Favqulodda vaziyat xavfi tug`ilganda va sodir bo`lganda axborot

Favqulodda vaziyat xavfi tug`ilganda va sodir bo`lganda axborot

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

63 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. Favqulodda vaziyatlar tug`ilganda axborotning mohiyati. 2. Aholi va hududlarni FVdan muhofaza qilishda turli vazirlikdar va idoralarning aloqa va xabar berishining tashkillashtirish. 3. Respublika hududlarida va xalq xo`jaligi obyektlarida xabarlash xizmatni tashkil etish. 1

www.arxiv.uz Favqulodda vaziyatlar tug`ilganda axborotning mohiyati Aloqa-boshqarishni ta`minlashdagi asosiy vosita hisoblanadi. Aloqasiz qolish boshqaruvsiz qolishga olib keladi. Respublikada, viloyatda, shaharda, tumanda, vazirliklarda, davlat qo`mitalarida, idora yoki xalq xo`jalik inshootlarida FM aloqasini va xabar berishni tashkil etishga tegishli FM boshliqlari mas`uldir. Axborotlarning o`z vaqtida berilishi va ishonchli bo`lishi juda muhim ahmiyatga ega. Favqulotda vaziyatlardan ogohlantirish va muntazam ravishda axborotlar berib turish uchun Respublika hududlarida maxsus sistema ishlab chiqilgan, bular rasm- 1 da keltirilgan sistema bo`yicha bajariladi. Bunday ogohlantirish va boshqa xabarlarni sistemali tezlik bilan olib boradi. Rasm-1. FVdan ogohlantirish va informatsion sistemasi. 2FV xabar va informatsiya berish Aholiga xabar berish FV haqida informatsiya berish Umumiy xabar Lokal xabar hokimiyatning rahbar Aholi Turli uroven OU GOCHS POO OU GOCHS 1. FV xarakteri. 2. Aholi harakati. 1.FV xarakteri 2. Talab etilgan yordam 1.FV prognozi. 2. Turli tadbirlar

www.arxiv.uz Bu prinsipning bajarilishi favqulodda vaziyatlarni oldini olish, talofatlarni kamaytirish, oqibatlarni tugatish borasida olib boriladigan tadbirlarni muvaffaqiyatli amalga oshirilishini ta`minlaydi. Aloqa va xabar berishni ta`minlashdagi vazifalar qo`yidagilardan iborat: O`zRFVDT (favqulodda vaziyatlar davlat tizimi)ni komandalarini vaqtida uzatish va qabul qilish; FM bo`limlari boshliqlari, xizmatlari va kuchlari signallarini qabul qilish va bajarish; FM boshqarish organlari o`rtasida pastdan yuqoriga va yuqoridan pastga axborot almashinishini ishonchli bo`lishi; FM boshqaruv organlarining xabar berish signallarini uzatish, shuningdek bu signallarni FM organlari va aholiga yetkazish. Aloqa va xabar berish tizimi qo`yidagi talablarga javob berishi kerak: - barqarorligi (favqulodda vaziyatlar yuz berganda zararlantiruvchi omillarni ta`sir etish sharoitida ham ishchanligini: yashovchanligini, tashqi ta`sirga bardoshliligi, mustahkamligiga bilan harakterlanadi); - harakatchanligi (vujudga kelgan sharoitga mos ravishda o`z vaqtida yoyish, kengaytirish va uning strukturasini o`zgartirish qobiliyati bilan xarakterlanadi); - o`z vaqtida bo`lishi (signallarni, axborotlarni ko`rsatilgan vaqtda uzatish qobiliyati); - ishonchiligi (uzatuvchi xabarlarni o`rnatilgan aniqlikda yetib borishini ta`minlash); - yashirinliligi (uzatilayotgan axborotni, ma`lumotlarni va ularni uzatish joyini dushmanlardan yashirish qobiliyati). Aholi va hududlarni FV dan muhofaza qilishda turli vazirliklar va idoralarning aloqa va xabar berishining tashkillashtirish Vazirliklar va idoralarga favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish sohasida qo`yidagi majburiyatlar yuklatilgan: 3

