Гўшт-балиқ цехи ишини ташкил этиш - Iqtisodiyot - Referatlar

Гўшт-балиқ цехи ишини ташкил этиш

Yuklangan vaqt:

27.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

178.5 KB

Ko'chirib olish

Гўшт-балиқ цехи ишини ташкил этиш Гўшт-балиқ цехи ишини ташкил қилиш Бир ўтиришда то 200 та хўрандага овқат тайёрлаб берадиган асосий ошхоналарда гўшт ва балиққа ишлов беришни битта бино — гўшт - балиқ цехида ташкил этиш тавсия атилади. Мана шу қўшма цех иши икки сменада ташкил этилган тақдирда 400—500 хўрандага бирдан хизмат қилувчи ошхоналарни ҳам таъминлай олади. Гўшт ва балиққа бир цехда ишлов берилганида иккита бўлим ташкил этилиб, буларнинг ҳар бирида алоҳида-алоҳида иш жойи бўлади. Иш жойини қўл механизми воситалари, асбоб-ускуналар гўштга алоҳида ва балиққа алоҳида қилиб белгилаб қўйилади. Гўшт ва балиқ ярим тайёр масаллиқларини сақлашда ҳам бир-бирига аралаштириб юбормасликка эътибор бериш керакдир. Ҳатто гўшт ва балиқ аралаштириб ясалган комбипацион ярим тайёр масаллиқлар (чунончи, гўшт ва балиқдан тайёрланган қийма) ҳам, алоҳида сақланади. Гўшт-балиқ цехидаги технологик жараён аслида учта бўлимдан: гўштга ишлов бериш бўлими, ичак-чавоқ, каллапоча ва балиққа ишлов бериш бўлими. Балиқ бўлимини ажратиш албатта зарурдир. Бунинг учун баландлиги 1 м келадиган девор билан тўсиш керак. Девор қуришнинг иложи бўлмаса столлар, совутгич, шкафлар билан тўсиқ ясалади. Бундай ҳолда цех биносининг тузилиши тўртбурчак 1,5:1 нисбатда бўлиши керак. Гўштга ишлов беришнинг технологик схемаси қуйидагича: муздан тушириш ёки музлатиш, пардозлаш, ювиш, сувини селгитиш, бўлиш ва суяқдан лаҳм ажратиб олиш, ярим тайёр масаллиқлар тайёрлаш ва сақлашдан иборат. Ярим тайёр масаллиқларни сақлаш, гўштни музидан тушириш ёки музлатиш ишлари совитиш камераларида ёки шкафларда (совутгичларда) 4— 6° ҳароратда олиб борилади; таналар катта-кичиклигига, ёш-қарилигига ва

семиз-ориқлигига қараб 18 — 24 соатгача ва сал кўпроқ вақт сақланиши мумкин. Таомномага мувофиқ хом ашё билан таъминлашни режалаштиришда хом ашёни тайёрлашдаги технологик жараёнда тугалланмаган ишнинг-эртаси кунга ўтадиган қолдиғини назарда тутиш зарур бўлади. Тозалаш, ювиш, қуритиш ва тилимлаш ишларини танани осиб қўйилган ҳолда амалга ошириш керак. Бунинг учун ё осма йўл; бунда бир йўла камида икки танага ишлов бериш ҳисобга олинади (осма йўлнинг узунлиги 1—1,5 м) ёки камида иккита металл илгак шипга мустаҳкамланган металл тўсинга ўрнатилади. Илгаклар ғалтакка уланган сим арқон орқали кўтарилиб туширилади, бу эса гўштга ишлов бериш ишини осонлаштиради. Таналар душ тагида чўтка билан юқоридан сидириб пастга қараб ювилади. Сувнинг ҳарорати 20 — 25° бўлсин. Чўткалар синтетикадан ясалган бўлади. Тананинг айрим қисмлари (кесилган жойи) ванналарда ювилади. Ювиш осон бўлсин учун ваннанинг остига ванна эни ҳажмида металлдан ёки ёғоч панжара мустахкам жойлаштирилиб қўйилади. Панжара ванна қиррасидан 10 см пастга туширилади. Сув келадиган жўмракка тананинг кесилган жойларини юқоридан туриб ювиш учун эластик шлангга маҳкамланади. Шланг ва чўтка ёрдамида тананинг кесилган жойлари яхши ювилади ва шу ернинг ўзида, яъни панжара устида суви селгитилади. Ҳавода селгитишда эса вентиляторлар ёки тоза кўруқ латта қўлланилади. Танани чангакка осиб нимталаш усулининг кўпгина қулайликлари бор: танани у ёқдан бу ёққа суриб қийналинмайди, иш енгиллашиб ёрдамчи ишчиларга ҳам ҳожат қолмайди. Осиб нимталаганда суяклар кўп чопилмайди, лаҳм қисмига суяк қийрачалари камроқ ёпишади. Нимталаш катта пичоқ ёрдамида бажарилади. Тос суяклари махсус қассоб болтаси билан чопилади ёки суяк арра билан араланади. Нимталанган гўштлар учун қассоб ёнига ғилдирайдиган ванналар қўйилади. Гўшт шу ванналарда тилимлаш столларига келиб тушади. Нимталаш, суякдан лаҳм

