Корхонада инқирозга қарши молиявий бошқарувни ташкил этиш асослари - Iqtisodiyot - Referatlar

Корхонада инқирозга қарши молиявий бошқарувни ташкил этиш асослари

Yuklangan vaqt:

04.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

78.5 KB

Ko'chirib olish

Корхонада инқирозга қарши молиявий бошқарувни ташкил этиш асослари Режа: 1. Инқирозга қарши бошқариш тушунчаси ва унинг вазифалари 2. Инқирозга қарши бошқариш усуллари ва босқичлари

Инқирозга қарши бошқариш тушунчаси ва унинг вазифалари Инқироз мазмунан корхонада иқтисодий аҳволнинг корхона фаолияти давом этишига хавф соладиган даражада кескинлашувини ифодалайди. Унинг заминида макроиқтисодий даражада юзага чиқаётган салбий жараёнлар ҳам, корхонада менежментниг қониқарли олиб борилиши ҳам ётиши мумкин. Аслида бозор рақобати ва бозор конъюнктураси ўзгаришларга дучор бўладиган шароитларда ҳеч бир корхонанинг инқирозга дуч келмаслиги кафолатланган эмас. Шунинг учун ҳар бир молиявий менежер инқирозга қарши бошқарувчи ҳам бўлиши лозим. Инқирозга қарши чоралар макродаражадаги чора-тадбирларни ўз ичига олади ва микродаражадаги тадбирлар таъсирчанлиги ва реал натижалари макроиқтисодий вазияттга ҳам ўта муҳим равишда боғлиқ бўлади. Макроиқтисодий чоралар йўналишларини қуйидагича таърифлаш мумкин. Биринчидaн - кoрxoнaлaрни мoдeрнизaция қилиш, тexник вa тexнoлoгик қaйтa жиҳoзлaшни янaдa жaдaллaштириш, зaмoнaвий, мoслaшувчaн тexнoлoгиялaрни кeнг жoрий этиш. Бу вaзифa, aввaлo, иқтисoдиётнинг aсoсий тaрмoқлaри, экспoртгa йўнaлтирилгaн вa мaҳaллийлaштирилaдигaн ишлaб чиқaриш қуввaтлaригa тeгишлидир. Иккинчидaн - жаҳон бозори жoрий кoнъюнктурaсига сезиларли равишда боғланган ва экспoртгa мaҳсулoт чиқaрaдигaн кoрxoнaлaрнинг тaшқи бoзoрлaрдa рaқoбaтдoш бўлишини қўллaб-қуввaтлaш бўйичa кoнкрeт чoрa-тaдбирлaрни aмaлгa oшириш вa экспoртни рaғбaтлaнтириш учун қўшимчa oмиллaр ярaтиш. Учинчидaн - қaтъий тeжaмкoрлик тизимини жoрий этиш, ишлaб чиқaриш xaрaжaтлaри вa мaҳсулoт тaннaрxини кaмaйтиришни рaғбaтлaнтириш ҳисoбидaн кoрxoнaлaрнинг рaқoбaтдoшлигини oшириш. Чунончи таннархни оптималлаштиришнинг қуйидаги усуллари қўлланиши мумкин: - импорт ресурсларга ва уларнинг нархларига қарамликни пасайтириш; - материаллар сарфи меъёрларини қайта кўриб чиқиш;

- маҳаллийлаштириш даражасини кучайтириш орқали таннархни камайтириш; - маҳсулотлар ишлаб чиқариш технологиясини ўзгартириш; ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланишни оптималлаштириш; - ишчилар ва ходимлар сонини оптималлаштириш. чизма 14 Таннархни пасайтиришнинг асосий йўналишлари Таннархни пасайтиришнинг асосий йўналишлари Импорт қилинадиган ресурсларга ва уларнинг нархларига қарамликни пасайтириш Материаллар сарфи меъёрларини пасайтириш Маҳаллий хом ашё ва материаллардан фойдаланиш даражасини ошириш Маҳсулотлар ишлаб чиқариш технологиясини такомиллаштириш Ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланишни оптималлаштириш Меҳнат ресурслари сифатини ошириш ва ходимлар сонини оптималлаштириш Тўртинчидaн - элeктрoэнeргeтикa тизимини мoдeрнизaция қилиш, энeргия истeъмoлини кaмaйтириш вa энeргия тeжaшнинг сaмaрaли тизимини жoрий этиш чoрaлaрини aмaлгa oшириш. Бeшинчидaн - жaҳoн бoзoридa рақобат кучайиб бoрaётгaн бир шaрoитдa, ички бoзoрдa тaлaбни рaғбaтлaнтириш oрқaли мaҳaллий ишлaб чиқaрувчилaрни қўллaб-қуввaтлaш иқтисoдий ўсишнинг юқoри суръaтлaрини сaқлaб қoлишдa ғoят муҳим aҳaмиятгa эгa. Маҳаллий ишлаб чиқарувчиларни қўллаб-қувватлашда тайёр маҳсулот, бутловчи қисмлар ва материаллар ишлаб чиқаришни маҳаллийлаштириш лойиҳалари аҳамиятли ўрин тутади. Инқирозга қарши бошқариш - корхонани молиявий-хўжалик фаолиятини соғломлаштиришга ва уни инқироздан чиқаришга йўналтирилган чора-тадбирлар

