Бизнеснинг молиявий фаолияти ва кредит билан таъминлаш шакллари - Iqtisodiyot - Referatlar

Бизнеснинг молиявий фаолияти ва кредит билан таъминлаш шакллари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

124.5 KB

Ko'chirib olish

Бизнеснинг молиявий фаолияти ва кредит билан таъминлаш шакллари Режа: 1. Бизнес фаолиятида молиянинг моҳияти ва аҳамияти. 2. Кредит турлари ва кредит операцияларини суғурта қилиш. 3. Қимматли қоғозлар, уларни тушунчаси ва аҳамияти. 4. Бизнесда молиявий ҳолатини таҳлил қилиш ва молиявий қарор қабул қилиш асослари.

1. Бизнес фаолиятида молиянинг моҳияти ва аҳамияти. Бозор иқтисодиёти шароитида товар-пул муносабатлари-амал қилиши молиявий заруриятни ифодалайди. Муомала доирасида товар харид қилинади, сотилади ва бу жараен яна такрорланади. Савдо ва Бизнес фаолиятиларнинг хўжалик фаолияти товар етказиб берувчилар, банк, бюджет, харидорлар, савдо ходимлари ва бошқалар билан бўладиган турли-туман пул муносабатларидан таркиб топади. Пул маблағларининг режали равишда вужудга келтирилиши, тупланиши ва сарфланишини ифодаловчи иқтисодий муносабатлар молияни англатади. Молия марказлашган ва марказлаштирилмаган фондларни ташкил этиш ва фойдаланиш билан боғлиқпул муносабатларини уз ичига олади. Марказлаштирилган фондларга давлат бюджети, банклари, омонат кассалари, суғурта органлари ресурслари киради. Марказлаштирилмаган фондларга давлат мулкидан бошқа мулк шаклидаги банклар, омонат кассалари, суғурта фирмалари, Бизнес фаолиятиларнинг ижтимоий- иқтисодий ривожланиш фондлари, мехнатга ҳақ тўлаш фондлари, амортизация, суғурта, таваккалчилик фондлари киради. Одатда молия икки вазифани: тақсимот ва назорат вазифаларини бажаради. Бизнес фаолиятилар ўз маблағлари етишмаган холда зарур маблағни банкдан қарз олиши мумкин. Молия бозори - бу пул бозоридир. Бу бозорни ҳамма агентлари- пул агентларидир. Молия бозорларида бошқа бозорлардагидек сотувчи ва харидорлар мавжуд. Молия бозорида айирбошланадиган товарлар молиявий талаблар бўйича ифодаланган. Молиявий мажбурият-бу келгусида пулни тўлашни бўйнига олиш, бугунги молиявий бозорда олинаётган пулни келгусида тўлаш. Молиявий воситачи ролини банк ўйнайди.

Молиявий бозор иштирокчилари икки гуруҳга бўлинади: 1. Харакатдаги сектор. 2. Молиявий воситачилар. Бизнес фаолияти доимо ўз фойдасидан: *0 давлатга солиқ; *1 банк кредити фоизини; *2 акционерларга дивиденд тўлаши зарур. Молиявий соҳада ютуқ келтирувчи омилларга:  вақт омили;  таваккалчилик омили;  инфляция омиллари киради. Вақт омили муваффақият имкониятларини оширади ва ёмон натижалар эхтимолининг пасайтиради. Нарх (келгусидаги қиймат) қуйидаги формула орақли ифодаланади. Келгусидаги бугунги пул X (1+ i ) қиймат+маблағлари сони. Молиявий мухитни катта ноаниқлиги товарлар ва хизматларга бўлган нарх даражасини доимий ўсишига - инфляцияга олиб келади. Инфляция фоиз ставкасига, моливий бозорларга, инвесторлар даромадларига. Корпорациялари лойихаларига, фирмани капитал куйилмаларига, яъни барча молявий мухитга таъсир кўрсатади. Таваккалчилик омили инфляция омили. Вақт омили билан биргаликда олиб борилади. Таваккалчиликсиз тадбиркорлик фаолияти бўлиши мумкин эмас. Таваккалчиликни бир неча гуруҳларга бўлиш мумкин:  биринчидан, пулни харид коболияти тушиб кетиши билан боғлиқ бўлган таваккалчилик, бошқача айтганда бу инфляцияли таваккалчиликдир;  иккинчидан, молиявий таваккалчилик, фирмани молиявий ҳолати ва хулк- атворига боғлиқ бўлади;  учинчидан, операцион таваккалчилик, сизни товарлар ва хизматлар бозоридаги ностадиллигини аниқлайдиган мавқедир. Бу уринда учта турдаги инвесторларни ажратиш мумкин:

