Туристик, меҳмонхона ва ресторан хўжалиги маркетингини такомиллаштиришнинг асосий йўналишлари - Iqtisodiyot - Referatlar

Туристик, меҳмонхона ва ресторан хўжалиги маркетингини такомиллаштиришнинг асосий йўналишлари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

121.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Режа: 1.Ме ҳ монхона ва ресторан хўжалиги талаб ва таклифини тартибга солиш 2.Ме ҳ монхона хўжалигининг халқаро бозорга кириб бориши 3.Ўзбекистонда туризмни ривожлантиришда маркетинг тадбирларини қўллаш

www.arxiv.uz Ме ҳ монхона ва ресторан хўжалиги талаб ва таклифини тартибга солиш Туристик, ме ҳ монхона ва ресторан хўжалиги маркетингини такомиллаштиришнинг асосий йўналишлари қуйидагилардан иборат: • турма ҳ сулотни мунтазам равишда журналлар, газета ларда, радио ва телевидение орқали реклама қилиб бориши; • туризм соҳаси ходимлари иштирокида туризм мавзусига бағишланган маҳсус кўрсатувлар тайёрлаш, ҳар хафтада реклама мақсадларида туристик объектларнинг кўринишлари акс эттирилган видеотасмалар бериб бориш. Меҳмонхона сектори ривожланишининг бозор модели қуйидаги тадбирлар орқали шаклланади: •меҳмонхона бизнесида фаолият кўрсатувчи хусусий, қўшма корхоналар тузиш; •бозор инфратузилмаси элементларини ривожлантириш; •меҳмонхоналардаги туристик хизматларнинг нархлари ва тарифларини пасайтириш; •юридик ва жисмоний шахсларнинг туризм соҳасида фаолият кўрсатиш учун лицензия олиш тартибини соддалаштириш, меҳмонхона хизматларининг алоҳида кўринишларига лицензияларни сотишни йўлга қўйиш; •хорижий сармояларни жалб қилган ҳолда барпо қилинадиган қўшма корхоналар эвазига туризмнинг нодавлат секторини кенгайтириш; •давлат-хусусий мулк шаклларидаги республика корхоналари, фирмалари ва компаниялари сонининг кўпайишига, ўрта ва кичиқ меҳмонхона бизнесининг ривожланишига хайрихохлик қилиш; •меҳмонхона тадбиркорлиги бўйича антимонополия чораларини кўриш, бунинг асосида рақобатчилик муҳитини яратиш; •Минтақавий меҳмонхоналарга тўлиқ мустакиллик бериш.

www.arxiv.uz Меҳмонхона хизматлари маркетингини ташкил қилиш турли хизматларни яратиш ва уларни бозорда сотишгача бўлган барча жараёнларни ўз ичига олади: талаб катта бўлган хизматларни яратиш, реклама, тақсимот, тушумдан маркетинг тадбирлари учун фойдаланиш. Меҳмонхона хизматлари маркетингининг кўп жараёнлари хали яхши ўрганилмаган. Биз меҳмонхона маркетингини такомиллаштиришнинг қуйидаги чораларини таклиф қиламиз: Ўзбекистонга келувчи чет эл ва МДҲ давлатлари туристлари таркибини ўрганиш, уларни меҳмонхона тизимларига жалб қилиш бўйича маркетинг тадқиқотларининг асосини ташкил қилиши лозим. 9-жадвал Ўзбекистондаги меҳмонхона хизматлари бозорининг 2005 йил ҳолатига бўлган ижтимоий гуруҳланиши (%) Бозорнинг ижтимоий сегментлари МДХ ф у қаролари Чет элликлар Жами Ўзбекистонга келувчилар Дипломатлар 0,5 2,5 0,9 Туристлар 18,3 6,6 15,5 Шахсий ишлар б ў йича 47,3 17,7 40,3 Хизмат юзасидан 18,3 65,8 29,6 Бошқалар 15,6 7,4 13,7 Жами 100,0 100,0 100,0 Манба: “Ўзбектуризм” М К си ҳ исоботларидан. Жадвалдан кўриниб турибдики, Ўзбекистонга келувчиларнинг асосий қисмини шахсий масалалар бўйича келувчилар ташкил қилади, айниқса МДҲ давлатлари фуқаролари. Аммо чет эллик фуқаролар ичида хизмат юзасидан келувчилар кўпчиликни ташкил қилади. Ўзбекистонга туристик мақсадларда келувчилар 15% ташкил қилади. Биз мана шу кўрсаткичнинг ошиб боришига эришишимиз лозим бўлади. Туристик бозорни ривожлантиришнинг истиқболли йў н алишларидан бири бу Хитой орқали чет элликларнинг келишларидир.