ажратиш ишларини бошдан-оёқ бир устанинг ўзи бажариши ҳам мумкин. Бу усул кўпинча кичкина цехларда қўлланилади. Катта цехларда эса нимталаш ва суякдан лаҳм ажратиш ишларини бир неча киши бажаради. Бу ҳолда дифферснциялашган иш методи қўлланилиб, нимталаш, тилишлаш ва суякдан лаҳм ажратиш каби операцияларни алоҳида-алоҳида қассоблар бажаради. Бу метод юқори унумдор бўлиши билан бирга ишнинг сифати ҳам яхши бўлади. Пайларини кесиб ташлаш учун бир киши ажратилади. Бу иш катта пичоқлар ва уч комплектли ошпаз пичоқлари ёрдамида бажарилади. Пай кесиш ва расмана ярим тайёр масаллиқлар тайёрлаш учун тўғраш ёки қиймалаш тахталаридан фойдаланилади, бу тахталарга гўшт цехининг «МС» деган белгиси қўйилгап бўлиши шарт. Расмана ярим тайёр масаллиқларни тайёрлаш учун уч комплектли ошпаз пичоқлари ишлатилиб энг каттаси — гўштдан яхлит бўлаклар кесишда ва порцияли ярим тайёр масаллиқлар ҳозирлашда қўлланилади, бунда гўштни пай, пардалари кесиб ташланиб пардозланади. Ўртача пичоқдан порцияли ҳамда майда бўлакли ярим тайёр масаллиқлар кесишда фойдаланилади. Паррандалардан лаҳм гўшт ажратишда ҳам ана шу ўртача пичоқдан фойдаланилади. Кичик пичоқ эса гўштни. пардозлаш ва тўқмоқланган расмана котлетлар тайёрлашда ишлатилади. Котлет учун қирқилган гўштлар металл ёки ёғоч тўқмоқ билан қийма тахта устига қўйиб Паррандаларни нимталаш учун катта ва кичик чопқилар ишлатилади. Бу асбоблар ёрдамида ялпоқ ва илик суяклар чопилади. Бу ишларни кундалар устида бажариш тавсия этилади. Расмана ва қўшимча қўшиладиган котлет қиймасини тайёрлаш учун гўшт мясорубкадан ўтказилгач яхши аралаштирилади. Паррандага қуйидаги тартибда ишлов берилади: аввал қайноқ сувга ботириб олинади, сўнгра пати юлинади, латта билан артилади ёки суви сирқитилади, колган майда патлари куйдирилади, яна ювилади, ичак- чавоқлари олиниб тозаланади, яна бир марта ювилади, бутунлай, порцияли қилиб керакли бўлакларга бўлингач, ярим тайёр масаллиқлар тайёрланади.

