Tijorat banklarining tashkiliy huquqiy asoslari - Iqtisodiyot - Referatlar

Tijorat banklarining tashkiliy huquqiy asoslari

Yuklangan vaqt:

18.09.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

69.763671875 KB

Ko'chirib olish

Tijorat banklarining tashkiliy huquqiy asoslari Reja: 1. Tijorat banklari faoliyatini tashkil etishning tashkiliy huquqiy asoslari 2. Tijorat banklari faoliyatining rivojlantirishda strategik maqsadlari va moliyaviy ko’rsatkichlari tahlili (SQB misolida) 3. Tijorat banklari faoliyatini rivojlantirishning asosiy yo’nalishlari

1. Tijorat banklari faoliyatini tashkil etishning tashkiliy huquqiy asoslari "Bank" - yuridik shaxs bo’lib, quyidagi faoliyat turlarini amalga oshirish uchun Markaziy bank litsenziyasiga ega bo’lgan tijorat tashkilotidir: Yuridik va jismoniy shaxslardan omonatlar qabul qilish hamda qabul qilingan mablag’lardan o’z xatari va tavakkalchiligi asosida kreditlash yoki investitsiyalashda foydalanish; to’lovlarni amalga oshirish. Banklar Fuqarolik Kodeksi, O’zbekiston Respublikasining “Banklar va bank faoliyati to’g’risida”, “O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki to’g’risida”gi qonunlari va boshqa qonunchilik hujjatlariga muvofiq odatda ochiq yoki yopiq turdagi aksiyadorlik jamiyatlari shaklida tashkiletiladi. Yuridik va jismoniy shaxslar, jumladan xorijiy yuridik va jismoniy shaxslar bank muassislari va aksiyadorlari bo’lishi mumkin. Yuridik shaxsning yirik aksiyadori yoki ishtirokchisi deganda o’zaro bitim bilan bog’langan va ushbu yuridik shaxs ustav kapitali yoki ovoz beruvchi aksiyalarining 10 va undan ortiq foiziga to’g’ridan-to’g’ri yoki vositali tarzda egalik qiluvchi bir yoki bir necha shaxslar tushuniladi.To’g’ridan-to’g’ri egalik qilish deganda aksiyador (ishtirokchi) tomonidan ovoz beruvchi aksiyalarga bevosita egalik qilish tushuniladi.Vositali tarzda egalik qilish deganda yuridik shaxs ovoz beruvchi aksiyalariga shu’ba korxonalar va jamiyatlar orqali egalik qilish tushuniladi. Bank muassislari u ro’yxatga olingan kundan boshlab bir yil mobaynida bank aksiyadorlari tarkibidan chiqishga haqli emaslar. Bank muassislari benuqson ishbilarmonlik va shaxsiy obru-e’tiborga ega bo’lishlari lozim. Quyidagi shaxslar benukson ishbilarmonlik va shaxsiy obru-e’tibor mezonlariga nomuvofiq deb hisoblanadilar:  Bankrotlikka uchragan yuridik shaxsning sobiq rahbarlari, boshqaruvi va kuzatuv kengashi a’zolari yoki yirik ishtirokchisi va yuridik shaxsning bankrotligi ularning harakatlari oqibatida yuzaga kelganligi faktlari ma’lum bo’lsa;

 O’zining ishbilarmonlik va shaxsiy xatti-harakatida ishlarni noto’g’ri boshqarish va vijdonan yuritish mumkin emasligini namoyish qilgan shaxslar. Agarda muassis yuridik shaxs bo’lsa, yuqorida qayd etilgan talablar bunday muassisning rahbar xodimlari, boshqaruvi va kuzatuv kengashi a’zolari, ustav kapitalida 10 va undan ortiq foiz miqdorida ovoz beruvchi aksiyalar yoki ulushlar egalariga nisbatan qo’llaniladi. Bank muassislari moliyaviy jihatdan barqaror bo’lishlari lozim. Yuridik shaxsning moliyaviy beqarorligi quyidagi omillar bilan belgilanadi: balansning nolikvidligi; to’lovga qobiliyatsizlik yoki bankrotlik; bu yuridik shaxs rasmiy ravishda bankrot deb e’lon qilinishidan qat’iy nazar uning passivlari aktivlaridan oshibketishi; bunday shaxsning majburiyatlari bank barqarorligiga nisbatan muayyan tavakkalchilikni yuzaga keltirsa; yuridik shaxs taqdim etgan balans bu shaxs zarur hollarda ustav kapitalini oshira olmasligini ko’rsatsa; bunday shaxs tomonidan bankda mulk sotib olinishi ko’zda tutilishi natijasida bankka yoki uning omonatchilariga moliyaviy xavf solinishi mumkinligini kursatuvchi boshqa xollar ma’lum bo’lsa. Quyidagi shaxslar bank muassislari va aksiyadorlari bo’la olmaydilar: yuqorida qayd etilgan shaxslar; offshor hududlarda ro’yxatga olingan norezident yuridik shaxslar; davlathokimiyati organlari, mahalliy boshqaruv organlari, jamoat birlashmalari, jamoat fondlari, byudjetdan tashkari fondlar, byudjet muassasalari va tashkilotlari, agar boshqa holat qonunlarda ko’zda tutilmagan bo’lsa. Muassislar aksiyadorlik jamiyati shaklidagi bankni yaratish sari dastlabki qadam sifatida ta’sis shartnomasini imzolaydilar, so’ngra ta’sis yigilishini o’tqazishga tayyorgarlik ko’radilar. Mazkur harakatlar muassislar tomonidan “Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlar huquqlarini himoya qilish to’g’risida»,

