Pul o`tkazish tizimlari

Yuklangan vaqt:

13.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

222 KB

Ko'chirib olish

Pul o`tkazish tizimlari Reja: 1. Pul o`tkazish tizimlari va ularning turlari. 2. WESTERN UNION pul o`tkazmasi, uning afzalliklari va shartlari. 3. MONIGRAM tizimi orqali naqd pul o`tkazish tartibi. 4. ANELIK pul o`tkazish tizimi orqali naqd pul o`tkazish tartibi. 5. “Kontact”- pul o`tkazmasi bo`yicha bank xizmatlari. 6. “Zolotaya Korona” pul o`tkazmasi. 7. Xalqaro pul o`tkazmalarini o`tkazishda bank nazorati

Tayanch iboralar Naqd pul o`tkazmalari tizimi, xizmat turi jo`natma miqdori, xizmat tariflari, raqobat muxiti, komission haq, bank ish kuni, halqaro pul o`tkazish tizimi, mahalliy pul o`tkazish tizimi, pul o`tkazmalarinining maksimal miqdori, operator, blanka, xarajatlar, norezident-vakil, identifikatsiyalash, operatsiyaning xos raqam. Pul o`tkazish tizimlari va ularning turlari. Yuqorida ko`rib chiqilgan mavzular asosan naqd pulsiz to`lov tizimlari, ularning hususiyatlari, yangi bank xizmatlarga bag`ishlangan edi. Naqd pulsiz to`lov tizimlari bilan birga naqd pul o`tkazmalari ham mavjud bo`lib, ular ham ma’lum bir tizim asosida amal qiladi. Boshqa davlatlarda bunday naqd pul o`tkazmalari tizimi ancha yillardan buyon amaliyotga tadbiq qilingan va muvaffaqiyat bilan ishlatilayotgan bo`lsa, respublikamizga bunday tizimlar asosan 2000 yillardan so`ng kirib keldi va bank tizimining yangi xizmat turlaridan bo`lib hisoblanadi. Naqd pul o`tkazmalari globallashuv jarayoning bir debochasi bo`lib hisoblanandi. Naqd pullar ma’lum bir tizim orqali ko`proq rivojlangan davlatlardan iqtisodi asta-sekin rivojlanib kelayotgan davlatlarga, ma’lum bir shaxs nomiga jo`natiladi. Hozirgi kunda pul o`tkazmalari yangi xizmat turlaridan biri bo`lishiga qaramasdan, ularning salmog`i yildan - yilga ortib borib, bu xizmat turidan foydalanayotganlar soni toboro ortib bormoqda. Oxirgi yillarda naqd pul o`tkazmalarining salmog`i mamlakat yalpi ichki mahsulotining 5-10 foizini tashkil etmoqda. Buning uchun respublikamizda pul o`tkazmalari infrastrukturasi jadal shakllangan bo`lib, axoliga ushbu xizmat turida samarali foydalanish uchun moslashtirilgan shaxobchalar soni kundan-kunga ortib bormoqda. Demak, naqd pul o`tkazmalari mamlakat iqtisodiyotining yuksalishida, axolining turmush darajasini oshirishda aloxida o`rin tutadi. Pul o`tkazmalari axolining turli qatlamlari uchun chet davlatlarda ishlab topgan qo`shimcha daromadlarini o`z oilalariga yetkazib turish, ota-onalarning o`zidan uzoqda

yashayotgan farzandlariga yordam sifatida naqd pul yuborish kabi yumushlarini oson xal qiladi, axoli turmush darajasini oshirish va moliya vositachilarining faollashuviga, shu bilan birga banklar uchun ham qo`shimcha daromad manbai bo`lib hisoblanadi. Naqd pul o`tkazmalari yurtimizdan xorijga naqd pul jo`natish va aksincha, xorijdan mamlakatimizga kiritilayotgan pul mablag`larining xajmi yildan yilga ortib bormoqda. 2002 yilda mamlakatimizga kiritilgan pul mablag`larining miqdori 225 mln. AQSH dollarini tashkil yetgan bo`lsa, 2009 yilda esa uning miqdori 1.25 mlrd AQSH dollariga yetdi. Bundan ko`rinib turibdiki, mamlakatimizga kiritilgan pul mablag`larining o`rtacha o`sish sur’ati o`rtacha 49 foizni tashkil etdi. O`zbekistondan xorijga jo`natilayotgan pul miqdori kiritilayotgan pul miqdoriga nisbatan 2 barobar kamdir. Agar 2002 yilda mamlakatimizdan xorijga 86 mln. AQSH dollari miqdorida po`l o`tkazilgan bo`lsa, 2008 yilga kelib bu ko`rsatkich 100 mln. AQSH dollarini, 2009 yilda esa 126 mln. AQSH dollarini tashkil yetgan. Jaxon bankining ma’lumotlariga ko`ra, butun dunyo bo`yicha naqd pul o`tkazmalari miqdori 2009 yilda 268 mlrd AQSH dollarini tashkil qilib, shundan 200 mlrd AQSH dollari migrantlarning o`z uylariga jo`natgan pul mablag`lari bo`lib hisoblanadi. Umuman butun dunyo bo`yicha amalga oshirilgan pul o`tkazmalarining 70-80 foizi MDX mamlakatlariga to`g`ri keladi. Naqd pul o`tkazmalari soni ortib borishi pul o`tkazmalari bo`yicha tariflarning pasayishi va xizmat ko`rsatish doirasining toboro kengayib borishiga olib keladi. Bunga “Vestrn Yunion” pul o`tkazmalari tizimining Rossiya va MDX davlatlaridagi vitse prezidenti Djonatan Knausning fikrlari ham isbot bo`la oladi. Uning fikricha, “Naqd pul o`tkazmalari - bu bugungi kunda eng zarur talab qilinayotgan xizmat turi hisoblanib, doimiy ravishda mijozlar soni ortib yurishi va xizmat ko`rsatish doirasining kengayishi, tariflarning pasaytirilishi hamda pul pul aylanmasining ortishi bilan ifodalanadi”. MDX davlatlari ichida naqd pul o`tkazmalari miqdori bo`yicha Ukraina yetakchilik qilib, Rossiya, Belorusiya, Qozog`iston, Azarbayjon ham pul o`tkazmalari miqdori jixatidan boshqa xamdo`stlik davlatlari ichida yuqori

