Mehmonxona biznesida sifat tushunchasi va mohiyati - Iqtisodiyot - Referatlar

Mehmonxona biznesida sifat tushunchasi va mohiyati

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

240.5 KB

Ko'chirib olish

Mehmonxona biznesida sifat tushunchasi va mohiyati Reja : 1. Sifat tushunchasi va mohiyati 2. Xizmat ko’rsatish sifati modeli 3. Sifatni boshqarish tizimi 4.Mehmonxonada xizmat ko’rsatish sifatini oshirish dasturlarining ishlab chiqilishi

12.1. Sifat tushunchasi va mohiyati Birinchidan, «sifat» deyilganda xizmatlarning iste’molchida qanoatlanish hissini uyqotadigan xossalari va xarakterli xususiyatlari, yoki mijozda qoniqish holatini kuchaytiruvchi kamchilik-nuqsonlarning bo’lmasligi tushuniladi. Ikkinchidan, sifat texnikaviy va funksional tariqasida ko’rib chiqilishi mumkin. Texnikaviy sifat — bu xizmatchilar bilan o’zaro ta’sirdan keyin mijoz ixtiyorida qolgan narsadir. Masalan, texnikaviy sifat — mehmonxonadagi nomer, restorandagi taom, chiroqlar yoqimli yoritishi, inter’er va hokazo. Funksional sifat — bu xizmatlarni havola etish jarayoni. Masalan, mijoz nomerni rezervlashtiradi, eshikda shveysar salomiga alik oladi, qabul qilish xizmatida ro’yxatdan o’tishni amalga oshiradi, nomerga kuzatib qo’yiladi va hokazo. Mehmonxonaga kelib joylashish tajribasi — funksional sifatga bir misol. Sifatning yana bir turi — ijtimoiy, axloqiy sifatdir. Ijtimoiy sifat xizmat havola etilmaguniga qadar iste’molchi tomonidan baholanishi mumkin bo’lmagan va ko’pincha xizmatni sotib olgandan keyin ham baholash imkoni bo’lmagan ishontirish sifati tariqasida ko’rib chiqiladi. Masalan, ayrim mehmonxona menejerlari uning yong’indan saqlanish tizimi joylashuvini bilmaydilar. Boshqalar esa biladi, ammo o’z bo’ysunuvchilariga o’rgatish kerak emas, deb hisoblaydi. Ana shu kamchilik yong’in ro’y bermaguniga qadar mehmonlarga nisbatan hech qanaqangi ta’sirga ega bo’lmaydi. Sifatning axloqiy aspekti — xizmatlar ishlab chiqilayotganda va havola etilayotganda bunday xizmatlarning xossalari ziyon-zahmat yetkazilishini yo’qqa chiqaradigan va mijozlar hayoti va salomatligiga tahdid yaratmaydigan bir tarzda bo’lishi borasida mehmonxona javobgarligidir. Keyingi paytlarda mehmonxonalar rahbarlari o’z mijozlari uchun ekologik jihatdan toza yashash muhitini yaratishning foydali tomoniga e’tibor qaratmoqdalar. Jumladan, ular inter’erlarni bezatayotganda sintetika o’rnida natural (tabiiy) materiallardan,

choyshablar uchun tabiiy ipakdan va paxta matolaridan foydalanishga intilmoqdalar, kuchli ta’sir qiluvchi va zararli tozalovchi vositalar va hokazolarni qisqartirmoqdalar. Bu harakatlar mijozlarning qanoatlanish hissiga ta’sir etmasligi mumkin, ammo ular muhimdir, negaki uzoq muddatli istiqbolda inson borasidagi qamxo’rlikka qaratilgan va ko’ngilsiz noxush vaziyatlarni bartaraf etishi mumkin. Mahsulot yoxud xizmatlar sifatini aniqlashda hozirgi paytda 6 b “olti sigma” uslubi qo’llaniladi. Sifat tushunchasi haridorning mahsulot yoki xizmat iste’mol qiymatining kutilgan darajasi bilan haqiqiy darajasi orasidagi farqni ifodalaydi. Agar bu farq qancha kam bo’lsa mahsulot yoki xizmat sifati shuncha yuqori deb qabul qilinadi. E.Demingning taklifi bo’yicha “Reja - Amalga oshirish – O’lchash – Ijro etish” doirasidagi farqning 6 b “olti sigma” ga farq qilinishini taklif etadi. Bu uslubga binoan mahsulot yoki xizmat defekti bir million donadan 3,4 foizni tashkil etadi. Bu uslubni qo’llashda beshta bosqich ishlatiladi: - Aniqlash. Haridorlar talabi va korxona strategiyasi ishlab chiqarish jarayonlari sifatini yaxshilash maqsadiga mosligi; - O’lchash. Kelgusidagi ma’lumotlarning joriy jarayonlar sifatiga aloqadorligi; - Tahlil qilish. Omillar va natijalarning sifatiga aloqadorligini isbotlash; - Yaxshilash. Eksperimentlar va tajriba asosida jarayonlarning sifati optimalligini ta’minlash; - Nazorat yoki monitoring qilish. Kutilgan sifat natijasi bilan haqiqiy sifat darajasi orasidagi farqni nazorat qilish. Boshqacha qilib aytganda bu uslub (AO’TYaN) deb nomlanadi. Mehmonxona biznesidagi asosiy muammo triada burchagining tayanch nuqtasini topishdir, bu biznesda sifat-samaradorlik-qulaylik masalasi to’g’ri hal etilishini ta’minlaydi. Chunki samaradorlikni oshirish- xizmatlarning narxlarini

