Turizmni rejalashtirishning tashkiliy mexanizmi - Iqtisodiyot - Referatlar

Turizmni rejalashtirishning tashkiliy mexanizmi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

88.5 KB

Ko'chirib olish

T urizmni rejalashtirishning tashkiliy mexanizmi Reja : 1. O‘zbekiston Respublikasida turizmni boshqarish va rejalashtirish organlari tizimi 2. Milliy, mintaqaviy va mahalliy darajalarda turizmni rivojlantirish rejalarini ishlab chiqish bosqichlari 3. Turizmni rivojlantirish rejalari va dasturlarini ishlab chiqish, ularning bajarilishini ta’minlash 4. O‘zbekiston Respublikasida turizmni rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlari va xususiyatlari

1. O‘zbekiston Respublikasida turizmni boshqarish va rejalashtirish organlari tizimi O‘zbekiston Respublikasida turizm sohasidagi siyosat Oliy Majlis tomonidan belgilab beriladi. O‘zbekiston Respublikasining 1999 yil 20 avgustdagi «Turizm to‘g‘risida»gi qonuniga muvofiq mamlakatimizda turizmni boshqarish va rejalashtirish organlari tizimi yaratilgan va faoliyat ko‘rsatib kelmoqda. Turizm sohasida markaziy davlat ijroiya hokimiyati organi «O‘zbekturizm» milliy kompaniyasi hisoblanadi. U quyidagi vazifalarni bajaradi:  turizm sohasida davlat siyosatini amalga oshiradi;  turizm masalasi bo‘yicha qonunchilik va me’yoriy hujjatlarning loyihalarini tayyorlashda ishtirok etadi;  ichki va xalqaro turizmning istiqbolli yo‘nalishlarini belgilab beradi va bajarilishini ta’minlaydi;  axborot, reklama va noshirlik faoliyatini tashkil qiladi;  turistik xizmatlar bozorida raqobatni vujudga keltiradi;  turistik faoliyatni litsenziyalash va litsenziyadan mahrum qilishni amalga oshiradi;  turistik xodimlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirishni tashkil etadi;  turizm sohasidagi tashqi iqtisodiy faoliyatda ishtirok etadi. «O‘zbekturizm» milliy kompaniyasining qarorlari mulkchilik shaklidan qat’iy nazar turizm faoliyati bilan shug‘ullanuvchi tuzilmalar uchun bajarilishi majburiydir.

«O‘zbekturizm» milliy kompaniyasining kadrlar tarkibi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi. Turistik faoliyatning davlat reestri ushb u faoliyat bilan shug‘ullanuvchilarning hisob-kitobini olib boradi. Turistik xizmatlarga bo‘lgan talabni o‘rganish va bashorat qilish, talab va taklif o‘rtasidagi muvozanatni saqlash, turizmni uning barcha bosqichlarida rivojlantirish uchun kompaniya qoshida Turizmni rivojlantirish ilmiy-tadqiqot markazi tuzilgan. 2. Milliy, mintaqaviy va mahalliy darajalarda turizmni rivojlantirish rejalarini ishlab chiqish bosqichlari Milliy, mintaqaviy va mahalliy bosqichlarda turizmni rejalashtirish jarayoni quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi (1-chizma). Rejalashtirishni ng maqsadlari, yo‘nalishlari va vazifalarini belgilab olish. Tadqiqotni tayyorlash Rejalashtirish- ning barcha elementlarini tadqiq etish Analiz va sintez Siyosat va rejani ishlab chiqish Boshqa tavsiyalar Rejani bajarish va nazorat qilish

