Туризмни ривожлантириш режаларини техник-иқтисодий ва ҳуқуқий асослаш - Iqtisodiyot - Referatlar

Туризмни ривожлантириш режаларини техник-иқтисодий ва ҳуқуқий асослаш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

97 KB

Ko'chirib olish

Т уризмни ривожлантириш режаларини техник- иқтисодий ва ҳуқуқий асослаш Режа: 1. Туризмни ривожлантириш ва такомиллаштириш режаларини техник-иқтисодий асослаш тушунчаси ва тамойиллари . 2. Туристик соҳадаги ўтказиш потенциалларини аниқлашнинг моҳияти ва тартиби. 3. Туризм соҳасида меҳнат ресурсларидан фойдаланишни режалаштириш. 4. Туризмни ривожлантириш ва уни бошқаришнинг ҳуқуқий асослари.

1. Туризмни ривожлантириш ва такомиллаштириш режаларини техник-иқтисодий асослаш тушунчаси ва тамойиллари . Техник-иқтисодий асослаш (ТИА) – тадбиркорлик лойиҳасининг инвестициядан олдинги энг муҳим босқичларидан бири бўлиб, унинг мақсади лойиҳани амалий рўёбга чиқариш, асосланган қарорлар қабул қилиш учун зарур шароитлар мавжудлиги ҳақида якуний хулоса чиқаришдир. У мақсадли дастурни, ишлар комплекси, ишлаб чиқариш, иқтисодий, экологик ва ижтимоий-маданиий жиҳатларни, шунингдек инвестиция лойиҳаларини амалга ошириш асосида натурада ва қийматда ифодаланган ресурслар харажатлари ва иқтисодий натижаларни асослаб беришдан иборат. ТИАни ишлаб чиқариш зарурати туристик бозорда барқарор мавқега эга бўлган корхоналар учун ҳам, бошловчи бизнесменлар, туризмни ривожлантириш бўйича ғоялар муаллифлари учун ҳам мажбурий ҳисобланади. Амалиётнинг кўрсатишича, кўплаб, айниқса, туристик бизнесдаги бошловчи тадбиркорлар умуман фирма ичидаи режалаштиришнинг, хусусан ТИАни тайёрлашнинг ролига етарлича баҳо бермайдилар. Улар ўз интуицияси ва тажрибасига, ишбилармон доиралардаги норасмий алоқаларига, қулай бўлиб туюлган бозор истиқболларига ва бошқа ҳолатларга умид қилдилар. Лекин бозордаги ҳолат илгари тасаввур қилнганидан бошқача бўлиши ҳам мумкин. Туризмни ривожлантириш шартлари, мақсадлари ва миқёсидан келиб чиқиб ТИА ё бизнес-режани тайёрлашдан олдинги мустақил ҳужжат ёки унинг таркибий қисми ҳам бўлиши мумкин. Аниқ лойиҳадаги ТИАнинг мақсади муқобил варинатлардан энг мақбулини танлаб олиш ва қабул қилиш ҳисобланади. Бундай асослашдан олдин бир қатор босқичлар мавжуд. Авваламбор туристик фаолиятни ривожлантириш ёки янада такомиллаштириш учун имкониятлар ва шароитлар тадқиқ қилинади. Бунда инвестициялар қўйишнинг мамлакат, минтақа ёки фирма учун энг истиқболлиси танлаб олинади. Бундай тадқиқотлар ё давлат органлари томонидан ёки туризм соҳасидаги тадбиркорлик тузилмалари томонидан