o’sishini, tannarxni pasaytirishni talab etadi. Mehmonxonaga haridorlarning tashrifini ko’paytirish, narxlarni iste’molchilarga qulay belgilash uni pasaytirishni taqozo etadi. Ovqatlarning va mehmonxona xizmatlarining sifatini oshirish xodimlarni rag’batlantirishni hamda ularning ish haqini va sarf harajatlarni oshirishni talab etishi mumkin. -rasm. Mehmonxona biznesidagi triada  Mahsulotning sifati butun jamiyat uchun katta ahamiyatga ega. Tovarni harid qilishda iste’molchi uni sifatli deb faraz qiladi, hech kim anglab turib sifatsiz mahsulot yoki xizmatni harid qilishni istamaydi. Mehmonxonaning muvaffaqiyati ko’proq darajada tovarlar va ko’rsatilayotgan xizmatlarning sifati va qiymati bilan belgilanadi. Sifat bu nisbiy atama bo’lib u har xil iste’molchilar uchun turli ma’noga egadir. Sifatning uchta muhim xislatlarini ajratish va ularning zanjir ko’rinishida aks ettirish mumkin. Birinchi bosqichda ishlab chiqarish jarayoni va mehmonxona xizmatlari sifati uning ichida texnik jarayonlarga mos keluvchi darajani bildiradi. Sifatning bu jihati texnik sharoitlarga mos keluvchi sifat deb

ataladi. Ikkinchi bosqichda konstruksiyaning sifati baholanadi. Uchinchi bosqichda sifat mehmonxona xizmatlarini faoliyat yuritishi iste’molchilarining haqiqiy ehtiyojlarini qanoatlantiruvchi darajani bildiradi. Bu uchta jihatlar bir xil darajada muhimdir. Bu jihatlar bo’yicha yo’l qo’yilgan har qanday kamchilik firma uchun sifat bilan bog’lik g’oyat katta muammolarni tug’dirishi mumkin. Maqsadlarni belgilash sifatni ta’minlash yo’lidagi birinchi qadam bo’ladi. Bu qadam o’z ichiga ehtiyojlarni birlashtirishga va bu ehtiyojlarni qanoatlantirishga qaratilgan xizmat konstruksiyasini ishlab chiqishni o’z ichiga qamrab oladi.  Манба: муаллиф ишланмаси Har bir ishlab chiqarilgan mahsulot xodimlar talablariga mos keladi, aks holda, korxona inqirozga uchraydi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida sifatli mahsulot – korxonani uzoq va muaffaqiyatli faoliyat ko ’ rsatishining garovidir . Ma ’ lumki , sifat bu ko ’ p jihatli tushunchadir va uni tegishli darajada ta ’ minlash ko ’ pgina mutaxassislar , birinchi navbatda marketologlar , menejerlar , dizaynerlar va boshqalarning ijodiy salo x iyati va amaliy tajribasini birlashtirishni talab qiladi . Sifatni oshirish muammosi faqat rahbarlar va korxona mehnat jamoasi a ’ zolarining birgalikdagi harakatlari orqali hal qilinishi mumkin . Bu muammoni hal qilishda tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqaruvchilar oldiga o ’ z talablari va so ’ rovlarini qo ’ yadigan iste ’ molchilar muhim rol o ’ ynaydilar . Tovarshunoslik nuqtai nazaridan xizmatlar sifati – belgilangan ehtiyojlarni o ’ zining belgilanishiga muvofiq qanoatlan - tirishga yaroqligini asoslab beruvchi xizmatlar xususiyatlarining majmuasidir . U vaqtning aniq davrida qayd etiladi va ilg ’ or texnologiya paydo bo ’ lishi bilan o ’ zgaradi . Hozirgi zamon ishlab chiqarishida mehmonxona xizmatlarining sifati – korxona samaradorligi va rentabelligining eng muhim tashkil