Ko‘rsatilgan bosqichlarning har birini tavsiflaymiz 1. Rejalashtirishning maqsadlari, yo‘nalishlari va vazifalarini belgilab olish . Turli ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlarga mos ravishda va turizmga yetishi mumkin bo‘lgan minimal salbiy ta’sirlarni hisobga olgan holda turizmni rivojlantirish zaruriyati, imkoniyati va yo‘llari baholanadi. 2. Tadqiqotni tayyorlash . Turizmni rivojlantirish sohasidagi istiqbollar ochib beriladi va mo‘ljallar belgilab olinadi, iqtisodiy. ekologik va ijtimoiy muammolar, shuningdek, eng muhim institutsional elementlar (tashkil qilish va boshqarish, qonunchilik va me’yoriy hujjatlar, investitsiyalarni jalb etish va h.k.) ko‘rib chiqiladi. Rejani bajaruvchilarni tanlab olish, mahalliy hokimiyat organlari va jamoatchilikni jalb qilish, tadqiqotni o‘tkazishni tashkil qilish amalga oshiriladi. Rejalashtirishning barcha elementlarini tadqiq etish. Bunda turizmning barcha jihatlari (geografiya, raqobatlashuvchi turistik firmalar, turistlarning kelishidagi tendentsiyalar, mavjud va potentsial diqqatga sazovor joylar, joylashtirish, transport ovqatlanish vositalari va sh.k.) bo‘yicha miqdoriy va sifat omillari va ko‘rsatkichlari aniqlanadi, bevosita joyning o‘zida ob’ektlar tadqiq etiladi, hujjatlar o‘rganiladi, mahalliy hokimiyat organlari va jamoatchilik vakillari bilan munozarali kengashlar o‘tkaziladi. 4. Analiz va sintez . Turizmning rejalatrilayotgan turining barcha tashkil etuvchilarini tadqiq qilish natijasida olingan axborotni sifat va son jihatidan qayta ishlash amalga oshiriladi, shuningdek ishlarning holatini yanada to‘liqroq tushunish uchun tahlilning turli komponentlari birlashtiriladi va integratsiya qilinadi. Turizm bozorining kon’yunkturasi va uni iqtisodiy ta’sirlar, turizmning institutsion elementlari va sh.k.lar tahlil qilinadi.

Turizmni rivojlantirishning asosiy imkoniyatlari, undan muammolar va to‘sqinlik qiluvchi omillar aniqlanadi, turistik biznes sifatini pasaytiruvchi to‘siqlarni bartaraf etish bo‘yicha zarur tavsiyalar ishlab chiqiladi. O‘xshash turistik mahsulotlar va bozorlarga ega mavjud va ehtimol tutilgan potentsial raqobatchilarning faoliyati hisobga olinadi. 5. Siyosat va rejani ishlab chiqish . Turizmni rivojlantirish siyosati va tegishli strukturaviy reja ishlab chiqiladi. Birinchi navbatda rivojlantirishning sarf-xarajatlar va foyda muvozanatda bo‘ladigan muqobil variantlari ko‘rib chiqiladi. Bunda quyidagi mezonlar qo‘llaniladi: rivojlantirish masalalarini hal qilishning ehtimol tutilgan murakkabligi, iqtisodiy foydalarni optimallashtirish, ijobiy ekologik va ijtimoiy-madaniy omillarni kuchaytirish, salbiylarining ta’sirini eng kam darajaga etkazish, boshqa turistik korxonalar bilan samarali raqobat qilish. Ko‘p variantli baholash asosida siyosatning so‘nggi yo‘nalishlari va reja tuzilishi aniqlab olinadi. Rejalashtirishning ushbu bosqichida turizmni rivojlantirish va takomillashtrishning eng maqsadga muvofiq modellarini qabul qilish uchun mahalliy hokimiyat organlari va boshqa manfaatdor tomonlar bilan mustahkam aloqa bog‘lash zarur 6. Boshqa tavsiyalar . Ko‘pvariantli modellar tuziladi va ulardan eng maqsadga muvofiqlari tanlab olinadi. 7. Rejani bajarish va nazorat qilish . Rejaning so‘nggi varianti haqqoniy va bajarish mumkin bo‘lishi uchun zarur bo‘lgan rejani amalga oshirish modellari ishlab chiqiladi. Rejani amalga oshirish bo‘yicha ishlar davomida uni bajarish muddatlari va bo‘limlari bo‘yicha nazorat qilinadi. Bu yo‘l qo‘yilgan