амалга оширилади. Уларнинг натижаси – умуман халқ хўжалигини ривожлантириш учун биринчи даражали аҳамиятга эга жойларда туристик бозорни ўзлаштириб олиш бўйича тависялар ишлаб чиқиш ҳисобланади. Тадқиқотлар доирасининг якуни лойиҳанинг танлаб олинган варинатини инвестициялаш ҳақидаги якуни қарор ҳисобланади. Тадбиркорлик лойиҳаси, унинг истиқболлилиги, амалга ошириш имконияти ва рентабеллилиги ҳақидаги бутун ахборот тадбиркорлик режаси тарзида тизимлаштирилади. Бу барча дастлабки, таҳлилий ва натижаларга оид маълумотларни тавсифлайдиган асосий ҳужжатдир. Уни ишлаб чиқиш зарурияти ишлаб чиқаришга янги туристик маҳсулотни жорий қилиш ёки борини такомиллаштириш ғояси пайдо бўлиши билан шартланади. Масалан, туристик фирма ўз фаолият стратегиясига ёки бошқарувни ташкил қилишга маълум ўзгартиришлар киритиш тўғрисида хизматлар соҳасини замонавийлаштириш, жойлаштириш ва туристларга транспорт хизмати кўрсатиш сифатини яхшилаш, воситачилар ёки мижозлар билан ўзаро муносабатларнинг хусусиятини ўзгартириш, янги туристик бозорларга чиқиш тўғрисида қарор қабул қилади. У эҳтимол тутилаётган янгиликлардан кутилаётган натижалар ва уларга эришиш йўллари ҳақида аниқ тасаввурга эга бўлиши керак. Тадбиркорлик лойиҳасининг режасини тайёрлаш жараёни янги ташкил қилинаётган бизнеснинг барча ташкил этувчиларини батафсил таҳлил қилиб чиқиш бўлиб, бу жараённинг кучли ва асосийси заиф томонларини аниқлаш ва ўз вақтида ниятлариг ўзгартириш киритиш ёки умуман улардан воз кечишга, ушбу жараённи ҳар тарафлама ўйлаб кўришга имкон беради. Охирги қарор катта харажатларга тушиш ва охир-оқибатда бакротбўлишга қараганда анча фойдалироқдир. ТИА фаолиятнинг сценарийси сифатида туристик бизнес лойиҳасини амалга ошириш лозим ёки лозим эмаслигини кўрсатади. Натижада бошловчи тадбиркор ҳам, тажрибалиси ҳам маблағ, вақт ва меҳнатни тежайди, маъқулроқ қарорга келади. Тизимли режали ишни инкор қилиш кўпинча

самарасиз бошқарув қарорлари қабул қилишга, бунинг натижасида эса – истиқболли бўлиб туюлган лойиҳанинг норентабеллигига олиб келади. Лойиҳа ва унинг ТИАсининг режаси, авваламбор, уларнинг ёрдамида туристик бизнеснинг мақсадини шакллантирадиган ва унга тузатишлар киритадиган, биринчи навбатдаги вазифаларни, уларни амалга оширишнинг рационал усуллари ва йўлларини аниқлаб оладиган тадбиркорга зарур. ТИА асосида туристик корхоналар учун ҳаётий муҳим бўлган фойдани тақсимлаш, дивидендлар тўлаш, бошқарувнинг ташкилий тузилишини такомиллаштириш, шерик-фирмалар билан ўзаро муносабатларнинг характерини ўзгартириш каби масалалар ҳал қилинади. Шунингдек тадбиркорлик режаси ва ТИА корхона (фирма) ходимлари учун катта аҳамият касб этади. Туристик фаолият, шубҳасиз, ташқи ташкилотлар, яъни етказиб берувчилар, воситачилар, инвесторлар, банклар ва шу кабилар билан алоқасиз бўлиши қийин. Уларнинг ҳаммаси туристик бозорда ўзини ишонч билан ҳис қилаётган, ўз режалари ва ниятларини амалга оширишга қодир бўлган фирма билан ҳамкорлик қилаётганларига ишонишлари керак. Тадбиркорлик режаси ва унинг ТИАси ташқи шериклар – эҳтимол тутилган инвесторлар учун ҳам мўлжалланган ҳужжатлар ҳисобланади. Ҳамкорларнинг бу тоифаси ушбу ҳужатларнинг сифатига, синчиклаб ишлаб чиқилганлигига ва уни ташкил этувчи элементларнинг ўзаро боғлиқлигига катта талаб қўядилар. Шундай қилиб, тадбиркорлик режаси ва унинг ТИАсининг асосий вазифалари туристик маҳсулот ўтказиш бозорининг сиғими ва ривожланиш истиқболларини ўрганиш, туристик бизнесга тўсиқ бўлувчи «ўнқир- чуқурлар» ва эҳтимол тутилган таваккалларни аниқлаш, бозорнинг самарадорлигини белгилайдиган кўрсаткичларни топиш ҳисобланади.