qiluvchisidir, shuning uchun unga doimo e’tibor qaratish zarur. Sifat bilan korxona direktoridan tortib, toki har qanday operasiyalarning aniq ijro etuvchilarigacha bo’lgan ishlab chiqarish jarayonining barcha ishtirokchilari shug’ullanishi kerak. Xizmatlar sifatini doimiy ravishda yaxshilab borish korxona raqobatbardoshligi va samaradorligining eng muhim shartidir. Xizmatlar sifatini boshqarish – xizmatlarni tashkil qilish, foydalanish yoki iste’mol qilishda sifatning kerakli darajasini belgilash, ta’minlash va ushlab turish maqsadida amalga oshiriladigan harakatdir. Xizmatlar sifatini boshqarish standartlashtirishga asoslanadi, u aholi zaruriyati uchun tayyorlangan xizmatlarga ilg’or talablarni belgilab beruvchi me’yoriy texnik asosdan iborat bo’ladi. Mehmonxonada sifat doimiyligini saqlab turishning asosi mehmonxonadagi kesishuv nuqtalarini tushunish, to’g’ri foydalanish va xizmat ko’rsatish bilan to’yintirish sanaladi. «Kesishuv nuqtasi» deyilganda mijoz va mehmonxona xodimi o’rtasida kontakt sodir bo’ladigan har qanday nuqta tushuniladi. Xizmat ko’rsatish sifati modeli Mehmonxona xizmatlari sifatini boshqarish amaliyotida besh pog’onali yoki konseptual sifatida mashhur bo’lgan xizmat ko’rsatish sifati modelidan foydalaniladi. U xizmat ko’rsatish sifatini mijoz umidvorliklarini qanoatlantirish nuqtai nazaridan belgilaydi. Xizmat ko’rsatishdagi birinchi qadam mijoz nimani kutayotganini bilish va mehmonxona qanday qilib ana shu umidvorliklarni eng yaxshi sifat bilan ro’yobga chiqarishni anglash sanaladi. Birinchi pog’ona . Iste’molchi umidvorliklari va mehmonxona rahbariyati reaksiyasi. Mazkur bosqichda mehmonxona rahbariyati ularning mijozlari nimani xohlayotganini tushunmaydi. Ular o’z mijozlari talabnomalarini bilmaydilar. Ko’pgina mehmonxonalar bozor talablarini aniqlashtirib olish uchun oldindan tadqiqotlar o’tkazadilar, ammo shundan keyin rahbariyat firma ichidagi

muammolariga diqqat-e’tiborini jamlaydi va mijozlar ehtiyojlarini o’zgarishi borasida unutib qo’yadilar. Basharti, agar xizmat xossasi o’zgartirilishiga muhtoj bo’lsa, u esa o’xsharmasa, unda marketing-miks butun boshli bozor uchun kamroq jozibali bo’lib qoladi va mijozda umidvorliklar shakllanishi darajasi ortib ketadi. Marketing harakatlari bo’lmaganda mijoz sizning xizmatlaringiz mavjudligi haqida hech nimani bilmasligi ham mumkin. Menejerlar o’z harakatlarini har tomondan idrok etib anglashlari, mehmonlar bilan suhbatlashayotganda teskari aloqaga ham ega bo’lishlari lozim. Buning uchun esa marketing axborot tizimidan foydalanish ham kerak bo’ladi. Masalan, qabul qilish va joylashtiruv xizmati rahbari 15 minut davomida mehmonlar yetib kelishi tizimini ishlab chiqqan edi. Biroq mehmonlar 10 minutdan keyin bezovtalanishlarini namoyish eta boshlaydilar. Mijozlar bilan gaplashib ko’rgan menejer ular uchun kutishning kritik vaqti 15 emas, 10 minut ekanligini bilib oladi. Ikkinchi pog’ona. Xizmat ko’rsatish sifati spesifikasiyasi rahbariyat tomonidan idrok etilishi. Menejerlar ularning mijozlari nimalarni xohlashini biladilar, ammo ularni qanotatlantirish ta’minlovchi tizimlarni rivojlantirishga qodir emaslar yoki buni xohlamaydilar. Buning uchun bir qancha sabablar mavjuddir: • xizmat ko’rsatish sifatiga noadekvat munosabat; • ijro etilish darajasi tushunish yetishmasligi; • vazifalarni noadekvat standartlashtirish; • maqsad yo’qligi. Ayrim mehmonxonalar tezroq foyda olishga intiladilar va o’z personali yoki asbob-uskunalariga sarmoya sarflashni xohlamaydilar. Bunda ayni mahalda xizmat ko’rsatish sifati bilan bog’liq bo’lgan muammolar muqarrar vujudga kelaveradi. Aylanma kapital yetarli darajasini ta’minlashdan voz kechadigan

