Tijorat banklari resurslarini boshqarishda deposit siyosati va uni takomillashtirish - Iqtisodiyot - Referatlar

Tijorat banklari resurslarini boshqarishda deposit siyosati va uni takomillashtirish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

91 KB

Ko'chirib olish

Tijorat banklari resurslarini boshqarishda deposit siyosati va uni takomillashtirish Reja: 1. Bankning depozit siyosati, uning elementlari va mezonlari. 2. Aholiga bank xizmatlari ko’rsatish.

Bankning depozit siyosati, uning elementlari va mezonlari “Depozit siyosati” so‘zining iqtisodiy mohiyatidan ko‘rinib turibdiki, saqlashga topshirilgan” qiymat, buyum yoki boshqa predmetni “boshqarish” zarurligini angalatadi. “Siyosat” tushunchasi – filosofiya ensiklopedik lug‘atida “Siyosat – ham amaliy munosabatlar ham mafkura sifatida iqtisodiy jarayon harakati bilan umumlashtirilgan va jamiyatning iqtisodiy bazisiga qurilma bo‘lib hisoblanadi. Iqtisodiy qiziqishlar oxir oqibatda siyosiy harakatning sababi sifatida maydonga chiqadi”. Vebstrning lug‘atida “siyosat” tushunchasi “ketma-ket bog‘langan harakatlarning bajarilish usuli, bu erda tamoyillar uni amalga oshirishda tegishli usullar siyosatini aniqlashning asosi sifatida tushuniladi”. “Siyosat”ni kelib chiqishini aniqlaydigan jamiyat munosabatlari sohasi siyosat ta’sirining ob’ekti bo‘lib hisoblanadi. Shu bilan birga, “siyosat”ni ham biron bir sohadagi faoliyat ham mafkura sifatida tuShunish mumkin. Shunday qilib, “siyosat” ixtiyoriy sohada ma’lum bir uslublar to‘plami aniq vazifalarni echishga qaratilgan tadbirlar majmui deb tuShunilsa, unda bankning resurs bazasini shakllantirish bo‘yicha o‘tkazilayotgan operatsiyalar tavsifi bu siyosatni “depozit siyosati” deb atashga imkon beradi. Demak, bizning fikrimizcha, “depozit siyosati” so‘zini alohida olib qaraydigan bo‘lsak, ushbu so‘z tijorat banklarining muddatli moliyaviy resurslarni boshqarish ma’nosini anglatmaydi. “Depozit siyosati” so‘zini, albatta “tijorat banklari depozit siyosati” tarzida qo‘llansagina, u tijorat banklarida jalb qilingan mablag‘lar doirasida tegishli chora-tadbirlar ishlab chiqish va boshqarish ma’nosini anglatadi. Depozitlar banklar tomonidan amalga oshiriladigan depozit siyosatining asosiy o‘zagini tashkil etadi. Xorijiy va mahalliy iqtisodiy adabiyotlardan ma’lum bo‘lishicha iqtisodchi olimlar bank depozitining iqtisodiy mohiyatiga turlicha yondashadilar.

Rossiyaning iqtisodiyot bilan bog‘liq adabiyotlarida depozitlarga bank mijozlarining barcha pul mablag‘lari, ya’ni yuridik yoki jismoniy shaxslar nomiga ochilgan xisobvarag‘idagi, joriy yoki boshqa hisobraqamlardagi pullar kiritiladi. Demak iqtisodchi olimlar depozitlarning iqtisodiy mazmuniga yondoShuvlari turlichadir. Xususan, L. S. Padalkina “depozit-bu kredit muassasalardagi barcha muddatsiz quyilmalardir 1 ” deya ta’kidlaydi. L.S.Padalkinaning depozitni kredit mussasalaridagi muddatsiz quyilmalar degan fikriga qo‘shila olmaymiz, chunki muallif depozitni muddatsiz quyilmalar tarzida ta’riflashi natijasida uning muddatli mablag‘lar sifatida namoyon bo‘lishini inkor etmoqda. Shu bilan birga, qiymat yoki natura ko‘rinishida shakllanishi ham e’tibordan chetda qolgan. Amerikalik iqtisodchi olim E. M. Rode “depozit – bank mijozlarining jamg‘armadan tashqari barcha muddatli va muddatsiz quyilmalaridir” degan iqtisodiy talqinni ilgari suradi 7 . E.M.Rodening depozitga bergan iqtisodiy ta’rifi L.S.Padalkinaning ta’rifiga nisbatan aniqroq bo‘lishi bilan birga, muallif bank depozitining aynan qiymat ko‘rinishida namoyon bo‘lshini e’tiborga olmagan. Rossiyalik iqtisodchi M. N. Berezina “depozit – bu mijozga uning barcha turdagi pul mablag‘larini saqlash uchun ochiladigan hisobvaraqdir” degan yanayam soddaroq, agar ta’bir joiz bo‘lsa depozitning iqtisodiy ma’nosiga judayam yaqin bo‘lmagan fikrni ilgari suradi. Yuqorida keltirilgan ta’riflar va manbalardan ko‘rinib turibdiki, bank amaliyotida qo‘llanilayotgan depozitlar va umuman, depozitlar haqida iqtisodiy adabiyotlarda yagona yondoShuv mavjud emas. Xalqaro bank amaliyotida depozitlar deyilganda moliya – kredit yoki bank muassasalariga saqlash uchun berilgan qimmatli qog‘ozlar yoki pul mablag‘lari tuShuniladi 2 . Tadqiqotlar va amalga oshirilgan o‘rganishlar natijasida tijorat banklari depozit siyosati ularning passiv operatsiyalari siyosatining asosiy tarkibini tashkil etishi 1 Padalkina L.S. Sovremennaya denejno-kreditnaya sistema kapitalizma. –M.: VZFEI, 1982. –S.152. 7 Rode E.M.Banki, birji, valyuti sovremennogo kapitalizma. M.: «Delo LTD», 1995. -S. 148. 2 Mitsek S.A. Ekonomika finansovix institutov. –Ekatrenburg: Delo,1996. -S.42.