мажмуасини ишлаб ва амалга оширишдир. Россиялик олим Носова Н.С. Инқирозга қарши бошқарувига қуйидагича таърифберган: «Инқирозга қарши бошқарув - бу мураккаб жараён бўлиб, ўз ичига инқироз ҳолатини олдиндан кўриш, инқирозни аниқлаш ва унинг пайдо бўлиш кўринишларини аниқлаш, корхонани келажакда ривожланиши учун тизимга инқирознинг таъсирини максимал даражада пасайтириш ва юмшатиш йўлларини излаб топишдир» 6 . Демак, инқирозга қарши бошқариш бу инқироз туфайли содир бўлаётган салбий жараёнларни тўхтатиш ва олдини олиш, жараёнларга ижобий тус бериш ва ижобий йўналганликни келажакда сақлаб туришга қаратилган чора-тадбирларни олиб боришдир. Шундай қилиб, инқирозга қарши бошқаришни асосий вазифалари қуйидагилардир: -корхонадаги салбий ҳолатларнинг олдини олиш; - инқироз ҳодисалари сабларини аниқлаш ва баҳолаш; - оқибатларни бартараф чораларини ишлаб чиқиш; - бу чораларни амалга ошириб инқироз жараёнларига чек қўйиш. Инқирозга қарши менежмент аслида фақат инқироз даврида эмас, балки ундан олдин ҳам олиб борилиши керак, яъни инқирозга қарши бошқарув молиявий менежментнинг ажралмас қисмига айлантирилиши лозим. Кўпинча бу хатарларни бошқариш ва пасайтириш чоралари кўринишида амалга оширилади. Инқирозни олдини олиш ўз таркибига қуйидагиларни олади: - корхонада молиявий-иқтисодий мониторинг олиб борилиши ўтказиш; - салбий жараёнлар ва тенденцияларни ўз вақтида аниқлаш; - корхона масъулият марказлари фаолиятини объектив (холис) баҳолаб бориш; - молиявий бошқарув қарорлари қабул қилиниш ва амалга оширилишида инқирозга қарши мазмун ҳам бўлишига эътибор қаратиш. Инқироз пайтида эса корхонада молиявий бошқариш бевосита ўз олдига қуйидаги мақсадларни қўяди: - корхонада молиявий тангликни бартараф этиш ва молиявий ҳолатни яхшилаш;

- ишлаб чиқарилган маҳсулотни сотиш ҳажмини ошириш; - корхона харажатларни оптималлаштириш; - даромадларни кўпайтириш; - ички номутаносибларни бартараф этиш. Инқирозга қарши бошқариш усуллари ва босқичлари Молиявий менежментда инқиризга қарши бошқаришда қатор усуллар кенг қўлланади. 1.Харажатларни қисқартириш усули. Ҳ ар бир корхона инқироз шароитида молиявий қийинчиликларга дуч келади. Шунинг учун бу ҳолатда корхонада харажатлар қисқарилади. Уларни қисқартириш асосан корхонанинг асосий фаолиятига тегишли бўлмаган харажатлар бўйича олиб борилади. Корхонада ходимларга бўлган муносабатлар ҳам кўриб чиқилади, масалан уларнинг сонини қисқартириш, уларга иш ҳакларини камайтириш ва ҳ.к. 2.Оптимал ҳисоботни ташкил этиш. Корхонада инқироз вақтида оптимал ҳисоботни жорий этиш мақсадга мувофиқ бўлади, яъни ҳисоботни корхонадаги аҳволни аниқ ва объектив ёритиб бериши керак бўлади. Бунинг учун баъзида ҳисоб юритиш тизимини қайта кўриб чиқиш зарур бўлади. Айниқса, пул маблағлари оқимлари ҳақида мълумотлар ва рентабеллик кўрсаткичлари объектив таҳлил учун хизмат қилиши лозим. 3. Корхона тузилмасини реорганизация қилиш. Бу усул компаниянидаги фирмаларни ажратиб ёки бўлиниши орқали корхонанинг молиявий холатини яхшилашини, капитални диверсификациялашни ҳамда бозор қийматини йўқотишларини олдини олиш мумкин бўлади. 4. Пул маблағларини ошириш усули . Унда пул маблағларини ошириш инқирозга қарши тадбирларни етарли даражада молиялашга имконият яратади. Бунда корхонадаги асосий каналлар бўйича пул оқимларини кучайтириш йўллари кўриб чиқилади.