mehmonxonalar rahbari 2-pog’onada xatoga yo’l qo’yishlari mumkin. Ba’zida mehmonxona korxonalari rahbarlariga ushbu sharoitda mavjud muammoni hal qilishning yechimi shunchaki yo’qdek bo’lib tuyuladi. Masalan, yetib kelgan ishbilarmon kishilarning ko’pchiligi nonushtadan keyin mehmonxonadan jo’nab ketishni xohlaydilar. Mehmonxona rahbarlari bu vaziyatni restoranda har erta navbati bilan ko’radilar, ammo hech qanday tadbir qo’llamaydilar, negaki ana shu sertashvish pallada yordam uchun qo’shimcha xodimlarni yollashni xohlamaydilar. Va nihoyat, maqsadlar mehmonxona xodimlari tomonidan qo’llab- quvvatlanishi kerak. Rahbariyat bo’ysunuvchilarga ularning ishi natijasini keraklicha baholash orqali o’z madadi va qo’llab-quvvatlashini namoyon etishi lozim, bunda rahbariyatning xodimlar bilan muloqot qilishi va alohida yaxshi ishlayotganlarni mukofotlash ham durust natija beradi. Uchinchi pog’ona. Xizmat ko’rsatish sifatining rahbariyat tomonidan inkishof etilishi, ammo mehmonxonada xizmatlar taqdim etilayotgan «personal»ning bir chetga surib «o’chirib qo’yilishi». Bu pog’ona rahbariyat mijozlarda qanday ehtiyojlar borligini tushunadigan va sifatga nisbatan qanday talablar ishlab chiqilganini biladigan, ammo xizmatchilar ana shunday xizmat ko’rsatish darajdasiga qodir bo’lmagan yoki uni ko’rsatishni xohlamaydigan bir paytda vujudga keladi. Ana shu pog’onada korxona xodimi va mijoz o’zaro ta’sir va hamkorlikka kirishadigan «haqiqat onglari»da ro’y beradi. Uchinchi pog’onada xizmat ko’rsatishni taqdim etish uchun texnika (asbob- uskunalar)dan foydalanadigan xizmat ko’rsatuvchi personalning harakatlari xatolarga kamroq duchor bo’ladi. Mashinalar deyarli xato qilmaydi, mehmonlar esa mashinalar tomonidan e’tiborni kamroq kutadi. Masalan, mehmonxonada komp’yuter vosita ro’yxatga olish amalga oshiriladigan mehmon mashina unga salom berishini yoki eng yaqin do’kon yoxud kinoteatr qaerdaligini ko’rsatib qo’yishi iloji borligini kutib ham o’tirmaydi. Otellardan birida mijoz uning kranidan issiq suv oqib turmagani xususida shikoyat qilganida oqsoch ayol «ha, rosa chatoq bo’libdi» deb javob

bergan va nomerdan chiqib ketgan ekan. Mijoz, ehtimol, oqsochning xazilini munosib baholagan, ammo, unga baribir bu narsa yoqmagan. Uchinchi pog’onadagi ana shu xato personalning haddan tashqari ko’p mijozlar nafari bilan muomala va muloqot qilishdan ortiqcha tashvishlanishi va ortiqcha ish yuklanmasi bo’lishidan kelib chiqadi. Xizmatchilardan esa mehmonning barcha muammolarini shaylik va hozirlik bilan hal etishiga umidvor bo’lishadi, bu narsa amalga oshmagan taqdirda esa, mehmon xizmat ko’rsatish sifatidan ko’ngli to’lmagancha norozi bo’lib qolaveradi. Ana shu pog’onadagi xatolar ichki marketing dasturlari orqali kamaytirilishi mumkin. Mehmonxonada sifat ustidan nazorat xizmati sa’y- harakatlari, kadrlar bo’limining yollash ustidan, o’qitish, mehnat sharoitini nazorat qilish va xodimlarni rag’batlantirish tizimini rivojlantirish ana shu bosqichda xatolarni bartaraf etishning asosiy usullari sanaladi. To’rtinchi pog’ona. Xizmat ko’rsatishni havola etish va majburiyatlar. To’rtinchi pog’ona mehmonxona taklif etishiga qaraganla ko’proq va’da berganida vujudga keladi. Masalan, reklama broshyurasiga mehmonxonadagi nomerdan dengiz manzarasi ko’rinib turishi va’da qilingan edi. Biroq real xolda esa derazadan faqat shahar ko’rinib turibdi, dengiz esa ufq chizig’ida. Marketing bo’yicha mutaxassislar esa ular faqat nimaniki va’da qilgan bo’lsa o’shani havola etish bilan qanoatlanishlari lozim. Muntazamlikka rioya etilishi xizmatlarni havola qilishda muhim ahamiyat kasb etadi. Muhtasham otel hatto unda bitta mijoz yashab turgan taqdirda ham xizmat ko’rsatishni havola etishi lozim. Tavakkal o’lponi narxini to’lab qo’yishga hamisha shay turish va yuksak toifali mehmonxona bo’lib qolaverish kerak. Xizmat ko’rsatishni havola etish va xizmat ko’rsatish siyosati yagona bir hodisa ekanligini ham nazarda tutish zarur. Bunda ikkiyoqlama standartlar bo’lishi mumkin emas. Masalan, mehmonxona kassiri o’z harakatlarini motivasiyalamasdan kredit kartochkasi bo’yicha mijozdan to’lovni qabul qilib olishni rad etdi deylik. Boz ustiga u, garchi bir oy oldin aynan shu mehmondan xuddi shu kartochka bo’yicha to’lovni qabul qilib olgan bo’lsa-da, naqd pul