 таваккалчиликни ёктирмайдиган;  унга нейтрал карайдиган;  таваккалчиликни яхши деб ҳисоблайдиган. Таваккалчилик омили қуйидагича ҳисобланади: K + Ic + Ib , бу ерда K -инвесторлар талаб қиладиган даромад нормаси; Ic -таваккалчиликдан озод бўлган даромад нормаси; Ib - таваккалчиликга мукофот. Бозор муносабатлари ривожланиб, унинг элементлари тобора кўпроқ тадбик этилаётган, иқтисодиёт ислох этилиб, акциядорлик жамиятларининг сони усиб бораётган, банк иши хар томонлама ривожланиб, такомиллашиб келаётган, халқаро алоқалар кенгайиб, мамлакат жахон иқтисодиёт тизимига кириб бораётган шароитларда молиявий активлар тобора кўпроқ русум бўлиб боради. Молиявий бозорнинг энг мухим томонларидан бири шуки, бу бозор юқори самара берадиган иқтисодиётни фаоллик билан шакллантириб боради. Молиявий бозор сармояларнинг сафарбар этилишини рагбатлантириб, буш турган пул маблағларини иқтисодиётдаги турли соҳалар ўртасида қайта таксимланишни таъминлаб беради. Молиявий бозор рентабел Бизнес фаолиятиларга маблағ бериб туриш орқали самарали иқтисодиёт шаклланиб боришига йўл очади. Ҳозирги замон молия бозорини кўп сонли молия муассасалари ёки воситачилар ташкил қилади. Бу-сотувчилар ва харидорлар яъни, сотиладиган ва харид қилинадиган товар, пул ва бошқа молия активлари мавжуд бўлган бозор. Улар вақтинчалик фойдаланиш учун (мажбуриятли қарзлар шаклида) ёки бутунлай (акцияга) берилиши мумкин. Шу билан бирга, молия бозорлари пул маблағлари жамгармаларининг эгаларидан қарз олувчиларга борадиган кўплаб турли-туман йўллар билан

таъминланиб туради. Иқтисодий адабиётда улар иккита асосий гуруҳга ажратилади. Биринчи гуруҳга пул маблағлари бевосита жамгармаларининг эгаларидан қарз олувчиларга борадиган маблағ билан бевосита молиялаш йўллари киради. Улар уз навбатида икки турга бўлинади: капитал молиялаш- унга мувофиқ тадбиркор маблағни мулкнинг бир қисмига алмаштириш ҳисобига олади (оддий акция) ва қарз олиш йўли билан молиялаш-унга мувофиқ фирма маблағни олдиндан келишилган фоиз бўйича кейин тўлаш ва фирмага эгалик қилиш ҳуқуқини олмаслик ҳақидаги шарти билан олади (облигация). Бу барча қимматли қоғозлар, қимматли қоғозлар бозорининг ривожланиши ва фаолият кўрсатишини белгилайди. Бевосита маблағ билан таъминлашга омонатчиларнинг маблағларини молия муассасаларига: тижорат банклари, суғўрта ва траст компаниялари, пенсия фондлари ва хоказоларга куйишга доир барча операциялар киради. 7.2. Кредит турлари ва кредит операцияларини суғурта қилиш. Кредит деганда уз эгалари кулида вақтинча бўш турган пул маблағларини бошқалар томонидан маълум муддатга ҳақ тўлаш шарти билан қарзга олиш ва қайтариб бериш юзасидан келиб чиққан муносабатлари тушунилади. Кредит муносабати икки субъект ўртасида юзага келади: бири пул эгаси, яъни қарз берувчи; иккинчиси пулга мухтож, яъни қарз олувчи. Кредит товар ва пул кўринишидаги маблағларни:  қайтариб беришлик;  муддатлилик ва  фоиз тўлаш шартлари асосида бериш натижасида юзага келади. Кредит ва молия тушунчалари ўртасида бир томондан умумийлик бўлса, иккинчи томондан фарқли жиҳатлари мавжуд. Агар молия барча хўжалик субъектларининг ўзига тегишли пул маблағлари хусусидаги алоқаларини англатса, кредит, бундан фарқлироқ,

