйидаги механизм ва воситаларни аҳамиятли сифатида ажратишга имкон беради.: 1. Қатнашиш, индикатив режалаштириш жараёнига давлат тузилмалари билан бир қаторда хусусий бизнес, жамоа ташкилотлари, аҳоли ва ҳатто сиёсий партиялар вакилларини жалб этиш. Юқорида гапирилганидек, бундай ёндашув барча “ўйин қатнашувчиларининг” қизиқишлари ва ҳолатини ҳисобга олишга имкон беради. 2. Ҳабардор қилиш. Ахборотлаш кутилаётган стратегиялар, фискал ва пул-кредит сиёсати ҳақида жамиятнинг барча қатламларини кенг тарзда ўз вақтида хабардор қилиш, нафақат индикатив режалаштириш жараёни иштрокчиларига, балки кўпчилик фаолият юритувчи хўжалик субъектларига ва аҳолига, мажбур бўлмаган хатолардан қочиш, ўз бизнес-стратегиясини оқилона яратиш, янгиликлардан ёки коньюктра ўзгаришидан кейинги бўлиши мумкин бўлган нохуш оқибатларни олдини олиш имконини яратади. 3. Меъёрлаштириш. Ўрта муддатли индикатив режалар директив (тўғридан тўғри) топшириқлар ўрнига, макроиқтисодий сиёсатнинг белгиланган шароитларини: аниқловчи солиқ юклари, Марказий Банкнинг қайта молиялаштириш ставкаси, банкларнинг мажбурий захира меъёрлари, айирбошлаш курси, божхона тўловлари, чекловлар, бюджет тизими даражалари бўйича даромадларнинг тақсимланиш меъёрлари, бюджет ташкилотларида иш ҳақи жамғармаси лимитлари, ижтимоий меъёрлар аниқловчи белгиланган меъёрий хужжатлар тизимига эга бўлиши керак. 4. Молиялаштириш. Мақсадли дастурларни давлат бюджети, жалб қилинадиган кредитлар, шу жумладан, давлат кафолати орқали маблағлар

ҳисобидан молиялаштириш индикатив режаларни амалга оширишнинг тўғридан-тўғри воситаси ҳисобланади. 5. Давлат мақсадли дастурлари. Индикатив режаларнинг устувор йўналишлари бўйича қўйилган вазифаларни молиявий манбалар билан боғловчи, муддатлар ва маъсул ижрочиларни аниқловчи мукаммал мақсадли дастурларни ишлаб чиқиш мақсадга мувофиқ. 6. Давлат харидлари. Харидлар кўпинча мақсадли дастурлар доирасида амалга оширилади, уларни бажариш учун давлат ва хусусий корпораиялар ўртасида бюртмаларни жойлаштирувчи ва уларнинг фаолиятини назорат қилувчи махсус давлат компаниялари ташкил этилади. 7. Давлат секторини режалаштириш. Бу механизм Францияда кенг қўлланилади ва тўлиқ давлат ихтиёридаги корхоналарни бошқариш воситаси бўлиб хизмат қилади. 8. Инвестицион дастур. Бу механизм Японияда шунингдек Осиёнинг ривожланаётган мамлакатларида нисбатан кенг қўлланилади. Япония тажрибаси кўрсатишича 1953 йилодан буён давлат бюджетига нисбатан инвестициялар ва заёмларнинг автоном дастури ишлаб чиқилади, мамлакатнинг “иккинчи бюджети” ишлаб чиқаришга инвестиция киритишнинг ва иқтисодий ривожланишнинг кучли воситаси ҳисобланади. 9. Бозорлардани баҳо сиёсати, инфляцияни ушлаб туриш мақсадидаги табиий монополия тарифларини қаттиқ тартибга солиш, инновацион ва технологик реконструкция даврида маҳаллий ишлаб чиқаришнинг рақобатбардошлигини ошириш. 10. Бюджет сиёсати. Амалга оширилаётган бюджет сиёсати индикатив режаларда намоён бўлган устуворликлар ва йўналишларга мос келиши зарур. Давлат бюжетини шакллантириш тамойиллари ривожлантиришга йўналтирилган иқтисодиётни тартибга солиш тизимининг усусий мантиғига мос равишда қайта кўриб чиқилиши зарур. 11. Пул кредит сиёсати. Индикатив режаларни самарали амалга ошириш аҳамиятли шарти бўлиб пул кредит органлари фаолиятининг шаффофлиги ҳисобланади. Хукумат пул-кредит сиёсатидаги ўзгаришлар ҳақида оммавий ҳабар бериш уларнинг сабабларини тушунтиришлари лозим.

12. Ташқи савдо сиёсати танланган иқтисодий стратегияни амалга ошириш учун экспорт ва импорт қилувчилар фаолиятини зарурий томонга йўналтирувчи божхона тўловларини, нотариал тўсиқларни, чеклов ва лицензияларни, экспорт (импорт) қилувчиларга очиқ ва яширин субсидияларни жорий қилиш. 13. Ижтимоий сиёсат. Индикатив режаларда назарда тутилган ижтимоий сиёсат. Мақсадли ижтимоий дастурлар, ижтимоий нормативлар (энг кам иш ҳақи, нафақа ва х.к.), шунингдек ижитмоий соҳаларни ривожлантиришга бюджет харажатлари орқали амалга оширилади.

O'xshashlar

Ўзбекистон Республикасида ижтимоий - қтисодий ривожланишни индикатив режалаштиришнинг ҳолати

Минтақаларнинг ижтимоий - иқтисодий ривожланишида индикатив режалаштиришнинг мақсади ва вазифалари

Жаҳон иқтисодиётида индикатив режалаштиришнинг эволюцион ривожланиши ва тартибга солиниши ҳамда уларнинг ҳозирги ҳолати

Индикатив режалаштиришнинг ташкилий асослари

Индикатив режалаштиришнинг ташкилий асослари