bilan to’lashni taklif etdi. Ana shu qoidalarga mos kelmaslik ushbu pog’onada xatolarga olib keladi. Beshinchi pog’ona. Mo’ljallab kutilganidek xizmat ko’rsatilishi va taklif etilgan xizmat ko’rsatilishini idrok etib qabul qilish. Bu pog’ona — qolgan boshqalaridan bir hosiladir. Oldingi pog’onalardan istalgani miqyoslarida ortib borishi mumkin bo’lganiligi tufayli beshinchi pog’ona ham kutilayotgan xizmat ko’rsatish sifati va haqiqatda havola etilgani o’rtasidagi tafovut tufayli o’sib borish imkoniyatiga ega bo’ladi. Mo’ljallab kutilayotgan sifat — bu mehmon mehmonxona taqdim etadigan sifatli xizmatlar majmuasini olishni mo’ljallab kutayotgan sifatdir. Xavola etilgan xizmat ko’rsatish bu- mehmonxonadan olganini mehmon his etishidir. Basharti, agar mehmon mo’ljallab kutganidan kamroq olsa, u qanoatlanmasdan qoladi va bu otelga hech qachon boshqa qaytib kelmaydi. Xizmat ko’rsatish sifati tahlilining besh pog’onali modeli mehmondo’stlik industriyasida sifatli xizmat ko’rsatilishini havola etishni risoladagidek tushunishni ta’minlaydi. Uni o’rgana turib, biz sifatli xizmat ko’rsatilishini tashkil etishning potensial muammolarini tushunib olishga muyassar bo’lishimiz mumkin. Bu narsa shuningdek bizga xizmatlarni ishlab chiqarish va havola etish har bir stadiyasida yuzaga keluvchi har qanday muammoni hal qilishda yordam beradi. Sifatni boshqarish tizimi Sifatni boshqarish mehmonxona korxonasida xizmatlar tashkil etishi va havola etilishini nazorat qiluvchi boshqaruv tizimi mavjud bo’lishini taqozo etadi. Presonalni tanlab olish va uni o’qitish birinchi tizim sanaladi. Personalning kompentensiyasi xizmatlar sifatini boshqarish uchun ulkan ahamiyat kasb etadi. Mehmonxona ma’muriyati personalda yuqori sifatli xizmatlarni havola etish uchun zarur bilim va malaka bo’lishi maqsadida har doim g’amxo’rlik qilishi lozim.

Xodimlar, havola etilayotgan xizmatlar konsepsiyasi mohiyatini iste’molchiga qadar yetkazib qo’yish uchun yetarlicha yuqori kommunikasiya darajasiga ega bo’lishi lozim. Personal xushmuomalaligi sifatli xizmatlar havola etishda muvaffaqiyatning ahamiyatli omili sanaladi. Xodimlar qanchalik odobli, bosiq va iste’molchiga e’tiborli ekanligiga havola etilayotgan xizmatlar sifati ham bog’liq bo’ladi. Xodimlarda xizmatlar havola etishga nisbatan hozirjavoblikni tarbiyalash lozim. Mijozlar tomonidan talab qilinayotgan xizmatlarni tezroq havola etishga xodimlar xohish-istak, qiziqish va layoqat ko’rsatayotganini nazorat qilib turish zarur. Nihoyat, mijozlar bilan bevosita aloqada bo’ladigan xodimlarni vakolatlar bilan, hatto lavozim majburiyatlari doirasidan tashqarida bo’lgan, ammo muammolarni tez va samarali hal qilishga va mijozlar ketib qolishini bartaraf etishga imkon beradiganlari bilan ham quvvatlantirish kerak. Ikkinchisi — personalni qo’llab-quvvatlash va qanoatlantirish tizimi. Mehmonxona korxonalarining savodxon va ishbilarmon rahbarlari iste’molchilarning mehmonxonaga nisbatan munosabati ko’p hollarda personal kayfiyatiga bog’liq bo’ladi deb hisoblaydilar. Ular ichki marketing o’tkazadilar va xizmat ko’rsatishning yuksak sifati uchun xodimlarni qo’llab-quvvatlash va mukofotlash tizimini ishlab chiqadilar. Xizmatlarning rahbarlari xodimlarning o’z ishidan qoniqish darajasini doimiy asosda tekshirishlari lozim. Xodimlarning ishdan qoniqish darajasi, basharti, agar mehmonxona rahbariyati hayotiy muammolarni hal qilishda yordam bersa, yanada ortadi. Uchinchisi — sifat ustidan nazorat va mehmonxonada xizmatlar ko’rsatilishi jarayonini standartlashtirish. Odatda mehmonxona ma’muriyati xizmatlar taqdim etilishining ularni ishlab chiqarish jarayoni sxematik aks ettiruvchi taomil-amaliyotlari ro’yxatini ishlab chiqadi. Biroq, keragidan ortiqcha standartlashtirish havola etilayotgan xizmatlarni qashshoqlashtirib qo’yishini nazardan qochirmaslik ham kerak. Xizmatlarni