“Qimmatli qog’ozlar va fond birjasi to’g’risida”gi qonunlar hamda aksiyadorlik jamiyatlari faoliyatini tartibga soluvchi boshqa qonunlarga rioya etilgan holda amalgaoshiriladi. Agar bank yagona muassis sifatida davlat tomonidan ta’sis etilsa, aksiyadorlik jamiyati bo’lgan bankning ta’sis hujjatlari uning ustavi va O’zbekiston Respublikasi Hukumati qarori hisoblanadi. Bankni tashkil etish to’g’risidagi ta’sis shartnomasida amaldagi qonunlarda ko’zda tutilgan ma’lumotlardan tashkari kuyidagilar bo’lishi kerak: muassislarning bankni tashkil etishga doir huquq va burchlari, bankni ta’sis etish buyicha birgalikda faoliyat olib borish tartibi; muassislar to’g’risidagi ma’lumotlar, jumladan ularning har birining to’liq firma nomi va manzili, shuningdek, ularning davlat ro’yxatidan utganligi to’g’risidagi ma’lumotlar (yuridik shaxslar uchun), ismi, fuqaroligi, turar joyi hamda shaxsni tasdiqlovchi hujjat ma’lumotlari (jismoniy shaxslar uchun); bank ustav kapitali miqdori; muassislar urtasida joylashtirilishi kerak bo’lgan aksiyalar toifasi va turlari, ularni to’lash miqdori va tartibi. Bank ustav kapitalining eng kam miqdori yuz milliard so’mni tashkil etishi lozim. Bankning ustav kapitali O’zbekiston Respublikasi milliy valyutasida shakllantiriladi hamda bank muassislari va aksiyadorlari kiritgan pul mablag’laridan yoki davlatning qimmatli qog’ozlaridan tashkil topadi, bundan quyidagi hollar mustasno: bank aksiyalarini bankning kreditorlari orasida joylashtirish va bankning kreditorlar oldidagi pul majburiyatlari bo’yicha har qanday huquqlarini (talablarini) hisobga olish yo’li bilan ularning haqini to’lash; qimmatli qog’ozlarni bank aksiyalariga ayirboshlash; bankning joylashtirilgan bir turdagi aksiyalarini ushbu bankning boshqa turdagi aksiyalariga almashtirish.

Bankning ustav kapitalini shakllantirish uchun kreditga, garovga olingan mablag’lardan, shuningdek majburiyat yuklatilgan boshqa mablag’lardan foydalanishga yo’l qo’yilmaydi. Bank ustav kapitalining eng kam miqdori bank muassislari tomonidan bankni davlat ro’yxatidan o’tkazish va litsenziya berish to’g’risidagi ariza taqdim etiladigan paytgacha kiritilishi kerak. Ustav kapitaliga kiritiladigan mablag’lar bankda ochilgan jamg’arma hisobvarag’iga o’tkaziladi. Tizimli moliyaviy inqiroz holatida bank aksiyalari davlat qimmatli qog’ozlari hisobidan O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan sotib olinishi mumkin. Bank o’z ustavi asosida faoliyat ko’rsatadi. Bank ustavida bir necha rekvizitlar ko’rsatilishi kerak (1-rasm). 1-rasm. Ustav kapitali rekvizitlari. 1 1 “Banklar va bank faoliyati to‘g‘risida”gi O’zRQ-580 05.11.2019bankning to‘liq va qisqartirilgan firma nomi, joylashgan yeri (pochta manzili) hamda elektron pochta manzili; ustav kapitalining miqdori; ustav kapitalini ko‘paytirish va kamaytirish tartibi; chiqarilayotgan aksiyalarning turlari va soni, aksiyalar turlarining nisbati; sof foydani taqsimlash, shuningdek zararlarning o‘rnini qoplash tartibi; zaxira fondini va boshqa fondlarni tashkil etish tartibi; bank aksiyadorlarining huquqlari va majburiyatlari, shu jumladan ushbu Qonun talablariga muvofiqlikni ta’minlash uchun bank tomonidan so‘rab olinadigan axborotni taqdim etish majburiyatlari; bankning boshqaruv organlari tuzilmasi, ularni tashkil etish tartibi, bank kuzatuv kengashi va boshqaruvi a’zolarining soni, vakolatlari va vazifalari haqidagi ma’lumotlar; aksiyadorlar (muassislar) o‘rtasida manfaatlar to‘qnashuvining oldini olish choralari; bank tomonidan aksiyalarni joylashtirish tartibi va shartlari; bankni qayta tashkil etish va tugatish tartibi.

