Тадбиркорлик фаолиятида қарор қабул қилиш таваккалчилиги - Iqtisodiyot - Referatlar

Тадбиркорлик фаолиятида қарор қабул қилиш таваккалчилиги

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

112.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Режа: 1. Қарор қабул қилиш хакида тушунча. 2. Қарор турлари. 3. Қарор қабул қилишда таваккалчилик.

www.arxiv.uz Қарор қабул қилиш хақида тушунча. Корхоналарда бошқаришни ташкил этиш жараёнида рахбар ўзининг вақтини кўп қисмини бошқариш қарорларини қабул қилишга сарфлайди. Бошқарув фаолиятида асосий меҳнат воситаси ахборот бўлса, корхона рахбарини қилган ишининг натижаси бу бошқариш қарорларидир. Албатта корхона рахбари қарорларини таваккал қилиб қабул қилади. Қарор деганда бу бошқарув фаолиятини охирги натижасини тушиниш керак. Қарорни ишлаб чиқиш ва қабул клишни шундай тушиниш зарурки, унда рахбар меҳнатининг мазмуни ва унинг жамоа аъзолариниг мақсад сари йўналтирилган харакат жараёни тушунилади. Корхона рахбарлари қарорларини таваккалчилик шароитида икки хил вазиятда қабул килади: 1. Юкори ташкилотлардан келган қарорлар асосида ёки ўрнатилган бошқарув хужжатлари асосида қарорлар қабул килиниб харакат режаси тузилади. Бошқа холатларада эса бир неча вариантларда таваккал қилиб битта маъқул вариантни танлаш, яъни таваккалчилик асосида қарор қилиб ечилган муаммо мавжуд бўлганда қабул килинади. Таваккалчилик асосида бошқарув қарорларини қабул қилиш ташкилотни ички ўзгарувчилари ва ташкилот билан ташқи мухит орасидаги ўзаро муносабатларни мувофиқлаштиришда мухим боғловчи жараёндир. Қарор бу – умумий мақсадлар йўналишида имкониятлардан бирини таваккал асосида танлашдир. Таваккалчилик асосида бошқарув қарори икки холатда ишлатилади:

www.arxiv.uz 1. Кимнингдир ёки ниманингдир томонидан ўрнатилган бошқарув хужжати, қабул килинган харакат режаси, қарор қилиш ва бошқалар; 2. Бу бир неча вариантлардан битта маъкул вариантни танлаш; Хозирги вақтда хар хил масала бўйича кўплаб қарорлар қабул қилинади, аммо уларнинг махсулдорлиги жуда қоникарсиз. Рахбар фақат ўзи учун эмас, балки корхона учун хам, бошқа ходимлар учун хам харакат йўналишини таъминлайди. Корхоналарнинг бошқарувини олий поғонисидаги менежерлар баъзида 100 млн. сўм билан боғлик қарорлар қабул қиладилар. Албатта бу ерда таваккалчилик асосий ролни ўйнайди. Бошкариш қарорларини асосий таркибий қисмлари қуйидагилар хисобланади. 1. Максадлар; 2. Масалалар; 3. Масалаларни ечиш усуллари (технология); 4. Ресурсларга нисбатан талаблар; 5. Қарорнинг таъсир доираси; 6. Қарорни бажарилиш муддатлари; 7. Қарорни амалга оширилиш механизмлари (масалалар структураси) Юқоридагилардан маълум бўлдики, бошқариш қарорларини қабул қилиш хар қандай бошқариш функцияларини бажариш учун зарур боғловчи жараёндир хамда хар кандай қарорни қабул қилганда албатта таваккалчилик асосида қабул килинса мақсадга мувофиқ