mavqeni egallamoqda. Shuningdek, O`zbekistonda ham naqd pul o`tkazmalari barqaror rivojlanmoqda va ularning miqdori ortib bormoqda. O`zbekistonda naqd pul o`tkazmalari tizimi bo`yicha bank xizmatlari tijorat banklari tomonidan amalga oshirilmoqda. Hammaga ma’lum bo`lganidek, yangi xizmat turi yoki yangi mahsulotning kirib kelishi dastlabki davrda katta miqdordagi xarajatlarni talab etadi. Vaqt o`tishi bilan uni rivojlantirish talab etiladi, bu esa xarajatlarni ham yanada ko`paytiradi, ayni vaqtda ushbu xizmat yoki mahsulot turining raqobatbardoshligini oshiradi. Mamlakatimizda 2002 yilda atigi 3 ta naqd pul o`tkazmalari tizimi amaliyotga tadbiq etilgan edi. Ular AQShning “WESTERN UNION”, “MONEYGRAM” va Rossiyaning “Bistraya pochta” tizimlaridir. Bu davrda ushbu naqd pul o`tkazmalarining deyarli barchasida o`rtacha komission baxosi o`tkazilayotgan pul miqdorining 10 foizi atrofida bo`lgan. 2009-2010 yillarga kelib, respublikamizda 20dan ortiq naqd pul o`tkazmalari tizimi amal qilib, ularning o`rtacha komission baxosi 2 foizdan 4 foizgachani tashkil qildi. Ayrim banklarda faqat bitta naqd pul o`tkazmalari tizimidan foydalanilsa, ayrim banklarda 5-6 xil va undan ortiq naqd pul o`tkazmalari tizimi axoliga taklif qilinmoqda. Bu esa axoli uchun ancha qulay bo`lib, ular o`z imkoniyati va istagiga qarab nisbatan arzon va qulay pul o`tkazmasidan foydalanish imkoniyatini beradi. Bugungi kunga kelib, halqaro pul o`tkazmalari tizimi axoli uchun eng ommalashgan va rivojlangan tizim bo`lib hisoblanaadi. Ayniqsa, halqaro pul o`tkazmalarining “Western union”, “MONEYGRAM”, “Contakt”, “Anelik”, “Migom”, “Blizko”, Zolotaya korona va boshqalar turlaridan amaliyotda keng foydalanilmoqda. WESTERN UNION pul o`tkazmasi, uning afzalliklari va shartlari. WESTERN UNION pul o`tkazmasi tizimi 200dan ortiq davlatlarda o`z ish faoliyatini olib boradi. Birgina MDX davlatlarida 1500 ga yaqin xizmat shaxobchalari tashkil yetilgan.

WESTERN UNION pul jo`natmalari asosan AQSH dollarida va yevroda amalga oshiriladi. Ushbu tizim orqali pul jo`natishda komission to`lov jo`natilayotgan pul mablag`lari jami summasining 5-25-%ini tashkil yetadi. Jo`natilgan mablag`lar 1 soatdan 1 xaftagacha muddat ichida olinishi ta’minlanadi. WESTERN UNION pul o`tkazmalari tizimining bir qator avzalliklari mavjud. WESTERN UNIONning tezkorligi- pulni u yuborilgandan so`ng bir necha daqiqadan keyin olish mumkin. WESTERN UNION dunyoning 200 ga yaqin mamlakatlarida zudlik bilan pul o`tkazmalarini amalga oshirish imkoniyatiga ega bo`lish uchun eng yangi elektron texnologiyalar noyob jahon kompyuter tarmog`idan foydalanadi. Biroq jo`natishda o`tkazma olinadigan mintaqadagi Western Union agentlik shahobchasining ish vaqtini ham hisobga olish kerak. WESTERN UNIONning ishonchliligi - WESTERN UNION kompaniyasi 130 yildan ortiq vaqt mobaynida o`z mijozlariga pul o`tkazmalari xizmatini taklif etib kelmoqda. Hozirgi kunda bu xizmatlar dunyo bo`yicha halqaro elektron to`lovlar shaklida ko`rsatilmoqda. Har bir o`tkazmaning o`z nazorat raqami bo`lib, uning yordamida pul yo`nalishini kuzatish mumkin. Har bir pul o`tkazmasi jahon talablari darajasidagi xavfsizlik tizimi bilan himoyalangan. U ko`rsatilgan manzilni, mablagni aniq va ko`rsatilgan muddatda va faqat mo`ljallangan odamga to`lanishi kafolatlaydi. WESTERN UNION pul o`tkazmalari tizimining qulayligi - Pulni jo`natish yoki olish uchun WESTERN UNIONning butun dunyo bo`yicha joylashgan 170 mingta bo`limidan istaganiga murojaat qilish mumkin. WESTERN UNION ning

bo`limlari axoli uchun qulay bo`lgan vaqtda ochiq bo`lib, odatda dam olish kunlarisiz ishlaydi. Pul mablag`larini yuborish tartibi: - Belgilangan shakldagi blanka to`ldiriladi ; Jadval ma’lumotlaridan ko`rib turganimizdek, O`tkaziladigan pul miqdori ortib borishi bilan pul o`tkazmasi uchun komission haq tarifi ortib boradi. Quyida O`zsanoatqurilishbanki misolida WESTERN UNION pul o`tkazish tizimi orqali O`zbekiston Respublikasidan chet davlatlarga pul o`tkazish tariflarini keltiramiz. 2-jadval

$WESTERN UNION pul o`tkazish tizimi orqali O`zbekiston Respublikasidan Xitoy va MDX davlatlariga O`zsanoatqurilishbankining pul o`tkazish tariflari (AQSH dollarida ) т\р Ўтказма миқдори Комиссион тўлов ДХ давлатларига 1. 0.01-200.0 $3.00 2. 200.01-2000.0 ўтказма суммасининг 1.7%и 3. 2000.01-3000.0 ўтказма суммасининг 1.3%и 4. 3000-01 ва ундан юқори ўтказма суммасининг 1.0%и Хитой Халқ Республикасига 1. 0.01-100.0 $15.00 2. 100.01-300.00 $20.00 3. 300.01-500.00 $25.00 4. 500.01-800.00 $30.00 5. 800.01-1000.00 $35.00 6. 1000.01-1500.00 $40.00 7. 1500.01-2000.00 $45.00 8. 2000.01 ва ундан юқори $50.00 Ushbu tarif MDX davlatlarining Azorbayjon, Belorusiya, Gruziya, Qozog`iston, Qirg`iziston, Moldova, Rossiya, Tojikiston, turkmaniston va Ukraina kabi davlatlariga pul o`tkazishda amal qiladi . 3-jadval WESTERN UNION pul o`tkazish tizimi orqali O`zbekiston Respublikasidan boshqa chet davlatlarga O`zsanoatqurilishbankining pul o`tkazish tariflari (AQSH dollarida ) t\r O`tkazma miqdori Komission to`lov 1. 0.01-50.0 $13.00 2. 50.01-100.0 $15.00 3. 100.01-200.00 $22.00 4. 200-01-300.00 $29.00 5. 300.01-400.00 $34.00 6. 400.01-500.00 $ 40.00 7. 500.01-750.00 $ 45.00 8. 750.01-1000.00 $ 51.00 9. 1000.01-1500.00 $76.00 10. 1500.01-1750.00 $81 .00 11. 1750.01-2000.00 $91 .00 12. 2000.01-2500.00 $111 .00$