2. Туристик соҳадаги ўтказиш потенциалларини аниқлашнинг моҳияти ва тартиби. Ўтказиш потенциали – маълум муддат ичида тегишли минтақага иқтисодий, экологик в ижтимоий-маданий зиён етказмаган ҳолда энг кўп миқдордаги туристларга назарда тутилган даражада хизмат кўрсатишдир. Унинг йўл қўйиладиган меъёрсидан ошиб кетиш туристларнинг қониққанлик даражаси пасайиши, тегишлича туристик маҳсулотларни ўтказиш камайишини келтириб чиқарадиган муаммоларнининг пайдо бўлишига олиб келади. Амалиётда ўтказиш потенциалларини аниқлаш анча мураккаб жараён бўлиб, у кўпинча дастлабки маълумотларнинг сифати ва ишончлилигига боғлиқ. Шунинг учун туризмни асосли режалаштиришда уларни дастлабки баҳолаш зарурдир. Ўтказиш потенциали ривожланмаган туристик зоналар учун ҳам, ўзлаштириб бўлинган тўлиш даражасидан ошиб кетган ва кенгайиш имконидан маҳрум туманлар учун ҳам белгиланади. Миллий ва минтақавий даражаларда аниқ йирик диққатга сазовор жойлар (миллий парклар, археологик монументлар, курортлар ва ш.к.) учун мўлжалланган ўтказиш потенциалларининг йиғиндиси амалга оширилади. Бундай ҳисоб-китобларда авваламбор маҳаллий жисмоний ва ижтимоий- иқтисодий муҳитни ҳисобга олиш зарур. Бу омиллар ривожлантириш ва келувчилар томонидан табиат ва инсон яратган муҳитга зиён етказмаган ҳолда, шунингдек маҳаллий аҳоли учун иқтисодий ва ижтимоий-маданий муаммолар пайдо қилмаган ҳолда диққатга сазовор жойлардан фойдаланишнинг йўл қўйиладиган чегарасини белгилаб беради. Ўтказиш потенциалининг энг мақбул кўрсаткичларини баҳолаш учун қуйидаги мезонлардан фойдаланилади. 1. Жисмоний:  тегишли туристик марказнинг ифлосланмаганлиги;  табиий ёки шаҳар ландшафтининг хушманзаралиги, жумладан архитектура сифати ва хусусияти;

 унинг, жумладан диққатга азовор жойларнинг ҳам ўта сергавжум эмаслиги;  экологик тизимлар, ҳайвонот ва ўсимликлар олами, табиий диққатга сазовор жойларнинг мувозанати таъминланганлиги. 1. Иқтисодий: туристик йўлланманинг нархи;  нархнинг хизмат қилиш сифтига мутаносиблиги. 3. Ижтимоий-маданий  маҳаллий аҳоли ва маданиятнинг ўзига хос хусусияти;  маҳаллий санъат, ҳунармандчилик, ошхона сифати;  археологик, маданий ва тарихий ёдгорликларнинг сақланганлиги. 4. Инфраструктуравий – транспорт, коммунал, бошқа объектлар ва хизматлар стандартлари ва сифати. Кўрсатиб ўтилган ҳар бир омил бўйича унинг меъёрси ва катталигини аниқлаш бирлигини белгилаб олиш зарур. Масалан, қумли пляж ва унинг бир туристга тенг келадиган ўртача катталиги пляжнинг экологик йўл қўйилиш эҳтимоли ва келувчиларнинг қониққанлиги билан боғлиқ ҳолатлардан келиб чиқиб ҳисобланади. Ўтказиш потенциалини шакллантиришнинг муҳим жиҳати мавсумийлик ҳисобланади. қоида тариқасида, келувчилар томонидан туристик марказдан фойдаланишнинг юқори чегараси мавсум энг қизғин паллага тўғри келади. Ўтказиш потенциалини ҳам шунга қараб ҳ исобга олиш зарур. Умуман олганда ўтказиш потенциалини башорат қилиш – анча қийин жараён. Уни ҳисоблаб чиқиш учун фойдаланиш мумкин бўлган бир қатор кўрсаткичлар мавжуд: ҳудуднинг туристик сиғими, энг оғир туристик юкланма (нагрузка) ва унинг энг катта маршрут сиғими, мавжуд бўлган юкланмаларнинг катталиги.