www.arxiv.uz бўлади. Юқоридаги турлардан ташқари яна қарорлар қуйидагича туркумланади: 1. Таъсир кўрсатиш даври билан стратегик ва тактик турларга бўлинади. Стратегик қарорлар олий муаммони хал этишда мақсадли дастурларни ишлаб чиқишда ишлатилади; 2. Маъноси ва таъсир қилиш тавсифи билан, ижтимоий- иқтисодий техник ижодий ва бошқалар; 3. Мехнат хажмини кўплаб даражасига оид мураккаб ва оддий қарорлар; 4. Такрорланишли ва янгилик даражаси буйича оддий ва ижобий қарорлар; 5. Бошқарув субъект заминида бор бўлган ахборотни тўлалик даражасига қараб аниқлик, таваккалчилик, ноаниқлик шароитида қабул қилиниши мумкин бўлган қарорлар; 6. Мухимлиги бўйича бир мухлат кечиктирилган қарорлар; 7. Ушбу объектга нисбатан ташқи ва ички қарорлар ташқи қарорлар юқори идоралар томонидан қабул қилинадиган қарорлар; 8. Мазмун ва пайдо бўлишига қараб андозали ва ноандозали қарорлар; 9. Таъсир соҳаси бўйича умумий ва шахсий; 10. Қарорни қабул килиниши усулига қараб шахсий, бошқарувчи ва мажмуавий. Маълумки қарорлар муаммони самарали хал қилишга қаратилган бўлади. Бунинг учун аввало: 1. Муаммога диагнос қўйилади.

www.arxiv.uz 2. Қарорнинг чегаралари ва мезони аниқланади. 3. Имкониятлар аниқланади. 4. Имкониятлар солиштирилади ва бахоланади. 5. Имкониятлардан бири танланади. Қарорни энг яхши турини олиш ва уни оптималлаштириш учун таваккалчилик шароитида мақбул режалаштириш усули, операциялар бўйича изланишлар олиб бориш усули, тизимли тахлил, тармоқни бошқариш ва олиб бориш усули, эвристик ва алгоритимлик усуллар ишлатилади. Бу усуларни қискача мазмунини кўриб чикамиз: 1. Мақбул режалаштириш усулини хар хил шаклаларини катта қисмини мунтазам дастурлаш масалалари ташкил этади. 2. Операцияларни изланиш усули. 3. Тизимли тахлил рахбарга қарор қабул қилиш жараёнида энг самарали ёрдам кўрсатиш воситаси хисобланади. 4. Тармоқли режалаштириш ва бошкаришни ишлаб чикариш, бошкаришда самарали илмий усулидир. 5. Эвристик усуллар. 6. Алгоритмик усуллар Қарорлар самарадорлигини ошириш ва бошкаришни таъминлаш учун қабул қилишдаги таваккалчилик шарт шароитларини максимал тахлил қилмоқлик зарурдир. Хатораларнинг тури бўйича таваккалчилик рентабеликка даромадда, харажатларда, маблағ айланмасида ёки маҳсулотларни тез сотилишда бўлиши мумкин. Таваккалчиликда изланишлар ва унинг хажмини бир бири

www.arxiv.uz билан таққослаш асосида амалга оширилади. Таваккалчилик тахлилини англашдан иборат. Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А. Каримов Олий мажлиснинг 9- сессиясида “Кадрлаш тайёрлиш Миллий Дастури ва бутун таълим тизимининг ислохоти тўғрисида” “хаётимизнинг хал килувчи мухим масалалр қ аторида таълим тарбия тизимининг тубдан ў згартириш, уни янги замон талаби даражасига к ў тариш, баркамол авлодимиз келажагига дахлдор Қонун лойиҳалари хам бор” деган эди. Кадрлар тайёрлаш Миллий дастурида инсон омилига жуда катта эътибор берилагн: мақсад ва вазифалар стратегиясидан тортиб, то таьлим-тарбия жараёнининг барча қирраларига оид аниқ дастурлар мажмуасигача хар бири негизида инсон асосий омил хисобланади. Кадрлар тайёрлаш тизимида шахс бош субъект сифатида кўрилади, у бир вақтнинг ўзида таълимий хизматларнинг хам истсъмолчиси, хам яратувчиси деб қаралади. Жамият ва давлат, ишлаб чиқариш, фан ва узлуксиз таълим баркамол ижодкор шахснинг шаклланишида кафолот хисобланади. Шахснинг ўтмишлилиги ва унинг яратувчилик малакаси Миллий дастурни амалга оширишнинг асосий натижаси бўлмоги даркор. Президент И. А. Каримов Миллий дастур тўғрисидаги ўз нутқида: Фақатгина чинакам маърифатли одам инсон қадрини, миллат қадриятларини, бир сўз билан айтганда, ўзлигини англаш, эркин ва озод жамиятда яшаш, мустақил давлатимизнинг жаҳон хамжамиятида ўзига муносиб, обрўли ўрин эгаллаши учун фидоийлик билан курашиши мумкин», - деб таъкидлаганди. Инсониинг