www.arxiv.uz Кейинчалик истиқболли йўналишлар туризм со ҳ асида ўрнатилган ишбилармонлик ва маданий алоқаларга қараб кўпайиб боради. Меҳмонхона хизматларини реклама қилиш ёрдамида туристлар у ёки бу ме ҳ монхона уларга нимани таклиф қила олиши мумкинлиги ҳ ақида, шу орқали эса Ўзбекистон ҳ ақида тасаввурга эга бўладилар. Бозор сегментлари ичида ишбилармонлик ва хизмат юзасидан Ўзбекистонга келувчи чет эллик туристлар энг қулайи ҳ исобланадилар, уларга унча кўп молиявий маблағ сарфланиши талаб қилинмайди. Шу билан бирга улардан Ўзбекистоннинг туристик индустриясининг ҳ ар бир бўғимида хусусий корхоналарни ривожлантиришни қўллаб- қ увватлаши лозим. Халқаро амалиётда кичи к ва ўрта корхоналарни қў ллаб- қ увватлашнинг кенг тизими ишлаб чиқилган . Ўзбекистонда ана шу тажрибадан фойдаланиш лозим. Бунинг учун ҳук умат кафолатлар, соли қ имтиёзлари орқали ёрда м бериши керак. Замонавий халқаро туризм турли давлатларнинг жа ҳ он туризм бозорига чиқишининг ўзига хос механизми бўла олади. Ўз вақтида миллий туристик мажмуаларнинг жа ҳ он бозорига кириб бориши натижасида миллий и қ тисодиётнинг бошқа со ҳ алари ҳ ам товарлар ва хизматлар бозорига кириб боришлари учун шароит яратилади. Ишлаб чиқариш кучларининг ривожланиш даражаси ривожланган давлатлар миллий и қ тисодиётининг иқтисодий ривожланишнинг индўстрлаштиришдан с ў нгги даврга кириб бориши билан белгиланади. Унинг ўзига хос белгиси, бу ўзининг индустриал технологияларига нисбатан ахборот технологияларининг кўпро қ бўлишидир. Туризм муста қ ил со ҳ а сифатида маълумотлар даврининг муносиб вакили ҳ исобланади. Индўстрлаштиришни мақсад қилиб олган мамлакатлар учун туризмдан миллий и қ тисодиётда мавжуд барча маълумотларни т ў плаш воситаси сифатида фойдаланиш ривожланган мамлакатлар қаторидан жой олишга ёрдам беради. Таш қ и ёки ички бозорга мослашганлигидан қ атъи назар ме ҳ монхона хўжалиги миллий туризмнинг му ҳ им б ўғ имларидан бирига айланиб қолади. Ўз навбатида ме ҳ монхона хўжалиги менежменти тизимининг асосини ме ҳ монхона хизматларининг уюшган маркетинги ташкил қилади.

www.arxiv.uz Ме ҳ монхона хизматлари маркетинги мавжуд ме ҳ монхона хўжалигини ривожлантириш, ме ҳ монхона бозорида фаол фойдаланиш мақсадга мувофиқ бўлган янги ў ринларни очиш мақсадида тадқиқотлар олиб бориш технологиясини ва ажратилиши режалаштирилаётган инвестициялар ҳ исоб-китобини ўзи ичига олади. Ундан таш қ ари маркетинг ме ҳ монхона хўжалигини муста қ ил туристик ма ҳ сулотга айланишига ёрдам беради. Ресурслар тан қ ис бўлган ҳ олларда ме ҳ монхона маркетинги бўйича маркетинг тадқиқотларини ўтказишнинг энг му ҳ им й ў налиши мавжуд ресурслардан иложи борича самарали фойдаланишдан иборат бўлади. Ўзбекистоннинг ме ҳ монхона хўжалигининг та ҳ лили шу кунга қадар мавжуд анъанавий усуллар бизга мо с келмаслигини кўрсатди. Ўзбекистонда ме ҳ монхона хўжалигини ривожлантиришда асосан тарихий-этнографик м ўз ейларни ташкил қилиш, билиш туризмни ривожлантириш, "Туркистон кишло ғ и" каби турлар ташкил қилиш,ўтган замонда ва ҳ озирги замондаги ипакчилик ва пахтани қайта ишлаш ма ҳ сулоти хақидаги маълумотларни турли мамлакатларда таркатишда фойдаланиш мумкин. Маркетинг стратегиясида ташриф буюраётган туристларни мамлакатлар бўйича ўрганиш ўта му ҳ им а ҳ амият касб этади. 10-жадвал Ўзбекистонда меҳмонхона хизматларининг бозор сегментлари бўйича тақсимланиши 2005 йил, % Давлатлар Бозор сегменти Уларда ме ҳ монхона хизматидан фойдаланганлар Туркия 20,5 3,8 Покистон 10,7 21,1 Германия 18,8 14,9 Корея 5,9 2,0 Хиндистон 5,1 12,1 Исроил 5,1 1,3 Эрон 3,2 0,6 Хитой 2,3 6,9