chekinishlarni aniqlash va ularni bartaraf qilish bo‘yicha tezkor choralar qabul qilishga imkon beradi. Turizm ni rivojlantirish rejalari va dasturlarini ishlab chiqish, ularning bajarilishini ta’minlash Rejalar va dasturlarni ishlab chiqishda birinchi navbatda ratsional rejalashtirish printsiplarini qo‘llash zarur. Ular biror-bir ekologik yoki ijtimoiy muammolarsiz katta iqtisodiy foyda olishga imkon beradi. Bunda kompleks yondashuvga alohida e’tibor qaratish zarur. U iqtisodiy, ekologik, ijtimoiy va madaniy jihatlarning mutanosibligini nazarda tutadi va barcha bosqichlarda turizmning barqaror rivojlanishini ta’minlaydi. Kompleks rejalar va tavsiyalar ko‘plab o‘zaro bog‘langan, har xil elementlarni o‘z ichiga olishi zarur. Ulardan asosiylari quyidagilardir:  turizmni rivojlantirishning iqtisodiy, ekologik, ijtimoiy, madaniy va boshqa maqsadlari hamda yo‘nalishlari;  umumiy bazaviy tahlil – mamlakat, mintaqa haqida tarixiy ma’lumotlar olish, ularning qisqacha geografik tavsifi, tabiiy halokatlarga moyilligi (vulqonlar, zilzilalar, bo‘ronlar va sh.k.) iqlimiy sharoitlar, atrof- muhitning sifati, mintaqani umumiy rivojlantirish rejalari va dasturlari hamda ularning turizmga ta’siri, demografik, madaniy modellar, iqtisodiyotdagi mavjud sektorlarning modellari i ularni rivojlantirish tendentsiyalari (aholining daromadlari, uning bandligi va b.);  infrastruktura jihatidan tahlil va tavsiyalar – mintaqa yoki mamlakatga turli transport vositalari bilan kirish, o‘tkazish potentsiali va turistlar uchun qulayliklar; turistik zonalardagi kanalizatsiya, telekommunikatsii;

infrastrukturani takomillashtirish bo‘yicha mavjud va amalga oshirilayotgan rejalar va dasturlar; turizmning rivojlanishini to‘xtatib qo‘yadigan infrastruktura omillari, infrastrukturani takomillashtirish bo‘yicha tavsiyalar;  turistik diqqatga sazovor joylar, ularni yaxshilash bo‘yicha faoliyat turlari – mavjud potentsial diqqatga sazovor joylarni tadqiq etish va ularni toifalarga bo‘lgan holda (tabiiy, madaniy va boshq.)ro‘yxatini tayyorlash; diqqatga sazovor joylardan foydalanish nuqtai nazaridan ularni baholash; ularni saqlab qolish bo‘yicha tavsiyalar va chora-tadbirlar; sezilarli ijobiy va salbiy omillar (siyosiy beqarorlik, tabiiy halokatlar, jinoyatchilik va boshq.);  mavjud va rejalashtirilayotgan turistik ob’ektlar va xizmatlarni baholash va ularni yaxshilash – turlar va sayohatlar tashkil qilish, joylashtirish vositalari, restoranlar, banklar, valyuta almashtirish punktlari, magazinlar bo‘yicha tavsiyalar;  turizmning tavsiya qilinadigan hajmlari va shakllari – mamlakat yoki mintaqa (rayon) doirasida turistik o‘tkazish potentsiallarini turistlarning qoniqqanligini hisobga olgan holda aniqlash, turizmning eng maqsadga muvofiq shakllari, hajmlari va ko‘lamini asoslab berish;  bozorni tahlil qilish va bashorat qilish – umumjahon, xalqaro, mintaqaviy va mahalliy modellar; turistik kelishlarning modeli va tend e ntsiyalari; mazkur mamlakat yoki mintaqaga kelayotgan turistlarning umumiy xarakteristikasi; raqobatlashayotgan turistik ob’ektlarning ta’siri; turistik diqqatga sazovor joylardan, ob’ektlardan va xizmatlardan mahalliy aholining foydalanishi; bozor maqsadlariga erishish uchun joylashtirish vositalarini bashorat qilish;  tavsiya qilinadigan turizmni rivojlantirish va strukturaviy reja – iqtisodiy, ekologik va ijtimoiy-madaniy omillarni qamrab oladigan strategik ko‘rsatma; turistik diqqatga sazovor joylarning tiplari va joylashishi;