13. 2500.01-3000.00 $121 .00 Bu ta’riflar Xitoy va MDX davlatlaridan boshqa barcha davlatlarida amal qiladi. Endi pul o`tkazish tartibini ko`rib chiqamiz. Pul o`tkazilgandan keyin pul jo`natuvchi pul oluvchiga pul o`tkazmasi miqdori va 10 ta raqamli kodni ma’lum qilgandan so`ng pulni oluvchi unga jo`natilgan o`tkazmani olishi mumkin. Buning uchun pul oluvchi tegishli shakldagi blankani to`ldiradi. Operatorga pasporti va oluvchi to`g`risida ma’lumot, jo`natuvchi to`g`risida ma’lumot, pulni jo`natgan mamlakat, pul miqdori va 10 ta raqamli nazorat kodi ko`rsatilgan xolda to`ldirilgan blankani beradi. Operator blankadagi ko`rsatilgan ma’lumotlarni tekshirib chiqadi va pul o`tkazmasini AQSH dollarida pul oluvchiga beradi. WESTERN UNION pul o`tkazish tizimi orqali pul o`tkazmasi olinganda pul oluvchi vositachilik haqqini to`lamaydi. Hozirgi kunda TIF Milliy bank, Savdogarbank, Aloqabank, Trastbank, Ravnaqbank, Hamkorbank, Ipoteka bank, Asaka bank, Kapital bank, bank, Xalq banki, UTbank, Turon bank, Universal bank kabi qator banklar WESTERN UNION pul o`tkazish tizimi orqali bank xizmatlarini ko`rsatmoqdalar. MONEYGRAM tizimi orqali naqd pul o`tkazish tartibi. MONEYGRAM- pul o`tkazish tizimi jaxonning 170 dan ortiq mamlakatlarida faoliyat yuritadi. Valyuta o`tkazmalari AQSH dollari, Rossiya rubli va Yevroda amalga oshiriladi. 2003 yilning 15 aprel kuni G`alla bank (hozirda Qishloq qurilishi banki) va “MONEYGRAM PAYMENT SYSTEM Inc” kompaniyasi o`rtasida halqaro pul o`tkazmalari bo`yicha Kelishuv imzolandi. MONEYGRAM kompaniyasi bu- “Thomas Cook Group Ltd” va “MONEYGRAM PAYMENT SYSTEM Inc” kompaniyalarining birgalikda tashkil yetilgan qo`shma korxonasi bo`lib, hozirgi kunda u o`zining ko`plab mamlakatlarda jismoniy shaxslar uchun tez rivojlanib borayotgan pul o`tkazmalari tizimi sifatida namoyon bo`lmoqda.

MONEYGRAM faoliyati asosan mijozlarga rag`batlantirish asosida xizmat ko`rsatishga yo`naltirilgan. Kompaniya tomonidan mijozlarning mablag`larini qisqa vaqt ichida o`tkazib beradigan zamonaviy elektron texnologiyalari qo`llaniladi. Har bir pul o`tkazmasi ishonchli xavfsizlik tizimi bilan himoyalangan bo`lib, mablag`larni faqatgina yuboruvchi tomonidan shaxsgina olishi kafolatlanadi uning MONEYGRAM pul o`tkazmalari tizimining bir qator avzalliklari mavjud. Bu qulayliklar kuyidagilar : - Tezkorlik (operatsiyalar tezkor amalga oshiriladi). - Qulaylik (to`lovlar naqd pul berilishi bilan amalga oshiriladi). - Xizmat ko`rsatish shaxobchalari tarmog`ining kengligi (dunyoning 155 ta mamlakatida 55000 dan ortiq qulay joylashgan xizmat ko`rsatish shaxobchalari mavjud). - Qulay va raqobatbardosh narxlar. - Bepul ma’lumot berish . MONEYGRAM pul o`tkazmalari tizimi orqali pul yuborish tartibi. To`lovning belgilangan manzili katalogdan foydalangan holda tekshirib ko`riladi. Pul mablag`larini o`tkazish blankasi to`ldiriladi. Mijoz haqidagi ma’lumotlar tekshiriladi. Mijozdan xizmat haqqi olinadi. Operatsiyalarni qayta ishlovchi Bosh ofis bilan bog`laniladi. 6. Mijozga berilgan maxsus nomer Bosh ofisdan qabul qilinadi va blankaga yozib qo`yiladi. 7. Mijozga maxsus nomer yozilgan blankaning ikkinchi nusxasi topshiriladi. Har bir tijorat banki tomonidan “MONEYGRAM” orqali o`tkazmalarining tariflari ishlab chiqilgan. Quyida Oriyent Finans Bank - Xususiy aksiyadorlik tijorat bankining O`zbekistondan “MONEYGRAM” orqali o`tkazmalarining tariflarini ko`rib chiqamiz. 4-jadval

$Oriyent Finans Bank - Xususiy aksiyadorlik tijorat bankining O`zbekistondan “MONEYGRAM” orqali o`tkazmalarining tariflari Жўнатма суммаси Тариф (АҚШ долларида) \ Тариф (АҚШ долларида) Марказий Осиё давлатларидан Россия, Грузия, МДҲ давлатлари ва Исроилга пул ўтказмалари юбориш учун. 1-100 2 100,01-200 4 200,01-300 6 300,01-400 8 400,01-500 10 500,01-600 12 600,01-700 14 700,01-800 16 800,01-900 18 900,01-1000 20 1000,01-2000 35 2000,01-3000 50 3000,01-4000 70 4000,01-5000 100 "МонейГрам" пул ўтказмалари тизими бўйича Хитойга юбориш 1-300 9 300,01-600 18 600,01-1000 25 1000,01-2 000 50 2000,01-5 000 80 "МонейГрам" пул ўтказмалари тизими орқали Узоқ хорижга юбориш 1-100 10 100,01-250 18 250,01-400 24 400,01-600 34 600,01-800 39 800,01-1000 44 1000,01-1200 60 1200,01-1800 65 1800,01-2500 70 2500,01-5000 100 "MoneyGram" tizimi bo`yicha kelib tushgan naqd pul mablag`larini berish. Komissiya puli olinmaydi MONEYGRAM pul o`tkazmalari tizimi orqali pul mablag`larini qabul qilish quyidagi tartibda amalga oshiriladi: Pul jo`natuvchi pul oluvchiga pul o`tkazmasi miqdori ma’lum qilgandan so`ng pulni oluvchi unga jo`natilgan o`tkazmani olishi mumkin. Buning uchun pul$