ўзга мулки бўлган пулни қарзга олиб ишлатиш борасидаги муносабатларни билдиради ва бозор муносабатларининг бир унсури ҳисобланади. Молия билан кредитнинг умумийлиги шуки, уларнинг ҳар ҳил бўлишидан келиб чиқади. Молияда ўз мулки бўлган пул ресурсларини хохлаган вақтда, ҳеч бир харажатсиз ишлатиши мумкин. Кредит эса ўзгалар мулкини ишлатиш учун фоизлар тўлаш шарти билан ва қайтариб бериш шарти билан ишлатилади. Республика миллий иқтисодиёт тармоқлари бизнес фаолиятиларини кредитлашнинг энг мухим манбаларидан бири-хусусийлаштиришдан тушадиган маблағлардир. Ўзбекистон-хусусийлаштиришдан тушган барча маблағни давлат бюджетига эмас, балки хусусийлаштирилган бизнес фаолиятиларни қўллаб- қувватлашга ҳамда бозор инфратузилмасини ривожланишига йўналтирилган дунёдаги камдан-кам давлатлардан бири ҳисобланади. Шундай қилиб, хусусийлаштирилган бизнес фаолиятларини маблағ билан таъминлашнинг биринчи хусусияти шундаки, маблағлар давлат тасарруфидан чиқариш ҳисобига ҳосил бўлади ва Давлат мулки қумитасининг махсус ҳисоб варағида жамғарилади. Иккинчи хусусияти шундан иборатки, Республика Молия Вазирлиги билан келишилган холда кредитдан фойдаланишнинг имтиёзли сурилувчи фоиз ставкалари белгиланади. Фоиз ставкаси миқдорининг ўзгариши хар чоракда юз беради, лекин у хар доим республика ўртача банк фоиз ставкасидан паст бўлади. Шундай қилиб, мулкчилик шаклини нодавлат мулкчилик шаклига ўзгартирган бизнес фаолияти янги шаклларда фаолият кўрсатишининг биринчи куниданек уз бизнес дастурини амалга ошириш учун давлат бизнес фаолиятиларига нисбатан фойдалироқ шартларда маблағ олиш имконига эга бўлади. 7.3. Қимматли қоғозлар, уларни тушунчаси ва аҳамияти.

