Korxona biznes rejasi tushunchasi va ularni tuzish tartibi - Iqtisodiyot - Referatlar

Korxona biznes rejasi tushunchasi va ularni tuzish tartibi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

68.5 KB

Ko'chirib olish

Korxona biznes rejasi tushunchasi va ularni tuzish tartibi Reja: 1. Biznes reja tushunchasi 2. Biznes rejani tuzishdan maqsad 3. Biznes rejaning korxona faoliyatidagi o’rni

1 Biznes reja tushunchasi Bozor iqtisodiyoti sharoitid.i korxonalarning muvaffaqiyatli faoliyat yuritishi bir qator omiliarga bog'liq bo'iadi. Ular jurnlasiga: 1. Talab va takliiga asoslangan holda qachcn, qaysi vaqtga, qanclia hamda qanday sifatda mahsulot ishlab chiqarislmi to'g'ri ani.,lash; 2. Ishlab chiqarishmi tashkil etish va texnologiyauing oqilona holatini tanlash; 3. Manbalar bilan doimiy ravishda ham da o'z vaqtida ta'minlanishiga erishish; 4. Asosiy va aylanma kapilal miqdori 5. Mahsiilotning sotish shakllari hamda usullari va h:kazo. Du esa o'z navbatida ma'lum bir iqtisodiy casta'daidan yoki xo'jalik yi:i iiislining if.vxaiih'iiiiuridi-.n . odalanishni ta'ab qiladi hamda korxonada xo'jalik va ishlab chiqarish faoliyatining • ^aLd.iukimi :...jo/.o ctadi.Bir ,;a!or ramarali ish ; urituvchi korxonalar tajribasi keskin iaqobat hol.aid.-. i.;«Lodiy o'sish .a yidvsaliihaiiig bosh shard ekaiJSgiui ko'rsatadi. B u o'^*o'zid:.n i..... ь а .-..*. аЬ . kpivislaii bozL'.-dagi talab va taklifga oqilonabog'Iashdir. on o'z navbadda i'ejalaslitirishning mohiyatini anglatadi va quyidagicha namoyon bo'iadi. liirinchidan, imkoniyatlarui taniab cdish, taqqoslash mavjudligi bilan aloqadorligi. Ikkinchidan, taniab olingan variant qaror qabul qilishda asos bo'iadi. I chinchidan, rejalashtirish qarorlar qabul qilishning uzluksiz jarayoni bo'iadi, bu davrcia doimiy ravishda vaqt, maqsad va vazifa oydinlashtirib boriladi. Ya'ni, mahsulot ishlab chiqarishdan tortib to > tishga qadar bo'lgan jarayonlar uchun maqsadga erishish strategiyasi aniqlanadi. Aniq ieja qismlari isl lab chiqiladi va barclia ko'rsatkichlar koordinatsiya qilinadi. IVrtinchidau, rejalashtirislming asosiy qonuniyati: foydali ishlash va korxona egalari, ta'sisehiiar, ■ adorlar jamoasi va davlal maniaatdorligi ta'mmlanadi. Ceald^eiiiu.!!!, rejplashiirijh ishlab chiqarish omillari va maznnaii xarakljr. ian

kAio :n. zoq mud.latli hamda o'rla mudckdiga bo'linadi. Masalan, mashina va quriimalar sulib olbli l.amua d-irdan foydalanish, kadrlar siyosati mahsulot turlarini aniqlash va sotish bozork'rini ianiash uzoq - _idatli rejalarda hisobga olinadi. O'z vaqtida ishlab chiqarislmi xomashyo va material!ar bilan inlash joriy rejalarda o'z aksini topadi. Amaliyotda strategik, uzoq muddatli, qisqa muddatli, shu jumladan, joriy rejalar keng qo'llaniladi. " Rejalashtirish jarayoni tovar va xizmatlarga chtiyojni aniqlash, ishlab chiqaruvchilarga topshiriqlarni yetkazib berish, bajarilisbini ta'minlashga qulay imkoniyatlar yaratish, bajarilishini ta'minlashni nazorat qilishni o'z ichiga oladi. Topshiriqlar bajarilishini ta'minlash va nazorat qilish rejalashtirishning asosiy va hal qiluvclii bosqicliidir. Strategik rejalashtirish - korxonaning mamlakat iqtisodiy-ijtimoiy qurilishida va iqtisodiyotida, kelgusidagi o'mi harnda rolini belgilab berish hisoblanadi. U atroflicha yoritilgan ko'rsatkichlarda va har xil istiqbolni belgilovchi prognozlarda ifodalanadi. Strategik rejalar 10 — 15 yillarga tuziladi. Bu korxonaning oliy boshqaruv organi quroli hisoblanadi. Sualegik rejalar asosida korxona taraqqiyoti faoliyatini 3 — 5 yillarga xarakterlovchi uzoq u.aJdudi rejalar luzib chiqiladi. Bunda strategik reja ko'rsatkichlari sharoitni hisobga olgan holda aniqlashtirilib ko'rsatiladi. Uzoq muddatli rejalashtirish natijasi barcha faoliyat turlari bo'yicha 3 — 5 yillik reja tuzib ehiqish hisoblanadi (sotish, ishlab chiqarish, xarajat nioliya va hokazo). Uzoq muddatli rejalashtirish asosida qisqa muddatli rejalar ishlab chiqiladi. Ular muddatiga ko’ra 1 — 3 yilga mo'ljallangan bo'ladi. Ularning alohida tomonlari shundaki, topshiriqlar yaqin yillar, oylar va kvartallarga bo'lingan holda aks ettiriladi, ikkinchi va uchinchi yillarida ko'rsatkichlar yil oxirida ko'rsatiladi. Bundan tashqari joriy rejalar ham ishlab chiqiladi, odatda, ular 1 yilga tuziladi.