oluvchi tegishli shakldagi blankani to`ldiradi. Operatorga pasporti va oluvchi to`g`risida ma’lumot, jo`natuvchi to`g`risida ma’lumot, pulni jo`natgan mamlakat, pul miqdori ko`rsatilgan xolda to`ldirilgan blankani beradi. Operator blankadagi ko`rsatilgan ma’lumotlarni tekshirib chiqadi va operatsiyalarni qayta ishlovchi Bosh ofis bilan bog`lanadi. Operator pul mablag`larini qabul qilish kodini aniqlashtiradi va mijoz bergan blankaga yozib qo`yadi Shundan so`ng mijoz nomiga kelgan pul summasini hamda blanka nusxasini beradi. MONEYGRAM pul o`tkazish tizimi orqali pul o`tkazmalarinining maksimal miqdori bir kunda bitta tranzaksiyaning o`zida 5000 AQSH dollarini tashkil etadi. Hozirgi kunda bu o`tkazmadan Ipak Yo`li banki, Qishloq qurilishi banki, Oriyent Finans Bank kabi bir qator banklar foydalanmoqdalar. ANELIK pul o`tkazish tizimi orqali naqd pul o`tkazish tartibi. “ANELIK”- pul o`tkazmasi Rossiya rubli va AQSH dollarida amalga oshiriladi. Dunyoning 90 dan ortiq mamlakatlari o`rtasida ushbu tizim bo`yicha pul o`tkazmalari 3 soatdan 24 soat oralig`ida o`tkaziladi. “ANELIK” bo`yicha o`tkazilgan pul mablag`larining 3%i miqdorida ko`rsatilgan xizmati uchun haq oladi. Bu o`tkazmadan Savdogarbank, Hamkorbank, Ipak yo`li banki kabi tijorat banklari amaliyotida foydalaniladi.“ANELIK”- pul o`tkazmasi jismoniy shaxslardan yuridik shaxslarga pul o`tkazmalarini o`tkazishni taklif yetadi. Bunday xizmatlarga to`lovlarni yig`ish, xizmatlar haqini to`lash, tovar sotib olish, elektron hamyonlarni to`ldirish va boshqalar kiradi. Pul o`tkazmalari va o`tkazilgan pul mablag`larini qabul qilib olishni amalga oshirish uchun shaxsni tasdiqlovchi hujjat taqdim yetilishi lozim. Qonunchilik bo`yicha shaxsni tasdiqlovchi hujjatlar quyidagilar hisoblanadi: • O`zbekiston Respublikasi fuqarosi pasporti; • Harbiy xizmatchining shaxsiy guvohnomasi yoki harbiy guvohnomasi; • O`zbekiston Respublikasi hududida doimiy ravishda istiqomat qiluvchi, fuqarolikka ega bo`lmagan shaxs uchun doimiy istiqomat uchun guvohnoma. • Chet yel fuqarosi yoki fuqarolikka ega bo`lmagan shaxslarning O`zbekiston

Respublikasida vaqtincha va doimiy istiqomat qilish uchun asosiy hujjatlar: • vaqtincha istiqomat qilish uchun ruxsatnoma va boshqalar . “ANELIK”- pul o`tkazmasi bo`yicha operatsiyaga asos bo`lib barcha pul o`tkazmalarida bo`lgani kabi pul o`tkazish uchun berilgan ariza hisoblanadi. Amaliy ishchi pul jo`natuvchining arizada zarur hollar uchun o`z telefon raqamlarini ko`rsatib o`tishini tavsiya qilishi kerak. Pul o`tkazmasi qabul qilinayotganida ushbu o`tkazmaga tartib raqam beriladi (registratsiya tartibi yoki programmalash uslubi bo`yicha). Jo`natuvchi pul o`tkazmasi uchun berilgan tartib raqam haqida ogohlantirilishi shart. O`tkazilgan pulni olish uchun qabul qilib oluvchi shaxsiy hujjat, hamda o`tkazma miqdori va tartib raqamini aytishi lozim; Ushbu ma’lumotni Qabul qilib oluvchiga ulashish majburiyati jo`natuvchi zimmasiga yuklangan; • Pul o`tkazmasini qabul qilib oluvchining bankiga ushbu shaxs bilan telefon orqali bog`lanishi shart yemas (arizada ko`rsatilgan telefon raqam); Jo`natuvchidan amalga oshirilgan pul o`tkazmasi uchun komissiyani ushlab qoladi. Chet yel mamlakatlariga chet yel valyutasi va so`mda pul o`tkazmalari uchun -o`tkazma miqdoridan - 3% ushlanadi. Naqd pul o`tkazmasinini qabul qilib oluvchi ko`rsatgan hujjatidagi ma’lumotlari o`tkazmada belgilangan ma’lumotlar bilan mos kelgandagini o`tkazilgan pul ushbu shaxsga beriladi. Shu bilan birga, quyidagi qo`shimcha indentifikatorlarning biri ham mos kelishi lozim: • pul o`tkazmasining tartib raqami • pul o`tkazmasining miqdori • Jo`natuvchining ismi • Jo`natuvchining familiyasi • Pul o`tkazmasini qabul qilib oluvchining telefon raqami Lekin hozirgi kunda ushbu tizim orqali o`tkazmalar “WESTERN UNION” va “MONEUGRAM”, “CONTAKT” va “MIGOM” o`tkazmalariga nisbatan kamroq foydalaniladi.

“Contact”- pul o`tkazmasi bo`yicha bank xizmatlari. Pul o`tkazmalari bozorining yetakchi ishtirokchilaridan biri “Contact” pul o`tkazish tizimi bo`lib, u Rossiyaning 1-halqaro pul o`tkazmalarini amalga oshirish tizimidir. U orqali mijozga hisobraqam ochmay turib AQSH dollari, Yevro va Rossiya rublida pul o`tkazmalarini amalga oshirish mumkin. “Contact” quyidagi xizmatlarni taklif etadi: • Jismoniy shaxslardan yuridik shaxslarga pul o`tkazmalarini o`tkazish. Bunday xizmatlarga to`lovlarni yig`ish, xizmatlar haqini to`lash, tovar sotib olish, elektron hamyonlarni to`ldirish va boshqalar kiradi. • Yuridik shaxslardan jismoniy shaxslarga pul o`tkazmalarini o`tkazish. Bunday xizmatlarga yutuqlar, gonorarlar, hamda elektron hamyonlardagi mablag`larni to`lash va boshqalar kiradi. Pul o`tkazmalari va o`tkazilgan pul mablag`larini qabul qilib olishni amalga oshirish uchun shaxsni tasdiqlovchi hujjat taqdim etilishi lozim. Qonunchilik bo`yicha shaxsni tasdiqlovchi hujjatlar quyidagilar hisoblanadi: • O`zbekiston Respublikasi fuqarosi pasporti; • Harbiy xizmatchining shaxsiy guvohnomasi yoki harbiy guvohnomasi; • O`zbekiston Respublikasi hududida doimiy ravishda istiqomat qiluvchi, fuqarolikka ega bo`lmagan shaxs uchun doimiy istiqomat uchun guvohnoma. • Chet el fuqarosi yoki fuqarolikka ega bo`lmagan shaxslarning O`zbekiston Respublikasida vaqtincha va doimiy istiqomat qilish uchun asosiy hujjatlar: • vaqtincha istiqomat qilish uchun ruxsatnoma; • O`zbekiston Respublikasi hududiga kirish uchun taklifnoma; • ishlash uchun ruxsatnoma. Agar pul o`tkazmasi amalga oshirilish jarayonida pul o`tkazuvchi yoki qabul qiluvchining nomidan vakil qatnashsa, ushbu vakilga quyidagi tartibda ishonchnoma rasmiylashtiriladi: • ishonchnoma notariusda tasdiqlangan bo`lishi kerak;