www.arxiv.uz Малайзи 2,2 3,5 Греция 1,5 3,0 бошқалар 24,7 9,3 Жами 100,0 Манба: “Ўзбектуризм” МКси ҳ исоботларидан. Кўп чет элликлар бизга Туркия орқали келадилар. Бу мамлакатлар бўйича сегмент барча ташриф буюрувчиларнинг 20,5% ташкил қилади. Лекин Т урк иядан келаётган чет элликлар орасида туристик мақсадларда келаётганлар камчиликни ташкил қилади 3,8%. Туркиядан келаётган барча тоифадаги ме ҳ монларни ме ҳ монхона хизматларидан фойдаланишга жалб қилиш лозим. Бунда асосий эътибор, ишбилармонлик мақсадларида келувчиларга қаратилиши лозим. Чунки туристик мақсадларда келувчилар ўз - ўзидан туристик хизматлардан фойдаланишга мажбур бўладилар. Бунинг учун қўшимча хизматлар тизимини ривожлантириш лозим ва ушбу хизматлардан фойдаланган ишбилармонлар орқали бошқа ишбилармонлик гуру ҳ ларини жалб қилиш чораларини кўриш самара беради. Ме ҳ монхона хўжалигининг халқаро бозорга кириб бориши Ўзбекистонга келувчи туристларнинг катта қисми Покистон давлатига тўғри келади. Ўзбекистонга келувчилар ичида Покистондан келувчиларнинг улуши 10,7% ташкил қилсада, улардан туристик мақсадларда келувчилар хажми 21,1% ташкил қилади. Шунингдек Германияда ҳам Ўзбекистонга бўлган қизиқиш ошмокда. Германиядан келувчи туристлар учинчи ўринни эгаллайдилар. қўшни давлат бўлган Ҳиндистондан 12,1% туристлар келмоқда. 11-жадвал МДХ давлатлари бўйича меҳмонхона хизматларининг тақ симланиши Давлатлар Бозор сегменти Шу жумладан шахсий мақсадларда Россия 43,6 69,5 Қозоғистон 3,4 5,3 Украина 3,0 2,8

www.arxiv.uz Озарбайжон 1,2 1,4 Туркманистон 1,1 1,4 Беларус 0,5 0,8 Кир ғ из и стон 0,3 5,3 бошқалар 46,9 17,8 Жами 100,0 100,0 Манба: “Ўзбектуризм” М К си ҳ исоботларидан. Меҳмонхона хизматларининг энг асосий ҳаридорлари россияликлардир, ваҳоланки уларнинг 50% меҳмонхоналарда яшамайдилар. Қўшни мамлакатларнинг улушлари умумий миқдордан 5% дан ошмайди. Туристик хизматлар бозорининг конъюнктурасини микродаражада ўрганиш натижасида бозорнинг қуйидаги кўринишлари белгиланди: • ички бозор бу республика резидентларини қабул қилиш ва жунатиш, уларга турли туристик хизматларни сотиш, чет элга жўнатиш, яъни чиқиш туризми Ўзбекистон худудида хизмат кўрсатишга нисбатан кўпроқдир; • қўшни бозор бу Ўзбекистонга визалар ва таклифларсиз келиши мумкин бўлган МДҲ давлатлари резидентларини қабул қилишдир. Ушбу бозорда ҳам туризмни ривожлантириш истиқболлари аъло даражада; • халқаро бозор бу Ўзбекистонга турли мақсадларда келувчи чет эллик туристларни қабул қилишдир. Бу давлатларга МДХ давлатларидан ташқари барча давлатлари ҳам киради. 1996 йила улар барча туристларнинг 29,5% ташкил килди. Республика учун барча бозорлар ичида айнан мана шу бозор даромадлиро қ ҳисобланади. Республика халқаро бозорга кириб борган сари, чет эллик туристлар сони ортиб боради. 12-жадвал Ўзбекистонда меҳмонхона хизматларини бозор кўринишлари бўйича тақсимланишнинг 1996-2005 йиллардаги ҳолати.