sanoat konveeriga qo’yishga urinish yoki sarf- xarajatlarni qisqartirish mehmonxona rentabelligini qisqa muddatga oshirishi mumkin. Shuning barobarida ana shu harakatlar uzoq muddatli istiqbolda mehmonxonaning innovasiyalarga layoqatini pasaytirib yuboradi, shuningdek, xizmat ko’rsatishning yuqori darajasini saqlab qolish, mijozlarning o’zgarayotgan ehtiyojlari va xohish-istaklariga moslashuvchan javob qaytarish iqtidorini zaiflashtiradi. To’rtinchisi — mehnat unumdorligini nazorat qilish tizimi. Mehmonxonalar rahbariyati xarajat past darajasini saqlab qolgan holda mehnat unumdorligini oshirishga erishadilar. Ana shu maqsadda odatda quyidagi usullardan foydalaniladi: • personal kasbiy tayyorgarligini oshirish; • sifatga ziyon yetkazmagan holda havola etiladigan xizmatlar hajmini oshirish; • xizmatlar ishlab chiqarilishining texnikaviy jihozlanishini yaxshilash; • xizmat ko’rsatishga inson mehnati sarfiyotini kamaytiruvchi innovasiyalarni joriy etish; • xizmat ko’rsatish differensiasiyalanishi — mijoz mo’ljallab turgan asosiysiga qo’shimcha tariqasida ikkilamchi (qo’shimcha) xizmatlar turkumini ishlab chiqish; • mijozlarni o’z-o’ziga xizmat ko’rsatishga undash (restorandagi shvedcha stol); • mehnat unumdorligi o’sishiga turtki berishga imkon yaratuvchi yangi resurs tejovchi texnologiyalarni qo’llash. Beshinchisi — shikoyatlar va takliflarni tahlil qilish tizimi, mijozlar tarkibini o’rganish, raqobatchilar xizmatlari sifatini o’z xizmatlarini havola etish sifati bilan solishtirish yordamida mijozlarning xizmatlar ko’rsatilishidan qanoatlanishi darajasini nazorat qilish. Shikoyatlardan raqobatchilarga nisbatan ustunlikni qo’lga kiritish qimmatli

manbai sifatida foydalanuvchi mehmonxonalar ana shu ustunlikni qo’ldan chiqazmaslik uchun ularga samarali ishlov berish mexanizmini yaratadilar. Shikoyatlar ishni yanada takomillashtirishning ehtimol tutiladigan yo’llariga ishora qiladi, norozi bo’lgan mijozni qanoatlantirishga imkon beradi. Shikoyatlar, shuningdek, kelajakda mijozlarni qanoatlantirish, ish yuklanmasi qisqarishidan saqlanishga va hozirgi pallada mehmonxona ishonchni orttirishga imkon beradi. Turli-tuman tadqiqotlar, namunali mehmonxona strategik rejalashtirish tizimi mavjudligi bilan, rahbariyatning xizmat sifatini oshirishga intilishi bilan, xizmat ko’rsatishning yuksak standartlari, havola etilayotgan xizmatlar ustidan nazorat qilish tizimi, iste’molchilar shikoyatlarini qanoatlantirish tizimi bilan xarakterlanishini ko’rsatdi. Unda personalga va xaridorlarning qanoatlanishiga alohida e’tibor qaratiladi. Mehmonxonada xizmat ko’rsatish sifatini oshirish dasturlarining ishlab chiqilishi Xizmat ko’rsatish sifatini oshirish dasturi mehmonxona barcha bo’linmalari sa’y-harakati va kuch-g’ayratini o’zi ichiga oladi. Bu bobning vazifalari sirasiga korxonada sifatni yalpi (total) boshqarish tamomil- amaliyotlarini detallar bilan batafsil tasvirlab yoritib berish kirmaydi. Biroq, mehmonxonada xizmat ko’rsatish sifatini oshirish uchun ishlab chiqilayotgan dastur 10 ta asosiy tamoyilni o’z ichiga olishi lozim, jumladan: 1. Etakchilik (yo’lboshchilik, liderlik). Mehmonxona rahbariyati korxonaning qaysi maqsadga xizmat qilishi va kelajakda rivojlanishi borasida aniq-tiniq tasavvurga ega bo’lishi lozim, ammo bu kifoya qilmaydi. Rahbarlar shuningdek ana shu tasavvurni o’z qo’l ostidagilarigacha yetkazishlari va ularni shunga ishonishga va ergashishga ishontirishi kerak. Durust liderlar ham xizmatchilarga , ham mijozlarga ko ’ rinib turadigan harakatlar vositasida sifatli xizmat ko ’ rsatilishi maqsadini ko ’ zlaydilar . 2. Mehmonxonaning barcha bo’linmalarida marketing yondoshuvini