Акция -ҳиссадорлик жамияти маблағига қўшилган улушни ифодаловчи, унинг эгасига соф фойданинг бир қисмини олиш ва ушбу жамиятни бошқаришда қатнашиш ҳуқуқларини берувчи қимматли қоғоздир. Акция қимматли қоғозлар бозорида олди-сотди қилинади. Акция қиймати акцияда қайд этилган пул миқдоридир. У сотиладиган нарх акция курси деб аталади. Акция ўзининг махсус ва ўзига хос сифатларига эга бўлиб, у бошқа турдаги қимматли қоғозлар орасида алохида ўрин тутади. Ана шундай хусусиятларидан бири амал қилиш муддати белгиланмаган қимматли қоғоз эканлигидир. У акцияни чиқарган хиссадорлик жамияти фаолияти тугатилгунга қадар амал қилаверади. Сотиб олинган акция ўз хиссадорларга жамият ихтиёридаги умумий мулкдан ўзига тегишли улушга ҳуқуқи борлиги тўғрисида гувохлик беради. Ҳар қандай акцияни, у фуқаро ёки юридик шахс томонидан сотиб олинганми ёки бепул эга булинганми, мулкдор қонунчиликка мос равишда чекланмаган холда сотиши мумкин. Акция эгаси, агар хиссадорлик жамиятининг фаолияти тугатилса, шу жамиятнинг мулкини тақсимлашда иштирок этиш ҳуқуқига эгадир. Бошқа қимматли қоғозлар (хазина мажбуриятлари, облигациялар, векселлар, депозит сертификатлари) амалда кредит Қуроли бўлиб, кредит муносабатларини ўзида акс эттирса, акция мулкчилик муносабатларини бошқарувчи восита ҳисобланади. Акция эгаси компания хиссадорларининг умумий йигилишида у ёки бу қарор учун овоз берар экан, мазкур жамиятни бошқаришда иштирок этиш ҳуқуқига эга ҳисобланади. Мамлакатимиз худудида чиқарилаётган акциялар қуйидаги турларга бўлинади:  Номи ёзилган ва "курсатувчига". Номи ёзилган акцияда эгасининг исми шарифи албатта ёзилган бўлиши шарт, агар акциянинг эгаси юридик шахс бўлса, у холда акцияга Бизнес фаолиятининг номи ёзилади. Номи ёзилган

акциялар одатда нисбатан баландрок кийматли қилиб чиқарилади. Бу уларнинг фонд бозоридаги муомаласи хусусияти билан белгиланади. "Курсатувчига", яъни уни курсатган кишига мансублигини билдиради ва эгасининг номи курсатилмайди.  Оддий ва имтиёзли акциялар. Оддий акциялар хиссадорларнинг умумий йигилишида овоз ҳуқуқини беради, бундай акциялар бўйича олинадиган дивидендларнинг ҳажми хиссадорлик жамиятининг бир йил давомида ишлаган ишига боғлиқ, бошқа бирон-бир нарса билан кафолатланмаган. Оддий акцияларнинг эгалари бошқа қимматли қоғозларнинг эгаларига нисбатан кўпроқ масъулиятини зиммага олганликдари туфайли бундай акциялар бўйича олинадиган дивидендлар юқорирок қилиб белгиланади. Имтиёзли акциялар уларнинг эгасига умумий йигилишда (баъзи холлардан ташқари) овоз ҳуқуқини бермайди. Бундай акцияларнинг имтиёзлиги шундайки, бир томондан, жамиятнинг хўжалик фаолияти (даромади) қандай бцлишидан қатъий назар, кафолатланган дивидендларни олиши мумкин бўлса, иккинчи томондан, хиссадорлик жамиятининг фаолияти тугатилганда акциялар қиймати бцйича тўловлар биринчи навбатда ана шундай акцияларга туланади. Имтиёзли акцияларнинг умумий номинал қиймати жамият низом фондининг 10 фоизидан ошмаслиги керак. Акциялар туҳрисида гап кетганида яна қуйидаги тушунчаларни фарқлай билишимиз керак: акцияларнинг номинал нархи ва акциянинг курси. Акцияда курсатилган пул суммаси акциянинг номинал нархи ҳисобланади. Бу киймат акциянинг дастлабки баҳоси бўлиб, бундан кейин унинг бозорда харакат қилиши учун жиддий аҳамиятга эга эмас, у фақат акция эгаси сармоя улушининг ҳажмини ифодалайди. Кўпчилик мамлакатларда, айникса, хиссадорлик мулки етакчи урин тўткан мамлакатларда (масалан, АҚШ) акциялар номинал нархи курсатилмаган холда чиқарилади. Уларда фақат низом фонди маълум хиссаларга булинганлиги курсатилган.

