Раҳбар меҳнат жамоасининг асосий бошқарувчисидир - Iqtisodiyot - Referatlar

Раҳбар меҳнат жамоасининг асосий бошқарувчисидир

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

72 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Режа: 1. Меҳнат жамоаларини бошқаришда раҳбарнинг роли. 2. Раҳбарнинг роли ва жавобгарлиги. 3. Жамоани ижтимоий ривожланишида социал - психологик бошқарувнинг аҳамияти ва моҳияти.

www.arxiv.uz 1. Меҳнат жамоаларини бошқаришда раҳбарнинг роли. Жамоа ишлаб чиқариш самарадорлигини ошириш, фан - техника тараққиёти ютуқларини ҳаётга тадбиқ этиш учун хўжалик механизмини, иқтисоднинг бошқарилишини, тарбия ишларини, меҳнат интизомини мустаҳкамлаш борасида меҳнаткашларни бошқарувга кенг тарзда жалб қилишини такомиллаштириш зарур. Бу эса инсон омилини янада юксалишини таъминлайди. Инсоннинг ў з манфаати учун қизиқишини ва жавобгарлигини ошириш мақсадида қ айта қў риш чора-тадбирлар тизимини ишлаб чи қ иш ва уни меҳнат жамоаларининг самарали фаолиятини таъминлаш мақсадида жорий қилиш зарур. Корхоналарда меҳнат шундай ташкил қилиниши керакки, у бир гурух иқтисодий, сиёсий, ижтимоий масалаларни ў з ичига олиб, меҳнат жамоасининг тараққиётини таъминласин. Бу талабларни ҳар хил шаклдаги меҳнат жамоалари, айниқса ишлаб чиқариш жамоалари т ў ла қондиради. Бу гурухларга қуйидагилар киради: 1. Ишлаб чиқаришга оид вазифалар. Булар таркибига бригада ишлаб чиқариш режасининг лойи ҳ аси, маъмурият кўриб чиқиши учун зарур бўлган самарадорликни ошириш, махсулот сифатни яхшилаш, к ў п меҳнат талаб қ иладиган жараёнларни механизациялаш, меҳнат интизомини мустаҳкамлаш ва бошқа масалалар киради. 2. Иқтисодий масалалар. Улар меҳнатни илмий асосда ташкил қилиш, махсулотнинг меҳнат хажмини камайтириш, т е хник вақт меъёрларни киритиш, бўлинма таркибидаги ишчилар сонини ў згартиришдир. 3. Ижтимоий-тарбиявий масалалар. Булар таркибига бўлинмада меҳнат шароитини яхшилаш, меҳнат интизомини мустаҳкамлаш учун мунтазам ишлар олиб бориш, меҳнат интизомини бузиш ҳолатларини олдини олиш. Айбдорларга бериладиган чора-тадбирларни аниқлаш ва бошқалар. Ишлаб чиқариш бригадалари шундай одамлардан ташкил топиши керакки, улар ёшлардан, жамоалардан, маълумотлари, ихтисосликлари,