www.arxiv.uz Туризм бозорлари 1996 й 2000 й 2005 й ички бозор 16,2 14,7 12,8 қў шни бозор 47,0 44,0 35,9 Халқаро бозор 36,8 41,3 51,3 Меҳмонхона хизматлари бозорини режалаштириш асосан келиш ва кетиш кўрсаткичлари бўйича амалга оширилади. Республика учун келиш кўрсаткичи кўпроқ қулайрокдир. Ўзбекистонда асосий ҳаракат халқаро туризмни ривожлантиришга қаратилган. Унинг хажми барча республикага келувчиларнинг 50% ташкил қилиши мумкин. Бу натижага эришиш учун: • халқаро меҳмонхона ташкилотларига аъзо бўлиш бўйича чоралар белгилаш; • республикада ички туризмни бошқаришнинг шаклларини яратиш; • туризм ривожланишида м интақавий хусусиятларни эътиборга олиш керак. Ўзбекистонда туристик ва халқаро туристик ҳ ам объект жамиятга кириб бораётган субъект сифатида маркетинг изланишларини амалга ошириш учун қуйидаги бир қатор муаммоларни ҳ ал қилиш лозим бўлади. Туризм со ҳ асидаги муаммоларни ҳ ал қилиш ва халқаро бозорга кириб бориш учун барча миллий туристик ва ме ҳ монхона ташкилотларининг фаолиятларини бирлаштир ади . Бу мақсадда "Ме ҳ монхоналар уюшмаси"ни ташкил қилиш мақсадга мувофиқдир. Ушбу уюшма реклама, жамоатчилик билан ало қ алар, маркетинг изланишларини олиб бориш, хорижий ваколатхоналар, чет эллик туристлар учун ахборот хизматларини кўрсатиш масалаларини муста қ ил равишда ҳ ал қилиши лозим. Уюшма ходимларининг асоси й қ исми кенг миқёсда реклама ишларини олиб борадилар. Истеъмолчига етиб бориши лозим бўлган реклама жуда киммат туради. Масалан Германиянинг "Штерн" журналидаги бир са ҳ ифа реклама 80.000 доллар туради, ундан таш қ ари бу рекламани тайёрлашга ҳ ам ҳаражатлар сарфланади. Рекламанинг шундай нархларидан келиб чиқиб , кенг реклама компаниясини олиб бориш имкони фақатгина йирик компанияларда бўлади. Бизнинг фикримизча

