Iqtisodiy o’sishning umumiy tavsifi va neokeynscha modellari - Iqtisodiyot - Referatlar

Iqtisodiy o’sishning umumiy tavsifi va neokeynscha modellari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

221.5 KB

Ko'chirib olish

Iqtisodiy o’sishning umumiy tavsifi va neokeynscha modellari Reja: 1. Iqtisodiy o’sishning umumiy tavsifi 2. Iqtisodiy o’sishga ta’sir etuvchi omillar 3.Xarrod-Domar modeli 4.O’zbekiston Respublikasida iqtisodiy o’sish va davlat siyosati

1. Iqtisodiy o’sishning umumiy tavsifi Iqtisodiy o’sish — bu, ob’ektiv qonuniyat bo’lib, aholining o’sishi, FTT, ishlab chiqarish hajmining ma’lum bir vaqt davomida o’sishi kabi jarayonlar bilan bog’langan. Iqtisodiy o’sish jami taklifning o’sishini yoki boshqacha aytganimizda, potentsial YaMM hajmining oshishini bildiradi. Shunday qilib, iqtisodiy o’sish nafaqat ishlab chiqarishning o’sishini, balki iqtisodiyot potentsialining o’sishini ham bildiradi. chizma. Makroiqtisodiy barqarorlikning asosiy belgilari Iqtisodiy o’sishda nafaqat mamlakat real daromadlarining o’sishi, shuningdek, jon boshiga to’g’ri keladigan real daromadlarning o’sishi ham tushuniladi. Iqtisodiy o’sish ikki xil usul bilan aniqlanadi va o’lchanadi. Birinchi usul, YaIM (SIM)ni o’tgan davrga nisbatan o’zgarishi sifatida aniqlanadi va mamlakatning umumiqtisodiy imkoniyatlari harakatini aniqlash uchun ishlatiladi. MAK ROIQTISODIY BARQARORLIK NING ASOSIY BELGILARI Iqtisodiy o’sish To’la bandlik Ichki narxlarning barqarorligi Baquvvat to’lov balansi Xorijiy valyutalar almashuv kursining barqarorligi Davlat byudjeti kamomadining YaIMga nisbatan 3% dan ortib ketm asligi Daromadlar taqsimlanishi muammosi

Ikkinchi usul, real YaIM (SIM)ning o’tgan davrga nisbatan aholi jon boshiga o’zgarishi sifatida aniqlanadi. Iqtisodiy o’sishni aniqlash va asoslab berish jarayonlarida quyidagilarga e’tibor berish kerak: 1) Iqtisodiy o’sishni o’lchash; 2) O’sish omillari; 3) Iqtisodiy o’sish modellari. Milliy iqtisodiyot o’sishini o’lchashda jami daromadlarning (mahsulotlarning) har xil indikatorlaridan foydalanish mumkin. Umumiy o’sish darajasi aslida YaIM miqdori bilan belgilanadi. Shuningdek, bu ko’rsatkichlar miqdori va bajarayotgan vazifasiga qarab YaIM yoki MD ham bo’lishi mumkin. Bu ko’rsatkichlarning barchasi bir-biriga juda ham yaqin. YaMD YaIM kabi ushbu mamlakat aholisi olayotgan daromadlar miqdorini ko’rsatadi. Shuning uchun ham undan aholi jon boshiga to’g’ri keladigan daromadlar dinamikasi va darajasini aniqlayotganda foydalanish mumkin. Iqtisodiy o’sish nazariyasi va modellarida umumiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlarning farqi unchalik katta ahamiyatga ega emas. Chunki, ularning farqi iqtisodiy o’sish chegarasi va omillari o’sish darajasini tahlil qilishda hal qiluvchi jarayon hisoblanmaydi. Iqtisodiy o’sish nazariyasida daromadlar iste’mol va investitsiyalarga bo’linadi. Y = S + I Davlat xarajatlari va sof eksport ko’rsatkichlari ham iste’mol va investitsiyalar tarkibiga kiritib yuboriladi. Mutlaq miqdordagi ko’rsatkichlar dinamikasi Y ( t -vaqt indeksi) va jon boshiga to’g’ri keladigan ko’rsatkichlar birgalikda o’sish jarayonini bildiradi. Iste’mol hajmi (S) iqtisodiyotning provard maqsadini va yashash darajasi oshishini bildirsa, investitsiyalar esa resurs imkoniyatlarining o’sishi va texnik yangiliklarning moddiylashishini anglatadi.