www.arxiv.uz - FV to`g`risida xabar berish mahalliy tizimlarini yaratishlari va ularni shay holatda saqlab turishlari; - aholining va hududlarning muhofazalanish holati to`g`risida belgilangan tartibda axborot berishlari, shuningdek tarmoq xodimlarini FV tahdidi borligi to`g`risida xabardor qilishlari; 1)O`zbekiston pochta va telekommunikatsiyalar agentligi: aloqa va markazlashtirilgan xabar berish tizimlarining ishonchli va barqaror ishlashini ta`minlash; FVDTni FV oqibatlarini tugatishga rahbarlik qiluvchi organlarini davlat va idora aloqalari vositalaridan birinchi galda foydalanishini ta`minlash; FV to`g`rsida axborotlarni to`plash, qayta ishlash va FVDT boshqaruv organlariga uzatishni texnik ta`minlash, xabar berish, aloqa axborot bilan ta`minlash vositalariga shartnoma asosida texnik xizmat ko`rsatish; 2) O`zbekiston teleradiokompaniyasi: radio eshitirish stansiyalari va televideniye orqali FM xavfi va yuzaga kelganligi haqida axborot bilan ta`minlaydi; mahalliy hokimiyat organlari, tegishli vazirliklar, idoralar bilan birgalikda FV zonasida qolgan odamlarning birinchi navbatdagi harakatlari to`g`risida tushuntirish ishlari olib borish; FV vazirligi, FM boshliqlari va xokimlar buyurtmanomalariga ko`ra FV dan muhofaza qilish masalalariga oid teleko`rsatuvlar va radioeshittirishlar tashkil etish; sog`liqni saqlash vazirligi va qizil yarim oy jamiyati bilan o`zaro va o`z o`ziga yordam ko`rsatishga o`qitish bo`yicha eshittirishlar tashkil etishi; 2) O`zbekiston sog`liqni saqlash vazirligi: FVDT boshqaruv organlari va aholini FV zonalaridagi sanitariya epidemiologik ahvol to`g`risidagi axborot bilan ta`minlash ishlarini boshqaradi; 3) O`zbekiston Respublikasi qishloq va suv xo`jaligi: gidrotexnik inshootlardan faydalanish xavfsizligini, ularda avariyalar va halokatlar yuzaga kelishi ehtimolini bashoratlaydi; FV vazirligini, tegishli vazirliklarni, hokimlarini FV zonalaridagi sanitariya-veterinatsiya va agrokimyoviy ahvol, kutilayotgan toshqinlar va halokatli suv bosishlar to`g`risidagi axborot bilan ta`minlash; suv xo`jaligi 4