www.arxiv.uz истиқбол учун ажратилган маблағларни ги на шундай кимматба ҳ о рекламалар учун сарфлаш мақсадга мувофиқ эмас. Европа мамалкатлари Ўзбекистон ҳ акида ҳ али етарли даражада маълумотга эга эмаслар, демак "республика бизнес учун очиқ" деган реклама биз кутганчалик натижа бермайди. Фақат туристик агентлар учун мўлжалланган маҳсус журналларда унча қ иммат турмайдиган рекламаларни эълон қилиш кўпро қ фойда келтириши мумкин. Жамоатчилик билан ало қ алар ва маълумот бериш энг самарали фаолият бўлиши мумкин. Маълумот бериш бу матбуотда, телевидение ва радиода туристик объектлар билан таништиришдир. Матбуотда ме ҳ монхоналар ҳ ақида маълумот бериш бу мураккаб вазифадир. Бу сармояларни жалб қилиш ва етакчи туристик журналларнинг журналистлари билан ўз о қ ва яқиндан муло қ отни ўрнатишни, улар таклиф қилинаётган объектни ўз кўзлари билан кўриб келишлари учун сафарларни ташкил қилишни талаб қилади. Б ир сўз билан айтганда бу маркетингнинг ўзига хос й ў налишидир. Ўзбекистон хорижий журналистларнинг Ўзбекистонга келишларини рағбатлантириш тизимини ишлаб чиқиши лозим. Кўпинча хорижий журналистлар уларнинг Ўзбекистонга ташрифлари охирги дақиқаларда ҳал қилинганига шиқоят қиладилар. Шунинг учун ҳам уларга чипталарни олдиндан банд қилиш ва сотиб олиш механизмини тўғри йўлга қўйиш даркор. Европадаги авиакомпаниялардан фарқли ўлароқ ўзбек авиакомпаниялари хорижий журналистларнинг таклифларига розилик бериш ваколатига эга эмаслар, ҳамма қарорлар юқори поғоналарда ҳал қилинади. "Люфтганза" компаниясидан ташқари бошқа хорижий авиакомпанияларнинг Ўзбекистондаги ваколатхоналари журналистларни Ўзбекистонга жалб қилиш дастурларида иштирок этмаяптилар. Ўзбекистонда кенг миқёсда реклама компанияси ташкил қилинмас экан ушбу ҳолатни ўзгартириш имкони бўлмайди. Ҳозирги кунда халқаро нашрларнинг туризмга бағишланган бўлимларида Ўзбекистон ҳақида кам маълумот берилмоқда. Кўп маълумотлар "Ўзбектуризм" миллий компаниясидан четлаб берилмоқда, шунинг учун ҳам баъзи бир ҳақиқатдан йироқ маълумотлар берилмоқда. Ўзбекистон бу муаммони ҳал этиш учун турли мамлакатларда яшовчи ва туризм соҳаси ҳақида ёзувчи

www.arxiv.uz мутахассисларни жалб қилиши лозим. Биринчи навбатда бир қатор ҳолатлар бўйича қулай ҳисобланган Буюк Британия бозорига эътибор қаратиш лозим бўлади. Биринчидан, бу давлатга тўғри рейслар мавжуд. Иккинчидан, бу давлатда саёҳатлар мавзусига жуда катта эътибор қаратилишига қарамай, Ўзбекистон ҳақида Европанинг бошқа мамлакатларидагига нисбатан жуда кам айтилади. Учинчидан, англияликлар табиатан, саёҳатларни хуш кўрувчи халқдир, улар айнан янги туристик йўналишларни биринчи бўлиб очишга иштиёкмандлар. Тўртинчидан, англияликлар томонидан янги туристик маҳсулотга ижобий баҳо бериш бошқа туристик доиралар учун яхши рекламадир. Буюк Британия бозорида т ў планган тажриба орқали ушбу фаолиятни А Қ Ш, Франция ва Италияда давом эттириш мумкин. Ме ҳ монхоналар уюшмасини ташкил қилиш таъкидлаб ўтилган вазифалардан таш қ ари яна қуйидаги вазифаларни амалга оширишга мўлжалланган: • меҳмонхоналарда жаҳоннинг энг яхши андозалари бўйича қабул қилиш ва хизмат кўрсатиш ; • Ўзбекистоннинг барча маркетинг соҳалари томонидан қўллаб-қувватланувчи янги миллий туристик ташкилотини ташкил этиш; • туристик секторда "Меҳмонхоналар уюшмаси", “Туроператорлар уюшмаси", "Турагентлар уюшмаси", "Ҳамроҳ-таржимонлар уюшмаси" каби кўнгилли ташкилотлар тузиш. Улар туризм соҳасидаги ташкилотларнинг ҳуқуқлари ва бурчларини ҳимоя қилишлари ва уларнинг ривожланишларига таъсир кўрсатишлари ва миллий туристик сиёсатини шакллантириш бўйича таклифлар бериши мумкин эди. Натижада туризмни ривожлантиришдан олинган даромад қадимий-меъморий ёдгорликларни таъмирлаш, маданият ёдгорликларини қўриқлаш, шунингдек республиканинг спорт соҳасида эришадиган ютуқларини ошириш учун сарфланган бўлар эди. 15-чизма Меҳмонхона хўжалиги бошқарувининг тахмин қилинаётган тўзилмаси