Iste’mol va investitsiya o’rtasida etarlicha muqobillik mavjud, chunki, joriy iste’mol miqdorining oshishi investitsiyalarning daromaddagi ulushini pasaytirish iqtisodiy o’sish imkoniyatlarini qisqartiradi. O’sishning barcha imkoniyatlariga real miqdorlarga tayanilib, ya’ni, doimiy narxlarda qaraladi. Aksincha, nominal ko’rsatkichda ularning dinamikasi nafaqat real o’sish darajasini, balki inflyatsiyani ham o’z ichiga olgan bo’lar edi. Har bir ko’rsatkich bo’yicha uch xil miqdordagi dinamikani tahlil qilish mumkin: 1. Absolyut ko’rsatkich: masalan, real ishlab chiqarish Yt; 2. Absolyut qo’shimcha o’sish: masalan, ishlab chiqarishning oshishi. ΔY = Yt-Yt-1 3. Qo’shimcha o’sish sur’ati =Yt-Yt-1/ Yt-1 Iqtisodiy o’sish sur’atlari quyidagi formulalar yordamida aniqlanadi: a) bazis o’sish sur’ati =(Yt-Y0/ Y0) x 100 b) zanjirli o’sish sur’ati = (Yt-Yt-1/ Yt-1) x 100 Qo’shimcha o’sish sur’atlari esa: a) bazisli qo’shimcha o’sish sur’ati==(Yt-Y0/ Y0) x 100- 100 b) zanjirli qo’shimcha o’sish sur’ati=(Yt-Yt-1/ Yt-1) x 100- 100 Har bir mamlakat iqtisodiy o’sishga intiladi, chunki iqtisodiy o’sish, birinchidan, milliy mahsulot hajmi va daromadning ko’payishiga, ikkinchidan, rssurslardan samarali foydalanishga, uchinchidan, yangi-yangi ehtiyojlar va imkoniyatlarning paydo bo’lishiga, to’rtinchidan, xalqaro bozorlarda mamlakat obro’sining oshishiga olib keladi. Iqtisodiy o’sish usullaridan to’g’ri va o’z o’rnida foydalanish katta ahamiyatga ega. Masalan, mamlakat harbiy salohiyatini aniqlash va rivojlantirish muammosi qaralayotganda YaIM hajmining o’sishi, mamlakat aholisining turmush faoliyati taqqoslanayotganda aholi jon boshiga to’g’ri keladigan ko’rsatkichlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Amaliyotda iqtisodiy o’sishning ikki xil ko’rinishi farqlanadi: haqiqiy va potentsial.

Haqiqiy iqtisodiy o’sish - bu statistika organlari tomonidan muntazam nashr etiladigan YaIM yoki boshqa makroiqtisodiy ko’rsatkichlarning haqiqiy yillik ko’payishidir. Potentsial iqtisodiy o’sish – bu iqtisodiyot o’sishi mumkin bo’lgan tezlikdir.Potentsial iqtisodiy o’sishni ta’minlovchi omillarbo’lib quyidagilar hisoblanadi: - resurslarning ko’payishi; - samaradorlikni oshishi. 2. Iqtisodiy o’sishga ta’sir etuvchi omillar Iqtisodiy o’sish, avvalo, foydalanilayotgan resurslarning soni va sifatiga, shuningdek, foydalanilayotgan texnologiyalarga bog’liq. Agarda, qaralayotgan omillar va iqtisodiy o’sish tarkibiy qismlari yaxlitlashtirilgan bo’lsa, iqtisodiy o’sishni ekstensiv va intensiv o’sishga bo’lish mumkin. Ya’ni, foydalanayotgan resurslar miqdori o’zgarmay qolgan holda ishlab chiqarish o’ssa, to’liq intensiv omillar hisobiga amalga oshgan hisoblanadi. Umuman olganimizda iqtisodiy o’sish bir nechta omillarga bog’liq. Bular: • tabiiy resurslar soni va sifati; • mehnat resurslari soni va sifati; • asosiy kapital hajmi; • texnologiyalar. Ushbu omillarning barchasi ishlab chiqarishga bevosita ta’sir ko’rsatadi. Bu esa iqtisodiy o’sish istiqbollarini belgilashda ishlab chiqarish funktsiyalaridan keng foydalanish imkonini beradi. Ya’ni, iqtisodiyotdagi ishlab chiqarish omillari miqdorining qo’shimcha o’sish sur’atlari ( Δ K/K va Δ L/L) va texnika taraqqiyoti natijasida ularning umumiy unumdorligini qo’shimcha o’sish sur’atlariga ( Δ A/A) bog’liq holda mahsulot ishlab chiqarishning qo’shimcha o’sish sur’atini ( Δ Y/ Y) hisoblash imkonini beradi: Δ Y/Y= Δ A/A+ α x Δ K/K+ (1- α ) x Δ L/L Bunda α koeffitsienti ishlab chiqarilgan mahsulotda kapital hissasini, (1- α ) - mehnat hissasini ko’rsatadi.