Паррандаларни ванналарда кайноқ сувга ботириб олиб ва махсус хоналарда патлари куйдирилади. Қуш ва ич маҳсулотларига бир йўла ишлов берилади, шундан кейин хом ашенинг бошқа турини ишлашга киришилади. Балиқ ванналарда яхдан туширилади, кейин тангалари қирилади. Балиқ тангачалари РО-1 типидаги балиқ тозалагич била махсус кўракча ёрдамида тозаланади. Сўнгра чавоғини тозалаб ювилади ҳамда ҳар хил турдаги ярим тайёр масаллиқлар тайёрланади. Боши олинган ёки олинмаган балиқ масаллиқлари, юпқа кесилиб япроқланган балиқ, териси олинмаган лаҳм, териси ва суяги олинган лаҳм балиқдан қийма ва ҳоказолар тайёрланади; шу ернинг ўзида гўшт аралаштириб комбинациялаштирилган гўшт ва балиқ қийма тайёрланади. Балиқларни уч комплектли ошпаз пичоқлари билан ишланадиган катта пичоқ билан балиқларнинг боши, қанотлари (сузгичлари) кесиб ташланади юпқа кесиш ҳам шу пичоқда бажарилади; ўртача пичоқ билан лаҳми ажратилади ва балиқ котлетга тайёрлаш учун кесишда ишлатилади; кичик пичоқ эса майда балиқларга ишлов беришда зарур бўлади. Балиқлар ванналарда ювилади. Балиқдан туз, мурч, чопилган пиёз ва зиравор билан аралаштирилиб ёки томатпюре қўшилиб тайёрланадиган расмана ярим тайёр масаллиқларни сирли, ва зангламайдиган пўлатдан ясалган идишларга бостириш керак Алюмин идишлардан фойдаланилса ҳам бўлади. Осётра туркумидаги балиқларга ҳам ўша юқорида айтилган усулда ишлов берилади. Гўшт-балиқ цехларида қуйидаги механик жиҳозлар қўлланилади, яъни универсал айлантиргич, мясорубкалар, қийма- аралаштиргич, гўшт юмшатгич ва АК2М-40, УКП-21 типдаги котлет ясовчи машиналардан иборат. Жиҳозлар сменада қайта ишланадиган хом ашёнинг қанчалигига қараб танланади. Бунда ишни бир меъёрда ташкил этилади ва долзарб соатларда зарур миқдордаги ярим тайёр масаллиқларининг чиқарилишини узлуксиз бўлиши ҳисобга олинади.

Жиҳозларни жойлаштиришда технологик жараён схемасининг изчиллиги, хизмат кўрсатишнинг қулайлиги, ишчиларнинг машина ва аппаратларнинг бир неча турида ишлаши назарда тутилади. Масалан, мясорубкада ишлаган киши қийма аралаштиргичда ҳам ишлай олиши керак. Бригада, цех ходимлари сонининг нечта бўлишлиги ишнинг айрим турларини бажаришда қанча меҳнат сарф қилинишига, яъни айрим операцияларни бажаришда секунд ва соатлар ҳисобида қанча вақт сарфланганлигига қараб аниқланади. Бригадада ушбу мутахассислар ишлаши мумкин, яъни барча турдаги порцияли ярим тайёр масаллиқларни ясай оладиган V разрядли : ошпаз нимталовчи, тилимловчи, пай кесиб пардозловчи ва кўп талаб қилинадиган ярим тайёр масаллиқларни ясовчи IV разрядли ошпаз. Бригадада тўрт-беш киши ишлайдиган бўлса бригада бошлиғи тайинланади. Бригадир порцияли ярим тайёр масаллиқларни чиқаришга ва умуман бригада ишини ташкил этишга масъул бўлади. Кичикроқ корхоналарнинг гўшт-балиқ цехида ярим тайёр масаллиқ ишлаб чиқаришни катта ошпаз бошқаради. Барча ёрдамчи ва тайёрлов-якунлов ишларини ёрдамчи ишчи бажаради. Цех бўйича ҳисоб-китоб ишларини бригадир бажаради. Бунда у топширилган ярим тайёр масаллиқлар билан сарфланган хом ашёни ҳам сўммаси бўйича, ҳам микдори бўйича таққослаб кўради. Ярим тайёр масаллиқларни ошхонага юборишда хом ашё турларига қараб алоҳида ҳисоб-китоб юритилади. Цехнинг ҳар қайси иш жойида хом ашёнинг ҳамма турларини қайта ишлашда ярим тайёр масаллиқларнинг оғирлиги қанча бўлиши кўрсатилган технологик жадвал, шунингдек баъзи хил хом ашёдан қанақа ярим тайёр масаллиқлар ясаш мумкинлигини кўрсатувчи рўйхат ҳам осиб қўйилади. Гўшт-балиқ цехининг барча ходимларига резинка қўшиб тўқилган матодан тикилган фартуклар, гўшт ювадиганларга эса резинка этик берилиши керак. Тозалаш, ювиш, қуритиш ва қисмларга ажратиш жойларида осма йўл ёки илгакли металл тўсин бўлиши, чўтка душ, шланг ва сув оқиб чиқиб