www.arxiv.uz яратувчанлик махорати малакаси эса иқтисодиётнинг рақобатбардошлилигини аниқлайди ва бу ўз натижасида инсон ва жамиятнинг фаровонлигини аниқлайди. Кадрлар халқ хўжалигининг турли соҳаларидаги мутахассислар, шунингдек, юқори малакали ишчилар, ўрта махсус ўқув юртлари, коллежларнинг битирувчиларидир. Бошқарув кадрлари бу малакали фаолияти тўла ёки асосан корхона фаолияти билан боғлиқ бўлган тижорат, молиявий ёки ишлаб чиқариш бошқаруви билан шуғулланувчи ходимларга айтилади. Иқтисодий ва ижтимоий, сиёсий қ атламларнинг ўзгариши янги кадрлар сиёсатини таш к ил этишга олиб к е лади. Бозор иқтисодиётига ўтиш жараёнида янги услубда ишловчи рахбар ва мутахассислар керак бўлади. Бу тадбиркорлик тизимлари шаклланиши билан, турли хил мулк шакллари, корхоналари ташкил бўлиши билан боғлиқ. Кадрлар сиёсати ва бошқариш санъати - бу халқ хўжалигида энг яхши бошқарув кадрларини узоқ муддатга тайёрлашдир. Кадрлар сиёсати корхоналарда, фирмаларда, корпорацияларда мутахассисларни қайта тайёрлаш, узоқ муддатли дастурларда ишлаб чиқилади. Масалан, янги бизнес усулларида тадбиркорлик фаолияти соҳалари билан шуғулланувчи кадрлар керак, шунингдек менежмент, маркетинг, банк фаолияти соҳаларида ишлашни биладиган мутахассислар зарур. Катта корхоналарда кадрлар сиёсатини шакллантиришда биринчи навбатда кадрлар хизмати рахбарлари, олий мунтазам ва функционал рахбарлар иштирок этади, аммо якуний қарорни бош директор ёки директорлар мажлиси бошчилигидаги олий менежерлар корпуси қабул килади.

www.arxiv.uz Кичик бизнесда кадрлар сиёсатига тадбикорнинг ўзи жавоб беради. Кадрлар сиёсати стратегия ва тактикани ўз ичига олади. Кадрлар стратегияси кадр билан ишлаш усулларининг асосий мақсадини аниқлайди. Ишалб чиқариш учун техник, маркетинг, ижтимоий иқтисодий масалаларни тахлил қилиш керак. Бу тахлил асосида фирма кадрлар концепцияси шаклланади, ташкилот фаолиятини самарали бошқариш учун қандай кадр керак бўлиши аниқланади. Бундай концепция қуйидаги талабларга жавоб бериши керак: - тармоқ ривожланишининг стратегик йўналишларини хисобга олиш: - хаққонийлик; - иқтисодий ва сиёсий хаётнинг ўзгарувчан муҳитига мулжал олиш; - корхонани юқори малакали кадрлар билан таъминлашга йўналтирилганлик. Ишлаб чиқарилган кадрлар сиёсати коицепцияси корхонанинг хамма ишчиларига етказилиши керак. Кадрлар сиёсати тактикаси деганда, кадрлар билан жорий ишлаш усуллари тушинилали. У конкрет шароитларда кадрлар сиёсати принципларини амалга ошириш кетма-кетлигини назарда тутади. Унинг энг ахамиятлиялари кадрларни тўғри танлаш, ўрнига қўйиш, ўқитиш, тарбиялаш, ишлатиш ва қайта тайёрлашдир. Агар кадрлар ишини бошқарув тизими деб тушинилса, унда бу тизим субъектни кўп сонли инсонлар ташкил қилади,