Mamlakatimizda banklar faoliyatini yanada takomillashtiirsh, ular tomonidan ko’rsatiladigan xizmatlar sonini hamda sifatini oshirish maqsadida 23- mart 2018-yilda “Bank xizmatlari ommabopligini oshirish bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida” gi PQ-3260 qabul qilindi. Amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida bank tizimida xizmatlar ko’rsatishning bozor mexanizmlari joriy etilmoqda, ularning turlari kengaytirilmoqda, tadbirkorlar va aholi uchun moliyaviy ochiqlik oshib bormoqda. Aholi uchun valyuta ayirboshlash amaliyotlarini amalga oshirishni yengillashtiruvchi yangi bank xizmatlari joriy etildi, yakka tartibdagi tadbirkorlar tomonidan chet el valyutasini sotib olish uchun imkoniyatlar yaratildi. Shu bilan birga, bank xizmatlari iste’molchilarining huquqlari va qonuniy manfaatlariga, ayniqsa, hududlarda rioya etish hamda moliyaviy ochiqlikni kengaytirish, shuningdek, xizmat ko’rsatish madaniyati va bank tizimiga bo’lgan ishonchni yanada oshirishda bir qator muammo va kamchiliklar kuzatilmoqda. Xususan: birinchidan, kreditlarni ajratish bo’yicha qarorlar qabul qilishda vakolatlarning haddan tashqari markazlashganligi bosh banklar va ularning filiallari o’rtasidagi javobgarlikning aniq chegaralanishiga to’sqinlik qilmoqda; ikkinchidan, kredit buyurtmalarini ko’rib chiqishning murakkablashgan mexanizmlari kreditlarni tezkor olish imkoniyatini chegaralamoqda; uchinchidan, tijorat banklari tomonidan mikroqarzlar ajratilishi imkoniyatining mavjud emasligi mikroqarzlar olish darajasini oshirish imkonini bermayapti, mikrokredit tashkilotlar va lombardlarning xizmatlari bo’yicha yuqori foiz stavkalari aksariyat holatlarda iste’molchilarning moliyaviy holati yomonlashishiga olib kelmoqda; to’rtinchidan, chakana bank xizmatlari bozorining past darajada rivojlanganligi va mijozlar bilan hamkorlik munosabatlarini yo’lga qo’yishning zamonaviy yondashuvlari mavjud emasligi ortiqcha byurokratiya va sansalorlik uchun zamin yaratmoqda;

beshinchidan, bank kartalari asosida naqd pulsiz hisob-kitoblarni amalga oshirish bo’yicha davlat protsessing tashkilotining mavjud emasligi chakana to’lov tizimlarining xavfsizlik, uzluksizlik va ishonchlilik darajasiga ta’sir ko’rsatmoqda hamda aholining keng qatlamlari uchun ochiq bo’lgan innovatsion loyihalarni amalga oshirishda zamonaviy texnologik yechimlarni ilgari surishga to’sqinlik qilmoqda; oltinchidan, kreditlarni (mikroqarzlarni) ko’rib chiqish va ajratish uchun xizmat haqi hamda boshqa to’lovlarning undirilishi qarzning real qiymati oshishiga olib kelmoqda; yettinchidan, shartnomalarga xizmatlar tariflarini, ajratilgan kreditlar va jalb qilingan depozitlar bo’yicha foizlarni bir tomonlama o’zgartirish huquqini nazarda tutuvchi shartlarning kiritilishi, shuningdek, bir xizmatning qo’shimcha xizmatdan foydalanish sharti bilan ko’rsatilishi bank xizmatlari iste’molchilarining huquqlarini buzmoqda; sakkizinchidan, bank to’lov kartalaridan chet el valyutasini echish bo’yicha cheklovlarning mavjudligi va bankomatlar sonining yetarli emasligi valyuta ayirboshlash amaliyotlarini bajarishda talab darajasida xizmat ko’rsatish imkonini bermayapti. 2. Tijorat banklari faoliyatining rivojlantirishda strategik maqsadlari va moliyaviy ko’rsatkichlari tahlili (SQB misolida) O’zsanoatqurilishbank tarixi 1922 yildan boshlab Toshkentda Sanoatbankning O’rta Osiyo idorasi ochilishidan boshlangan bo’lib, mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishi bilan chambarchas bog’liq. Mustaqillik e’lon qilingach, mamlakatda sifat jihatdan yangi, ikki tabaqali bank tizimi shakllana boshladi. Ta’sis konferentsiyasida O’zsanoatqurilishbank aktsiyadorlik-tijorat bankiga aylantirildi. O’zbekiston Respublikasining etakchi sanoat korxonalari va pudratchi tashkilotlari uning ta’sischilari bo’ldilar. 2019 yil 5 noyabrda O’zbekiston Respublikasining «Banklar va bank faoliyati to’g’risida»gi Qonuni yangi tahrirda qabul qilindi, u bank faoliyatining huquqiy asoslarini belgilab berdi. Shu yili qabul qilingan Vazirlar Mahkamasining 230-sonli «Pul mablag’lari