кетадиган ариқча бўлиши керак. Иш жойида эса ванна бўлади. Кичик цехларда панжарали ванна, резинка шланг ва чўтка бўлиши зарур. Суякдан лаҳм ажратилдиган иш жойида тўнка, гўшт тахта, гўшт солинадиган сават ва ҳар турли тилимлаш пичоқлари бўлади. Расмана ярим тайёр масаллиқлар тайёрланадиган иш жойи одатда суякдан лаҳм ажратиладиган иш жойи билан бир жойда ёнма-ён бўлади, бунда ушбу асбоблар, яъни уч комплектли ошпаз пичоқлар, чопқи, тўқмоқланган котлет тайёрлашда ишлатиладиган ёғоч ёки металл тўқмоқлар, гўшт жуволдизи, ошпаз жуволдизлари; деворда эса суриладиган яшик ва полкалари бор жавон бўлади, унга лезон. зиравор, ўрпоқ қўйилади; қийма тахта стол устига қўйилиб ишлатиладиган гўшт тўғраладиган ва чопиладиган тахталар ҳам жавонда сақланади. Чап томонга ярим тайёр масаллиқлар қўйиладиган силжима лотокли ва патнисли полкалар ўрнатилади бўлади. Столга, зарурат туғилса, гўшт юмшатгич ўрнатилади, маҳсулот оғирлигини ҳар замонда назорат қилиб туриш учун тарози ўрнатилади. Ҳар қайси маҳсулотнинг ўзи ёки ҳар қайси донаси тортиб кўрилади, уста ошпазлар эса ҳар биринчи ва ўнинчи дона маҳсулотни тортиб кўрадилар. Шунингдек ишлов беришдан олдин ҳам ҳар қайси янги бўлакни тортиб кўриш шарт. Қиймали ярим тайёр масаллиқлар тайёрланадиган иш жойида универсал айлантиргич ва иш столи ўрнатилади. Қичикроқ цехларда столга мясорубка ўрнатилади, гўшт кесиладиган тахта ва ошпаз ўртача пичоғи бўлади. Столда урпоқ учун ишлатиладиган суҳарили идиш ўрнатилади. Урпоқдоннинг каттакичиклиги шаклга келтирилган махсулотларнинг урпоққа белаш учун имкон берадиган бўлиши керак Столнинг суриладиган тортмаларида зиравордон ва қиймага ишлов беришда қўлларни ҳўллаб олишда ишлатиладиган сувли идиш бўлади. Балиқдан ярим тайёр масаллиқлар ясаладиган иш жойи ҳам худди гўштникидай ташкил этилади, бироқ бунда одатда бир иш жойида навбат билан расмана ва қиймаланган ярим тайёр масаллиқлар тайёрланади. Балиқларни тозалаш ва ичак-човокларини олиш учун мўлжалланган столнинг учта томони 7— 10 см тахта билан тўсилган