Faraz qilaylik, milliy mahsulotda kapital hissasi 0,3 ni, mehnat hissasi esa 10,3 = 0,7 ni tashkil etsa, unda kapital ( Δ K/K) va mehnatning ( Δ L/L) 10% ga qo’shimcha o’sishi ishlab chiqarish hajmining ham 10 % ga qo’shimcha o’sishiga olib keladi. (0 ,3 x 10 % + 0,7 x 1 0% = 3% + 7% = 10%). Ya’ni, iqtisodiy o’sish ekstensiv omillar hisobiga ro’y bergan. Ammo, iqtisodiy o’sishni ta’minlovchi intensiv omillar hamma vaqt ham qadrlangan va iloji boricha ulardan foydalanishga harakat qilinadi. Shuning uchun ham davlat iqtisodiy o’sishni qo’llab-quvvatlash maqsadida, fan-texnikaning istiqbolli yo’nalishlarini belgilash, xodimlarni tayyorlash va qayta tayyorlash, soliq mexanizmi va tizimini iloji boricha ixchamlashtirish kabi ishlarni olib boradi. 3.Xarrod-Domar modeli Uzoq muddatli iqtisodiy o’sishni asoslash uchun Keynsning asosiy makroiqtisodiy modelini rivojlantirishga birinchi urinish Roy Xarrod va Evsey Domarlar tomonidan amalga oshirilgan. Bu modellar o’rtasida unchalik katta farq bo’lmaganligi sababli ham Xarrod-Domar modeli deb yuritiladi. Modelda ko’zda tutilgan asosiy faraz milliy daromadni kapital miqdoriga proportsionalligi hisoblanadi: Y= ϭ K Bu erda, Y-milliy daromad, K- milliy daromadni yaratish uchun foydalanilgan kapital miqdori, ϭ -kapital qaytimi koeffitsienti. Ushbu formuladan foydalanib ϭ -kapital qaytimi koeffitsientini aniqlashimiz mumkin: ϭ = Y / K Kapital qaytimi koeffitsienti yoki kapitalning o’rtacha unumdorligi birlik kapital hisobiga yaratiladigan daromad miqdorini ko’rsatadi. Δ Y = ϭ x Δ K Daromadning qo’shimcha o’sishi kapital qo’shimcha o’sishiga teng. Agar kapital qo’shimcha o’sishini investitsiyalar sifatida qarasak, ya’ni Δ K=I, unda ifoda quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:

Δ Y= ϭ x I Endi iqtisodiyotda jamg’arish me’yori (Sy) doimiy miqdor hisoblanadi, jamg’armalar esa investitsiyalarga teng deb faraz qilsak, unda S= I= Sy xY I= Δ Y/ ϭ bo’lgani uchun Δ Y/ ϭ = Sy xY bo’ladi. Endi so’nggi tenglamada ϭ ni o’ng tomonga o’tkazib, ikkala tomonni Y ga bo’lish orqali Xarrod-Domar modelining yakuniy formulsini olamiz. Δ Y/Y= ϭ x Sy Δ Y/Y nisbat kapitalning to’liq bandligidagi daromad qo’shimcha o’sishini o’zida aks ettiradi. Ushbu formulaga muvofiq aniqlanadigan o’sish sur’atini Xarrod “kafolatlangan” deb atadi, chunki u mavjud quvvatlarning, mazkur holda kapitalning to’liq ishlatilishini kafolatlaydi. O’sish sur’atining “kafolatlangan” tushunchasi bilan bir qatorda Xarrod “tabiiy” o’sish sur’ati tushunchasini kiritdi. “Tabiiy” o’sish sur’ati deganda Xarrod faol aholining o’sishi va texnika taraqqiyoti imkon beradigan maksimal o’sishi kapital va milliy daromadning shunday o’sish sur’atini ta’minlaydiki, unda kapitpl va mehnatning to’la bandligiga erishiladi. Biroq, ushbu modelda texnika taraqqiyoti quyidagi nisbatlarni, ya’ni K/Y va Δ K/ Δ Y o’zgartirmaydi: 4.O’zbekiston Respublikasida iqtisodiy o’sish va davlat siyosati Respublikamizda fan-texnika yutuqlaridan samarali foydalanishni ta’minlash maqsadida ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlarini rivojlantirish va natijalarni ishlab chiqarishga zudlik bilan qo’llash maqsadida yirik-yirik loyihalar ishlab chiqilgan va amalga oshirilmoqda. Bundan tashqari respublika ta’lim tizimida keskin yangiliklar qilinmoqda. Ya’ni, respublikada ko’p bosqichli «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» qabul qilindi. Ushbu dasturga asosan yoshlarni xalqaro talablarga javob beradigan darajada o’qitishni ta’minlash bo’yicha ishlar amalga oshirilmoqda. Iqtisodiy o’sishga mamlakatning soliq tizimi ham sezilarli ta’sir qiladi. Soliqqa tortish stavkalarini kamaytirish va amortizatsiya ajratmalari me’yorining

o’sish tomon o’zgarishi investitsiyalar hajmini ko’paytiradi va shu orqali iqtisodiy o’sishni rag’batlantiradi. Umuman, ijtimoiy va ekologik muammolar kuchaygan deyarli barcha mamlakatlarda iqtisodiy o’sishga eng avvalo aholi farovonligini ta’minlashning sharti sifatida qaralmoqda. Chunki, iqtisodiy o’sish sur’atlarini ta’minlash zarurligi sababli rivojlangan mamlakatlarda amal qilgan iqtisodiy o’sishning miqdoriy nazariyasi o’z o’rnini iqtisodiy o’sishning sifat nazariyasiga bo’shatib berdi. Uning asosiy mohiyati kslajak avlodlar ehtiyojini va aholining kambag’al qatlamlari ehtiyojini hisobga olishdadir. Davlat siyosati iqtisodiy o’sishning quyidagi muammolarini hal etishga yo’naltirilgan: • iste’mol darajasi yuqori bo’lgan, iqtisodiyotning barqaror holatini ta’minlashga qaratilgan omonat jamg’arish me’yorlarini tanlash; • aholi o’sishini tartibga solish; • fan-texnika taraqqiyotining ekologik jihatdan xavfsiz yutuqlarini joriy etish va mehnat unumdorligini oshirish. Iqtisodiy o’sishning ijtimoiy yo’naltirilganligi kuchayib borishi bilan iqtisodiy nazariya va amaliyotda xalq farovonligi tushunchasi jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotining eng muhim mezonlari sifatida yanada aniqlashmokda va kengaytirilmoqda. Agarda ilgarilari uni moddiy ta’minlanganlikning miqdoriy ko’rsatkichlari aks ettirgan bo’lsa, hozirda birinchi o’ringa o’rtacha umr ko’rish, o’lim darajasi, shu jumladan, bolalar o’limi, ishsizlik darajasi, daromadlar tengsizligi, ta’lim darajasi, atrof-muhitning ifloslanishi va boshqa shu kabi ko’rsatkichlar qo’yilmotsda. Ya’ni, iqtisodiy o’sish shaxsning rivojlanib borishi uchun sharoit yaratib bsrishi lozim. 2013 yilda O’zbekistonda yalpi ichki mahsulot (YaIM) ishlab chiqarish hajmi 8,0 foizga o’sdi. Yuqori iqtisodiy o’sish sur’atlari iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida tizimli va islohotlarning izchil amalga oshirilishi hisobiga erishilmoqda. Xususan,