Мавжуд ҳужжатларга мувофиқ ҳар ир инсонга тўғри келадиган энг меъёрий қийин юкланмалар қуйидагичани ташкил қилади (м 2 )да: парклар учун – 50-100, музейлар учун – 8-10, ўрмон-парклар учун – 100-150. Дарё ва кўл пляжларида ҳар бир келувчига ҳудуд ҳажми 8 м 2 дан кам бўлмаслиги, қишлоқ хўжалиги учун яроқли ерларда эса – 5 м 2 дан кам бўлмаслиги лозим. Пляжларга чегарадош ҳудудларда пляжбўйи зоналари ва акваториал зоналар яратиш зарур. Ҳар бир келувчига тахминан пляжбўйи ҳудудида – 15 м 2 , акваториал зонада (чўмилиш учун) – 5м 2 майдон белгиланиши керак. Меъёрий юкланмалар, яъни дам олиш зонасининг тегишли ҳудудида бир вақтнинг ўзида келувчиларнинг йўл қўйиладиган миқдори қуйидагидан кўп бўлмаслиги керак (гектарига/инсон ҳисобида): ўрмон-парклар учун – 10, гидропарклар учун – 20, парк-куротлар учун – 50, шаҳар ташқарисидаги парклар учун –50, шаҳар парклари учун – 100, майдони 500м 2 ли парк зоналарига эга бўлган шаҳар ташқарисидаги пляжлар учун – 100. Рекраецион юкланма таъсирининг интенсивлигини тавсифлайдиган катталикни ҳудуднинг барча функционал қисмларининг йиғинди сиғими тарзида қабул қилиш лозим. Яъни санатроия-курорт муассасалари ва дам олиш муассасалари, туризм объектлари, қиқа муддатли ва узоқ муддатли оммавий дам олиш объектлари, ўрмон ва парк ҳудудлари ва ҳ .к.ларнинг. Бальнеологик курортлардаги санатория-курорт муассасалирининг умумий сиғими қуйидаги формула билан аниқланади, сут сб f Q W   инсон., (7.1) бу ерда Q сут – минерал сувлар барча манбаларининг суткалик йиғинди дебети, м 3 - сут.; f – келтирилган коэффицент. У бальнеологик даволаш муассасасининг бир кунлик ўтказиш қобилиятини, ой давомида унинг иш кунлари сонини, бир процедурага кетадиган минерал сув харажатини ва бир даволанувчига

қўлланиладиган процедураларнинг ўртача сонини ҳисобга олади. Одатда ҳисоб-китобларда f - 2–3 қўлланилади. Балчиқ билан даволаш курортларининг сиғими балчиқ манбаининг умумий захиралари, унинг сифати, регенерацияга берилиш қобилияти, уни олишнинг техник усулларини ҳисобга олган ҳолда аниқланади. Иқлимий курортлар, ўрмон туманларида жойлаштириладиган узоқ ва қисқа муддатли рекреация зоналарининг сиғими ( W p ), қуйидаги формула билан ҳисоблаб чиқилади:,p p SN W  инсон., (7.2) бу ерда S – иқлимий даволаш ва дам олишни ташкил қилиш учун ажратилган табиий ландшафтлар ҳудудининг катталиги, га; N p – ландшафтга тушадиган юкламаларнинг йўл қўйиладиган меъёрси, инсон/га. Ўртачалаштирилган ҳисоб-китолар учун N p қ 50 инсон/га.ни қабул қилиш мумкин. Пляжларнинг сиғими уларнинг майдонидан ( W пл ) ва қирғоқ бўйлаб полоса нинг узунлигидан ( W қ .п ) келиб чиқиб қуйидаги формулалар билан аниқланади ;1 пл K F W   (7.3) , 2 б.п K L W  инсон., (7.4) бу ерда F – табиий ва сунъий пляжларнинг майдони, м 2 ; L – сувга кириш учун фойдаланиладиган қирғоқ полоса сининг узунлиги, м; К 1 – келтирилган коэффициент бўлиб, у бир келувчига пляж майдонининг меъёрси ва пляжнинг бир вақтда инсонлар билан тўлалигини