www.arxiv.uz масалан, бош директор, унинг кадрлар бўйича ўринбосари, кадрлар бўлими, техник ўқув бўлими ва бошқалар. Кадрлар иши тизимининг бошқарув объектлари ишга тайёрланган ишчилар. яъни мутахассислар ва бошқариладиган ходимлар хисобланади. Кадрлар ишининг асосий мақсади қуйидагилар: - кадрларга талабни режалашгириш; - кадрларни танлаш ва бахо бериш услубини ишлаб чиқиш; - ёш кадрларни тарбиялашни режалаштириш; - бошқарув услубини такомиллаштириш ва бошқалар. Кўп корхоналарда кадрлар ишининг асосий қисмини кадрлар бўлими амалга оширади. Корхона кўламига қараб, у бир ёки бир нечта бўлинмалардан иборат бўлади: масалан: ишга қабул қилиш гурухи, хисоб-китоб гурухи ва бошқалар. Кадрлар бўлими мустақил структурали бўлинма бўлиб, фақат корхона рахбарига бўйсунади. Кадрлар бўлими ходимлари бажарадиган ишлари бўйича йўриқнома мавжуд бўлади, уларнинг бир нечтасини қуйида кўриш мумкин: - корхона мутахассисларини тўғри ва самарали жойлаштириш мақсадида уларнинг меҳнат фаолияти, билими ва бошқа сифатлари рўйхатининг тахлили орқали кадрларни танлаш ва жойлаштириш бўйича имтихон қабул қилиш, ишдан ишга ўтказиш ёки бўшатишни расмийлаштириш; - меҳнат дафтарчаларини тўлдириш ва сақлаш; - бўшаётган ишчи ва хизматчиларни ишга жойлаштириш бўйича тадбирлар.

www.arxiv.uz Кадрлар иши бўйича хисобот тайёрлаш. Кичик тадбиркорлик ташкилотларида кадрлар бўлимини ташкил қилиш шарт эмас, унинг вазифасини қобилиятли ходим бажариши мумкин. Катта фирмаларда кадрлар бўлими қўшимча бўлимчалар билан тўлдирилади ёки ходимлар бўйича менежер ишга олинади. Иккала холда хам бу инсонга катта масъулият юкланади. Кадрлар бўйича менежер - кадрларни режалаштириш, уларни танлаш ва бахолаш, хизмат бўйича кўтарилиш, ўқиши ва хакозоларга жавоб беради. Бу ишга олий маълумотли, кадрлар ишини яхши биладиган инсон тайинланади. Ишловчиларни жалб қилиш ва танлашни режалаштириш . Меҳнат ресурсларини режалаштириш бу корхонанинг фаолияти тузилишини режалаштиришнинг асосий қисмидир. Кадрларни режалаштириш қуйидаги уч босқичдан иборат: а) мавжуд меҳнат ресурсларини баҳолаш; б) кадрларга бўлган талабни баҳолаш; в) меҳнат ресурсларини ривожлантириш дастурини ишлаб чиқиш. Тадбиркорлик тузилмаларида кадрларни режалаштириш ишчиларнинг кучли ва нозик томонларини тахлил қилишдан бошлаш керак. Бунинг учун бир неча саволлар ишлаб чиқилади. Корхона ишчиларининг асосий қисмини кимлар ташқил килади? Конхонани асосий ишчилари қандай билимга эга бўлишлари керак? Хар бир ишчи ўзининг иш жойини биладими? Асосий ишчилардан ким қарорларни қабул қилиш учун танланади? Корхонанинг ташкилий тижорат таркибини