www.arxiv.uz Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Ма ҳ камаси Туризм департаменти Туризмнинг вилоят бўлинмалари "Ўзбектуризм" давлат ҳ иссадорлик жамияти Ме ҳ монхона уюшмаси Ўзбекистоннинг Миллий туристик ташкилоти Ме ҳ монхоналар Ме ҳ монларни кўтиш уйлари Турбазалар Дам олиш масканлари Ўзбекистонда туризмни ривожлантиришда маркетинг тадбирларини қўллаш Аниқланишича, муваффақиятли ташкил қилинган маркетинг ва туристик маҳсулотни халқаро бозорга олиб чиқишга сарф қилинган ҳаражатлар, ҳукуматга иқтисодий-сиёсий дивидендлар шаклида қайтар экан. Кўп Европа мамлакатларидаги тўлиқ тадқиқотлар шуни кўрсатадики, ҳар бир турист томонидан қўшимча равишда сарф қилинган ҳар бир доллар даромадлардан олинган солиқлар кўринишида 50 цент миқдорида хукумат ғазнасига келиб тушар экан. Ўзбекистоннинг "Меҳмонхоналар уюшмаси" Интернетда ўз сахифасига эга бўлиши ва унда барча Ўзбекистоннинг туристик маҳсулотлари хақида видеотасмалар ва туроператорлар ва туристик агентларнинг манзиллари кўрсатилиши лозим. Унадан ташқари Уюшма ўзининг Тошкент шаҳридаги штаб- квартирасида ингилиз тилида эркин сўзлаша оладиган иккита ходимга эга бўлиши ва улар халқаро оммавий-ахборот воситаларига Ўзбекистон хақида ижобий маълумотларни бера оладиган бўлишлари лозим. Ўзбекистон учун маркетинг режасини ишлаб чиқишдаги энг катта муаммо бу мавжуд бозор хақида тезкор ва тўғри маълумотнинг йўқлигидир. "Ўзбектуризм" миллий компаниясининг Тахлил

www.arxiv.uz ва иқтисодиёт бўлими хали бундай тажрибага эга эмас. Бу борадаги асосий эътибор бу аэропортлар ва иммиграция хизматлари билан биргаликда Ўзбекистонга келувчи туристлар хақидаги маълумотни ўз вақтида етакзиб бериш тизимини жорий қилишдир. Ўзбекистон БТТ Ижроияқўмитасига аъзо бўлганлиги туфайли халқаро туристик ҳамжамиятдаги аҳвол хақида маълумотларга эга бўлиш имконига эга. Ундан ташкари йирик туристик давлатларда рўй бераётган маълумотларни тўплашга халқаро дипломатик миссияларни ҳам жал б қилиш мақсадга мувофиқ бўлар эди. "Ўзбектуризм" миллий компанияси чет элда ўз ваколатхоналарини очаётганида ушбу мамлакатларга тўғри рейсларнинг мавжудлиги муҳим омил ҳисобланади. Кўплаб туристик ташкилотларнинг чет элдаги ваколатхоналари бозор фаолиятида иштирок этиш ва жойларда мижозлар билан ишлаш, уларга тегишли маълумотлар беришни ўзлари учун асосий вазифа қилиб белгилайдилар. "Ўзбектуризм" миллий компаниясининг чет элдаги ваколатхоналари ушбу вазифаларни амалга ошириш учун жуда ёмон жиҳозланганлар. Ҳозирги кунга келиб "Ўзбекистон ҳаво йўллари" МАК жаҳон 40 тадан ортиқ мамлакатлари билан бевосита ҳаво алоқаларини ўрнатган, улар орқали жаҳоннинг 54 давлати билан боғланиш мумкин. Рейслар бир хафтада 2-3 маротаба амалга оширилади. Ўзбекистон хаво йўлларидан ташкари Тошкент шаҳрида жаҳоннинг бошқа авиакомпаниялари ҳам жойлашган: Люфтганза, Иран Эйрз, Индиан Эйрлайнз, Турк ҳаво йўллари, Покистон Эрлайнз, улар хафтада бир неча бор Тошкентни жаҳоннинг турли давлатлари билан боғлаб турадилар. Чет эл авиа йўналишлари бир ҳафтда 24 рейсни амалга оширадилар, аммо рейсларнинг сони кундан кунга ошиб бормоқда. Республикада ишлаб чиқариладиган Ил-86, Ил-68м, ТУ-154 хаволайнерларидан ташкари мустақиллик йилларида Ўзбекистон 3 та А-310 хаво лайнерларини сотиб олди, шунингдек Боинг русусмидаги ҳаво лайнерларидан ҳам фойдаланилмоқда. Ўзбекистонда Тошкент, Самарқанд, Бухоро ва Хивадаги тўртта аэропортни таъмирлаш ишлари якунланмоқда. Ҳозирги кунга келиб Ўзбекистон худуди бўйича 23та рейс мавжуд, улар 50 та шаҳар ва район марказлари билан боғлайдилар. Республиканинг асосий туристик