turizmni rivojlantirish rayonlari (turistik zonalar) va transport aloqalari; muddatlar bo‘yicha qurilish bosqichlari; turistik-ekskursiya marshrutlarini ko‘rsatgan holda turlarning modellari va dasturlari;  iqtisodiy tahlil va tavsiyalar – turistik xarajatlarning mavjud va bashorat qilinayotgan hajmi va turlari; turizmning mamlakat (mintaqa) iqtisodiyotiga bashorat qilinayotgan ta’siri, xorijiy valyutadagi daromadlar; tushgan daromadlar; aholining bandligi; davlat daromadlariga qo‘shilgan ulush; turizmning mahalliy, mintaqaviy va milliy darajadagi iqtisodiy foydasini kuchaytirish bo‘yicha tavsiyalar;  ekologik jihatlar va tavsiyalar – turizm bilan bog‘liq mavjud ekologik muammolar va ularni yumshatish bo‘yicha tavsiyalar; kelgusida ekologik salbiy oqibatlarni bartaraf etish va ijobiy ta’sirlarni kuchaytirish, turistik rayonlarning umumiy ekologik sifatini kuchaytirish, atrof-muhitni saqlash, ekologik merosni asrash sohasidagi siyosat va dasturlarning zarur yo‘nalishlarini tanlab olish bo‘yicha chora-tadbirlar; konkret turistik loyihalarning ekologik ta’sirini baholash;  ijtimoiy-madaniy jihatlar va tavsiyalar – turizm keltirib chiqargan ijobiy va salbiy ijtimoiy-madaniy ta’sirlar; salbiy ta’sirlarni engillashtirish va ijobiylarini kuchaytirish; turizmga nisbatan ma’rifat dasturlari, turistlarga mahalliy madaniy an’analar va xulq-atvor qoidalarini tushuntirish to‘g‘risidagi axborot beruvchi materiallar; mahalliy aholining turizmning barcha aspektlarida ishtirok eitishi;  institutsion jihatlar va tavsiyalar – davlat, tijorat va xususiy tuzilmalarning turizm sohasidagi o‘zaro hamkorligini baholash, turizmni samarali boshqarish va davlat idoralari, davlat sektori va xususiy sektor o‘rtasida faoliyatni muvofiqlashtirish uchun mavjud tuzilmalarga o‘zgartirish kiritish yoki yangilarini tuzish; turizm sohasida amaldagi

qonun-qoidalarga baho berish, amaldagi tavsiyalarga o‘zgartirishlar kiritish yoki yangilarini qabul qilish; turizm sektoriga investitsiyalar keltirish uchun moliyaviy va odam resurslarini baholash; ta’lim va kasbiy tayyorgarlik dasturlari va boshqalar. Rejalashtirish jarayonining muhim qirrasi strategiya va reja tavsiyalarini amalga oshirish metodlarini aniqlash hisoblanadi. Buning uchun avvaldan uni bajarish yo‘llari va usullarini ishlab chiqish zarur. Keyingi paytlarda maxsus tushuntiruvchi qog‘oz tobora keng tarqalmoqda. U rejani amalga oshirishdagi izchillik bo‘yicha rahbariy ko‘rsatma hisoblanadi. Loyihani tegishli darajada (hukumat, mintaqaviy va mahalliy hokimiyat organlari, firma) har tomonlama ko‘rib chiqqach va kelishib olingach, rejaning so‘nggi varianti qabul qilinadi va uning moliyaviy asosi tashkil qilinadi. U bajarilishi davomida o‘zgartirishlar kiritilishi mumkin. Rejani amalga oshirishning uzviy tarkibiy qismi uning quyidagi yo‘nalishlar bo‘yicha bajarilishin nazorat qilib borish hisoblanadi: turistik kelishlar soni va xususiyati; turistlarning qoniqqanlik darajasi; turizmning ham umumiy, ham alohida konkret loyihalarga nisbatan iqtisodiy, ekologik va ijtimoiy-madaniy ta’siri. Rejadagi tadbirlarni bajarish muddatlariga qat’iy amal qilish muhim ahamiyatga ega. Bunda matematik metodlar va kompyuter texnikasidan foydalanish maqsadga muvofiq. Uzluksiz boshqarish haqida hech qachon yoddan chiqarmaslik kerak. U quyidagilarni qamrab oladi: – bozorlardagi o‘zgarayotgan tendentsiyalarga va mahsulotlarning evolyutsiyasiga moslashish; – ob’ektlar va xizmatlarning sifatini qo‘llab-quvvatlash va oshirish;