emissiyasini qisqartirish bo’yicha chora-tadbirlar to’g’risida»gi qaroriga binoan bank muassasalari zimmasiga mulkchilikning barcha shakllaridagi xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda kassa operatsiyalari o’tkazishning belgilangan talablariga rioya etilishini nazorat qilish vazifasi yuklatildi. 2006 yil yanvar oyida O’zsanoatqurilishbankni unga «O’zprivatbank» O’zbek xalqaro banki birlashtirish shaklida qayta tashkil etish to’g’risidagi qaror qabul qilindi.2013 yil yakunlari bo’yicha aktsiyadorlar umumiy yig’ilishi qaroriga ko’ra bankning yuridik nomi o’zgartirildi. Bankning yangi nomlanishi quyidagicha: "O’zbekiston sanoat-qurilish banki" Aksiyadorlik Tijorat Banki bo’ldi. 2017 yilning noyabr oyida Bankning Jizzah shahrida yangi “Jizzax mintaqaviy filiali” ishga tushdi. 2018 yilda “O’zsanoatqurilishbank” tomonidan rebrending ishlari amalga oshirildi. Yangi brend bank logotipi o’zgarishi bilan birgalikda biznes jarayonlar, xizmatlar sifati va mahsulot turlarining ham takomillashuvini anglatadi.Xalqaro nufuzli reyting kompaniyalaridan biri - Fitch Ratings “O’zsanoatqurilishbank” kredit reytingini «B+»dan «BB-»ga oshirib, uning istiqbolini “Barqaror” deya baholadi. “O’zsanoatqurilishbank” ATB O’zb е kiston R е spublikasidagi eng boy tarixga ega moliya muassasalaridan biri sanaladi. Uning tarixi Toshk е ntda Sanoatbankning O’rta Osiyo idorasi ochilgan vaqtdan, ya'ni 1922 yildan boshlanadi. Bankning asosiy yirik aktsion е rlari: O’zb е kiston R е spublikasi Moliya Vazirligi, O’zb е kiston R е spublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi hamda iqtisodiyotning bazaviy tarmoqlari korxonalari. “O’zsanoatqurilishbank” ATB boshqa aktsion е rlari sirasiga quyidagilar kiradi: “O’ztransgaz” AK, Buxoro n е ftni qayta ishlash zavodi, Farg’ona n е ftni qayta ishlash zavodi, “Toshk е nt issiqlik el е ktr stantsiyasi” UK, “Absolute Investments Trust” MChJ, “Talimarjon IES” UK, “O’zb е ken е rgo” DAK, “Asset

Invest Trust” MChJ, “O’zb е kiston T е mir Yo’llari” DATK, “Sho’rtan gaz kimyo majmuasi” UShK. Bankning bir necha aksionerlari mavjud bo’lib, ular ichida eng yuqori ulushga ega bo’lgan tashkilot O’zb е kiston R е spublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasihisoblanadihamdabanknibirqanchaaksionerlarimavjud (2-rasm). 2-rasm. SQBning asosiy aksionerlari. 2 SQB hozirgi kunda juda ham ko’plab yuridik shaxslar bilan aloqasi mavjud bo’lib, bank o’z daromad manbaini diversifikatsiyalash jarayonida turli xildagi yuridik shaxslarning qimmatli qog’ozlariga egalik qiladi. 1-jadvalda "O’zsanoatqurilishbank" ATB besh va undan ortiq foiz aksiyalarga (ulushlarga, paylarga) egalik qilayotgan yuridik shaxslar ro’yxati keltirilgan. 1-jadval. SQBning 5 va undan ortiq aksiyasi mavjud yuridik shaxslar. 3 № To’liq nomi Yuridik manzili Telefon, elektron pochta Ish tartibi Rahbari yati 2 Uzpsb.uz ma’lumotlari asosida talaba tomonidan tayyorlandi 3 Uzpsb.uz ma’lumotlari asosida talaba tomonidan tayyorlandi 82.0912.05 5.86 O'zbekiston Respublikasi Tiklanish va taraqqiyot jamg'armasi Yuridik shaxslar Jismoniy shaxslar