www.arxiv.uz obyektlarining ish rejimini o`zgartirishni belgilaydi, ularda signalizatsiya va xabar berishning avtomatik tuzilmalarini yaratadi; 3) O`zbekiston Respublikasi energetika va elektrlashtirish vazirligi: suv omborlarida signalizatsiya va xabar qilishning avtomatik tizimini yaratish, FVDT boqaruv organlarini o`z tassarufidagi obyektlarida yuzaga kelgan FV to`g`risidagi axborot bilan ta`minlashi; 4) O`zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo`mitasi: ekologik vaziyat, atrof-tabiiy muhitga zararli moddalarning otilib chiqishi va chiqarib yuborilishi to`g`risidagi axborot bilan ta`minlaydi; 5) O`zbekiston Respublikasi Davlat geologiya va mineral resurslar qo`mitasi: xavfli geologik jarayonlarning rivojlanishi ehtimollari to`g`risidagi axborot bilan ta`minlash; ko`chki xavfi bo`lgan rayonlardagi hudulardan oqilona foydalanish bo`yicha tavsiyalar beradi; 6) O`zbekiston Respublikasi sanoatda va konchilikda ishlarning bexatar olib borilishini nazorat qilish davlat qo`mitasi: sanoat obyektlarida yuzaga kelgan avariyalar va halokatlar ularning ko`lamlari, rivojlanishining borishi va FV bartaraf etish bo`yicha ko`rilayotgan chora-tadbirlar to`g`risidagi axborotlar bilan ta`minlaydi. 7) O`zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi: FVDT boshqaruv organlari va aholini zilzilalar to`g`risidagi axborot bilan ta`minlaydi. 4) O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Gidrometerologiya Bosh boshqarmasi: gidrometerologik axborot bilan ta`minlash, atrof-muhit ifloslanishining ekstremal yuqori darajalari to`g`risida ogohlantirish bo`yicha tadbirlarni amalga oshiradi. 8) Neft va gaz sanoati milliy korporatsiyasi: neft, gazni qayta ishlash va boshqa xavfli obyektlar hamda ularga yondosh bo`lgan hududlarda xabar berish va axborotlarning mahalliy tizimini yaratadi; o`ziga qarashli obyektlardagi avariyalar va halokatlar, ko`rilayotgan chora-tadbirlar, shuningdek FV chog`ida aholining harakat qilish tartibi to`g`risidagi axborot bilan ta`minlaydi; 5

www.arxiv.uz 5) O`zbekiston avtomobil transport davlat aksionerlik korporatsiyasi, Toshkent shahar yo`lovchilarni tashish transporti korxonalari davlat uyushmasi: FVDT boshqaruv organlari, shuningdek yo`lovchilarni FV xavfi yoki yuzaga kelganligi to`g`risida xabardor qilishni tashkil etadi; 13) O`zbekiston kimyo sanoati korxonalari uyushmasi: kimyoviy xavfli obyektlar va ularga yondosh bo`lgan hududlarda xabar berish va axborotning mahalliy tizimlarini yaratadi, avariyalar va xalokatlar, ularning oqibatlari, ko`rilayotgan chor-tadbirlar, FV chog`ida aholini harakat qilish tartibi to`g`risidagi axborot bilan ta`minlaydi; 13) O`zbeksiton havo yo`llari milliy aviokompaniyasi: FVDT boshqaruv organlarini milliy aviokompaniyadagi FV to`g`risida xabardor etadi; 14) O`zbekiston temir yo`llari aksionerlik kompaniyasi: temiryo`l transportidagi avariyalar va halokatlar, ularning ko`rilayotgan oqibatlari, ko`rilayotgan chor-tadbirlar va FV ni borishi to`g`risidagi axborot bilan ta`minlaydi. 15) Qizil yarim oy jamiyati: sog`liqni saqlash organlari bilan birgalikda aholini dastlabki tibbiy yordam ko`rsatish, o`zaro o`z-o`ziga hamda zarar ko`rganlarga g`amxo`rlik qilishga, o`qitishga oid eshittirishlarni tashkil etadi. Respublika hududlarida va xalq xo`jaligi obyektlarida xabarlash xizmatini tashkil etish Aloqa fuqaro muhofazasi kuchlarini boshqarishning asosiy vositasi hisoblanadi, u FM boshlig`i qarori, shtab boshlig`i ko`rsatmasi va aloqa bo`yicha yuqori turuvchi shtabning topshirig`iga asosan boshqaruv punktida tashkil etiladi. Aloqa va xabar berishni tashkil etishga FM boshlig`i mas`ul. Aloqa va xabar berish tizimining doimiy tayorgarligini bevosita FM xabar berish va aloqa xizmati boshlig`i ta`minlaydi. FM aloqa tizimi muqim, ko`chma boshqaruv punktlarining aloqa uzellari bazasida hamda aloqa tarmog`iga tayangan holda tinchlik davrida oldindan tashkil etib qo`yiladi. 6