– ijtimoiy va geografik jihatdan turizmning foydasini doimiy ravishda oshirib borish; – muammolar yuzaga kelishi bilan ularni hal qilib borish va h.k.. Shunday qilib, turizmning barqaror rivojlanishi uchun rejalarda ishlab chiqilgan tadbirlarni aniq bajarish va ushbu jarayonni samarali boshqarish talab etiladi. 4. O‘zbekiston Respublikasida turizmni rivojlantirishnin asosiy yo‘nalishlari va xususiyatlari O‘zbekiston Respublikasining «Turizm to‘g‘risida»gi qonuni qabul qilinishi respublika hukumati ushbu sohaga katta e’tibor qaratayotganligini ko‘rsatadi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1992 yildagi «Turizm infrastrukturasini va turistik sanoat bo‘yicha jahon bozoriga kirishni rivojlantirish to‘g‘risida»gi farmoni,shuningdek Vazirlar Mahkamasining 1995 yil 3 iyundagi «O‘zbekiston Respublikasida xalqaro turizmning zamonaviy infrastrukturasini yaratish bo‘yicha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi qarori fikrimizning yaqqol dalilidir. Yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan qonun va qonun osti hujjatlari dasturiy hujjatlar bo‘lib ular iqtisodiyotning yuqori rentabelli sohasi bo‘lmish turizning rivojlanishi uchun huquqiy, tashkiliy, iqtisodiy va moddiy-texnik chora-tadbirlarni amalga oshirishga yo‘naltirilgan Turizm bilish, rekreatsion, sport-sog‘lomlashtirish, ko‘ngilochar va boshqa funktsiyalarni bajaradi. Hozirgi vaqtda u O‘zbekiston iqtisodiyotida rivojlangan turistik malakatlarniikiga qaraganda unchalik katta o‘rin tutmayapti. Turistik faoliyatdan tushgan tushumlar ichki yalpi mahsulotning .... foizini tashkil qiladi.

Turizm sohasidagi ba’zi salbiy omillarni engish uzoq vaqt va birinchi navbatda davlat tomonidan faol harakatlarni talab etadi. Sohasning hozirgi holati O‘zbekistonning potentsial imkoniyatlariga javob bermaydi. Respublikamiz turistik sanoatni yanada rivojlantirish uchun barcha zarur narsalarga ega: tabiiy sharoitlar, tarixiy-madaniy, moddiy va odam resurslari. Turizm mamlakatning bir qadar qiyin iqtisodiy sharoitdan chiqishining, bozor munosabatlarini rag‘batlantirishning, milliy iqtisodning chegaradosh sohalariga ijobiy ta’sir ko‘rsatishning, aholini ish bilan ta’minlashning, atrof muhitni muhofaza qilishning, tarix va madaniyat yodgorlilarini muhofaza qilish bo‘yicha ishlar yaxshilanishining, aholi madaniy va jismoniy darajasini ko‘tarishning eng samarali usulardan biri bo‘lishi mumkin va shunday bo‘lishi ham kerak. Yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan qonun hujjatlari kompleks va uzoq muddatli xususiyatga ega. Ularning birinchi galdagi vazifalari quyidagilardan iborat:  turizmni umumdavlat qo‘llab-quvvatlashini ta’minlash, uni rivojlantirishga davlat va boshqa mulkchilik shaklidagi korxonalarni, shuningdek, alohida fuqarolarni jalb etish;  tegishli moddiy-texnika bazasining iqtisodiy asoslarini va rivojlangan infrastrukturani yaratish;  turistik sohani boshqarishni markazlashtirishdan xoli qilish,davlat tasarrufidan chiqarish, bozor xo‘jalik yuritishi asosida zamonaviy tuzilmalarni yaratish;  turistik resurslardan, o‘zbek xalqining milliy tarixi va madaniyati yutuqlaridan foydalanish asosida mamlakat va xorijiy (kirib keluvchi) turizmning ustuvorligini ta’minlash;