www.arxiv.uz малакалари, қобилиятлари ва бошқа сифатлари билан бир-биридан фар қ қилиши лозим. Шундай қ илиб, жамоа раҳбарларининг асосий вазифаси бригадани керакли ми қ дорда ишчилар билан таъминлашгина эмас, балки уларнинг ҳ ақиқий жамоа бўлиб бирлашишиларини ҳам таъминлашлари лозим. Бригадалар бошқаруви самарадорлигининг оширилиши ва ишчиларнинг бошқарув ишларида бевосита иштирок этишини таъминлаш мақсадида ишлаб чиқариш бригадалари кенгаши ташкил этилади. Унга ишлаб чиқариш, ташкилий ва ижтимоий-тарбиявий вазифалар юкланади. 2. Раҳбарнинг роли ва жавобгарлиги. Ҳозирги бозор муносабатлари шароитида Республика раҳбариятининг асосий диққат эътибори иқтисодий тан қ исликни енгиб ў тиш ва хал қ ни зарур, юқори сифатли истеъмол моллари билан таъминлашга қаратилгандир. Шу мақсадда республикада мавжуд ишлаб чиқариш бирлашмаларининг ҳуқуқ доираларини кенгайтириш, уларга мустақиллик бериш Республика минта қ асида к ў плаб қў шма корхоналарни яратиш, акци ядор лик жамиятлари ва ассоциацияларни, концернларни иш фаолиятини ривожлантириш масалалари муҳим ў рин тутади. Бундан к ў зда тутилган мақсад корхоналарнинг хўжалик дастагини такомиллаштириш, шунинг негизида бозорни зарур, юқори сифатли халқ истеъмол моллари билан бойитиш, жаҳон бозорига чи қ ишга кенг й ў л очиш ва ў з махсулотларини хорижий давлатларда рақобатга бардош берадиган қ илиб тайёрлаш ва уни валютага сотиш ва бу билан Республика иқтисодини юксалтиришдир. Бу масалаларни ижобий ҳ ал қилиш раҳбар ходимлардан уларнинг шахсий қобилиятлари билан бирга бошқарув фаолияти асослари илмини мукаммал эгаллашларини ва юқори даражали малакага эга бўлишларини талаб қ илади. Раҳбарнинг ў з қў л остидаги ходимларга бўлган или қ муносабати ходимларнинг ў з ишларини юқори сифатли қ илиб

www.arxiv.uz бажарилишини ва к ў таринки ру ҳ да ишлашларини таъминлайди. Раҳбарларнинг ходимлар билан ишлаш жараёнида уларнинг ҳолатларини ва шахсий хусусиятларини инобатга олиш, уларнинг қ албига й ў л топа билиши, унинг билим даражасига, муомала маданиятига боғлиқдир. Бу каби хусусиятларга эга бўлган раҳбарлар ў злари бошқариб т у рган жамоалар олдига қўйилган мураккаб масалаларни тўғри ҳ ал қилишга ва режаларни юқори самарали қ илиб бажаришга қ одир бўладилар. Раҳбар қуйидаги ролларни бажариши лозим: тадбиркор, корхонани инқироздан са қ ловчи, музо к ара олиб борувчи, ишчи ходимларни ўқитиш, малакасини ошириш, иқтисодий кучларни жойлаштириш, мукофотлаш, ишчи-ходимларнинг иши га ҳамда интилиш и га эътибор бериш, доимий назорат, комиссияни кутиш, катта раҳбарга ҳисобот бериш ва бошқалардир. Раҳбар тадбиркор ролида к ў злаган мақсадини ў з ходимларига етказиши лозим. Заҳираларни ишлаб чиқаришга тадбиқ этган ҳолда қ ис қ а муддатли ва узо қ муддатли фойда ва харажатларни баҳолаши ва ў з ходимларини берган вазифаларини бажаришга ва уни қўллаб-қувватлашга эришмо ғ и лозим, ҳамда ўзининг муаммоларини ўзидан юқори раҳбар билан биргаликда ечишга мурожаат қилиши лозим. Корхонада му ҳ андисдан қуйидаги ижтимоий вазифалар бажариш талаб қилинади: Мутахассислиги, ў з ишининг устаси, ташкилотчилик, бошқарувчилик, тарбиячилик, қў л остидагиларнинг катта мураббийси. Умуман ҳаёт да ҳар бир инсон к ў пгина ижтимоий ролларга эга. Ҳар бир рол ь ў з статусига эга. Агар сиз гурух сардори этиб тайинлансангиз, сиз гурух ҳақида ғамхўрлик қилиш билан бирга, уларга ижтимоий масалалар бўйича маслахатлар берасиз ва ижтимоий химоя қ иласиз. Ижтимоий ролни бажаришда қ андай ахборот т ў плаш ва қ ана қ а заҳиралар керак бўлишини аниқлаш лозим бўлади. Олий маълумотли муҳандис кенг қ амровли билимга эга бўлиб, бу билимларини ишлаб чиқаришга сарф қ илади. Замонавий мутахассис ў з