ma’lum bo‘lmoqda. Shu bois, banklarning depozit siyosati mohiyatini yoritishda ularning shakllanish xususiyatini tashkil etadigan passiv operatsiyalarni e’tiborga olish maqsadga muvofiq. Xalqaro bank amaliyotida passiv operatsiyalar banklar foydasidan fondlarni shakllantirish va ularni ko‘paytirishga ajratmalar, depozit operatsiyalari, yuridik shaxslardan olingan kredit resurslar, muomalaga qimmatli qog‘ozlar, pul biletlar va tangalarni chiqarish tarzida to‘rtta guruhga ajratiladi. Aholiga bank xizmatlari ko‘rsatish Tijorat banklari asosiy faoliyat turlaridan biri bu aholiga xizmat ko‘rsatish bo‘lib,u jaxon amaliyotida retail business (chakana xizmatlar biznesi) deb ataladi , Shu bilan birga Yuqori daromad olib keladi.Aytib o‘tilganidek,jismoniy shaxslarga banklarda chakana xizmatlar bo‘limida xizmat ko‘rsatiladi,unda jismoniy shaxslardan milliy va xorijiy valyutada omonatlar qabul qilish, Pul o‘tkazmalarini qabul qilish va to‘lash,plastik kartochkalar bo‘yicha xizmat ko‘rsatish,valyuta ayirboshlash,iste’mol va ipoteka kreditlari xizmatlari ko‘rsatiladi. Milliy iqtisodiyotning doimiy rivojlanish darajasini ta’minlash va iqtisodiyotga yo‘naltirish mumkin bo‘lgan investitsiyalar ko‘lamini oshirishning eng samarali yo‘llaridan biri aholi qo‘lidagi vaqtinchalik bo‘sh mablag‘larni investitsiyaga jalb qilishdan iboratdir.Zero,prezidentimiz I.Karimov “Jaxon moliyaviy – iqtisodiy inqirozi :kelib chiqish sabablari va oqibatlari” asarlarida mazkur inqirozning milliy iqtisodiyotga ta’siri darajalaridan biri mamlakatning tashqi dunyoga moliyaviy jihatdan tobeligidir,deb ko‘rsatib o‘tgan. Bundan tashqari Shu yo‘l bilan bo‘sh pul mablag‘larini bank orqali yig‘ish va iqtisodiyotning real sektoriga yo‘naltirish,natijada pul aylanish tezligini o‘stirish evaziga milliy valyuta qadrsizlanishining oldini olish va inflyasiyaning jilovlanishiga erishish mumkin. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “ 2011-2015 yillarda respublika moliya-bank tizimini yanada isloh qilish va barqarorligini oshirish hamda Yuqori xalqaro reyting ko‘rsatkichlariga erishishning ustuvor yo‘nalishlari to‘g‘risida”gi