 turistik xizmat ko‘rsatish asosiy formalarining davlat standartlarini ishlab chiqish;  aholining ma’naviy rivojlanishiga, uning sog‘ligi mustahkamlanishiga, fuqarolarda umuminsoniy qadriyatlar, ekologik madaniyat shakllanishiga ko‘maklashish. O‘zbekiston Respublikasi turizmni rivojlantirishning istiqboldagi maqsadi – respublikaning milliy-madaniy tiklanishi, milliy iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlaridan biri sifatida turizmni rivojlantirish borasidagi ijtimoiy-iqtisodiy va xo‘jalik masalalarini hal qilishdir (bu tarmoq BTT Bosh assambleyasi tomonidan qabul qilingan Turizm xartiyasi talablariga javob beradigan bo‘lishi kerak) Turizm sohasida turgan asosiy vazifa – O‘zbekistonning tabiiy iqlimiy, rekreatsion ijtimoiy-iqtisodiy va tarixiy madaniy salohiyatini hisobga olgan holda ichki va xalqaro turizm ehtiyojini qondirishga yo‘naltirilgan yuqori rentabelli turistik tarmoqni yaratishdan iborat. O‘zbekiston xalqaro turizm bozoridan mustahkam o‘rin olishi uchun turistlar uchun yuqori darajadagi qulaylik (komfort) yaratilishi , ularga xizmat ko‘rsatishning barcha turlari bo‘yicha standartlar tizimi, xavfsizligini ta’minlash kafolatlari yuzaga keltirilishi shart. «Turizm to‘g‘risida»gi qonun, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari va Vazirlar Mahkamasining qarorlaridan kelib chiqqan holda O‘zbkistonda turizmning asosiy yo‘nalishlari quyidagilardan iborat:  davlat manfaatlari va O‘zbekiston Respublikasining tegishli qonunlari, xalqaro turistik amaliyot me’yorlarini hisobga olgan holda turistik tarmoqning ustuvor rivojlanishini ta’sinlash;  kelgusida turizmning yanada rivojlanishiga ko‘maklashadigan qonun hujjatlari va boshqa me’yoriy hujjatlarni tayyorlash;

 tarmoqning tashkiliy tuzilishini, uni boshqarish va faoliyatini tartibga solishni takomillashtirish;  turizmning rivojlangan infrastrukturasini yaratish;  turistik-rekreatsion zonalar, hududlar va turistik markazlarni o‘zlashtirish;  axborot-reklama faoliyati yo‘nalishlarini belgilash, marketing va ekskursiya-metodik xizmatlarni tashkil qilish;  imtiyozli ravishda mablag‘ bilan ta’minlash va kredit berish yo‘li bilan turistik faoliyatni rag‘batlantirish;  tarmoqning malakali kadrlar va ilmiy potentsialini shakllantirish, kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish tizimini yaratish;  tabiatdan foydalanish va atrof-muhitni saqlash samarasini ta’minlash zaruratini hisobga olgan holda turistik faoliyat olib borishning printsiplari va mexanizmini ishlab chiqish. O‘zbekiston Respublikasida turistik faoliyat olib borishda quyidagi ustuvor tomonlarga katta e’tibor berilishi nazarda tutilgan: 1) turizm tarmog‘i faoliyat ko‘rsatishini huquqiy ta’minlash va xalqaro- huquqiy faoliyat; 2) turistik tarmoqni rivojlantirishning davlat tomonidan rag‘batlantirilishi; 3) turistik faoliyatni boshqarish va tartibga solish tizimini takomillashtirish; 4) ichki va xalqaro turizmni rivojlantirish bo‘yicha turistik faoliyat yo‘nalishi; 5) axborot-reklama va marketing faoliyati; 6) turizmning moddiy-texnik bazasini rivojlantirish;

7) turistik xodimlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish, ularning manfaatlarini himoya qilish; 8) atrof-muhitni muhofaza qilish, tabiiy va tarixiy-madaniy resurslardan foydalanish. Turizmni rivojlantirishni tezlashtirish jarayoni bozor munosabatlarini hisobga olgan holda amalga oshirilishi kerak. Xalqaro tajriba shundan dalolat beradiki, aynan bozor turistik xo‘jalik faoliyat ko‘rsatishi uchun eng maqbul iqtisodiy muhit hisoblanadi. O‘z navbatida, turistik tarmoq korxonalari, bevosita iste’molchiga mo‘ljal ola turib, bozor kengligi shakllanishiga faol ko‘maklashishi kerak. Yuqorida ko‘rsatilgan vazifalarni bajarish turistik faoliyatning samaradorligini oshirish, turizm infrastrukturasining mamlakatni iqtisodiy- ijtimoiy va madaniy rivojlantirishning boshqa ustuvor sohalari bilan o‘zaro aloqasini mustahkamlashga imkon beradi. O‘z xususiyatidan kelib chiqqan holda turistik xo‘jalik ayni paytda chegaradosh tarmoqlarga yuqori talablar qo‘yar ekan, faqat texnologiyalarni takomillashtirish va mehnatni tashkil qilishni yaxshilashgagina emas, balki xo‘jalik yuritishning eng samarali shakllarini joriy qilishga, yangi ish joylarini yaratishga ham ko‘maklashadi. Jamoa va xususiy mulkchilikdagi kichik va o‘rta korxonalar sonining ko‘payishi katta markazlashgan mablag‘larni jalb qilmagan holda turizmni rivojlantirishga imkon beradi. Aynan shunday yondashuv xorijiy sarmoyalarning kirib kelishiga, xorijiy firmalar tomonidan 1-2 yil ichida turistik ob’ektlar va markazlar qurilishiga, shuningdek ularning tez muddat ichida (5-6 yil) o‘zini qoplab ketishiga ko‘maklashadi. Turistik tarmoqni rivojlantirish sur’atlari 2005 yilga borib xorijiy turistlarni qabul qilishni ikki martaga oshirishni nazarda tutadi.