www.arxiv.uz Boshqaruv punktlarining aloqa uzeli - bu boshqarishni ta`minlash uchun ishlatilgan aloqa kuchlari va vositalarining tashkiliy texnik birlashmasidir. Aloqa uzellari : muqim (muhofaza qilingan va muhofaza qilinmagan) hamda ko`chma bo`ladi. Muqim aloqa uzellari respublika, viloyat, shahar tuman, vazirlik va idoralarning shahardagi va shahardan tashqari zonalaridagi boshqaruv punktlaridagi muhofaza inshootlarida jihozlanadi. Ko`chma aloqa uzellari avtomobillarda, vertolyotlarda va temir yo`l vagonlarida jihozlanib, muhim aloqa uzellari ishdan chiqqan holda avariya qutqaruv ishlari o`tkazishda va boshqa vazifalarni bajarishda aloqalarni ta`minlab turishga mo`ljallangan. FM tizimida radio, radiorelye, simli va signal beruvchi aloqa vositalari ishlatiladi. Radio muhim va ishonchli aloqa vositasi bo`lib FM kuchlari FV joyiga olib borilayotganda, avariya-qutqaruv ishlari o`tkazilayotganda ularni boshqarish uchun ishlatiladi. Simli aloqa vositalari FM kuchlari o`z asosiy joyida turganda, avariya qutqaruv ishlari o`tkazilayotganda ularni boshqarish uchun ishlatiladi. Signal beruvchi vositalar - bu axborot berish , bir-birini tanib olish hamda xabarlash, boshqarish signallarini berish uchun ishlatiladigan eshitish, ko`rish, radiotexnik vositalaridir. Xabar tizimi: marakazlashgan va xabar berish cheklangan qo`yi tizimlarga bo`linadi. Aloqa va xabar berish markazlashgan tizimi deganda - tinchlik va harbiy harakatlar davrida FM ga mas`ul xodimlarga va aholiga signal va kerakli axborotlarni tezlikda yetkazib berishga mo`ljallangan texnik vositalar, aloqa kanali, radio va televidenik majmuasi tushuniladi. Markazlashgan xabar berish tizimi Respublika, viloyat, tuman, shahar, inshoot miqyosida tuziladi. Respublika, viloyat, rayon va shahar aholisiga markazlashagan holda axborot berish tizimining maxsus jihozlangan vositalari O`zbekiston pochta va telekommunikatsiya agentligi korxonalarida joylashtiriladi. Xabar berish 7

www.arxiv.uz apparatlari FV bo`yicha shahar (tuman) bo`limlarida o`rnatiladi, agarda bunday bo`limlar mavjud bo`lmasa kechayu-kunduz tezkor navbatchilik tashkil qilingan joylarga o`rnatildi. Markazlashgan xabar berish tizimini sirena ovoza shahar, tuman, viloyatning barcha aholisini e`tiborini jalb qilish imkoniyatini beradi va undan ham tinchlik davrida (tabiiy ofat va avariyalar sodir bo`lganda) ham harbiy davrda qo`llash mumkin. Bundan tashqari aholi markazlashgan xabar berish tizimidan aloqa va radio tarmoqlari orqali og`zaki axborotlar oladi. Xabar berish markazlashgan tizimi quyidagilarni ta`minlashi lozim: - shaharlarda, tumanlarda, xalq xo`jaligi obyektlarida XXO, qishloq joylarda va yirik aholi punktlarida markazlashgan va markazlashmagan tarzda «Hamma diqqat qilsin» signalini berish; - simli eshittirish tarmoqlari va mahalliy radio eshittirish stansiyalarida axborot berish yo`li bilan aholini og`zaki xabarlash; - signallarni va axborotni Respublika, viloyat, shahar, tuman, vazirlik va idoralarning boshqaruv punktlariga, ichki ishlar shahar, tuman bo`limlariga yetkazish; - xonadon va xizmat telefonlarida mansabdor shaxslarga doimiy xabar berish; - FM xabar berish signallarini XXO ishchilari xizmatlariga, FM tuzilmalariga va O`zbekiston Respublikasining barcha aholisiga berishni ta`minlashi kerak. Xabar berishning cheklangan tizimlari yordamida avariya sodir bo`lgan obyektlardagi ishchi va xizmatchilargina emas, balki zaharlanish, vayron bo`lish yoki halokatli suv bosish ehtimoli bor, zonaga tushib qoladigan aholiga ham vaqtida xabar berish mumkin bo`ladi. Operativlik – cheklangan tizimlarining asosiy afzalligi bo`lib, tezlik bilan xabar berishdan iborat. Cheklangan tizimlarni beruvchi qurilmalari (datchiklari) kimyo inshootlari yoki to`g`onlar korpusiga o`rnatib qo`yildi. Signal datchiklardan navbatchi nozimga tushadi, nozim esa inshootda ro`y bergan FV haqida P-164 boshqarish pulti elektron qurilmalari, inshootdagi sirkulyar chaqirish qurilmalari va P-164-P 8