1 "O’zbekiston Respublika valyuta birjasi" AJ Toshkent sh., Sh. Rashidov shox ko’chasi, 4 (71) 237 61 36 info@uzrvb.uz Dushanba — juma: Usmano v R.R.9:00 dan 18:00 gacha 2 «Toshkent» Respublika fond birjasi AJ Toshkent sh., Mustaqillik shox ko’chasi, 107 (71) 267 18 71 Dushanba — juma: Usmano v B.Sh. info@uzse.uz 9:00 dan 18:00 gacha 3 "Qurilishmashlizing" RILK AJ Toshkent sh., Mustaqillik shox ko’chasi, 105 (71) 268 10 10 Dushanba — juma: Abdurah imov F.A.info@qml.uz 9:00 dan 18:00 gacha 4 "Qurilishlizing" LK MChJ Toshkent sh., Oltin vodiy ko’chasi, 29a (97) 430 43 05 Dushanba — juma: Hamido v A.kurilish2003@mai l.ru 9:00 dan 18:00 gacha 5 “Bozor, pul va kredit” jurnali MChJ Toshkent sh., Tolimarjon ko’chasi, 1/1 (71) 291 60 20 Dushanba — juma: Bezgin G.N. info@bpk.uz 9:00 dan 18:00 gacha Bankyildanyilgamamlakatimizdahamjahondahamo ’ zreytinginiyaxshilabbor moqda . Ushbu bank tomonidan har yillik biznes rejasining parametrlari va o ’ tgan yillarning ijrosi haqida to ’ liq ma ’ lumot berib borilmoqda . Undan tashqari bankning yillik hisobotlari ham to ’ liq yuklanib boriladi va hozir uning tahlilini ko ’ rib chiqqadigan bo ’ lsak bankning 2017-2019- yilgi hisobotlaridan foydalanamiz (2- jadval ). 2-jadval. Ipak yo’li bankning moliyaviy ko’rsatkichlari (mln.so’m). 4 Ko’rsatkichlar 2017 2018 2019 Aktivlar 23,782 31,026 35,420 Majburiyatlar 22,125 27,822 31,721 Xususiy kapital 1,657 3,203 3,698 Sof foizli daromad 198,163 265,757 304,721 4 Uzpsb.uz sayti ma'lumotlari asosida talaba tomonidan tayyorlandi

Soliq to’lagunga qadar foyda 89,678 140,284 241,043 Foyda 79,913 108,494 202,320 2018 yilda umumiy kapital 27%ga oshirilib, 2,8 trln.so’mga yetkazildi. Ustav kapitali aktsiyalarni sotish hisobiga 1,3 barobarga ortib, 1,9 trlnd.so’m miqdorida shakllantirildi. 2018 yil yakuni bo’yicha sof aktivlar 6,6 trln.so’mga ortib 30,6 trln.so’mga yetkazildi, daromad keltiruvchi aktivlar ulushi 90%ni tashkil qildi. Kredit qo’yilmalari 2018 yilda 35%ga o’sib, 27,3 trln.so’mdan iborat bo’ldi va jami aktivlardagi ulushi 86%ni tashkil qildi. Tadbirkorlik sub'yektlarini moliyalashtirishga 3,5 trln.so’m kredit ajratildi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 7 iyundagi “Har bir oila - tadbirkor” dasturini amalga oshirish to’g’risida”gi PQ-3777-sonli qaroriga ko’ra oilalarni tadbirkorlikka jalb qilish va shu orqali ularning turmush tarzi farovonligini oshirish, oila a’zolarini bandligini ta’minlash maqsadida 1380 ta oilaga 25 mlrd.so’m imtiyozli mikrokreditlar ajratildi. Investitsiya loyihalarini moliyalashtirish uchun 2018 yilda 3,5 trln.so’m kredit ajratildi. 2018 yilda ajratilgan investitsiya kreditlari 1,9 barobarga, kichik biznesga kreditlari 2,4 barobarga ortdi. Natijada investitsiya kreditlari salmog’i 21,6 trln.so’mga yetdi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 12 sentyabrdagi “Respublika bank tizimini yanada rivojlantirish va barqarorligini oshirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PQ-3270-sonli hamda 2018 yil 23 martdagi “Bank xizmatlari ommabopligini oshirish bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida”gi PQ-3620-sonli qarorlariga asosan bankda yangi xizmatlarni joriy qilish, xizmatlar sifatini oshirish, mijozlarga qulaylik yaratish ishlariga e’tibor qaratildi. Respublikada birinchi bo’lib mijozlarga 24/7 rejimida filiallararo to’lovlarni o’tkazish imkoniyati yaratildi, ish kuni davomida tushliksiz xizmat ko’rsatish joriy qilindi, Yaponiyaning JCB xalqaro to’lov tizimi kartalarini to’lovga qabul qilish bo’yicha bitim imzolandi. Bank terminallarida «UnionPay International» xalqaro to’lov tizimi kartalaridan to’lovlar qabul qilinishi yo’lga qo’yildi. O’zsanoatqurilishbank «UnionPay International» va “MasterCard” xalqaro to’lov