олд томонига эса тарнов бириктирилади, бу тарнов чиқитларни тушириб юбориш ва сувнинг оқиб кетиши учун хизмат қилади. Бир томонга нишаб қилиб ишланган бўлиб пай навига чиқитлар йиғиладиган идиш ўрнатилган бўлади. Балиқлар ваннадан човлида олинади. Столга балиқ тозалагич ўрнатилади. Балиқларнинг ичак-човоқларини олиш, тозалаш ва бошини кесишда уч комплектли ошпаз пичоқлари ишлатилади. Асбоб ва пичоқларга цех ва иш жойининг тамғаси қўйилган бўлиши керак. Балиқдан ва гўштдан ҳозирланган ярим тайёр масаллиқлар солинадиган идишлар, тўрт бурчакли қутичаларга, металл кутичаларга ўрнатилиши лозим. Ярим тайёр масаллиқларни сақлашдан олдинги ҳарорати 6 даража бўлиб сўнгра масаллиқни ҳарорати 4 — 6° бўлган совитиш шкафларига (совутгичларга) жойланади. Ярим тайёр масаллиқларни сақлаш муддати ҳар хил, расмана ярим тайёр масаллиқлар учун 36 соатгача, урпоқланган расмана котлетлар — 24 соатгача, оддий котлетлар — 12 соатгача, гўшт қийма — 6 соатгача, чиқитлар ва чопилган суяклар — 10 соатгача. Чиқит ва суяклар ҳаво иссиқ кунлари ва совутгич бўлмаган тақдирда сақлаб ўтирилмайди. Гўшт цехининг чиқитлари (суяклар, парда ва пайлар) бульон тайёрлашда ишлатилади, қайнатилган суякларни эса йириб қайта хом ашё тўплайдиган пунктларга топшириш керак. Музлаган гўштни яхидан тушириш ва янгисини ҳовуридан тушириш учун муздан тушириш (дефростация) камераларидан фойдаланилади сўнгра хом ашё душхонага, ундан кейин конвейерга келиб тушади. Ичак-човоқ, каллапоча ва паррандаларга ишлов беришда қайноқ сувга пишиш учун ваннаси бўлган, майда пар ва тукларни куйдириш учун

махсус олов пуркагичли, тозаланган ва ичак човоқлари олинганидан кейин ювиш учун яна алоҳида ваннаси бўлган бўлим ажратилади. Ишлов берилган хом ашё тегишли асбоб-ускуна ва пичоқлар ёрдамида иш столида қисмларга ажратилади. Ярим тайёр масаллиқларни пиширадиган корхоналарга паррандалар бутунлигича ичак-човоқ ва каллапочалар эса тозаланиб ювилганидан кейин юборилиши тавсия этилади. Цехдаги иш столлари ўртасидаги оралиқ камида 2 м бўлиши керак Иш жойининг олд томонига узунлиги — нимталовчи ишчи учун 1,5 м пайларини кесувчи, пардозловчи ишчи учун 1,25 м, қиймадан котлет ясовчи ва урпоққа беловчи ишчи учун 1 м ҳисобида бўлади. Ҳамма ишчилар учун иш жойининг эни — 0,7 — 0,8 м ҳисобида белгиланади. Қисмларга ажратиш столи чор тарафига тахта михланиб деворча қилинган бўлиши керак. Гўшт ва балиқ цехларида жиҳозларни жойлаштиришнинг тахминий схемаси 5 ва 6-расмларда берилган. Балиқдан ярим тайёр масаллиқлар ишлаб чиқарадиган цех максимал механизациялаштиришни ҳисобга олиб ташкил этилади. Бунда сузгичларини қирқадиган ПР-2 маркали машина, балиқ калласини олувчи 2С-1 маркали машина ҳамда тангаларини олувчи машиналар ўрнатилади. Балиқнинг ичакчовоқлари қўлда олинади. Бунда хом ашёни ташиш учун ғилдиракли ванналар қўлланилади. Цехда икки бўлим ташкил этилиб,. бири серқилтириқ балиқлар учун бўлса, иккинчиси осётр оиласига мансуб беқилтириқ балиқлар учундир. Ярим тайёр масаллиқлар жўнатиш хонасига келиб тушгач рўйхатга олинади, шу ернинг ўзида совитилиб қадоқлаб қоғозларга ўралади. Қоғозга ўраш ишини бевосита жўнатиш олдиндан бажармоқ керак. Гўшт-балиқ цехининг фойдаланиладиган майдони ускуналар банд қилган жойларни қўшиб ҳисоблаб, сўнг фойдаланилаётган коэффициентнинг 0,45 қисмига тенг сонга бўлиш йўли билан аниқланади. Цехдаги ишларнинг кўпини бир кун бурун бошлаб қўйиш зарур. Бу эртанги кун режасининг бажарилишини таъминлаш билан бирга ишчиларни