www.arxiv.uz билимларини т ў лдиришга ҳаракат қ илади, чет эл тажриба ва малакасидан фойдаланади. Бундан ташқари муҳандис замонавий бошқариш усулларидан фойдаланиши, корхонада қ улай шароит ва хавфсиз хизматни таъминлаши мумкин. Мутахассис компьютерда ишлай олиши ва ҳар хил вазифаларнинг ҳисоби учун иқтисодий математик усулларни қў ллай олиши зарур. Коммуникация соҳасидан фойдаланиб ў з фаолиятини ривожлантириши учун ахборот ва информацион соҳада муайян билимга эга бўлиши лозим. Коммуникацион билим унинг ахборот салмо ғ ини белгилайди, бир масалани ечишда ахборот алмашинуви муҳим рол ў йнайди. Бу рол олдин жамоа ишлари билан шуғулланган ва белгиланган тажрибага эга бўлган инсонларга тегишлидир. Бу ерда белгиланган мақсадга эришиш учун иш усулларининг амали ё ти зарурдир. Бунинг учун энг муҳими билимдир. Белгиланган муваффақиятга эришиш учун инсонларни мақсад томон й ў налтира олиш зарур. Қў л остидагиларни ў зига бўлган ҳурматини й ўқ отмаган ҳолда нома қ бул ишларни кўриб чиқиши лозим. Япон бошқарув мактаби самарага эришиш учун ишчини уришишдан к ў ра уларни 2,5 маротаба ма қ таш ютуқка олиб келишини таъкидлайди. Б ошқарувчи ва ташкилотчиларнинг муҳим бир юту ғ и инсонларнинг шахсий қизиқишларини билиш ҳисобланади. Бунинг учун ишчи хизматчиларни яхши билиш, корхонада уларга нима ёқ иши ва нима иш илхом ба ғ ишлашини билиш лозим. Бу билимлар ишчи билан бўладиган алоқаларда осон ва енгил берилмайди. Бу билимларни инсон иш жараёнида маша ққ ат билан билиб олиши мумкин. Б ошқарувчи корхона фаолиятини жамлай олиши зарур, бу замонавий қ ийин масалалардан ҳисобланади. Бундан ташқари у корхонанинг ютуқ ва камчиликларини ҳисобга олиши зарур. Бошқарувчи бу ролни бажаришида қандай ва қачон ишчиларнинг олдига талаб ва мақсад қўйиш кераклигини билиши керак. Ҳар бир масалани ечишдан олдин ишчилар ўз маҳоратини ҳисобга олиши зарур. Бошқарувчи яна бир корхона муассасаларга ташриф буюриш сирларини билиши ҳам муҳим ҳисобланади. Буларнинг ҳаммаси