Айрим иқтисодчилар харидор акцияга канча пул тўлашни лозим деб билса, акциянинг нархи худди ана шунчадир, деб ҳисоблашади. Бироқ кўпчилик мамлакатларда акциянинг номинал нархи курсатилади. Акцияларда номинал нархининг курсатилиши фонд бозори эндигина ривожланаётган бизнинг республикамизда хам уз аҳамиятини саклайди. Биринчидан, номнал акция эгасига рухий таъсир кўрсатади, унга бу шунчаки мавхум мажбурият эмас, балки балки маълум бир хажмдаги мулкчилик унвони деб ҳисоблаш асосини беради. Бундан ташқари, чиқарилган акцияларнинг номинал нархидан хиссадолик жамиятининг низом фонди вужудга келади, акциялар номиналсиз чиқиши уларни ҳисобга олишни кийинлаштиради. Нихоят, акциялар икқиламчи бозорда сотиладиган ижобий лаж (номинал нарх ва курс нархи ўртасидаги фарқ) сармоядорларга компания ишларининг ахволи ҳақида баъзи бир хулосалар чиқариш имконини беради. Турли мамлакатларда акцияларнинг минимал номинал нархи хар хил қилиб белгиланган. Масалан, Олмонияда нархи-50 марка, Францияда-100 франк, Японияда-100 иен ва хоказо. Ўзбекистон Республикасининг қонунчилигига кура, акцияларнинг минимал номинал нархи-100 сумдир. Акциянинг бозорда сотиладиган баҳоси унинг курси саналади. Бу акция қийматининг асосий шаклидир. Акция курси акциянинг ҳақикий нархини аниқлайди. Курс акциялар бўйича олинадиган дивидендга боҳлик. Акция курсининг номинал нархдан юқорида бўлиши кажем деб номланади ва аксинча, курснинг акция номинал нархидан пастда бўлиши эса дизажно дейилади. Ўзбекистон Республикаси худудида қимматли коҳозларни, жумладан, акцияларни муомалага чиқариш (депозит сертификатлари ва векселлардан ташқари) ва уларни рўйхатдан ўтказиш қоидаси Молия Вазирлиги томонидан тасдикланади. қимматли қоғозлар бозорининг фаолияти ҳамда ушбу қимматли қоғозларга эгалик қилувчи сармоядорларнинг ҳуқуқлари ва бурчлари "қимматли қоғозлар бозори ва фонд биржаси тўғрисида", "Акциядорлик жамиятлар ва акциядорларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида"ги қонунларда белгиланиб қўйилган.

7.4. Бизнесда молиявий ҳолатни таҳлил қилиш ва молиявий қарор қабул қилиш асослари. Ҳар қандай бизнес фаолиятининг, хиссадорлик жамиятининг молиявий ахволи барча учун бефарқ эмас. Чунки, уларнинг молиявий ахволи давлат, хиссадорликлар ва таъсисчиларнинг манфатларига бевосита таъсир этади. Шунинг учун бизнес фаолиятиларнинг молиявий ахволини баҳолаш катта аҳамиятга эга. Бизнес фаолиятиларда мулкий ва молиявий муносабатларни расмий хужжатлаштириш учун бухгалтерия ҳисоби олиб борилади. Давр охирида у молиявий ҳисобот тузиш билан якунланади. Хужжатнинг молиявий ҳисоботлари эса хар бир хўжалик йили охирида хиссадорликларнинг ёки уларнинг вакилларининг умумий йигилишида мухокама этилади ҳамда тасдикланади. Хужжатнинг таъсис хужжатлари ва таъсис шартномасида кузда тутилган тақдирда унга кредит ажратувчи банк муассасасига, жамият ихтиёрий аъзо бўлган ассоциацияларга, биржаларга ва бошқа ташкилотларга бухгалтерлик ҳисобининг нусхаси топширилади. Янгича ҳисобот балансида активлар ва пассивларнинг тавсифи бозор иқтисодиёти муносабатларига мувофиқ келадиган даражада уз ифодасини топган. Хужжатнинг активлари балансда жамият томонидан ҳисобот даврида тасарруфида бўлган ва унинг назоратига олинган воситалар ҳамда берган қарзларнинг қиймати сифатида ифодаланган. Пассив узилиши воситалар қиймати ва тушадиган даромадларнинг камайишига олиб келадиган қарз ҳамда кредиторлик қарзи бўйича жамият зиммасидаги мажбуриятлардир. Активлар қийматининг пассивлар қийматидан ошиши жамиятнинг узига қарашли воситаларини товарлар этади ва унинг қиймати ҳисобот балансининг пассивида, узига қарашли воситалар манбаи булимида ифодаланади. Шу ерда жамият фойдаси хам уз фойдасини топади. Хужжатнинг янгича баланси активларнинг 3 та булими ва

