logo
  1. Bosh sahifa
  2. Referatlar
  3. Iqtisodiyot
  4. O`rtacha miqdorlar

O`rtacha miqdorlar

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

44 KB
Ko'chirib olish
www.arxiv.uz Reja: 1. O`rtacha miqdor tushunchasi. 2. O`rtacha arifmetik miqdor, uni xususiyatlari va hisoblash usullari. 3. O`rtacha garmonik miqdor va uni hisoblash usullari. 4. Moda va mediana tushunchalari. O`rtacha miqdor tushunchasi Xar kanday xodisa uzining yakka va umumiy mikdoriga ega. Ammo yakka mikdor xam usha xodisani umumlashtirgan xolda ta`riflay olmaydi. Urtacha mikdor deyilganda bir turdagi (tipdagi, xildagi) xodisaning uzgaruvchan belgilari asosida umumlashtirib ta`riflovchi mikdor kursatkich tushuniladi. Urtacha mikdorning xususiyati shundaki, u tuplamning umumiy darajasini tavsiflamasdan balki urganilayotgan belgi umumiy darajasini tuplam birliklariga bulgan nisbatini ifodalaydi. Ish xaqi fondi Urtacha ish xaqi q ------------------------ Ishchilar soni O`rtacha arifmetik miqdor, uni xususiyatlari va hisoblash usullari Statistikada urtacha mikdorlarning turli shakllari mavjud. Urtacha arifmetik mikdor urtachaning eng sodda va amaliyotda juda keng kullaniladigan turidir. Ular ikki xil buladi. Oddiy va tortilgan arifmetik urtachalar. Oddiy arifmetik urtacha urtalashtirilayotgan belgi mikdorlari (variantlari) bir yoki teng marta takrorlangan paytda kullaniladi. Uni aniklash uchun dastlab urtalashtirilayotgan aloxida mikdorlar (x) yigindisini xisoblanadi, sungra ularning soni (n) ga bulinadi. Х 1Қ х 2 Қ…Қх n  x i Х ар.оо қ ------------------------қ --------- n n 1. Kup xollarda ma`lumotlar variatsion kator kurinishida keltirilgan buladi, u xolda uni tortilgan arifmetik urtachasi xisoblanadi: 2. Xar bir mikdorni uni takrorlanish soniga kupaytiriladi. 3. Takrorlanishlar soni kushib chikiladi. 4. Sungra 1-2 amalga oshiriladi. Х 1 n 1 Қ х 2 n 2 Қ…Қх n n n  x i www.arxiv.uz Х ар.оо қ ------------------------------қ --------- N 1 Қ n 2 Қ … Қ n n n O`rtacha garmonik miqdor va uni hisoblash usullari Ayrim xollarda belgining aloxida variantlari (x1) ma`lum, ularning vaznlari noma`lum bulib x1 bilan n inng kupaytmasi berilgan buladi. Bunday xollarda urtachani xisoblash uchun urtacha gormonik formulasi kullaniladi. Statistikada urtacha gormonik mikdor uzlashtirilayotgan mikdorlarning teskari darajali asosida xisoblangan urtacha arifmetikning teskari darajasiga tengdir. Urtacha gormonik xam oddiy va tortilgan kurinishga ega. Agar (xn) kupaytmasi xamma variantlar uchun bir xil bulsa (yoki q1 bulsa), u xolda urtachani xisoblash uchun urtacha oddiy gormonik formulasi kullaniladi. n Х од. горм. қ ------------------  Wr x i қ1 bu yerda n – aloxida mikdorlar soni  Wr x – aloxida mikdorlar teskari darajalarining i қ 1 yig`indisi. Urtacha tortilgan gormonik mikdor urtalashtirilayotgan mikdorlar xar xil vaznga ega bulgan takdirda kulaniladi. Formula Moda va mediana tushunchalari. Urtacha mikdorlar bir-biridan tafovutda bulgan aloxida mikdorlarning urtachasidir, shu tufayli ular bir tomondan tuplam uchun xos bulgan umumiy yunalishni, konuniyatni ochib bersa, ikkinchi tomondan belgining aloxida kiymatlarini nikoblaydi. Vaxolanki, ayrim xodisa va jarayonlarni kuzatishda aloxida belgilarning anik kiymatlarini xisobga olish zaruriyati tugiladi. Belgilar urtasidagi tafovutni tavsiflash uchun moda va mediana kullaniladi. Moda deyilganda tuplamdagi eng katta songa yoki salmokka ega bulgan kursatkich tushuniladi. Oralik katorlarda moda kuyidagi formula yordamida aniklanadi: Formula Bu yerda: M – moda X- moda oraliginig kuyi chegarasi -moda oraligining kattaligi -moda oraligining yukori chegarasidagi vazni modani uz ichiga olgan oralik vazni (uchrashish tezligi) -moda oraligining yukori chegarasidagi vazni Mediana deganda tuplamni teng ikkiga buluvchi tushuniladi. Agar kator zanjirlangan bulsa. U xolda mediana variatsion katorning urtasida joylashgan buladi. Agar variatsion kator tok sonda bulsa, uning soniga 1 kushilib ikkiga bulinadi. Agar zanjirlangan kator juft bulsa, u xolda mediana variatsion kator уртасида joylashgan ikkala variant yigindisining teng ikkiga bulinganiga teng. Oralik katorlarda mediana kuyidagi formula yordamida xisoblanadi: Formula - Bu yerda: - M – mediana - X – mediana orligining kuyi chegarasi - mediana oraligi - -variantlar soni yigindisi - -mediana oraligidan avvalgi oraliklar yigindisi - oralik vazni www.arxiv.uz Foydalanilgan adabiyotlar : 1. Karimov I.A. Uzbekiston bozor munosabatlariga utishning uziga xos yuli. Toshkent, Uzbekiston. 1993 yil. 2. Karimov I.A. Uzbekiston iktisodiy isloxotlarni chukurlashtirish yulida. Toshkent, Uzbekiston, 1995 yil. 3. Soatov N.A, Nabixujayev A. Milliy axborotlar tizimi. «Iktisod va xisobot» jurnali 1-2-son, 1994 yil. 4. Ivanov B.N, Ponomarenko A.N. Valovoy vnutrenno`y produkt:opredeleniye, otsenki, prognoz. Ekonomika, №3, 1994. 5. Abdullayev Y. Statistikaning umumiy nazariyasi. Toshkent, Ukituvchi, 1993 yil 6. Obhaya teoriya statistiki. Pod.red. A.A.Spirina, O.E.Bashinoy. Moskva, 1996. 7. Ekonomicheskaya statistika. Pod. Red. Y.N.Ivanova. Infra-M, 1998. 8. Abdullayev Y. Makroiktisodiyo statistika. Toshkent, Mexnat, 1998. 9. Adamov V.YE i dr. Ekonomika i statistika firm. Moskva, Finanso` i statistika, 1996. 10. Xakimova M va boshkalar. Xalkaro iktisodiy munosabatlar. Toshkent, Ukituvchi, 1997.

O'xshashlar

O`rtacha miqdorlar va o`rta tuzilmaviy ko`rsatkichlar
O’rtacha miqdorlar
O‘rtacha miqdorlar va o‘rta tuzilmaviy ko‘rsatkichlar
Moliyaviy tahlil fanining nazariy asoslari
Tanlanma tekshirish