Uning asosi bo'lib, talab va taklif xizmat qiladi. Bu rejalarda yillik ko'rsatkichlar kvartallarga taqsimlangan holda ко ' rsatiladi. Ushbu rejalarning birinchi uch oylik ko'rsatkichlari o'zgarmas va qat'iy hisoblanadi, j olgan 9 oylik topshiriqlar tuzatma qilinishi mumkin. Korxonaning boshqa bo'limlari faoliyatini bir biriga uzviy ravishda bog’lashda operativ yoki calendar rejalar roli beqiyosdir. Ushbu rejalar qisqa vaqtga tuziladi. Eng keng tarqalgani 10 kunlik rejalar hisoblanadi. Ko'rsatkichlarni belgilashda har tomonlama yondoshish mumkin. Yuqoridagi 11 -sxemada AQSHning bitta finnasini ishlab chiqarislmi boshqarish rejasi bo'limlarini ko'rsatdik. Hozirda respublikamizda faoliyat ko'rsatayotgan har qanday tadbirkorlik laoliyaii o'zlarining ivjulariga egadir. Ularning keng tarqalgan shakli bizncs-reja hisoblanib, u 3-bandda kei.groq ycritiigan. Biznes rejani tuzishdan maqsad Reja korxona faoliyatining boshqarishning asosiy vositasi hisoblanadi. Rejalashtirish deyilganda, .adbirkorlik faoliyati maqsadini aniqlash, mahsulotlarga bo'lgan bozor talabini o'rganish asosida ishlab chiqarish topshiriqlarini belgilash, topshiriqlar bajarilishini ta'minlash va bajarilishini nazorat qilib borish jarayoni tushuniladi. Rejalardan bosliqaruvning barcha usullarida keng foydalaniladi. Shuning uchun bugungi kunda mulk shaklidan qat'iy nazar tadbirkorlikning barcha subyektlaridan biznes-rejalar tuzish shartdir. Rcjalarni texnik iqtisodiy jihatdan asoslashda ko'rsatkichlar tizimidan foydalaniladi ilo'rsaikich — bu topshiriqning ifodalanish shakli. Ko'rsatkichlar tiziini esa lcoVsatkishla ming muzmun mohiyi li va ifouJanishi inajmuyidir. Ko'ibuikiclili.r ilJuniga quyidagi talablar qo'yiladi: oii a.chidan, ma'lum bir maqsad va adresga qaratilganlik. Ikkinchidan, barcha subyektlar uchun umumiylik. Ko'rsatkichlar sistemasiga quyidagilar kiradi: 1. Natura va qiymat.