www.arxiv.uz марказларига ЯК-40, АН-24, шунингдек RJ -85 самолётларида бир кунда 4-5 маротаба рейслар ташкил қилинади. Ўзбекистоннинг энг ўз о қ н у қтасига 2 соатда етиб бориш мумкин. Тошкент, Самарқанд, Бухоро, Ургенч ва бошқа шаҳарларда аэропортлар энг ўз о ғ и билан 70 км масофада жойлашган. Мазкур аэропортларнинг учиш йўлаклари йил давомида йирик ҳ аво лайнерларини қаб у л қила олиш имконига эга. Республика аэропортларида ў рнатилган авария жи ҳ озлари жа ҳ он андозаларига жавоб беради. Тошкент аэропортининг т ў хташ жойлари ривожланган ма м лакатлар аэропортлариникига нисбатан кичиқрок, шунингдек аэропортда божсиз савдо қилиш тизими яхши йўлга қў йиламаган, аммо бу муаммоларни вақт ў тган сайин бартараф қилиш мумкин. Самолёт бортидан олиб келувчи ва ша ҳ ар марказига элтувчи транспорт и ҳ ам ривожланиб бормоқда. Ша ҳ ар транспорта ҳ ам хали керакли даражага чиқмаган. Ҳ озирги кунда жа ҳ он туризмида хусусий сектор жа ҳ он туризм инфратузилмасининг 90% назорат қилади. Ўзбекистонда хусусийлаштириш жараёни 1994 йилда бошланган бўлиб, ҳ озирда у хусусий сектор туризмни ривожлантириш учун асосий ҳар а жатларни қилаётган давлатлар билан рақобатлаша олмайди. Шунинг учун ҳ ам Ўзбекистон х ук умати таклиф қилинаётган т уризм, маданият ва спорт депортаменти орқали туризм ни ривожлантириш учун зарур бўлган э ҳ тиёжларини белгилашда, қуйидаги меъёрлар қаб у л қилинган: • турларнинг давомийлиги ўртача- 3 кун; • бир календарь йилдаги иш куни- 366 • ме ҳ монхона мажмуаларидаги хоналар сони 1997 йил 1 январга келиб 6350 • ме ҳ монхоналар бандлигининг ўртача даражаси- 60%."Ўзбектуризм" МК, хоқимликлар ва хусусий сектордан олинган маълумотларга кўра чет эллик туристлар учун мўлжалланган номерлар сони 2005 йилга келиб 5000 тагача етади. Ме ҳ монхоналар учун сармоялар ажратишни ривожлантиришнинг асосий йўналишлари қуйидагилар:

www.arxiv.uz • ўрта тоифадаги (уч юлдўз ли) катта бўлмаган (ўрта ҳ исобда 200 та ўринга мўлжалланган) ме ҳ монхоналарни кўриш. Бу ма в жуд имкониятлардан тўлароқ фойдаланиш, хажми деярли катта бўлмаганлиги сабабли молиялаштириш осонроқ бўлишига, фойдаланиш ва бошқаришда ҳаражатларни камайтириш, шунингдек ўрта даражада тайёргарликдан ўтган м у тахассислар учун ҳам бошқара олиш имконини беради. • ма в жуд ме ҳ монхона хўжаликларини қайта таъмирлаб, халқаро стандартлар даражасига олиб чиқишдир. Тадқиқотлар натижасига кўра айнан шу йўналиш учун барча капиталнинг деярли 50% сарфлаш мақсадга мувофиқ бўлади. • Тошкент-Самарқанд-Хива й ў налиши бўйлаб жойлашган мотелларга, аэропортлар, автошохобчаларнинг инфратузилмасини ривожлантиришга, автотранспорт воситаларини ривожлантириш. Бунинг натижасида мазкур йўналишларнинг самарадорлик даражаси деярли икки маротаба ошади. • спорт иншоотларига, 250 тадан ортиқ бўлган диний объектларни ривожлантиришга сармоялар ажратиш натижасида диний туризм бўйича бутун жахондан Ўзбекистонга келувчилар сони 10-12 маротаба ошиши мумкин. • Сармоялаштиришлар жахоннинг бир қатор йирик банклари ва компаниялари томондан амалга оширилиши мумкин. • ме ҳ монхона хўжалигини сармоялаштиришда асосий манба бу ички ресурслар бўлиши лозимдир. Бунда биринчи галда мавжуд ме ҳ монхона хўжаликларидан: ихтисослашган ме ҳ монхоналардан шунингдек, турли идораларга карашли жойлардан фойдаланиш унумдорлигини ошириш лозим. • Барча ме ҳ монхона инфрастр ук тураси эгаларининг урунишларини бирлаштириш ме ҳ монхоналарнинг бандлигини ошириш, унда т ў хтовчи туристларнинг сонини ошириш, туристларнинг тоифаларини кўпайтиришга ёрдам беради. Бунинг учун миллий туристик, шу жумладан меҳмонхона ташкилотлари Уюшмасини ташкил қилиш лозим бўлади. Чегараланган валюта маблағларидан унумли фойдаланишнинг му ҳ им кўриниларидан бири бу туризм бўйича барча валюта маблағларидан марказлаштирилган ҳолда фойдаланишдир. Бунинг учун ме ҳ монхоналар ва туристик ташкилотлардан тушадиган маблағлар эвазига