– tashqi va ichki bozor talablari asosida iqtisodiyotni chuqur tarkibiy o’zgartirish va diversifikatsiyalash jarayonlarining izchil amalga oshirilayotganligi; – ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, texnik va texnologik jihatdan yangilashni jadallashtirish, yo’l-transport va kommunikatsiya infratuzilmasini jadal rivojlantirish hisobiga iqtisodiyotning raqobatdoshligini oshirish; – bozor islohotlarini chuqurlashtirish va iqtisodiyotni erkinlashtirish, ishbilarmonlik muhitini yaxshilash, raqobatni kuchaytirish, hududlarni ijtimoiyiqtisodiy rivojlantirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni qo’llab- quvvatlash hamda ish o’rinlarini tashkil etish va aholi bandligini ta’minlashga qaratilgan dasturiy vazifalarning o’z vaqtida bajarilayotganligi; – ichki talabni aholi bandligi va real daromadlarining oshishini ta’minlash hisobiga rag’batlantirish va mahalliy ishlab chiqaruvchilarni har tomonlama qo’llab-quvvatlash bo’yicha chora-tadbirlarning amalga oshirilishi; – qishloq xo’jaligini isloh etish bo’yicha chora-tadbirlarning amalga oshirilishi, qishloqda bozor munosabatlarini joriy etish va xususiy mulkchilik shakllarini rivojlantirish, fermerlik harakatini qo’llab-quvvatlash uchun huquqiy, tashkiliy hamda moliyaviy shart-sharoitlarning yaratib berilishi, qishloq xo’jaligida ilg’or ishlab chiqarish texnologiyalarini joriy qilish ko’lamining kengaytirilishi; – respublika moliya-bank tizimini yanada rivojlantirish va moliyaviy barqarorligini mustahkamlash, uning faoliyatini zamonaviy talablar asosida takomillashtirish borasida keng ko’lamli chora-tadbirlarning amalga oshirilishi iqtisodiyotning yuqori sur’atlarda o’sishiga zamin yaratmoqda. 2013 yilda mamlakat iqtisodiyotining barcha tarmoqlarida mahsulot ishlab chiqarish va xizmatlar ko’rsatish hajmlarining yuqori sur’atlarda o’sishi kuzatildi. Xususan, sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish umumiy hajmi 2012 yilga nisbatan 8,8 foizga oshdi. Sanoatda yuqori o’sish sur’atlari yuqori texnologiyalarga asoslangan mashinasozlik va metallni qayta ishlash (o’sish sur’ati 21 foiz), engil sanoat (13 foiz), qurilish materiallari (13,6 foiz) hamda oziq-ovqat (9 foiz) sanoati tarmoqlarida kuzatildi.

2013 yilda qishloq xo’jaligida mahsulot ishlab chiqarish hajmi 2012 yilga nisbatan 6,8 foizga oshdi. Shu jumladan, dehqonchilik mahsulotlarini etishtirish 6,4 foizga, chorvachilik mahsulotlarini etishtirish esa 7,4 foizga oshdi. 2013 yilda ko’rsatilgan xizmatlar hajmi 13,5 foizga o’sib, uning YaIM tarkibidagi ulushi 53,0 foizni tashkil etdi. Jumladan, yuqori o’sish sur’atlari kompyuter dasturlash (30,4 foiz), moliyaviy xizmatlar (29,3 foiz), sog’liqni saqlash (27,2 foiz), qurilish (25,4 foiz), maishiy xizmatlar (23,2 foiz), aloqa va axborotlashtirish (21,9 foiz), qishloq xo’jaligining texnik vositalarini ta’mirlash (18,2 foiz) hamda savdo va umumiy ovqatlanish (16,6 foiz) xizmatlarini ko’rsatish sohalarida kuzatildi. jadval 2008-2013 yillarda erishilgan asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar, % da 2008 yil 2009 yil 2010 yil 2011 yil 2012 yil 2013 yil Yalpi ichki mahsulotning o’sishi 9,0 8,1 8,5 8,3 8,2 8,0 Sanoat mahsulotning o’sishi 12,7 9,0 8,3 6,3 7,7 8,8 Xizmat ko’rsatish hajmi 21,3 12,9 13,4 16,1 15,0 13,5 Chakana savdo aylanmasi 7,2 16,6 14,7 16,4 13,9 14,8 Davlat byudjetining bajarilishi +1,5 +0,2 +0,3 +0,4 +0,4 +0,3 Inflyatsiya darajasi 7,8 7,4 7,3 7,6 7,0 6,8 Iqtisodiyot bo’yicha o’rtacha ish haqining oshishi 40,0 40 32 26,5 26,5 20,8 Aholi jon boshiga real daromadlarning o’sishi 23,0 26,5 23,5 23,1 17,5 16,0 Iqtisodiy o’sishning salbiy oqibatlaridan biri aholini ijtimoiy, mulkiy tabaqalanishi kuchayishi hisoblanadi. Shuning uchun xam davlat aholi turli qatlamlarini himoya qilish maqsadida ijtimoiy siyosatlarni olib boradi. Daromadlar darajasi bo’yicha tabaqalanishni aniqlash uchun, dastlab, aholi daromadlari miqdori aniqlanadi. Aholi daromadi ish haqi, dividentlar va