ҳисобга олади. Мўлжал сифатида қуйидагилар қабул қилиниши мумкин: денгиз пляжлари учун – 0,25; дарё ва кўл пляжлари учун – 0,15; болалар пляжлари учун – 0,5; К 2 – келтирилган коэффициент бўлиб, у бир келувчига қирғоқ полосаси узунлигининг меъёрсини ва пляжнинг бир вақтда инсонлар билан тўлалигини ҳисобга олади. 0,1–0,2 чегарасида қабул қилинади. Дам олишнинг ихтисослаштирилган турларини ташкил қилиш учун яроқли бўлган дам олиш муассасалари (сувда дам олиш, балиқ овловчилар ва овчилар, альпинистлар, автотуристлар ва ш.к.ларнинг базалари)нинг сиғимини ( W ихт ), ҳисоблаб чиқишда қуйидаги формулани қўллаган мақсдга мувофиқ:,сп сп N S W   инсон., (7.5) бу ерда S – туристларнинг ихтисослашган дам олиши учун ажратилган табиий ландшафтлар ҳудуди, га; N ихт – ихтисослашган дам олишнинг ушбу тури учун ландшафтга тушадиган юкламаларнинг йўл қўйиладиган нормаси, инсонга. Келтирилган услубий қоидалар амалиёт учун етарлича бўлган аниқликда энг юқори ўтказиш потенциалини, яъни турли рекреацион ҳудудларда бир вақтнинг ўзида табиат ресурсларидан фойдаланиш қоидаларини ва дам олишнинг ахлоқий-психологик қулайлигини бузмаган ҳолда жойлашиши мумкин бўлган дам олувчиларнинг максимал сонини (маҳаллий аҳолини ҳисобга олган ҳолда) аниқлашга имкон беради. 3. Туризм соҳасида меҳнат ресурсларидан фойдаланишни режалаштириш. Меҳнат ресурсларидан фойдаланишни режалаштириш туризмда алоҳида аҳамият касб этади, чунки бу фаолият тури хизмат кўрсатиш билан боғлиқ ва унинг муваффақияти кўп жиҳатдан мазкур тармоқда ишлаётган

ходимларнинг сифатига боғлиқ. Бундай режалаштириш қуйидаги босқичларни ўз ичига олади 1 :  ҳозирги вақтда инсон ресурсларидан фойдаланишни ўрганиш ва баҳолаш, мавжуд муаммолар ва эҳтиёжларни аниқлаш;  ҳар бир мутахассислик бўйича зарур малакани ҳисобга олган ҳолда келгусида инсон ресурсларига (бандликнинг ҳар бир тоифаси бўйича ходимлар сони) бўлган эҳтиёжларни башорат қилиш;  келгусида барча инсон ресурсларини баҳолаш;  кадрлар тайёрлаш соҳасидаги умумий эҳтиёжни аниқлаш, малакали кадрлар билан таъминлаш учун зарур бўлган таълим ва касбий тайёргарлик дастурларини ишлаб чиқиш. Инсон ресурсларини режалаштиришда ҳам давлат сектори, ҳам хусусий сектор учун зарур бўлган, туризм соҳасидаги мутахассисликларнинг барча турлари ҳисобга олиниши керак. Бунга меҳмонхоналар, жамоат овқатланиши, турлар ва транспортда бориб-келишларни ташкил қилиш хизматлари киритилади. Бир вақтнинг ўзида туризм билан чегарадош соҳаларда кадрларни ўқитиш – туристлар билан муомала қилиш қоидалари тўғрисида чегара ва божхона хизматлари ходимлари ўртасида тушунтириш ишларини олиб бориш, магазинлар ходимлари, ҳунармандлар, артистлар ва ш.к.ларни махсус тайёргарликдан ўтказиш амалга оширилади. Туризм соҳасида меҳнат ресурсларидан фойдаланишни режалаштиришдан олдин мамлакат ёки минтақадаги мавжуд ҳамма инсон ресурслари ва уларнинг турли фаолият соҳаларидаги салмоғини баҳолаш амалга оширилади. Туристик саноат учун кадрларга бўлган эҳтиёж унинг кутилаётган (режалаштирилаётган) ҳажмларидан келиб чиқиб, келажакка башорат қилиниши зарур. Мутахассисларни тайёрлаш ва қайта тайёрлаш турли умумтаълим ва ўқув дастурларини қўллашни назарда тутади. Иш жойида ўқитиш, малака 1 8 . Харрис Г. Кац К.М. Стимулирование международного туризма в 21 век. (Пер. с анг.) М.: Финанс ы и статистика.2002.