www.arxiv.uz бошқарувчи ва ташкилотчиларга тегишли. Шунинг учун бошқарувчилик билимларига ҳар томонлама ёндашиши керак. Мустақилликка эришилгандан сўнг, умуминсоний қадриятлар: ватанга мухаббат ва халқлар дўстлигига эътибор қаратиб келинмоқда. Ҳамма ютуқ ва самарали фаолият инсонни ўзига боғлиқдир. Ишлаб чиқаришда ишлаб чиқариш алоқалари деган тушунча мавжуд бўлиб, ҳозирда улар бозор алоқалари дейилади. Давлат сиёсатини қувватловчи Ўзбекистон Республикасининг ички ва ташқи фаолиятини тўғри баҳоловчи кадрларни етиштиришга эътибор бериш лозим. Бошқарувчи фақат ишчиларнинг иш фаолиятидан эмас, балки уларнинг турмуш ва маиший хизматидан ҳам хабардор бўлиши зарур. Ишчининг асосий мақсади ва шиори ўз вазифасини сидқидилдан бажаришдир. Иқтисодий тарбиячи инсонларни ўзига эътибор беришларига ўргатиши зарур. Тарбиячи уларнинг камчиликларини дўстона тушунтириши лозим. Ҳарбий хизматда жангдан олдин жангчилар билан ҳарбий бошлиқ суҳбат ўтказади. Бизда эса унинг ролини бошқарувчи амалга оширади. У ишчиларнинг диққатини корхона фаолиятига жалб эта олиши лозим. Кўпгина ташкилотларда юқори лавозимдаги раҳбарнинг дунёси ишчилар дунёси билан бирлашади. Бу раҳбарнинг асосий ролидир. Бу мажбуриятнинг турли хил номи бўлмасин, қандай ташкилот бўлмасин, унинг тавсифномаси доимо бир хил бўлади. 3. Жамоани ижтимоий ривожланишида социал-психологик бошқарувнинг аҳамияти ва моҳияти Корхонани муваффақиятли бошқариш учун меҳнат жамоаларида Соғлом руҳий ҳолатни юзага келтириш лозим. Ўзаро ҳамкорлик, ўзаро ёрдам, меҳнат интизоми, жамоа олдидаги мусъулият юксак инсоний фазилатдир. Инсон шахсига ҳурмат, унинг имконият ва талабларига эътиборсиз б ў лмаслик мувафф ақ иятли бошқарувнинг гаровидир. Бутун бош қ арув

www.arxiv.uz аппарати корхонада ижтимоий бошқарувни амалга оширади. Айниқса бу ишга раҳбар бош- қ ош бўлади. Функционал бошқарув ходимлари алоҳида роль ў йнайди. Бундан ташқари, бу ишга кадрлар бўлими корхонанинг ижтимоий-руҳий хизмати, социолог ва ру ҳ шунослар жалб этилади. Ҳозирги пайтда илмий-ру ҳ ий хизмат йирик корхоналарда й ў лга қўйилган. Кичик ва ў рта корхоналарда ижтимоий тадқиқотлар билан деярли ҳ еч ким шуғулланмайди. Аслида ҳамма корхоналарда ижтимоий-руҳий хизмат фаолият кўрсатиши керак. Улар ижтимоий ахборот билан таъминлашдан ташқари тегишли бўлимларни тарғибот ва ташви қ от қилишлари бошқарув ходимларини ижтимоий бошқарув услубларини ўқитиш, меҳнат жамоасини муомала маданиятига ў ргатиш билан ҳам шуғулланади. Корхонани ижтимоий бошқариш жараёнида бошқаришни социал- психологик бошқариш услубларидан кенг фойдаланилади. Бунда корхонада содир б ў лаётган ижтимоий ҳодисаларни чуқур ўрганиш талаб этилади. Меҳнаткашларнинг кайфияти ва асабига таъсир этувчи омиллар ҳисобга олинади. Меҳнаткашларни маданияти, билими, ҳаётдаги туб бурилишлар оқибатида бошқарувнинг ижтимоий-руҳий муаммолари муҳим бўлиб қ олади. Бозор иқтисодиёти ижтимоий масалалар к ў ламини оширади. Ҳозирги пайтда меҳнат самарадорлиги нафақат ишлаб чиқаришни техник жиҳозлашга, балки меҳнат жамоаларининг ижтимоий тузилмаларига, одамларни бошқариш муносабатлари даражасига, ходимларнинг фаоллигига боғлиқ. Шунинг учун жамоада ижтимоий ривожланишига катта эътибор бериш, юксак ишлаб чиқариш му ҳ итини ҳ осил қилиш лозим. «Корхоналар ҳақида»ги қонунда корхоналар меҳнаткашлар ва уларнинг оилалари устида доимо ғамхўрлик қилиши, меҳнат ва яшаш шароитларини яхшилаши ҳақида қ айд этилади. Корхонада даромад, меҳнатни пировард натижалари ижтимоий неъматларнинг сероб бўлишига олиб келади. Корхонанинг ижтимоий ривожланиш масалалари бутун меҳнат жамоалари иштирокида ҳ ал этилади.