2. Absolyut va nisbiy. 3. Miqdor va sifet. 2 Tasdkjangaa !.!:;ob-kilob. Kaiu.a коЧ icl.lar topshiriqlarni natura o'lchov birliklarida ifodaksiadi. Ulaiga touu.i, new - , kg va fKi'.^ZO. Qiymat ko'rsatkichlarga pul shaklda ifodalanadigan topshiriqlar kiradi. Ularga misol qilib, tovar mahsuloti hajmi, realizatsiya qilingan mahsulot, sof noimativ mahsuiotlami keltirish mumkin. Absolyut ko'rsatkichlar ishlab chiqarishning tashqi tomonini ifodalaydi. Nisbiy ko'rsatkichlar absolyut ko'rsatkichlarni taqqoslash orqali aniqlanadi. Ularga misol qilib a lush foizlarni keltiramiz. Miqdor ko'rsatkichlar ishlab chiqarishning ekstensiv tomonini ifodalaydi. Ishchilar soni, _'Osiy fondlar qiymati misol bo'la oladi. Sifat ko'rsatkichlar ishlab chiqarishning intensiv tomonini ifodalaydi. Ularga mclmat unumdorligi nishi, fond qaytimi kabi ko'rsaikichlarni misol qilib keltirish mumkin. ! asdiqlangan ko'rsatkichlar yuqori davlat organlari toxnonidanberiladi, ЬфгШьЫ “^-jbur ’anadi. !,1a.,.i!an, yalpi paxta hosili. Ilisob-kitob ko'rsatkichlaridaii tasdicilangtm :asi.da foydalaniladi. Ularga ekin maydoni, hosildorlik, ishlab chiqarish quv>ai:, q*./va.v.an .’.ilauishni misol qilib keltirish mumkin. ’ rxona rivojlanishi lejasi quyidagi bo'limlardan iboiat bo'iadi: Mahsulot ishlab chiqarish rejasi. 1 Tan-texnika taraqqiyoti rejasi. Ishlab chiqarish samaradorligi ortish rejasi. - Kapital qurilish va kapital mablag'lar rejasi. 3 M xidiv-texnika ta'minoti rejasi. 1 f ehnat va kadrlar rejasi. 7. Ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot sotish rejasi

S. Moliya rejasi. '■). KoiXoua jamousi ijtimoiy taraqqiyoti rejasi. iw. Aiioi-inuhiti.i iiu.hoii.za qilish va tabiiy manbalardan samarali foydalanish iej- usi. Mahsulot isiilab chiqarish rejasi bo'limida ayrim turdagi mahsulotlar ishlab chiqarish bo'yicha topshiriqlar (qiymat va natura ko'rinishida) belgilanadi. Mahsulot sifati va raqobatbar-doshligi ortishi shular juinlasidandir. Fan-texnika taraqqiyoti rejasi korxona rejasining asosiy qismi hisoblanadi. Uning bosh ahamiyati FIT jadvallashtirish, ishlab chiqarishga ilmiy 'izlanishlarni joriy etish, yangi turdagi mahsulotlar ishlab chiqarish, ishlab chiqarish jarayonini kompleks mexanizatsiyalash hamda avtomatlashtirish va boshqalardan iborat. Ko'rsatkichlari yangi turdagi mahsulotlar ishlab chiqarish, mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish darajasi, xodimlar soni qisqarishi vahokazo. Ishlab chiqarish samaradorligi ortishi rejasi ko'rsaktkichiga tovar mahsulotini o'sish darajasi, amumiy rentabellik, barcha manbalardan oqilona foydalanish va bosliqalar kiradi. Kapital qurilish va kapital mablag'lar rejasining asosiy ko'rsatkichlari, asosiy ibi'.iiar va khu.b c'uiqi.i ish quvvathii joriy etish, quvvat o'sishi barcha texnik- iqtisodiy tadbirlar hiscbiga .. Lwhazo. Moliya rejarida sliaxsiy aylanma mablag'larga bo'lgan ehtiyoj, aylanma mablag'lai aylanishiai J.alashiirisf , fondlardan foydalanish va foyda topshiriqlari belgilanadi. Korxona rivojlantirish rejasining barcha bosqichlari bir-biri bilan uzviy bog'liqdir. Biznes rejaning korxona faoliyatidagi o’rni Biznes-reja istiqbolni belgilovchi hujjat hisoblanadi. Biznes-reja 3-5 yilga tuziladi. Birinchi va ikkinchi - yillar uchun topshiriqlar kvartallarga bo'lingan holda uchunchi yildan bosh lab yillik ko'rsatilishl inumkin. Jahon amaliyotida bizns-rejalarn;t5 bo'limdan to 18 bo'limgaclia variandari inavjud. iiiznes-reja tuzilLTiini har bn tadbitkor, tadbirkorlik doirasi faoliya'.i turi