• mol-mulk yuzasidan ish ko`rishga olingan umumiy ishonchnomasida bank hisob-raqamlaridan pul olish huquqi ko`rsatib o`tilmagan bo`lsa, ushbu ishonchnoma qabul qilinmaydi; • ishonchnoma O`zbekiston Respublikasidagi chet yel yelchixonasi yoki O`zbekiston Respublikasining chet yeldagi yelchixonasida tasdiqlangan bo`lishi mumkin. Chet tildagi ishonchnoma Bankka o`zbek (rus) tiliga o`girilgan tasdiqlangan tarjimasi bilan birga taqdim yetiladi. Ishonchnomaning asl nusxasi kassa xujjatlarida qoladi . Pul o`tkazmalarini mijozdan qabul qilish tartibi Pul o`tkazmasi operatsiyasiga asos bo`lib pul o`tkazish uchun berilgan ariza hisoblanadi. Amaliy ishchi pul jo`natuvchining arizada zarur hollar uchun o`z telefon raqamlarini ko`rsatib o`tishini tavsiya qilishi kerak. Pul o`tkazmasi qabul qilinayotganida ushbu o`tkazmaga tartib raqam beriladi (registratsiya tartibi yoki programmalash uslubi bo`yicha). Jo`natuvchi pul o`tkazmasi uchun berilgan tartib raqam haqida ogohlantirilishi shart. • O`tkazilgan pulni olish uchun qabul qilib oluvchi shaxsiy hujjat, hamda o`tkazma miqdori va tartib raqamini aytishi lozim; • Ushbu ma’lumotni Qabul qilib oluvchiga ulashish majburiyati jo`natuvchi zimmasiga yuklangan; • Pul o`tkazmasini qabul qilib oluvchining bankiga ushbu shaxs bilan telefon orqali bog`lanishi shart yemas (arizada ko`rsatilgan telefon raqam); Jo`natuvchidan amalga oshirilgan pul o`tkazmasi uchun komissiyani ushlab qoladi. chet el mamlakatlariga chet yel valyutasi va so`mda pul o`tkazmalari uchun - O`tkazma miqdoridan - 3%, O`tkazma miqdoridan 1% - Jo`natuvchi Bankining komissiyasi O`tkazma miqdoridan 1% - Kliring markazi bilan hisob-kitobni amalga oshirish uchun komissiya

O`tkazma miqdoridan 1% - o`tkazilgan pulni qabul qilib oluvchi bankining komissiyasi bo`lib hisoblanadi. Pul o`tkazmalarini tarqatish tartibi. Agar o`tkazmani qabul qilib oluvchi ko`rsatgan hujjatidagi ma’lumotlari o`tkazmada belgilangan ma’lumotlar bilan mos kelgandagini o`tkazilgan pul ushbu shaxsga beriladi. Shu bilan birga, quyidagi qo`shimcha indentifikatorlarning biri ham mos kelishi lozim: • pul o`tkazmasining tartib raqami • pul o`tkazmasining miqdori • Jo`natuvchining ismi • Jo`natuvchining familiyasi • Pul o`tkazmasini qabul qilib oluvchining telefon raqami “CONTAKT” pul o`tkazish tizimi Rossiya, yana bir qator MDX davlatlari, Boltiq bo`yi davlatlari va xorijiy davlatlarda ish faoliyatini olib boradi. Hozirgi kunda ushbu tizim bo`yicha O`zbekistonning 12 ta tijorat bank, jumladan, TIF Milliy bank, O`zsanoatqurilishbank, Savdogarbank, Hamkorbank, Ipoteka bank, Kapital bank, Xalq banki, Turon bank kabi qator banklar “CONTAKT” pul o`tkazish tizimi orqali bank xizmatlarini ko`rsatmoqdalar. 2010 yilda “CONTAKT” tizimi orqali 1.5 mln. dan ortiq respublikamiz fuqarolari foydalangan. “Zolotaya Korona” pul o`tkazmasi Zolotaya Korona” hisobraqam ochmasdan turib lahzalik manzilsiz pul o`tkazmalari tizimi. Ushbu tizim pul o`tkazmalari bozorida 2003 yildan beri faoliyat ko`rsatib kelmoqda va bir qator jahon miqyosidagi va mahalliy pul o`tkazmalari tizimlari bilan hamkorlik tufayli dunyodagi 200 dan ortiq mamlakatda joylashgan shahobchalarga ega. “Zolotaya Korona” pul o`tkazmasi orqali pullarni Abxaziya, Ozarbayjon, Armaniston, Belarus, Gruziya, Qozog`iston, Qirg`iziston, Moldova, Rossiya, Tojikiston, O`zbekiston, Ukraina, Turkiya va Xitoy