куни бўйи бекор турмасликларига ҳамда ишга келиш ва кетиш графигининг, бўзилмаслигига имкон беради. Гўшт цехидаги олдиндан бажариб қўйиладиган бундай ишлар, айтайлик нимталаш, саралаш, пардозлаш ва пайларини кесиш кабилардир. расм. Балиқ цехи. 1) совутгич; 2) водопровод; 3) мясорубка ўрнатилган стол; 4) иш столлари; 5) обрез; 6) ювиш машиналари. Пайлари қирқилган гўштни 8°С ҳароратда 48 соатгача сақлаш мумкин, порцияли қилиб қирқилган ярим тайёр масаллиқлар, бифштекс ва бошқалар идишларга солиб 8°С ҳароратда то 36 соатгача сакланиши мумкин. Майда кесилган ва чала қовурилган ва совитилган ярим тайёр масаллиқлардан азу, бефстрогон, гуляш, жаз кабиларни ҳам 8° даражада 10 соатгача сақлаш мумкин. Ишлов берилган парранда. таналарини қисмларга ажратиб бўлинганидан кейин 8° даражада то 24 соатгача сақлаш мумкин. Балиқ цехида ичак-човоқлари олиниб тозаланган идишларит солинган ҳамда зиравор (мурч, туз, пиёз, томат сардаги) аралаштирилган балиқларни 8° даражадаги ҳароратда то 24 соатгача сақлаш мумкин. Бугунги иш кеча бошлаб қўйилган бўлса, график тузганда бригаданинг барча аъзолари ишга баробар келиб, баробар кетишига ҳам имкон беради.

Шунда смена бошлаш олдидан тайергарчилик шошма-шошарликка барҳам берилиб, суяклардан бульон тайерлаш ва сардаклар пишириш ишида ҳам иситувчи асбоблардан тўла фойдаланиш ва технологик жараёнига аниқ риоя қилиш кабиларга шароит булади. Ярим тайёр масаллиқларни пиширадиган ошханаларда хом ашёга дастлабки ишлов бериш учун ҳар хил жиҳозлар ўрнатилмайди. Фақат битта универсал айлантиргич ўрнатилиб унга мясорубка, қийма аралаштиргич, сабзавот кескич, гўшт юмшатгич, котлет ясайдиган машина ҳамроҳ қилинади холос. Ярим тайёр масаллиқларнинг кам - кўстини тузатадиган хом ашё цехи иккита ювиш ваннаси, гўшт, балиқ ва сабзавот масаллиқлари учун учта иш столи ўрнатиб жиҳозланади. Бунда яна мавжуд миқдордаги масаллиқнинг ҳаммаси жойланадиган совутгич бўлиши албатта шарт.

Адабиётлар: 1. Dr. John R Walke. The Restaurant: From Concept to Operation. Wiley.2013 2. Д.Асланова, Т.Худойшукуров, М.Мўминов «Дунѐ халқларини овқатланишининг ўзига хос хусусиятлари» Ўқув қўлланма ―Зарафшон‖ 2007.-112 б. 3. Тюнков Б.К. Электронная техника предприятий торговли. – М.: КНОРУС, 2006. – 192 с. 4. Қурбонов Ж.М. Овқатланиш корхоналари жиҳозларининг эксплуатацияси. Дарслик. – Т.: «IQTISODIYOT-MOLIYA», 2011. – 376 б. 5. Н.И.Кабущкин, Г.А.Бодаренко «Менеджмент гостиниц и ресторанов». – Минск, ООО ―Новоезнание‖, 2001 г. 6. «Ресторанный сервис. Основы международной практики обслуживания для профессионалов и начинающих». Изд. Центрополиграф. - М.: ЗАО, 2003 г.-188 стр. 7. В.В.Усов. «Организация производство и обслуживания в общественном питании». – М., 2002 г. 8. Каталог контрольно-кассовых машин. – М.: СПб, 2002. 9. Арустамов Э.А. Оборудование предприятий (торговли). – М.: Дашков и К 0 . 2000. 10. Арустамов Э.А., Лефанов В.А., Митрафанова Т.П. Банковское таможенное и офисное оборудование. – М.: Маркетинг. 2000. 11. Применения контрольно-кассовой техники. Серия «Налоги года». Издательский центр «МЫСЛЬ», Новосибирск, 2003.

O'xshashlar

Сабзавот цехи ишини ташкил этиш

Кондитер цехи ишини ташкил этиш

Ресторан ишини ташкил этиш

Ресторанларда пиширув цехининг ишини ташкил этиш

Ресторанларда тайёр таомларни сақлаш ва тарқатиш ишини ташкил этиш