Mamlakatimiz turistlari, shuningdek ekskursantlar soni uch martaga ko‘payishi kerak. O‘zgaruvchan davlat soliq siyosatini o‘tkazish, turizm infrastrukturasini rivojlantirishga investitsiyalarni jalb qilish mamlakat byujetiga tushumlarning 3 barobar ko‘payishiga imkon beradi. O‘zbekiston Respublikasida turizmni barqaror rivojlantirish mamlakat iqtisoiyotini mustahkamlashga, baquvvat turistik tarmoq yaratishga, turizm infrastrukturasiga davlat ta’sirining boshqaruvini kuchaytirishga, aholining turmush darajasini oshirishga, ekologik xavfsizlikni ta’minlashga, tarix va madaniyat yodgorliklarani saqlab qolishga, tabiatni muhofaza qilish faoliyatining darajasini oshirishga, jamiyatning ma’naviy salohiyatini oshirishga xizmat qiladi. Xulosa. O`zbekiston Respublikasida turizmni barqaror rivojlantirish mamlakat iqtisodiyotini mustahkamlashga, baquvvat turistik tarmoq yaratishga, turizm infrastrukturasiga davlat ta'sirining boshqaruvini kuchaytirishga, aholining turmush darajasini oshirishga, ekologik xavfsizlikni ta'minlashga, tarix va madaniyat yodgorliklarani saqlab qolishga, tabiatni muhofaza qilish faoliyatining darajasini oshirishga, jamiyatning ma'naviy salohiyatini oshirishga xizmat qiladi. O`z xususiyatidan kelib chiqqan holda turistik xo`jalik ayni paytda chegaradosh tarmoqlarga yuqori talablar qo`yar ekan, faqat texnologiyalarni takomillashtirish va mehnatni tashkil qilishni yaxshilashgagina emas, balki xo`jalik yuritishning eng samarali shakllarini joriy qilishga, yangi ish joylarini yaratishga ham ko`maklashadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR. 1.«O`zbekistonda turizmni rivojlantirishning 2005 yilgacha bo`lgan davlat dasturi», O`zbekiston Respublikasi Prezidenti I. A. Karimovning 15.04.1999 yildagi UP-№2286 farmoni. 2. O`zbekiston Respublikasining «Turizm to`g`risidagi ?onuni». Xalq so ` zi gazetasi 14.09.1999. Александров А.Ю. Международный туризм. Уч.пособие для вузов.- М.: Аспект Пресс, 2004. 4 . Биржаков М.Б. Введение в туризм. С.Пб.: Издательский Торговый Дом «Герда», 2004 5 . Лицензирование и сертификацие в туризме. Учебное пособие Дехтярь Г.М.: Финансы и статистика, 2003 г. 6 . Маринин М.М. Туристские формальности и безопасность в туризме.2004. 7 . Планирование туризма. Учебное пособие. Юреев А.П. Донецк 2003 г. 8 . Харрис Г. Кац К.М. Стимулирование международного туризма в 21 век. (Пер. с анг.) М.: Финансы и статистика.2002. 9 . Trevel Guide Uzbekistan – Tashkent : National Company Uzbekturizm 200 10 . Интернет сайтлари. www.bashexpo.ru – выставки, конференции www.interunion.ru – туристские ассоциации www . travel - library . com – Электронная библиотека путешествий

O'xshashlar

Razdel turizmni rejalashtirishning strategik jihatlari

Indikativ rejalashtirishning tashkiliy asoslari

Strategik rejalashtirishning bosqichlari.

Turizmni rivojlantirish shakllari

Turizm sohasidagi milliy, mintaqaviy va firma ichidagi rejalashtirishning mohiyati va metodologik asoslari