mamlakatlarida joylashgan 34 000 dan ortiq xizmat ko`rsatish shahobchalaridan olish mumkin. Zolotaya Korona” pul o`tkazmasi orqali pul o`tkazilganda quyidagilar kafolatlanadi: S o`tkazmalarni pul o`tkazish shohobchalari orqali jo`natish va berish tarmog`i; • o`tkazish tezligi - uni u jo`natilgandan keyin kiska vakt ichida olish mumkinligi; S o`tkazmani rasmiylashtirishda faqat u o`tkaziladigan mamlakat va shaharni ko`rsatish zarur. Oluvchining o`zi uchun eng qulay bo`lgan shahobchani uning uzi tanlashi mumkin. O`tkazmani jo`natish tartibi. Agar “Zolotaya Korona” tizimi bo`yicha ilk marta o`tkazma jo`natilayotgan bo`lsa, pul o`tkazmalari Kartasini rasmiylashtirish taklif yetiladi. Jo`natuvchi va oluvchilar to`g`risidagi barcha zarur ma’lumotlar bazasiga faqat bir marta kiritiladi, bu esa keyingi jo`natishmalar vaqtida maxsus blankalarni to`ldirish tartibini bajarishdan xalos qiladi. Demak, “Zolotaya Korona” pul o`tkazmasida pul o`tkazmalari kartasi olinishi lozim bo`ladi. Pul o`tkazmalari kartasi bir marta rasmiylashtiriladi va unda o`tkazmani jo`natuvchi va o`tkazmani oluvchi to`g`risidagi ma’lumotlar saqlanadi. Kartani olgandan sung, o`tkazmalarni jo`natish uchun qog`ozli arizani to`ldirishning xojati qolmaydi. Bank xodimiga faqat pasport, karta va o`tkazish uchun pul beriladi. Bank xodimi bir necha daqiqa ichida o`tkazmani rasmiylashtiradi va pul jo`natuvchiga pasport, karta xamda oluvchiga xabar berish kerak bo`lgan raqam ko`rsatilgan chekni qaytarib beradi. Shu tariqa o`tkazma jo`natiladi va oluvchi pulni olishi mumkin bo`ladi. O`tkazmalarni hamkor-banklar ofislarida jo`natish mumkin. Pul o`tkazmalari kartasi bo`yicha xizmat ko`rsatish atigi 3 daqiqani tashkil qiladi. O`tkazish tezligi juda tez. “Zolotaya Korona” tizimi bo`yicha o`tkazmalarni jo`natishda oluvchining aniq yashash manzilini ko`rsatish talab qilinmaydi. Faqat

$shaharning o`zini ko`rsatish yyetarli. Oluvchi o`zi uchun eng qulay bo`lgan shahobchani tanlashi mumkin. Oluvchini unga pullarning jo`natilganligi va uni berish amalga oshiriladigan o`tkazma raqamini yozib olish yoki yodlab qolishi shart yemasligi to`g`risida xabardor qilinadi. O`tkazmani olish tartibi. O`tkazmani olish uchun faqat ushbu raqam va shaxsni tasdiqlovchi hujjat kerak bo`ladi. O`tkazmani olishda o`tkazma summasini ko`rsatish shart yemas. “Zolotaya Korona” o`tkazmalarini olish doimo bepul, xizmatlar uchun vositachilik haqini jo`natuvchi to`laydi. O`tkazmani tizimda saqlash muddati 60 kundan iborat. Ushbu muddat nihoyasiga yyetishi bilan jo`natuvchi o`tkazmani rasmiylashtirish amalga oshirilgan bank shahobchasiga murojaat qilishi kerak. jadval Oriyent Finans Bank - Xususiy aksiyadorlik tijorat bankining O`zbekistondan “Zolotaya Korona” tariflari т\р 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Қабул қилиб олувчи давлат Комиссион тўлов Хитой 25$ Украина 30$, 30 йевродан ошмаган ҳолда, тариф 1% Грузия 30$, 30 йевродан ошмаган ҳолда, тариф 1% Қозоғистон 30$, 30 йевродан ошмаган ҳолда, тариф 1% Қирғизистон 30$, 30 йевродан ошмаган ҳолда, тариф 1% Россия 40$, 30 йевродан ошмаган ҳолда, тариф - 1% Тожикистон 30$, 30 йевродан ошмаган ҳолда, тариф 1% Туркия тариф 1,5% Ветнам 2 000$гача - тариф 10 $, банк мукофоти 3 $. 2 000дан то 4 999$гача - тариф 15 $, мукофот 4$. 5000дан то 10 000 $гача - тариф 20 $, мукофот 5 $. Abxaziya, Mo`g`iliston, Isroil, Chexiya, Gresiya, Moldova, Ozarbayjon, Belarusiya, Nepalga pul o`tkazmalarini bajarishda o`tkazma miqdoridan 1% komission to`lov olinadi. Jo`natmani to`lash uchun komissiya puli olinmaydi. Pul o`tkazmalarining boshqa turlari va ularning xususiyatlari. Hozirgi kunda O`zbekistonda pul o`tkazmalari infratuzilmasi jadal sur’atlar bilan shakllanayotgan bo`lib, axolining ushbu xizmat turidan samarali foydalanishi$

uchun keng tarmoqli shaxobchalar tashkil yetilgan. Shunday shaxobchalar soni hozirgi kunda mingdan ortiqdir. Respublikamiz tijorat banklari yuqorida ko`rib chiqqan naqd pul o`tkazmalarining WESTERN UNION va MONEYGRAM, “CONTAKT”, “ANELIK” dan tashqari juda ko`plab turlarini taklif yetmoqdalar. Ularga “MIGOM”, “BLIZKO”, “INTEREXPRESS”, “TRAVELEX”, “LEADER”, “Bistraya pochta”, “Uzbekiston ekspress”, “Aziya ekspress” kabi pul o`tkazish tizimlarini kiritish mumkin. “MIGOM”- naqd pul o`tkazmasi asosan MDX davlatlari o`rtasida faoliyat yuritadi. Ushbu tizim bo`yicha pul o`tkazmalari 10-15 minut ichida o`z egalariga yetkaziladi. Bunda pul o`tkazmasi summasining 2%i miqdorida komission haq olinadi. “MIGOM” naqd pul o`tkazmasi tizimi orqali Kapital bank, O`zsanoatqurilishbank va Kredit - standart banklari axoliga bank xizmatlarini ko`rsatmoqdalar. “BLIZKO”- ushbu pul o`tkazish tizimi 2006 yilda ishga tushirilgan bo`lib, hozirgi kunda undan Rossiya, Armaniston, Ozarbayjon, Belorusiya, Gruziya, Moldova, O`zbekiston, Qirg`iziston, Ukraina, Tojikiston kabi davlatlar kegg foydalanmoqdalar. “BLIZKO” pul o`tkazish tizimi bo`yicha AQSH dollari, Yevro va Rossiya rublida pul o`tkazmalarini amalga oshirish mumkin. Pul o`tkazmalarini amalga oshirishda jo`natilayotgan pul miqdorining 1.3-2% miqdorida tijorat banklari komission haq oladilar. Shu bilan birga, ayrim banklar komission haq miqdorini jo`natilayotgan o`tkazma miqdoriga qarab belgilashgan. Masalan, O`zsanoatqurilishbankida 100 AQSH dollargacha o`tkazma uchun 2 AQSH dollar komission haq oladi. O` tkazma 100 AQSH dollaridan yuqori bo`lsa, komission haq miqdori oshib boradi. 3 000 AQSH dollaridan 3 500 AQSH dollarigacha 70 AQSH dollari, 4 500 AQSH dollaridan 5 000 AQSH dollarigacha 100 AQSH dollari undiriladi. “INTEREXPRESS” jismoniy shaxslar bo`lgan mijozlarga hisobraqam ochmay turib pul mablag`larini dunyoning istalgan mamlakatlariga jo`natish imkoniyatiga ega bo`lgan halqaro pul o`tkazish tizimidir. Ushbu tizim orqali pul o`tkazmalarini manzilga yetkazish 3-6 soat ichida ta’minlanadi.