foizlardan, shuningdek, transfert to’lovlaridan tashkil topadi. Daromadlar kengroq ma’noda pulsiz yoki imtiyozli narxlarda axoli oladigan tovarlar va ta’lim, sog’liqni saqlash, uy-joy kommunal xo’jaligi, transport va boshqa xizmatlar bo’yicha imtiyozlar ko’rinishidagi to’lovlarni ham o’z ichiga oladi. Ish haqi, dividentlar va foizlarni ishlab chiqarishda bevosita qatnashganlar daromadlar taqsimlanishi natijasida oladilar. Davlat daromadlarning taqsimlanishiga ish haqining eng kam miqdorini qonuniy ravishda o’rnatish orqali ta’sir ko’rsatadi. Eng kam ish haqi ushbu mamlakatda tarkib topgan turmush sharoitiga bog’liq bo’lib, eng kam iste’mol byudjetb asosida aniqlanadi. Davlat daromadlarning qayta taqsimlanishini asosan ikki xil tayanch vositalar yordamida amalga oshiradi: 1. Soliq tizimi; 2. Transfert dasturlari. Davlat transfert dasturlaridan tashqari yana bir qator nodav lat va jamoat dasturlari ham mavjud. Davlat va nodavlat tashkilotlari transfert dasturlarining barcha turlari yagona maqsadga, ya’ni, aholi daromadlarini tenglanggirishga yo’naltirilgan. Daromadlar taqsimlanishining tengsizligini ifodalash uchun ko’p hollarda Lorents egri chizig’i grafigidan foydalaniladi. Daromad foizi chizma. Lorents egri chizig’i Grafikning gorizontal o’qida aholi hissasi (foizi ), vertikal o’qida daromad hissasi (foizi) ko’rsatilgan. Agar jamiyatda daromad mutlaq baravar taqsimlangan Aholi foizi Lorents egri chizig’i Mutloq tenglik chizig’i