www.arxiv.uz uzatgich (peredatchik) orqali telefonlar va radiokornaylar orqali e`lon qiladi. P- 164-P uzatgich zaharlanish (suv bosish) ehtimoli bor zonada yashab turgan aholiga xabar berish cheklangan tizimi P/160 apparatini ulab, radiotranslyatsiya kanallarini, elektr sirenalarini va ko`chadagi radiokarnaylarni ishga tushiradi. Fuqaro muhofazasi xavf-xatar haqida yoki uning yuz berishi mumkinligi to`g`risida o`z vaqtida xabar va ma`lumot berishdan boshlanadi. 1998 yilda xabar berish tartibi qayta ko`rib chiqilib o`zgartirildi. Endi har qanday xavf-xatar holatida elektr sirenalari ishga tushiriladi. Ularning hayqirig`iga korxonalarning uzuq-uzuq gudoklari jo`r bo`ladi. Bu FMning «Hamma diqqat qilsin» degan yangi signalidir. Sirena ovozi eshitilgan zahoti televizor, radiopriyemnik, radiokarnaylarning ishlatib qo`yib, mahalliy hokimiyat organlarining yoki FV boshqarmasining xabarlarini tinglash lozim. 9

www.arxiv.uz Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Karimov I.A. «O`zbekiston XXI asr bo`sag`asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari» T. «O`zbekiston», 1997 yil. 2. Karimov I.A. «Yangiga ishlash va fikrlash davr talabi» T. O`zbekiston, 1997 yil. 3. Karimov I.A. «Xavfsizlik va taraqqiyot yo`lida» Toshkent, 1995 yil. 4. Karimov I.A. «Iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish yo`lida» Toshkent, 1995 yil. 5. Karimov I.A. «Adolatli jamiyat sari» T. «O`zbekiston», 1998 yil. 6. Karimov I.A. «O`zbekiston buyuk kelajak sari» T. «O`zbekiston», 1999 yil. 7. Karimov I.A. «Ozod va obod vatan, erkin va farovon hayot pirovard maqsadimiz». T. «O`zbekiston», 2000 yil. 8. «O`zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligini tashkil etish to`g`risida» O`zbekiston Respublikasining Prezidentini farmoni, 4 mart, 1996 yil, Toshkent. 9. «O`zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligining faoliyatini tashkil etish masalalari to`g`risida» O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, №143, 11 aprel, 1996 yil, Tashkent. 10. «O`zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlarda ularni oldini olish va harakat qilish davlat tizimi to`g`risida» O`zbekiston Respublitkasi Mahkamasining qarori, № 558, 23 dekabr 1997 yil. 11. www.ziyonet.uz 10

O'xshashlar

Tarmoqdagi umumiy vaziyat va undagi raqobatning taxlili

Favqulodda moddalar hisobi

Axborot va kommunikatsiya

Boshqarishda axborot va kommuikatsuya

Budjet tashkilotlarida hisob-kitoblar hisobi