www.arxiv.uz ривожлантириш учун қандай қоидалар ишлатилади? Тадбиркорлик муҳитини ўзгаришига корхона ишчилари қандай мослашадилар? Бу босқичда рахбар, ишлаб чиқариш ёки бошқарув характсрига эга бўлган хар бир алохида жараёнга қанча меҳнат ресурси зарурлигини аниқлайди. Бунга ишчилар меҳнати сифатини бахолаш хам киради, масалан, меҳнат кўникмаларини қайтадан текшириш. Меҳнат ресурсларини режалаштиришнинг иккинчи босқичи кадрларни бахолаш, яъни корхона муаммоларини ечиши керак бўлган ишчиларии бахолаш. Дастлаб, штат жалвали бўйича зарур кадрлар аниқланали. Ундан сўнг мавжуд кадрлардаги ўзгаришлар ўрганиш натижасида кадрларга зарурат топилади, яъни керакли мутахассислар ва рахбарлар сони аниқланади. Агар бу катталик ижобий бўлса, унда янги кадрларни ёллаш керак бўлса, корхона рахбарлари мавжуд кадрлардан самарали фойдаланиш йўлларини топиш керак. Кадрларни режалаштиришнинг учинчи босқичида меҳнат ресурсларини ривожлантириш бўйича аниқ режа ишлаб чиқилади. Эхтиёж - бу дастур мақсади, унинг бажариш воситаларидир. У ишчиларни ишга ёллаш, тайёрлаш бўйича тадбирларни ўз ичига олади. Корхонанинг кадрлар сиёсатини режалаштириш жараёнида, унинг рахбарлари масаланинг юридик жихатларига диккатларини қаратишлари керак. Хар бир давлатда ходимларни ёллаш хакида қонунлар мавжуд. Масалан, уларга кўра иш куни, ижтимоий мухофаза, санитария нормалари ва техника хафвсизлиги қоидалари белгиланади. Иш тахлилига, ишчиларнинг хуқуқлари, ишлаш шароитлари, ишнинг ижтимоий базаси ва бошқа саволлар киритилиши. Бунда қуйидаги асосий эхтиёжлар акс

www.arxiv.uz эттирилади: - иш турлари; - ишнинг умумий таснифи, унинг берилиши, худди шундай ишлардан фарқи; - ишнинг жисмоний жихатлари; - кадрлар малакасига талаблар; - кадрларнинг бандлик шартлари; Ишчининг самарали иш бажариши учун қуйидагича талабларни аниқлаш зарур. Бу маьлумотлар гурухига қуйилагилар киради: - кадрлар билим даражаси; - кадрларнинг жисмоний жихатлари; - кадрларнинг тажрибага эгалиги; - кадрнинг тиришқоқлиги; - кадрнинг қизиқиши; - кадрнинг характер белгилари (чаққонлик, мустаққиллик ва бошқалар); Ривожланган давлатларда тойифа ва йўналиши бўйича ишчиларнинг тавсифи ва сифат моделлари ишлаб чиқилади. Англияда менежерларга қуйидаги талаблар қўйилади: - бошқаришнинг ташкилий структура турлари хакида билимлари; - замонавий ахборот технологияларилан фойдалана олиши; - самарали бошқариш истеъдоди; - ораторлик (сўзамоллик) истеъдоди; - буйсунувчилар орасидаги муносабатларни ўзаро мослаштириш қобилияти; - кадрларни тайёрлаш билими; - ўз-ўзини бахолаш истеъдодининг мавжудлиги;

www.arxiv.uz - малакасини ошириш ниятида ўқиш; АКШда эса менежерлардан 8 та сифат талаб қилинали: 1. Санъат 2. Тенг бўлиш. 3. Илғор бўлиш. 4. Келишмовчиликларни еча билишлик. 5. Турли қарорларни қабул қилиш. 6. Ахборот билан ишлаш. 7. Ресурсларни тақсимлаш. 8. Тадбиркор бўлиш. Кадрлар бўлими газета ва журналларга ахборот беришлари, конкурс, эълон ёки оддий йўл билан ишчиларии ишга жалб қилиши мумкин. Айрим холларда норасмий алоқалар бошқа ташкилотлар воситачилигида кадрлар тўлдириш имконини беради. Бўлажак ишчини ишга олишда у билан сухбат, имтихон, текширувлар ўтказилади. Бўлғуси ишчи ўз малакасига эришиши учун унга яхши тайёргарлик кўриши керак, саволларни ўйлаб чиқиши керак. Англияда танлов хайьатига рахбар ўринбосарларидан бири ёки бўлинма бошлиғи ва кадрлар хизмати ходимлари киради. Ишчи хизматчиларни ўқитиш ва кадрларни касб бўйича йўналтириш. Ўқитиш ва кадрларни тайёрлашга иқтисодиёти ривожланган давлатларда катта ахамият берилади. Бу омил иқтисодий ўсиш ва ишлаб чиқаришни ривожлантириш омилидир. Ривожланган давлатларда инсоний ресурслар 80 фоизгача товар ишлаб чиқаришни таъминлайди. «Инсои капитал»ига пул қўйиш бу турли ишлаб чиқариш, тижорат,