5. Корхона ривожланишининг асосий йуналишларини ишлаб чиқиш. Унда корхона фаолиятини чуқур таҳлил қилиш орқали инқирозни бартараф этиш бўйича стратегияни ишлаб чиқилади. Стратегияни ишлаб чиқиш жараёнида ташқи ва ички муҳит таҳлили ва уларга таъсир этаётган омилларни кўриб чиқиш лозим бўлади. Умуман олганда, корхонани инқироздан чиқариш бошқарувида бир неча босқичлар мавжуд: 1- корхонанинг молиявий-иқтисодий аҳволини ҳар томонлама таҳлил қилиш ва диагностикалаш; 2- аниқланган вазиятда корхонанинг аниқ мақсадларини ва вазифаларини ойдинлаштириш; 3- корхонани инқироздан чиқариш бўйича корхона имкониятларига монанд келадиган муайян стратегияни танлаш. Корхонани инқироздан чиқариш жараёни босқичлари қуйидагича: 1-босқич Инқирозни келиб чиқиш сабаби бўлган марказни аниқлаш. Корхонада инқирозга ҳар хил муаммолар олиб келиши мумкин. Масалан, ишлаб чиқариш харажатларининг ошиши, дебитор қарздорлигининг ошиши, ишлаб чиқарилган маҳсулотни сотиш ҳажмларни пасайиши ва ҳоказо. Корхонани инқирозга олиб келган муаммолар марказини излаб топиш лозим. 2-босқич - бу ходимлар билан ишлашдир. Ҳар бир компания инқироз вактида ўз ходимлари билан муносабатларини кўриб чиқиши лозимдир. Кўпинча ходимлар штат бирликларини қисқартиришга ва маошларни пассайтиришга ёки рағбатлантириш фондларини қисқартиришга қаратилган чора-тадбирлар ишлаб чиқиш талаб этилади. 3-босқич - бу ишлаб чиқариш харажатларини қисқаритиришдир. Ишлаб чиқариш харажатлари корхонада ишлаб чиқарилаётган маҳсулот сифатига таъсир этмаслиги лозим, чунки бу ҳолат унинг сотилиш ҳажмини камайишига олиб келиши мумкин. Харажатларни қисқартириш асосан, ишлаб чиқаришдан ташқари харажатлар, ассортиментни танлаш, иш хақини камайтириш, илмий

изланишларни камайтириш, арзон хом ашё қидириш, хўжалик харажатларини камайтириш орқали амалга оширилади. 4-босқич . Сотишни рағбатлантириш, масалан корхона фаолиятига караб сотиш ҳажмларини ошириш турли йўллари мавжуд. Масалан, ҳар хил чегирмалар ва акциялар орқали сотиш ҳажмларини ошириш мумкин. 5-босқич - пул оқимларини оптималлаштириш. Бу корхона томонидан турли тадбирларни ўтказиш бўйича амалга оширилади. Масалан, ҳар кунлик пул маблағлари балансини солиштириш, тўлов реестрларини тузиш, ишлатилмаган асбоб-ускуналарни ва хом ашёларни сотиш, олдиндан тўлаётган харидорларга чегирмалар бериш, маҳсулотни насияга сотишда муддатни камайтириш. 6-босқич. Кредиторлик қарздорлигини реструктуризация қилиш. Бу эса қарздорликни қимматли қоғозларга алмаштириш, қарздорликни ўчириш, муддатини узайтириш ва дебитор қарздорликни корхона кредиторларига ўтказиш йўли билан амалга оширилиши мумкин.

Адабиётлар : 1. Ванхорн, Джеймс, С, Вахович, мл., Джон, М. Основы финансового менеджмента, 12-е издание: Пер. с англ. — М: ООО "И.Д. Вильяме", 2008. — 1232 с: ил. — Парал. тит. англ. ISBN 978- 5-8459-1074-5 (рус.) 2. Ковалева В. «Финансовый анализ», Москва, «Финансы и статистика», 1996г. 3. Леонтьев В.Е. Финансовый менеджмент: Учебник. - М: Элит, 2005. - 560 стр. 4. Павлова Л.Н. Финансовый менежмент. Учебник. - М: ЮНИТИ-ДАНА, 2003.- 269с. 5. Тошмуродова Б.Э., Элмирзаев С.Э.,Турсунова Н.Р. Молиявий менежмент. Дарслик Ўз РО ва УМТВ ТМИ.- Т.: «Иқтисод- молия», 2017.- 338 бет

O'xshashlar

Корхонада меҳнатни ташкил қилинганлик ҳолатини таҳлил этиш

Корхоналарда молиявий менежментни ташкил этиш механизми

Бюджет жараёнини ташкил этиш асослари

Бошқарувни ахборотлар билан таъминлашда молиявий ҳисоботлар тизимидан фойдаланиш

Менежментни ташкил этиш