joriy etish. Marketing konsepsiyasi u butun boshli tashkilotni qizil chiziqdek kesib o’tishi lozimligini nazarda tutadi. Otelda mehmonlarga xizmat ko’rsatish bo’yicha marketing funksiyalarini bajarish — marketing bo’limidan tashqarida ham xodimlarning majburiyati ekanligini hamisha nazardan qochirmaslik lozim. Bundan tashqari mehmonxonadagi marketing bo’limi har bitta bo’linmaning ishida ishtirok etmoqi lozim. 3. Mijozlar ehtiyojlarini tushunish. Mijozlar sifatni yaxshi his etadilar. Xizmat ko’rsatishning yuqori sifatiga ega bo’lgan mehmonxonalar undan bozor nimalarni talab qilishini biladilar. Mehmonxona tomonidan taklif etilayotgan xizmat maqsadli bozor uchun mo’ljallangan bo’lishi va o’z kamgakiga ega bo’lishi lozim. 4. Mehmonxona biznesi maqsad va vazifalarini tushunish. Sifatli xizmat ko’rsatilishini havola etish mehmonxonalar xodimlari barcha komandalari bir tekisda ravon ishlashini talab qiladi. Xar bitta bo’linma xizmatchilari ularning ishi butun jamoat faoliyati natijalariga qanday ta’sir qilishini tushunib yetishlari lozim. Ayrim otellarda personal «kesishadigan» xizmat ko’rsatish o’rgatiladiki, bunda xodim ishlarning har xil turlarini bajaraveradi. Bunday o’qitish xodimga turdosh kasblarni egallashga imkon yaratib beradi va boshqa ixtisoslar bo’yicha ishlar mohiyatini tushunishga yordam beradi. 5. Ishda asosiy tashkiliy tamoyillarni qo’llash. Mehmonxona ishi durust rejalashtirilgan va yaxshi boshqaruvga ega bo’lishi kerak. Bu narsa boshqaruv konsepsiyasi loyihasini ishlab chiqishdan boshlanadi. Boshqaruv mehmonxonada xizmat ko’rsatilishi mijoz va tanlangan bozor segmenti uchun manfaatdorlikni ta’minlaydigan bir tarzda tashkillashtirilishi lozim. Ayni mahalda bunda mehmonxona xodimlarini boshqaruv axborotlari bilan ta’minlaydigan tizim yaratish zarur. Ana shunday tizim personalni yollash va uni o’qitish, xizmatlarni xarid qilish taomil-amaliyotlari, boshqaruv axborotlari tizimi, nomerlarni bronlashtirish tizimi, mehmonxona asbob-uskunalari texnikaviy xizmat ko’rsatish tizimi, sifatni nazorat qilish tizimi, ta’minot va