2010 yil 26 noyabrdagi PQ-1438 sonli Qarori bilan tasdiqlvngvn “ 2011-2015 yillarda respublika moliya-bank tizimini yanada isloh qilish va barqarorligini oshirish hamda Yuqori xalqaro reyting ko‘rsatkichlariga erishishning ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar ” da 2011-2015 yillarda aholi va xo‘jalik sub’ektlarining tijorat banklaridagi depozitlari hajmini 2.5 marta oshirish va bu borada tijorat banklari va Markaziy bank tomonidan chora-tadbirlar majmuasini ishlab chiqish,tasdiqlash va amalga oshirish vazifasi belgilangan. 2010 yilda aholining real daromadlari 23.5 % ga, byudjet sohasi muassasalari xodimlarining ish haqi,pensiyalar va ijtimoiy nafaqalar ,stipendiyalar miqdori 32 % ga,aholining umumiy pul daromadlari esa , jon boshiga 1.3 barobar oshdi.Banklar tomonidan jalb qilingan jami depozitlar hajmi 2011 yil 1 yanvar holatiga 2010 yilga nisbatan 52% ga oshib ,13.2 trln so‘mga etdi. Banklardagi omonatlar hajmining oshishida aholi real daromadlarining o‘sishi hamda bank tizimining barqarorligi asosiy omil bo‘lgani holda,banklardagi omonatlarning to‘liq qaytarilishi davlat tomonidan kafolatlanganligi va ulardan olinadigan foiz daromadlari soliqdan ozod etilganligi hamda 410 xildan ortiq omonat turlari taklif qilinayotganligi bank depozitlarini qulay,havf-xatarsiz va barqaror daromadli moliyaviy instrumentga aylantirdi. 2012 yilning 1 yanvar holatiga tijorat banklaridagi jismoniy shaxslar – rezidentlarning so‘m va valyuta hisobvaraqlaridagi omonatlari hajmi 3276,6 mlrd.so‘mni tashkil qildi va 2011 yil boshiga nisbatan 30,1 foizga (758,9 mlrd.so‘m) ko‘paydi. 2017 yilning 1-aprel holatiga tijorat banklaridagi jismoniy shaxslarning omonatlari hajmi mlrd.so‘m umumiy xajmga nisbatan foiz xisobida jami Shu jumladan chet el jami Shu jumladan chet el

valyutasida valyutasid a Jami 3276,6 567,3 100 100 Shundan: Xalq banki 776,9 23,9 23,7 4,2 Agrobank 494,8 2,0 15,1 0,4 TIF Milliy banki 396,2 114,8 12,1 20,2 Asaka bank 264,3 91,5 8,1 16,1 O‘zsanoatqurilishban k 215,7 16,8 6,6 3,0 Qishlok qurilish bank 214,7 0,8 6,6 0,1 Ipoteka-bank 193,6 4,1 5,9 0,7 Kapitalbank 144,0 125,5 4,4 22,1 Hamkorbank 128,3 81,9 3,9 14,4 Ipak yo‘li bank 110,5 37,4 3,4 6,6 Aloqabank 72,7 2,4 2,2 0,4 Mikrokreditbank 59,7 6,5 1,8 1,1 Turonbank 57,7 22,6 1,8 4,0 Trastbank 24,3 2,3 0,7 0,4 Savdogarbank 22,9 1,0 0,7 0,2 Kredit-standart bank 19,1 1,7 0,6 0,3 Orient finance 13,3 11,7 0,4 2,1 O‘zKDB bank 12,9 11,4 0,4 2,0 Invest finans bank 10,4 2,4 0,3 0,4 Turkiston bank 7,5 0,0 0,2 - RBS O`zbekiston MB 6,0 3,4 0,2 0,6 Ravnaq bank 5,7 0,0 0,2 - Universal bank 5,7 0,4 0,2 0,1 Boshqalar 19,7 2,8 0,6 0,5

Адабиётлар : 1. Финансы Подредакцией В.М. Родиновой. М.: Финансы и статистика, 1995. 2. Д. Шим и Д. Сигел. Финансовый менеджмент. М.,1996. 3. Д. Шим и Д. Сигел. Методы управления стоимостью и анализа затрат. М., 1995. 4. Ўзбекистон Республикаси Президентининг "Кичик ва ўрта тадбиркорликни ривожлантиришни рағбатлантиришга оид қўшимча чора - тадбирлар тўғрисида"ги Фармони, (1997. 31 январь). Солиқ ва божхона хабарлари, 1997 й. 6 - 12 январ. 7 - сон.

O'xshashlar

Tijorat banklari resurslarini strategik boshqarish

Tijorat banklari resurslarini boshqarish fanining predmeti metodi va vazifalari

Tijorat banklari majburiyatlari tahlili

Tijorat banklari daromadlari va xarajatlari tahlili

Tijorat banklari resurslarining samaradorlik ko’rsatkichlari