tizimlarini a’zosi maqomiga ega bo’ldi. O’zbekistonda birinchi marta bankning milliy valyutadagi VISA kartalaridan dunyoning istalgan mamlakatida foydalanish imkoniyati yaratildi. Aholi plastik kartadagi pullarini naqd shaklda olishlari uchun 45 ta bankomat o’rnatildi. Aholiga va xo’jalik yurituvchi sub'yektlarga xizmat ko’rsatish bilan shug’ullanuvchi 7 ta “Bank xizmatlari markazlari” tashkil etildi. O’zsanoatqurilishbank ISO 9001:2015 sifat menejmenti tizimi audit tekshiruvidan muvaffaqiyatli o’tib, xalqaro standartlar bo’yicha “TUV” muvofiqlik sertifikatini qo’lga kiritdi. Bankning 2018 yil uchun daromad va foyda rejalari mos ravishda 139%ga va 206%ga ortig’i bilan bajarildi. 2086,3 mlrd.so’mlik daromad olindi hamda 236,9 mlrd.so’m sof foyda ko’rildi. O’zsanoatqurilishbank har yili o’zining rivojlanish istiqbollarini joylab boradi va quyida O’zsanoatqurilishbankning 2019 yilning asosiy rivojlanish istiqbollarini ko’rib chiqamiz. Hisobot yilida 2019-2021 yillar uchun belgilangan rivojlanish strategiyasiga muvofiq faoliyat yuritildi. Rivojlanish strategiyasi bank tizimini yanada isloh qilish, barqaror rivojlanishini ta’minlash, bank kapitallashuvini oshirish, uzoq muddatli resurs bazasini shakllantirish borasidagi hukumat qarorlarini izchil amalga oshirilishini nazarda tutadi hamda biznes rivojining ustuvor yo’nalishlarini belgilab beradi. 2018 yil davomida strategiya asosida ish yuritishga alohida e’tibor qaratilib, har bir biznes yo’nalishida strategik tashabbuslar va ularni amalga oshirishga mas’ul bo’linmalar belgilandi. Rivojlanishning yangi bosqichida strategiyani amalga oshirish jarayonini kuchaytirish va monitoring qilish bo’yicha faoliyat olib boriladi, xususan: Strategik tashabbuslar ro’yxati shakllantiriladi va mas’ul bo’linmalar aniqlanadi. Zarur hollarda, muayyan krossfunktsional tashabbuslar bo’yicha maxsus ishchi guruhlar tashkil qilinadi. Har bir tashabbus bo’yicha batafsil harakatlar rejasi ishlab chiqiladi, ularni amalga oshirish jarayonida maqsadli ko’rsatkichlar belgilanadi. Mazkur rejalar

Bank bo’linmalarining yillik biznes rejalarini tuzishda asos bo’lib xizmat qiladi. O’zsanoatqurilishbankda ustuvor loyihalar va strategik tashabbuslarni amalga oshirish monitoringini olib borish hamda nazorat qilishga mas’ul markaz - Loyiha ofisi tashkil etish masalasi o’rganiladi. Strategik tashabbuslar amalga oshirilishini boshqarish Bankni boshqarish jarayonlari bilan uyg’unlikda olib boriladi. Bunda, har chorakda rahbariyatga qisqa hisobot taqdim etib boriladi. Ko’zlangan maqsadlarga erishish natijasida butunlay yangi qamrovga ega samarali biznes yaratiladi. Biznesni diversifikatsiyalash jarayoni davom ettiriladi, bu esa o’z navbatida Bank foydasi tarkibida salmoqli ulushga ega kuchli yo’nalishlarning paydo bo’lishiga olib keladi. 2019 yilda yangi istiqbolli loyihalarni amalga oshirish, xizmat sifatini yanada oshirish, mijozlar uchun qulay xizmat turlarini kengaytirish, ishlab chiqarishni modernizatsiya va diversifikatsiya qilish jarayonlariga hamda tadbirkorlik faoliyatiga ko’maklashish rejalashtirilgan. Daromadlar tarkibi sifatini yaxshilash orqali ularning salmoqli o’sishi ta’minlanadi. Bunda, mijozlar bazasi kengayib, yuqori daromad keltiruvchi yo’nalishlar hamda vositachilik daromadlari ulushi o’sadi. Biznesni boshqarish tizimi va infratuzilmasi yaxshilanadi. Shu tariqa, biznes shaffofligi ortadi, ayrim yo’nalishlar kontsentratsiyasi kamayadi, o’z navbatida moliyaviy natija barqarorligi va uni oldindan aniqlay olish imkoniyati ortadi. 3. Tijorat banklari faoliyatini rivojlantirishning asosiy yo’nalishlari Tijorat banklari tomonidan amalga oshiriladigan va yaratiladigan imkoniyatlar tijorat banklari faoliyatini rivojlanishiga asosiy turtki bo’ladi. Tijorat banklari faoliyatini yanada takomillashtirishda 3-rasmdagi yo’nalishlardan foydalanish samara keltiadi.