www.arxiv.uz Раҳбар ходимларни доимо рағбатлантириб, моддий ва маънавий ёрдам бериши лозим. Дейл Карнеги ўзининг «Муомала сирлари» китобида «Рағбатлантиришга интилиш, қилинган ҳар қ андай хатони осонлик билан тўғрилаш мумкинлиги ҳақида таас с урот ту ғ диринг; одамларга буюрмо қ чи бўлган ишингиз жуда осон эканлигини таъкидланг» деб ёзади. Ҳ а қ и қ атдан, инсонни рағбатлантириб турилса, у ру ҳ ан тетик ва айтилган ишни ў з вақтида қ ойил қ илиб бажаради. Хулоса Ҳозирги бозор муносабатлари шароитида Республика раҳбариятининг асосий диққат эътибори иқтисодий танқисликни енгиб ўтиш ва халқни зарур, юқори сифатли истеъмол моллари билан таъминлашга қаратилгандир. Шу мақсадда республикада мавжуд ишлаб чиқариш бирлашмаларининг ҳуқуқ доираларини кенгайтириш, уларга мустақиллик бериш Республика минтақасида кўплаб қўшма корхоналарни яратиш, акциядорлик жамиятлари ва ассоциацияларни, концернларни иш фаолиятини ривожлантириш масалалари муҳим ўрин тутади. Бундан кўзда тутилган мақсад корхоналарнинг хўжалик дастагини такомиллаштириш, шунинг негизида бозорни зарур, юқори сифатли халқ истеъмол моллари билан бойитиш, жаҳон бозорига чиқишга кенг йўл очиш ва ўз махсулотларини хорижий давлатларда рақобатга бардош берадиган қилиб тайёрлаш ва уни валютага сотиш ва бу билан Республика иқтисодини юксалтиришдир. Бу масалаларни ижобий ҳал қилиш раҳбар ходимлардан уларнинг шахсий қобилиятлари билан бирга бошқарув фаолияти асослари илмини мукаммал эгаллашларини ва юқори даражали малакага эга бўлишларини талаб қилади. Раҳбарнинг ўз қўл остидаги ходимларга бўлган илиқ муносабати ходимларнинг ўз ишларини юқори сифатли қилиб бажарилишини ва кўтаринки руҳда ишлашларини таъминлайди. Раҳбарларнинг ходимлар билан ишлаш жараёнида уларнинг ҳолатларини ва

www.arxiv.uz шахсий хусусиятларини инобатга олиш, уларнинг қалбига йўл топа билиши, унинг билим даражасига, муомала маданиятига боғлиқдир. Бу каби хусусиятларга эга бўлган раҳбарлар ўзлари бошқариб турган жамоалар олдига қўйилган мураккаб масалаларни тўғри ҳал қилишга ва режаларни юқори самарали қилиб бажаришга қодир бўладилар.

www.arxiv.uz Фойд а ланилган адабиётлар : 1. Немов Р.С. Психология: Учебное пособие. М.: Гуманитар изд. Центр ВЛАДОС, 2003. 2. Психология и педагогика: Учеб. пособ. / Составитель и отв. редактор А.А. Радугин. - М.: Центр, 2003. 3. Психология и педагогика: Учебник. - М.: Изд. Элит, 200 4. Карпова Ю.А. Введение в социологию инноватики: Учеб. пособ. СПб.: Питер, 200 5. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Рахбар меҳнат жамоасининг асосий бошқарувчисидир

Меҳнат жамоасининг сафарбарлиги

Раҳбар сифати структураларининг хусусиятлари

Меҳнат жамоалари ходимларини бошқариш

Савдода меҳнат ресурслари