deb faraz qilsak, ya’ni 20 foiz aholi jami daromadning 20 foiziga, 40 foiz aholi 40 foiziga ega bo’lsa, unda mutlaq tsnglikning bu vaziyatini ifodalovchi chiziq bissektrisa ko’rinishiga ega bo’lar edi. Ammo, hayotda aholi o’rtasida daromadlarning taqsimlanishi bir xil emas. Masalan, agar aholining 20 foizi A nuqta bilan belgilangan daromadlarning ozgina qismini olsa, aholining 40 foizi B nuqta bilan belgilangan qismini oladi va hokazo. Bunday holatda daromadning haqiqatda taqsimlanishini bildiruvchi chiziq Lorents egri chizig’i deb ataladi. Bissektrisa va Lorents egri chizig’i o’rtasidagi uzilish yoki maydon qancha katta bo’lsa, daromad taksimlanishining tengsizlik darajasi shuncha yuqori bo’ladi. Bu uzilish kattaligi tengsizlik darajasini ifodalaydi. O’zbekistonda eng past va eng yuqori daromad oladigan aholi guruhlari o’rtasidagi tafovut darajasi so’nggi yillarda 8 barobarga to’g’ri kelmoqda. Ko’pgina, shu jumladan, qo’shni davlatlarda bu raqam mamlakatimizdagi ko’rsatkichdan bir necha barobar yuqori ekani, ya’ni o’ta kambag’al va nochor aholi guruhlari va o’ta boylar guruhi orasidagi tafovut oshib borayotganini ta’kidlash lozim. O’tgan davr mobaynida mamlakatimizda amalga oshirayotgan ijtimoiy siyosatimizning aholimizning hayot darajasi va sifatini yuksaltirishdagi ta’siri va natijalari haqida alohida to’xtalib o’tishni zarur. 2013-yilda xalqimizning real daromadlari 16 foizga oshdi, o’rtacha oylik ish haqi, pensiya, ijtimoiy nafaqa va stipendiyalar 20,8 foizga ko’paydi. Hozirgi vaqtda O’zbekistonda pensiyalarning o’rtacha miqdori o’rtacha ish haqiga nisbatan 37,5 foizni tashkil etmoqda. Bu ko’rsatkich Rossiyada 25,7 foizdan, Markaziy Osiyo mamlakatlarida esa 23-28 foizdan iboratdir. Joriy 2014-yilda mamlakatimizda bu ko’rsatkichni 41 foizga etkazish ko’zda tutilmoqda. Oilalar daromadlari tarkibi o’zgarmoqda – tadbirkorlikdan olinayotgan daromadlar aholi yalpi daromadlarining yarmidan ziyodini tashkil etmoqda. Holbuki, Mustaqil Davlatlar Hamdo’stligi mamlakatlarida bu ko’rsatkich o’rtacha 20-25 foizdan oshmaydi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1. Axmedov D.Q., Ishmuxammedov A.E.,Jumaev Q.X., Jumaev Z.A 2. Makroiqtisodiyot. Darslik.- T.: TDIU, 2004, 240 b. 3. Агапова Т.А., Серегина С.Ф. Макроэкономика: Учебник. М.:Дело и Сервис, 2001. 4. Вечканов Г.С., Вечканова Г.Р. Макроэкономика: Торговая политика. Инфляция и безработица. Социалная политика. СПб.: ЗАО «Питер», 2005. 5. Гайгер А., Линвуд Т.Макроэкономическая теория и переходная экономика. Пер. с англ. М.:ИНФРА-М, 1996. 6. Галперин В.М., Гребенников П.И., Леусский А.И., Тарасевич Л.С. 7. Макроэкономика: Учебник. СПб.:СПбГУЕФ,1997. 8. Дорнбуш Р.,Фишер С. Макроэкономика. М.:МГУ,1997. 9. Yo’ldoshev Z., Qosimov M.S. Makroiqtisodiyot asoslari. T.: 10. «O’qituvchi»,1994 11. Менкю Н.Г. Макроэкономика. М.:МГУ,1997. 12. Селишчев А.С. Макроэкономика: Откритая экономика. Причини экономического роста. Динамика рынков. СПб.: ЗАО «Питер», 2005. 13. 19.Xodjaev R., Maxmudov B., Xadjaev X., Ergashev E, Egamberdiev R. Mikro va makroiqtisodiyot.O’quv qo’llanma-T.:”ILM ZIYO” 2012, 324 b. 14. 20. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning “2012 yil Vatanimiz taraqqiyotini yangi bosqichga ko’taradigan yil bo’ladi” nomli ma’ruzalarini o’rganish bo’yicha O’quv-uslubiy majmua. – Toshkent: Iqtisodiyot. – 2012, 282 b. 15. 21.Abulkasimov X. Makroiqtisodiy tartibga solish va O’zbekistonning barqaror rivojlanishi. Monografiya. – T. “Akademiya”, 2011, 92 b. 16. O’zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot Vazirligining rasmiy ma’lumotlari

O'xshashlar

Iqtisodiy o’sishning neoklassik modellari

Iqtisodiy-ijtimoiy prognozlash modellari

Iqtisodiy o'sishning neoklassik modellari

Iqtisodiy o`sish nazariyalari va modellari

Iqtisodiy o’sish va milliy boylik