3-rasm. Tijorat banklari faoliyatini rivojlantirishning asosiy yo’nalishlari. 5 Bank kreditlari bo'yicha foiz stavkalarini pasaytirish davlat va tijorat banklarining asosiy vazifalaridan biri bo'lib qolmoqda. Buning uchun kompleks choralar ko'rilishi talab etiladi, shu jumladan: МАНБА - makroiqtisodiy barqarorlikni ta'minlash va kredit va boshqa xavflarni kamaytirish; - bank sektorida raqobatni kuchaytirishi, banklarning kapitallashuvini yanada oshirish va ichki resurslarni jalb qilish; - naqd pulsiz to'lovlarni rivojlantirish bo'yicha davlat dasturini, shuningdek boshqa soliqlarni rivojlantirishni jadallashtirish uchun daromad solig'i, savdo solig'i, QQS uchun soliq imtiyozlarini berish kabi iqtisodiy tusdagi foizlarni pasaytirishni rag'batlantirish uchun qulay sharoitlar yaratish; - davlatning uzoq muddatli moliyaviy resurslar bilan ta'minlashda ishtiroki (yiliga taxminan 7,0 mlrd. so'm miqdorida moliyalashtirish hajmi) va / yoki foiz stavkalarini davlat tomonidan subsidiyalash; - monopoliyaga qarshi tartibga solish, iste'molchilarning huquqlarini himoya qilish va moliyaviy xizmatlar iste'molchilarining moliyaviy savodxonligi bo'yicha samarali me'yoriy-huquqiy bazani yaratish. 5 Olingan ma’lumotlar asosida talaba tomonidan tayyorlandiBank foiz stavkalarini kamaytiish Kafolat fondlarini tashkil etish Xalqaro tashkilotlar bilan amalga oshiriluvchi hamkorliklarni ko'paytirish O'z filiallari va sho'balarini tashkil etish va boshqalar

Banklarning yuqori likvidliligi va kreditlarga ehtiyoj katta bo'lishiga qaramay, mamlakat bank sektori yuqori xatarlar tufayli real sektorni kreditlashni ko'paytirmaydi. Bu iqtisodiyotning o'sishiga, moliya-kredit institutlarining rivojlanishiga, bandlik va daromadlarning o'sishiga to'sqinlik qilmoqda. Yangi moliya institutlarini, shu jumladan kafolatli fondlar shaklida rivojlantirish zarur. Uning asosiy vazifasi kreditlarni to'lashni qisman kafolatlash orqali kichik va o'rta biznesning kredit resurslaridan foydalanish imkoniyatlarini oshirishdir, bu esa moliyaviy institutlarning kredit xavflarini kamaytiradi. Kafolat fondi kafolati mexanizmi moliya muassasasi mijozining qarz majburiyatlari doirasida uning tegishli miqdorini moliya muassasasining depozit hisobvarag'iga kiritgan holda to'lashni ta'minlaydi. Ushbu kafolat majburiyatlarning bajarilishining yuqori likvid kafolati hisoblanadi. Kafolat fondlari kafolat mexanizmlarini yaratish orqali kichik korxonalarga zarur moliyaviy mablag'larni olishga imkon beradi va tadbirkorlikni rivojlantirishga sezilarli ta'sir ko'rsatadi. Bunday moliyaviy yordam tufayli kichik va o'rta biznes korxonalari bank va boshqa kredit resurslaridan faol foydalanish imkoniyatiga ega bo'lmoqdalar. Bundan tashqari, kafillik jamg'armalari tadbirkorlarning ushbu mablag'lardagi kafolat kapitali miqdoridan ko'proq miqdorda kredit olishiga yordam beradi. Kafolat fondlarining yana bir ijobiy natijasi - bu mahalliy darajada ishsizlikning qisqarishi: biznesni qo'llab-quvvatlash uchun ajratilgan kredit resurslari mehnat bozoriga sezilarli ta'sir ko'rsatib, yangi ish o'rinlari yaratilishiga hissa qo'shmoqda. Xalqaro tashkilotlarbilan aloqani yo’lga qo’yishda bir necha yo’nalsihlarni amalga oshirishni ko’rishimiz mumkin: Yevroobligatsiyalar, yevrobondlarni chiqarishni joriy etish (SQB misolida); Xorijiy kredit liniyalarini ochish orqali va boshqalar. "O'zsanoatqurilishbank" ATB London fond birjasida 2019-yilda xalqaro obligatsiyalar chiqardiva shu bilan xalqaro kapital bozorining ishtirokchisiga