ошириш ва махсус тайёргарлик бўйича сиртқи ва қисқа муддатли курслар, касбий-техник ва олий таълим даражасидаги ихтисослаштирилга дастурлар. Шу вазифалардан келиб чиққан ҳолда Ўзбекистонда ҳозирги кунда олий ўқув юртларинин махсус факультетларида туристик йўналишда мутахассисларни ўқитиш йўлга қўйилган. Инсон ресурсларини режалаштириш дастурлари уларнинг мавжуд ва келгусида кутилаётган эҳтиёжларга мос келиши мақсадида мунтазам равишда қайта кўриб чиқилиш ва тузатишлар киритилиб бориши керак. 4. Туризмни ривожлантириш ва уни бошқаришнинг ҳуқуқий асослари . Ўзбекистон Республикасида туризмни ривожлантириш ва уни бошқаришнинг ҳуқуқий асоси Ўзбекистон Республикасининг «Туризм тўғрисида»ги қонунидир. Бу қонунда туризмни ривожлантириш сиёсати баён қилинган, бу соҳанинг функциялари, тузилиши, маблағ билан таъминланиши ва бошқа қоидалар белгилаб берилган. Шунингдек бу қонунга қўшимча равишда бир қатор қонун ости ҳужжатлари ва меъёрий актлар ишлаб чиқилган. Уларда туризм соҳасидаги стандартлар, лицензиялаш, туристик объектларнинг ишини назорат қилиш тартибига қўйиладиган талаблар белгилаб берилган. Жаҳон амалиётида туристик соҳадаги турли фаолият турларини тартибга солувчи меъёрий ҳужжатлар мавжуд. 1972 йилда Халқаро меҳмонхоналар ассоциацияси (ХМА) ва БТТ томонидан меҳмонхоналарнинг ягона халқаро таснифи (класификацияси) ишлаб чиқилди. Унга мувофиқ меҳмонхоналарга бешта тоифадан бири берилади. Бу мазкур меҳмонхонанинг жиҳозланганлиги, қулайлик (комфортабеллиги) даражаси ва келувчиларга тақдим этиладиган хизматлар тўпламига боғлиқ. Лекин бир қатор мамлакатларда ўз таснифлашлари мавжуд. Масалан, АҚШда меҳмонхоналар бажариладиган операциялар ёки туристларнинг иқтисодий ва ижтимоий эҳтиёжларини қондириш учун хизмат кўрсатиш сифатига қараб фарқланади.