www.arxiv.uz Ўзбекистоннинг ягона марказлаштирилган валюта фондини ташкил қилиш ва ундаги маблағларни халқаро туризмни ривожлантиришнинг умуммиллий муаммоларини ечишга қаратиш лозим бўлади. Хулоса Хорижий турситларнинг эътиборларини тортувчи ёдгорликларга эга Ўзбекистон Буюк Ипак йўлидаги кўплаб мамлакатларнинг бири ҳисобланади . Ушбу мамлакатларда меҳмонхонадаги нархлар туристларни юқори нархлар билан чучитиб юборишга эмас, балки уларни кўпроқ жалб қилишга қаратилган. Айнан нарх-наво сиёсатини қайта кўриб чиқиш Ўзбекистонда туризм соҳасидан олинадиган даромадлар миқдорини ошириши мумкин. Қ ис қ а муддатлар ичида Миллий туристик ташкилотлар нарх-наволарнинг ягона сиёсатини ишлаб чиқишлари лозим.

www.arxiv.uz Фойдаланилган адабиётлар р ў йхати : 1.Комилова Ф.К Хал қ аро туризм бозори - Т.: ТДИУ, 2006 й 2. Александрова А.Ю. Международный туризм. Учебник.-М.: Аспект Пресс – 2004, 470с. 3 .Биржаков М.Б. Введение в туризм. Учебник- изд.6-е перераб. И доп. – СПб.: Изд.дом Герда, 2004.-448с. 4 .Гвозденко А.А. Логистика в туризме: Учеб ное .пособ ие . – М.:ФиС, 2004,272 с. 5 .Гуляев В.Г. Туризм: экономика и социальное развитие. –М.:ФиС, 2003-304 с. 6 .Дехтярь Г.М. Лицензирование и сертификация в туризме: Уч ебное .пособ ие .-М. ФиС – 2004, 256с. 7 .Дурович А.П. Маркетинг в туризме: Уч ное .пособ ие . 4-е изд.стереотип.-Мн.: Новое знание-2004, 496 с. 8 .Дурович А.П. Реклама в туризме. Уч ебное .пос обие . –М. Новое знание, 2003, 254стр. 9 .Запесоцкий А.С. Стратегический маркетинг в туризме: Теория и практика.- Спб.: СпбГУП – 2003, 252 с. 10. .Здоров А.Б. Экономика туризма. Учебник. –М.: ФиС, 2004 272 с.. 1 1 .Управление индустрией туризма. Уч ебное .пос обие . Чудновский А.Д., Сенин В.С., -М.: КНОРУС, 2004, 448 с.

O'xshashlar

Туристик мехмонхона ва ресторан хизматлари маркетингини такомиллаштиришнинг асосий йўналишлари

Меҳмонхона ва ресторан хўжалиги маркетингини бошқаришнинг иқтисодий механизми

Меҳмонхона ва ресторан хўжалиги маркетингининг стратегияси ва тактикаси

Ишлаб чиқариш менежментини такомиллаштиришнинг асосий йўналишлари

Меҳмонхона ва ресторан хўжалиги маркетингининг илмий-назарий асослари