“INTEREXPRESS” bo`yicha o`tkazmalarni AQSH dollari, Yevro va Rossiya rublida pul o`tkazmalarini amalga oshiriladi. Hozirgi kunda ushbu tizim faoliyatini O`zsanoatqurilishbank amaliyotida ko`rish mumkin. “Bistraya pochta”- pul o`tkazmasi bo`yicha o`tkazilgan pul mablag`lari bor- yo`g`i 20 minut ichida egasiga yetkazib beriladi. Bunda o`tkazilgan jo`natma miqdorining 2% miqdorida komission haq to`lanadi. “Bistraya pochta”- pul o`tkazmasi bo`yicha pul o`tkazmalari Rossiyada rubl, Rossiya, O`zbekiston, Armaniston, Gruziya Ozarbayjon, Belorusiya, Qozog`iston, Moldoviya, Qirg`iziston, Ukraina, Tojikiston kbi davlatlarda AQSH dollari va Yevroda amalga oshiriladi. Hozirgi kunda “Bistraya pochta”- tizimi bo`yicha bank xizmatlarini Ipak yo`li va Turon banklari taklif etmoqdalar. “O`zbekiston ekspress”- O`zbekiston xududidagi tijorat banklarida hisobraqam ochmasdan turib, faqat milliy valyutada pul o`tkazmalarini respublikaning istalgan joyiga jo`natish tizimidir. Naqd pul o`tkazmalari 3 bank ish kunida o`z manziliga yetkazilishi ta’minlanadi. “O`zbekiston ekspress”- pul o`tkazmasi bo`yicha o`tkazib berilayotgan pul mablag`larining miqdoriga qarab 0.5-4% miqdorida komission haq olinadi. Hozirgi kunda ushbu pul o`tkazmasi tizimi bo`yicha xizmatlar O`zsanoatqurilishbank tomonidan amalga oshirilmoqda. “Aziya ekspress” - pul o`tkazmasi bo`yicha xizmatlarni O`zbekiston va Rossiya tijorat banklari taklif yetmoqdalar. Demak, bu tizim bo`yicha Rossiya va O`zbekiston o`rtasidagi jo`natmalar amalga oshiriladi. Bunda o`tkazilgan jo`natma miqdorining 2% atrofida komission haq to`lash lozim bo`ladi. Pul o`tkazmalari faqat AQSH dollarida amalga oshiriladi. Rossiya Federatsiyasi fuqarolari ham, O`zbekiston Respublikasi fuqarolari ham 1 kunda 5000 AQSH dollaridan ortiq bo`lmagan miqdorda pul o`tkazishlari mumkin. “Aziya ekspress” - pul o`tkazmasi Trast bank va Kredit - standart banklarida foydalaniladi. Umuman, hozirgi kunda respublikamiz banklari tomonidan yana ko`plab yang pul o`tkazmalari tomonidan taklif qilinmoqda, ularga “TRAVELEX” “LEADER”, “UNISTREAM”, “XRESS- money”, “FASTER”, “CONISTAR”, “ALLYUR” kabi pul o`tkazmalari tizimi amalda bo`lib, yangidan yangi mijozlarni o`ziga jalb

qilib kelmoqda. Pul o`tkazmalari tizimlarining ko`payishi ular o`rtasidagi raqobat muxitini yanada kuchaytiradi va kelgusida ularning xizmat tariflari ancha pasayishiga olib keladi. Pul o`tkazmalari tizimlarining O`zbekistonda takomillashtirilishi bilan ushbu xizmat turining yanada rivojlanishi va natijada iqtisodiyotga katta miqdorda valyuta kirib kelishiga zamin yaratadi. Xalqaro pul o`tkazmalarini o`tkazishda bank nazorati Xalqaro pul o`tkazmalari tizimlari bo`yicha operatsiyalarning xavfsizligini ta’minlash va noqonuniy operatsiyalarni o`tkazishni oldini olish maqsadida nazorat ishlari O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida bilan ro`yxatga olingan O`zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvi va Bosh prokuratura huzuridagi Soliq, valyutaga oid jinoyatlarga va jinoiy daromadlarni legallashtirishga qarshi kurashish departamentining 2013 yil 2 oktabrdagi 328-V 20-son qarori hamda “Tijorat banklarida jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishgava terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashish bo`yicha ichki nazorat” Qoidalariga asosan olib boriladi. Xalqaro pul o`tkazmalari tizimlari bo`yicha xizmatlarni ko`rsatuvchi kompaniyalar ya’ni xalqaro pul o`tkazmalari tizimlari bilan munosabatlar o`rnatish va amalga oshirishda bunday tashkilot identifikatsiya qilinadi. Bundan tashqari, tijorat banki xalqaro pul o`tkazmalari tizimlari bilan munosabatlar o`rnatish jarayonida quyidagilarni amalga oshirishi lozim: xalqaro pul o`tkazmalari bo`yicha sherigining ish faoliyati xususiyatlari to`g`risida to`liq ma’lumotga ega bo`lish uchun u haqidagi axborotlarni yig`ish; ochiq ma’lumotlar asosida tashkilotning obro`sini, jumladan, ushbu tashkilotga nisbatan jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirish va terrorizmni moliyalashtirishga oid kamchiliklar yuzasidan tergov olib borilgan yoki borilmaganligini aniqlash; elektron to`lovlar to`g`risidagi barcha ma’lumotlarni saqlash. Xalqaro pul o`tkazmalari tizimlari bilan vakillik munosabatlarini o`rnatish to`g`risidagi qaror tijorat banki boshqaruvi tomonidan qabul qilinadi. Xalqaro pul