Ҳозирги вақтда МДҲ мамлакатларида амалдаги халқаро стандартларга мувофиқ меҳмонхоналарга нисбатан бир хиллаштирилган талаблар киритилмоқда. Туризмни ривожлантириш ва уни бошқариш учун туризмга ёндош соҳалардаги фаолиятни белгилаб берувчи меъёрий-ҳуқуқий актлар катта аҳамият касб этади. Масалан, туристик зоналар ва туманларни зоналаштириш қоидалари, ердан фойдаланишни назорат қилиш қоидалари, туризмни ривожлантиришнинг аниқ туманларида қурилиш меъёрлариг риоя қилиш. Агар бундай қоидалар илгаритдан мавжуд бўлса, уларга туризм билан боғлиқ баъзи тузатишларни киритиш зарурати юзага келиши мумкин. Туристик фаолитяда атроф-муҳитни ҳимоя қилиш, санитария, гигиена, ёнғин хавфсизлиги, қурилиш ишлари, объектларни эксплуатация қилиш, туристлар ва уларнинг хавфсизлиги учун жавобгарлик борасидаги қоидалар ва меъёрий талабларга, шунингдек, меҳнат ва солиқ қонунчилигига риоя қилиш зарур. Шунингдек транспорт воситалари, объектлар ва хизматлар – тарифлар, юк ташашларни лицензиялаш, транспот маршрутларига, техника хавфсизлигага риоя қилишга оид меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар муҳим ҳисобланади. Хушманзара ландшафтлар, табиат парклари, тарихий ва бошқа ёдгорликларни сақлаб қолиш учун атроф-муҳитни муҳофаза қилиш, ердан фойдаланиш тўғрисидаги қонунларга риоя қилинишини назарда тутиш керак. Корхоналарнинг хўжалик фаолияти, жумладан туризм соҳасидаги фаолиятининг ҳуқуқий майдоинини белгилаб берувчи умумий қонунлар ва меъёрий ҳужжатлар сирасига Ўзбекистон Республикасининг «Тадбиркорлик тўғрисида»ги, «Меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисида»ги, қонунлари, Фуқаролик кодекси, Солиқ кодекси, Ўзбекистон Республикасининг Хўжалик процессуал кодекси, Ўсимлик дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисида” ги қонуни, “Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисида” Ўзбекистон Республикаси қонуни, Ўзбекистон Республикаси божхона кодекси ва ш.к.лар киради.

Хулоса Туризм соҳасида меҳнат ресурсларидан фойдаланишни режалаштиришдан олдин мамлакат ёки минтақадаги мавжуд барча инсон ресурслари ва уларнинг турли фаолият соҳаларидаги салмоғини баҳолаш амалга оширилади. Туристик саноат учун кадрларга бўлган эҳтиёж унинг кутилаётган (режалаштирилаётган) ҳажмларидан келиб чиқиб, келажакка башорат қилиниши зарур. Мутахассисларни тайёрлаш ва қайта тайёрлаш турли умумтаълим ва ўқув дастурларини қўллашни назарда тутади. Шу вазифалардан келиб чиққан ҳолда Ўзбекистонда ҳозирги кунда олий ўқув юртларининг махсус факультетларида туристик йўналишда мутахассисларни ўқитиш йўлга қўйилган.

Адаби ё тлар: 1. Шматько Л.П. Туризм и гостиничное хозяйство. Учебное пособие, (ГРИФ) 352стр. 2004г. 2. Зайцева Н.А Менеджмент в социально-культурном сервисе и туризме. Учебник., 224 стр, 2003 г. 3. Гулаяев В.Г Туризм экономика и сациальное развитие: - М ФиС 2003 4. Жукова М.А. Менеджмент в туристическом бизнесе: учеб. пособ. – М:2005 5. Запесоцкий А.С. Стратеческий маркетинг в туризме: Теория и практика. – Спб.: СПбГУП, 2003. -352с. 6. Котлер Ф., Боуэн Дж., Мейкенз Дж. Маркетинг. Гостеприимство. Туризм: учебник. 2-е изд., перараб. и доп. – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2002. 7. Сенин В.С. Организация международного туризма: Учебник. 2-е изд., перераб. и доп. –М.: ФиС, 2004. 8. Управление индустрией туризма: Учебное пособ. / Чудновский А.Д., Жукова М.А., Сенин В.С. –М.: КНОРУС, 2004. -448с.

O'xshashlar

Туризмни ривожлантириш шакллари

Туризм соҳасидаги миллий, минтақавий ва фирма ичидаги режалаштиришнинг моҳияти ва услубий асослари

Туризмни ривожлантиришнинг иқтисодий, экологик ва ижтимоий-маданий жиҳатлари

Туризмни режалаштиришнинг ташкилий механизми

Тадбиркорлик фаолиятининг ҳуқуқий - иқтисодий асослари