www.arxiv.uz молиявий фаолиятлар учун зарур тадбирдир. Кўпгина ривожланган мамлакатларда 3 босқичли ўқиш тизими йўлга қўйилган: 1. Олий ўқув юртларида ўқиш. 2. Малака ошириш институтларида ўқиш. 3. Ўз билимини мустақил равишда ошириш. Тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланувчилар доимо ўқиш, ўрганиш жараёнида бўлади. Улар тез- тез ўз фаолияти йўналишларини ўзгартириб туради, янги тсхнологиялар ишлаб чиқишади, мавжудларини такомиллаштиради, инновациялар жорий қилишга харакат қиладилар. Буларнинг хаммаси ўзгарувчан меҳнат фаолиятида инсонни ўқишга дават этади. Хар бир янги холатда, ўз ишини бажариш учун ходим ёки менежер ўқишга киришади. Хар бир тадбиркорлик ташкилотида кадрларни таёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тадбирлари ривожланиш режасига киритилади. Бу қуйидаги шартларга боғлиқ: * Етарли малакали иш кучининг стишмаслиги; * Рақобат курашида меҳнат рссурсидан самарали фойдаланиш; * Янги билимларни эгаллаш; * Янги ишлаб чиқариш жарсиларини пайдо бўлиши; * Ишчилар потенииадини ривожлантириш. Ходимларни ривожланиши фирма учун хам, ходимлар учун хам фойдалидир. Инсоннинг ақлий ва жисмоний имкониятлари чскланган. Аммо шу имкониятлардан максимал даражада фойдаланилса иқтисодий ривожланишни таъминлаш мумкин. Лекин кишилар мехнатини имконият чегараларидан оширишга интилиш (яъни ортиқча

www.arxiv.uz эксплуатация) хатоларни кўпайтиради ва самарадорликни пасайтиради. Фирма қуйидаги омилларга кўра самарали бўлиши мумкин: * Меҳнат кишиларнинг жисмоний ва ақлий имкониятлари чегарасига етмаслиги ва асло ундан ўтмаслиги керак, шунда ишда хатолик кам бўлади, меҳнатга бўлган иштиёқ сақланади; * Ўзгарувчан меҳнат шароитларида инсоннинг мослашиш имкониятлари яхшиланади, кенгаяди, шу билан бирга кадрларнинг ишдан кетиши камаяди; * Ходимлар малакаси ошади. Ишчиларни ўқитиш турли хил шаклларда амалга оширилади. Уларни танлаш бир неча омилларга боғлик, буларга ўқишнинг йўналиши, ўқиш предмети, ўқиш шароитлари ва давогарнинг имконияти киради. Қуйидаги ўқиш турлари мавжуд: - янги ходимлар учун бошланғич ўқиш: - ишлаб чиқариш ўқиши; - бошқарув ўқиши; - кузатув ўқиши(билимни ошириш учун); - ротация йўли билан ўқиш; - мустақил дастур бўйича ўқиш ва бошқалар. Фирмаларнинг кўпчилиги янги мутахассислар билан маш ғ улотлар ў тказади. Бундай машғулотлар 2-4 хафтада махсус ўқув марказларида ўтказилади. Бошланғич ўқиш янги ходимлар учун малака ошириш кўринишига эга бўлиши мумкин. Бундай ўқишлар семинар шаклида ўтказилади. Ишчилар учун ишлаб чиқариш ўқиши биринчи навбатдаги ўқиш хисобланади. Бунда иш юзасидан асосий маълумотлар берилади. Ишнинг хусусияти, касб сир асрорлари