aylandi. 300 million dollar miqdoridagi evro-obligatsiyalar sarmoyadorlar tomonidan yuqori baholandi. Jahon kapital bozorlari mamlakatda barqaror iqtisodiy o'sishni ta'minlashda va bu erga yirik xususiy, shu jumladan chet el investitsiyalarini jalb qilishda muhim rol o'ynaydi. 2019-yilning fevral oyida mamlakatimiz tarixida birinchi marta O'zbekiston Respublikasining suveren obligatsiyalarining muvaffaqiyatli joylashtirilishi tijorat banklarimiz va korxonalarimiz uchun yangi imkoniyatlarni ochdi. "O'zsanoatqurilishbank" OATB JP Morgan, Citigroup, Commerzbank, Raiffeisen Bank kabi xalqaro investitsiya banklarining (moliyaviy maslahatchilar) tavsiyalari asosida korporativ obligatsiyalarni chiqardi. 18-22 noyabr kunlari Tsyurix, Frankfurt va Londonda 60 dan ortiq sarmoyadorlar bilan uchrashuv va muzokaralar bo'lib o'tdi. Ushbu munozaralar chog'ida mamlakatdagi joriy bank islohotlari, shu jumladan, hukumatning yirik tijorat banklarini kapitallashtirish strategiyasi, ularni xususiylashtirish istiqbollari, kredit siyosati, aktivlar, shu jumladan muammoli banklarda kutilayotgan o'zgarishlar, shuningdek sohaning rivojlanish dinamikasi muhokama qilindi. Ta'kidlash joizki, yirik sarmoyadorlar korporativ boshqaruvni takomillashtirish uchun Xalqaro moliya korporatsiyasi ishtirokida banklarni o'zgartirish jarayonini (shu jumladan xususiylashtirishga tayyorgarlik) hisobga olishdi. Uning biznes modeli yanada tijoratlashtirish va bosqichma-bosqich xususiylashtirishga qaratilganligi sababli, ular batareyani davlat banki emas, balki tijorat sifatida ko'rib chiqmoqdalar. 2019-yilning 25-noyabr kuni moliyaviy maslahatchilarning tavsiyalari va investorlarning tavsiyalariga binoan bankning 5 yillik xalqaro obligatsiyalar bo'yicha boshlang'ich daromadliligi 6,50% miqdorida belgilandi va uning joylashtirilishi London vaqti bilan soat 08:23da e'lon qilindi. Ertalab soat 10:00gacha buyurtmalar hajmi 300 million dollarga (masalan, to'liq hajmda), soat 12:10 ga kelib esa 800 million dollarga etdi (masalani 2,5 marta qoplagan).

Soat 12:25 da obligatsiyalarning daromadliligi 0,125% ga pasaytirildi va yangi kurs 6.375% darajasida e'lon qilindi. Investorlar ushbu strategiyadan mamnun bo'lishdi va soat 13:05 ga ko'ra buyurtmalar hajmi 1 milliard dollarga, 14:00 ga qadar esa 1,2 milliard dollargacha etdi (masalan, 4 marotaba yoritilgan holda). Bunday yuqori talab tufayli bitimning etarli rentabelligi ta'minlandi, u London vaqti bilan soat 17:00 da 5,75% kupon bilan yopildi. Obligatsiyalarning muvaffaqiyatli joylashtirilishi xalqaro investorlarning respublikamizda, xususan bank tizimidagi islohotlarga ijobiy munosabatidan dalolat beradi. Bundan tashqari, O'zsanoatqurilishbank tomonidan chiqarilgan tarixda birinchi korporativ evro-obligatsiyalar boshqa tijorat banklari va korxonalari uchun qo'llanma bo'lib xizmat qiladi.

O'xshashlar

G'aznachilik faoliyatining tashkiliy-huquqiy asoslari

Tijorat banklarining likvidligini boshqarish va baholash asoslari

Soliq nazoratining tashkiliy va huquqiy asoslari

Tijorat banklarining likvidlik ko’rsatkichlari

Tijorat banklarining valuta operatsiyalari