o`tkazmalari bo`yicha, shu jumladan, xalqaro pul o`tkazmalari tizimlari orqali operatsiyalarni amalga oshiruvchi tijorat banklari o`zlarining bunday xizmatlarni ko`rsatuvchi bo`linmalari bo`lgan, shoxobcha, bo`lim va ushbu bo`linmalar xodimlarining hisobini yuritishlari, pul o`tkazmalariga oid operatsiyalarni jismoniy shaxs - mijozlarni lozim darajada tekshirgandan so`ng amalga oshirishlari, jo`natiladigan pul o`tkazmalarini mijoz jo`natuvchi haqidagi ma’lumotilar, familiyasi, ismi, otasining ismi, shaxsni tasdiqlovchi hujjat seriyasi va raqami, agar operatsiya jarayonida hisobvaraq ishlatilgan bo`lsa, u holda uning raqami yoki operatsiyaning xos raqam va oluvchining familiyasi, ismi, otasining ismi; agar operatsiya jarayonida hisobvaraq ishlatilgan bo`lsa, u holda uning raqami yoki operatsiyaning xos raqami kabi aniq ma’lumotlar bilan birga yuborilishini ta’minlashlari shart. Tijorat banklari norezident-banklardan va xalqaro pul o`tkazmalari tizimlaridan eng kam ish haqining 25 baravari miqdorigacha bo`lgan summadagi pul mablag`larini jo`natuvchilari haqidagi minimal ma’lumotlarni, agar operatsiya jarayonida hisobvaraq ishlatilgan bo`lsa, u holda uning raqami yoki operatsiyaning xos raqamini taqdim yetilishini talab qilishlari, norezident-banklardan va xalqaro pul o`tkazmalari tizimlaridan eng kam ish haqining 25 baravari miqdoriga teng yoki undan oshadigan summadagi pul mablag`larini jo`natuvchilari haqidagi minimal ma’lumotlarni, shaxsni tasdiqlovchi hujjat seriyasi va raqami, jo`natuvchining yashash manzili yoki tug`ilgan sanasi va joyi, agar operatsiya jarayonida hisobvaraq ishlatilgan bo`lsa, u holda uning raqami yoki operatsiyaning xos raqamini taqdim yetilishini talab qilishlari lozim. Shuningdek, oluvchisi va jo`natuvchisi haqidagi talab qilingan ma’lumotlarga ega bo`lmagan xalqaro pul o`tkazmalarini aniqlash bo`yicha asosli va imkoni mavjud bo`lgan choralarni ko`rishlari, oluvchisi va jo`natuvchisi haqidagi talab qilingan ma’lumotlarga ega bo`lmagan xalqaro pul o`tkazmalari aniqlanganda tijorat banki tomonidan ko`riladigan choralar, ya’ni ijro qilish, rad yetish, to`xtatish yoki boshqalar tartibini belgilovchi, tavakkalchiliklarni baholashga asoslangan ichki hujjatni ishlab chiqishlari kerak.

Tijorat banklari norezident-vakil banklardan va xalqaro pul o`tkazmalari tizimlaridan ular bilan tuzilgan shartnomalarga muvofiq pul mablag`larini jo`natuvchilari haqidagi qo`shimcha ma’lumotlarni uch ish kuni davomida olish imkoniyatiga ega bo`lishlari kerak. Bunday imkoniyat mavjud bo`lmaganda, tijorat banklari bunday xalqaro pul o`tkazmalari tizimlari bilan shartnomani bekor qilish masalasini ko`rib chiqishlari lozim. To`lov o`tkazmalarida vositachi sifatida ishtirok yetuvchi tijorat banklari: S elektron to`lovlarga ilova qilinadigan jo`natuvchi va oluvchi haqidagi barcha ma’lumotlarni, jo`natuv to`g`risidagi ma’lumotlar bilan birga yuborilishini va besh yildan kam bo`lmagan muddat davomida saqlanishini ta’minlashlari; • oluvchisi va jo`natuvchisi haqidagi talab qilingan ma’lumotlarga ega bo`lmagan xalqaro pul o`tkazmalarini aniqlash bo`yicha asosli va imkoni mavjud bo`lgan choralarni ko`rishlari; S tavakkalchiliklarni baholashga asoslangan holda oluvchisi va jo`natuvchisi haqidagi talab qilingan ma’lumotlarga ega bo`lmagan xalqaro pul o`tkazmalari aniqlanganda tijorat banki tomonidan amalga oshiriladigan choralar tartibini belgilovchi dasturni ishlab chiqishlari kerak; • oluvchisi va jo`natuvchisi haqidagi talab qilingan ma’lumotlarga ega bo`lmagan xalqaro pul o`tkazmalari aniqlanganda, bunday o`tkazmalar haqida Departamentga xabar berish masalasini ko`rib chiqishlari kerak. Agar ushbu mijoz va mijozning haqiqiy egasi tijorat banki tomonidan ilgari indentifikatsiyalangan bo`lsa, mijozni va mijozning haqiqiy egasini qayta dentifikatsiyalash majburiy hisoblanmaydi. Mijoz va mijozning haqiqiy egasini qayta identifikatsiyalash avvalgi identifikatsiyalash natijasida olingan ma’lumotlar ishonchliligiga gumon tug`ilgan taqdirda amalga oshirilishi lozim. Mijoz va mijozning haqiqiy egasini identifikatsiyalashda tijorat banki olingan ma’lumotlarni qonun hujjatlarida belgilangan tartibda Departament tomonidan shakllantiriladigan va tijorat banklariga taqdim qilinadigan, shaxslar ro`yxati hamda jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga va terrorizmni

moliyalashtirishga qarshi kurashish sohasida xalqaro hamkorlikda ishtirok yetmayotgan davlatlar ro`yxati bilan solishtirib chiqishi shart. Mijoz va mijozning haqiqiy egasini identifikatsiyalash jarayonida Ro`yxatga kiritilgan shaxslar aniqlangan taqdirda tijorat banki o`rnatilgan chora-tadbirlarni amalga oshirishi shart. Tijorat banklari yuridik shaxsning boshqaruv organi yoki yuridik shaxs nomidan ishonchnomasiz faoliyat ko`rsatish huquqiga ega bo`lgan shaxs o`zining joylashgan manzili bo`yicha mavjud bo`lmaganida, atayin noto`g`ri bo`lgan hujjatlar taqdim etilganda yoki qonun hujjatlariga muvofiq so`raladigan hujjatlar taqdim etilmaganda hollarda mijozga operatsiyalarni amalga oshirishni rad etadilar.

Adabiyotlar: 1. Астанов Х.З. Пул-кредит орқали мувофиқлаштириш. Ўқув қўлланма. - Т.: “Иқтисодиёт”. 2015 й. 121 б. 2. Банкларда бухгалтерия ҳисоби. Дарслик, II нашри. А.Омонов, Т. Қоралиев, ТМИ, -Т.: “Иқтисод-Молия”, 2014. 241 б. 3. Қоралиев Т.М., Абдуллаев Ё.А. “Банк иши” ўқув қўлланма. - Т.: « ИҚТИСОД-МОЛИЯ » , 2009. - 580 4. Наврўзова К., Н.Ғ.Каримов. Банкларда бухгалтерия ҳисоби. Дарслик. - Т.: Молия, 2012. -320 бет. 5. Наврузова К.Н., Ортиков О А. Нақд пулсиз ҳисоб-китоблар ва тўлов тизими -Т.: « ИҚТИСОД-МОЛИЯ » , 2014 й. 6. Тоймухамедов И., Умаров З., Хусаинов Ғ. Нақд пулсиз ҳисоб-китоблар ва тўлов тизими. Ўқув қўлланма. LESON PRES , 2018. - 435 бет.

O'xshashlar

Pul

Pul taklifi. Pul bozorida muvozanat

Pul bozori.

Pul muomalasi

Pul va pul muomalasi haqida sharq ta’limoti.