hokazolarni o’z ichiga oladi. Sifatli xizmat ko’rsatilishi ta’minlanadigan mehmonxonalarda operasion jarayonlar durust yo’lga qo’yilgan bo’ladi. 6. E rkinlik omillari. Birinchi toifali to’rt va besh yulduzli mehmonxonalarda mijozga ko’proq yo’naltirilgan personallashtirilgan xizmatlardan foydalanishni ko’zlaydilar. Xizmatlarni havola etish tizimi zo’rma- zo’raki tiqishtiriladigan bo’lmasligi va moslashuvchan bo’lishi kerak. Xizmatchilar mijozga uning ehtiyojlariga mos ravishda xizmat ko’rsatish uchun o’z harakatlarida ma’lum erkinlik darajasiga ega bo’lishlari kerak. Ular qat’iy yo’riqnomalar va qattiq qoidalarga bog’lanib qolmasliklari zarur. Bo’linmalar rahbarlari xodimlar ishini qo’llab- quvvatlashlari va xizmatchilarga mijozga kerakli tarzda xizmat ko’rsatishga xalaqit beradigan qoidalar va yo’riqnomalar ko’rinishida turli- tuman to’siqlar o’rnatib qo’ymasdan, balki ishning yo’nalishlarini ko’rsatib qo’yishlari kerak. 7. Mos keluvchi texnologiyalardan foydalanish. Texnologiyalardan marketing muhiti o’zgarishlarini nazorat qilib turish, operasion tizimlarga yorda berish, mijozlar ma’lumotlar bazasini rivojlantirish va ular bilan aloqani saqlab qolish metodlarini takomillashtirish uchun foydalaniladi. Masalan, «mehmon tarixi» komp’yuter kichik tizimi mijozga sifatli xizmat ko’rsatilishiga monelik qilishi mumkin bo’lgan muammolarni aniqlash uchun ogohlantirish tizimi sifatida xizmat qiladi. Boshqa bir tizim — PMS (binoni boshqarish tizimi) texnikaviy xizmat ko’rsatish sikllari nomerlarni profilaktik ta’mirlash to’g’risida axborot beradi. 8. Kadrlarni samarali boshqarish. Rahbariyatning harakatlari — mehmonxona jamoasi bilan muloqot qilishning yagona yo’lidir. Xar qanday darajadagi rahbar xizmatchilar u yoki bu vaziyat uning reaksiyasi ustidan kuzatib turishini va uning yurish-turish va xulq-atvorini o’rganishini tushunishi lozim. Mabodo mehmonxona direktori polda tushib yotgan bir varaqni yerdan olsa, unda xizmatchilar aynan shunday ishni qiladilar. Bitta komanda sifatida ish ko’rayotgan xodimlarning jamoaviy ishi muhimligini alohida ta’kidlovchi menejer ishlab chiqarish intizomini yanada mustahkamlashi va jamoa

ishonchiga suyanib ish yuritishi mumkin. Xizmatchilar qanday qilib samarali ishlash mumkinlini biladigan bir tarzda boshqarish zarur. 9. Standartlarni belgilash, bajarilgan ishlarni baholash va rag’batlantirishlar tizimini joriy etish. Xizmat ko’rsatish sifatini yaxshilashning eng muhim usuli xizmat ko’rsatish standartlarini va uning maqsadlarini belgilash, keyin esa boshqaruvchilar va xizmatchilarni ana shunga o’rgatishdir. Ana shu standartlar uzluksiz ortib borishi, ularni bajarayotgan xizmatchilar esa taqdirlanishi lozim. Sifatni boshqarish dasturi mijozlarga xizmat ko’rsatish standartlarini va xodimning mehnati ana shu standartlarga qanchalik mos tushishini baholash metodlarini ishlab chiqishni o’z ichiga olishi kerak. Xodimlar bilan muloqotni ular ma’muriyat tomonidan o’z ishlariga baho oladigan bir tarzda olib borish kerak. Bundan tashqari, mijozlardan olingan ularning ayrim xizmatlardan qanoatlangani to’g’risidagi axborot xizmatchilarning ishga nisbatan munosabatini o’zgartirishi mumkin. Ammo bu, basharti, agar natijalar hammaning e’tiboriga yetkazilgan bo’lsa shunday bo’ladi, kimki yaxshi xizmat ko’rsatayotgan bo’lsa, ajratib olinadi va mukofotlashning maxlum bir turi bilan taqdirlanadi. 10. Xizmatchilar bilan mehnat natijalariga ko’ra teskari aloqa. Mehmonxona ishi natijalari xizmatchilar e’tiboriga yetkazilishi lozim. Bu narsa mehmonxona korxonasi oliy rahbariyatidan xizmatchilar bilan muloqot chog’ida va qisman bo’limlardagi majlislar jarayonida chiqqani ma’qulroqdir. Mehmonxona xodimlari mehmonlarga nimalar yoqishini va ular nimalarni yaxshi ko’rmasliklarini bilishlari lozim. Ular shuningdek qaysi sohalar yaxshilanayotgani, qaysilar esa aksinchaligi to’g’risida tasavvurga ega bo’lishlari lozim. Mehmonxonalardagi sifatni yaxshilash dasturlarini o’rganish natijalar hamma joyda birdek emas. Bir qator mehmonxonalarda sifatni oshirish yuzasidan sa’y-harakatlar ijobiy natijalar bergan, bunday mehmondo’stlik korxonalari rentabelligi o’sgan.

O'xshashlar

Mehmonxona biznesida sifatning mazmuni va mohiyati

Mehmonxona biznesida marketing va sotuvlar

Tashkilot madaniyati tushunchasi va mohiyati

Bozor iqtisodiyoti tushunchasi va uning mohiyati

Mehmonxona mijozi