www.arxiv.uz ўрганилади. Бошқарув ўқиши масъул бошқарув лавозимларига кўтарилаётган ёки қабул қилинаётган ходимлар учун ўтказилади. У фирма ичида ёки ташқарида амалга оширилади. Фирмадан ташқари ўқиш бир неча кундан бир неча йилгача давом этиши мумкин. Бунда айниқса кадрларни тайёрлаш ва қайта тайёрлаш курслари ва марказлари мухим ахамиятга эга бўлади. Бундай марказларда юқори малакали мутахассислар, шунингдек, чет эллик мутахассислар фаолият кўрсатади ва тадбиркорларга ишни олиб бориш услубларини ўргатади. Малака ошириш курсларида, бизнес мактабларида малака ошириш ўқишлари махсус ишлаб чиқилган дастур ва зарур қўллнмалар асосида олиб борилади. Ходимлар малакаларини ошириш ва қайта тайёрлаш хам фирма ичида ва ташқарисида бўлиши мумкин. Уларни тайёрлаш услуби қуйидагича амалга оширилади: - бошқарув масалалари бўйича махсус семинарлар ўтказиш; - ходимларнинг сифат тўгараги деб номланувчи ўқишларда иштироки; - янги мутахассисларни ишни кузатиш йўли билан ўқитиш; - кадрлар ротацияси. Кадрлар ротацияси мутахассис ёки менежер тарбиялаш ва шакллантиришда кенг тарқалаган услубдир. Уни фирманинг рахбарлари ишчини қисқа вақт ичида бир ишдан бошқа ишга ўтказиш йўли билан амалга оширади. Малака ошириш ходимнинг илғор корхоналарда, шу жумладан, чет элларла иш ўрганиши шаклида хам ўтказилиши мумкин. Кадрлар ишида асосий масалалардан бири кадрлар резервини тайёрлаш ва ўқитишни ташкил

www.arxiv.uz этишдир. Кадрлар резервига келажакда катта лавозимларни эгалловчи шахслар киради. Республика тадбиркорлари бугун ишни илмий юритишни ўрганишга тобора кўпроқ эхтиёж сезмоқдалар. Бироқ улар учун асосий манба оммавий ахборот воситалари ёки танишлар тажрибаси эмас, ихтисослаштирилган консалтинг фирмалари ва ахборот марказлари хизмат қилиши зарур. Республикада таълим тузилмаларининг самарали иш юритишига алохида эътибор берилмоқда. Бозор иқтисодиёти кадрларни таёрлаш ва ўқитиш жараёнига республиканинг 51 та олий ўқув юрти, 12 та худудий ўқув маркази, 18 та халқаро бизнес мактаблари, 122 та тадбиркорлик мактаблари, 15 та бизнес инкубаторлари, Савдо саноат Палатаси Таълим департаментининг 17 та бизнес мактаблари жалб қилинган. Бундан ташқари, тадбиркорлик фаолияти учун ходимлар таёрлашнинг муқобил нодавлат тизими хам шаклланмокда. Бу йўналишга узил-кесил яхлит тавсиф бериш учун бизнес - мактаб, коллежлар ва тадбиркорлик университетини ўз ичига олган 3 босқичли тадбиркорлик таълим тизимини вужудга келтириш бўйича таклифлар ишлаб чикилган. Савдо саноат палатаси тизимида хам бу мақсадаларни амалга ошириш учун катта иш йўлга қўйилган. Бўшаган ишчи кучини қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш дастури ишлаб чиқилган ва амалга оширилмоқда, ташкил этилган бизнес мактаблар шаклланишининг хуқуқий негизи таьлим соҳасидаги жорий меъёрий хужжатларга мослаштирилган. Европа Иттифоқининг Ўзбекистонда тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш га йўналтирилган дастурлари техник ва ахборот жихатдан фаол ёрдам бермоқда. ТАСИС дастури

www.arxiv.uz доирасида Европа Иттифоки Хайъати ташкил этилди, бунинг натижасида тадбиркорларни ўқитиш марказлари тармоғи мунтазам кенгайтирилмоқда. Савдо саноат палатаси ташаббуси билан, шунингдек, Республика амалий алоқалар маркази дастурлари доирасида тадбиркорлар касбий ўсишига хаққоний мадад бўлаётган семинарлар, тадбиркорлик учрашувлари ўтказилмокда.

O'xshashlar

Тадбиркорлик таваккалчилиги

Тадбиркорлик фаолиятида бизнес режа

IT тадбиркорлик фаолиятида режалаштириш

IT тадбиркорлик фаолиятида маркетинг

Бошқарув қарорларини қабул қилиш