va inda^ha^L.h'aa Ldib «.I.!.,L», o’zi miisiaqi; la^ishda lelgilaydi (Kespublikamiz Biznes rejauh.g qhdhjq xo^,.hghh^i alil.laii uchun : ;.sJiqlangan namunaviy shakli inavjud). i. a luuJiyot dr.omida oldindan taulab olgan loyihaning bosh strategiyasidan kelib cliiqib, o'z biznes- _ii taikibini belgilab oladi. Biznes-reja quyidagi bo'limlardan iborat bo'lishi mumkin: irmaning imkoniyatlari (kirish). 1 Tovar (xizmat)lar turlari. 3 Tovarlar sotish bozorlari. 4 Fovarlami sotish bozorlarida raqobat. 5 Marketing rejasi. 6 Ishlab chiqarish rejasi. 7. Tashkiliy reja. 8 Firmaning huquqiy taminot'i. 9 Tavakkalchilkni bahalash va sug'urta. 10 Moliyua reja. 11 Moliyalashtirish strategiyasi Xususiy tadbirkorlikda biznes-reja tadbirkorlar tomonidan mustaqil ravishda tuzib chiqiladi. _ - -rejalar ishlab chiqisl.da tadbirkorlik faoliyati inaqsadi va doirasiga tayanadilar. Ayrim _; a rni hal etishda ekspertlar xizmatidan ham foydalaniladi. Masalan, marketologlar, yuristlar, re shunoslar va hokazo. Sanoat korxonalarida biznes-rejalar tuzish uchun maxsus ishchi guruhlari tuziladi. Ishchilar guruhi taribiga korxonaning yetakclu mutaxassislari va malakali xodiinlai kiritiladi. Islicni guruhiga raxbarlikni korxona rahbari o'z zimmasiga oladi. Har bir ishchi guruhga aniq vazifalar beriladi va muddat belgilanadi. Ish hajmi vuqori bo’lgan guruhlar tarkibidaham alohidaguruhchalar tashkil etilishi mumkin. Guruhlar umumiy yig’ilishida tuzilgan loyilialar muhokama qilinadi va ular asosids biznes reja tuziladi. .Biznes-rejalarga quyidagi asosiy talablar qo'yiladi:

1 Biznes-reja tushunarli, sodda bo'lishi shart. 2 Biznes-rejalarda faqat birinchi darajali asosiy ma'lumotlar aks ettirilishi lozim, ya'ni texnologik jarayonlarni to'la yoritish shart emas. 3 Biznes-reja tuzishda umumfoydalanilayotgan atamalarga asoslanish lozim. Biznes-rejalar ikki xil maqsadga tuzilishi mumkin. Birinchidan, investorlar uchun, ya'ni loyihani _ alga oshirish jarayonida tadbirkorning shaxsiy mablag'lari yetarli bo'lmasligi mumkin. Bu holatda ular mulkdorlarning bo'sh mablag'laridan foydalanishga majbur bo’ladi. Loyihaning samaras: biznes- rejalarda asoslangan bo'iadi. Bunday biznes-rejalar nisbatan qisqa bo'lib, korxonaning nozik tomoniarini o'zida ' la aks ettirmaydi. Ikkinchidan, korxona rahbarlari uchun tuziladi. Bu biznes-rejalar birinchi tuzilguniga nisbatan kengroq ma’noni anglatadi. Ishlab chiqarishdagi muhim masalalarga ham e'tibor beriiadi. Biznes -rejalar doimiy ravishda qayta ko'rilib boriladi. Bozordagi holatdan kelib chiqib, ularga tuzatmalar kiritiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. “O’zbekiston Respublikasi aholini ijtimoiy muhofaza qilish organlari xo’jalik xarajatlari va ularda axborot texnologiyalarini varatish xarajatlarini qoplash jamg’armasini tashkil etish va mablag’lami sarflash tartibi to’g’risida” Yo’riqnoma, 2006 yil aprel oyi. 2. O’zbekiston Respublikasining imtiyozli pensiya ta’minoti va mehnatni muhofaza qilish bo’yicha me’yoriy hujjatlari to’plami. - T “Adolat”. 2006.-724 b. 3. Abdurahmonov Q.X. Mehnat iqtisodiyoti. Darslik-T. 2009. 4. Abdurahmonov Q.X, Xolmo’minov Sh.R., ZokirovaN.Q. Perzonalni boshqarish. Darslik-T. 2008. 5. A.A. Abdullayev, H.A. Aybeshov. “Korxona Iqtisodiyoti” . Toshkent. “11m ziyo” 2003. 6. Xudoyberdiyev Z. Xomitov K. “Tadbirkorlik va biznes asoslari’ T. 2009. 7. U.Parpiyev. I. Salomov. “Bozor iqtisodiyoti asoslari va ishlab chiqarishni tashkil etish”. T. Sharq.1966 yil. 8. E. Egamberdiyev. “Mikroiqtisodiyot” T. “Ilm ziyo” 2008. 9. Sh. Shodmonov. T. Jo’rayev. “Iqtisodiyot nazariyasi” T. 2000 yil.

O'xshashlar

Biznes rejani tuzish tartibi

Birja faoliyatida shartnomalar tuzish va ularni ro‘yxatdan o‘tkazish tartibi

Korxona boshqaruvida biznes-reja ahamiyati

Mehnat shartnomasini tuzish tartibi

Budjet tashkilotlarida moliyaviy hisobotlar, ularni tuzish, tasdiqlash hamda taqdim qilish tartibi