пассивларнинг 3 та булимидан иборат. Баланс активларининг 1-булимида асосий воситалар номатериал активлар, сармоя сарфлари ва пудратчиларга берилган аванслар, ўзоқ муддатли молиявий куйилмалар қиймати ифодаланади. Шу ерда фойданинг ишлатилиши, зиёнлар, хиссадор куйган воситалар амалга оширилган ҳисоб китоблар хам ифодаланади. Баланснинг актив қисми 2-бўлимида жамият ихтиёридаги моддийлашган айланма воситалар: ишлаб чиқариш захиралари қиймати, тугалланмаган ишлаб чиқариш, тайёр махсулотлар ва бошқалар тўғрисидаги маълумотлар берилади. Ишлаб чиқаришдаги арзон воситалар, махсус жихозлар ва мосламалар, махсус кийимлар ва пойафзал дастлабки қийматида ифодаланади. Жамгарилган емирилиши, эскириш қийматига эса алохида модда шаклида баланс пассивида ифодаланади. Баланс активларининг 3-бўлимида газнадаги ва банк счетидаги мавжуд пу л маблағлари, қисқа муддатли кийматли қоғозлар сотиб олишга қилинган сарфлар ва бошқа сармоя сарфлари, товарлар ва хизматлар бўйича дебиторлик қарзлари тўғрисида маълумотлар жамланган. Баланс пассивининг 1-бўлимида хужжатнинг узига қарашли активлари манбаи тўғри маълумотлар уз ифодасини топган. Бу ерда устав фонди, махсус фондлар, таъминлаш фонди, келгуси давр даромадлари ва баланс фойдаси, ҳисоб-китоблар ва молиявий капитал куйилмалари бўйича кредиторлик қарзларининг ҳажми қайд этилади. Ушбу булимда асосий фондлар ва номатериал активларининг эскиришига қилинган ажратмалар, кам кийматли воситалар, кутилаётган харажатлар ва тўловларни коплашига ажратилган резерв маблағлари, хам сотилмаган товарлар савдо устамасининг жамланган қиймати фойдаланилади. Баланс пассивларининг 2-бўлимида банклардан ва бошқа маблағлардан олинган кредит тўғрисидаги маълумотлар ифодаланади. Шу булимда барча турдаги узайтирилган ссудалар бўйича жамиятнинг банкдан қарзи тўғрисидаги маълумотни хам ифода этилади. Балансда банк кредитлари 3 модда бўйича турларга ажратилади:

 қисқа муддатли кредитлар (1йилга);  ўрта муддатли кредитлар (1 йилдан 3 йилгача);  ўзоқ муддатли кредитлар (3 йилдан ортиқ муддатга олинган кредитлар) Баланс пассивларининг 3- бўлимида тўлаш муддати юзага келган кунидан бошлаб, бир йил мобайнида тугайдиган қисқа муддатли кредиторлик қарзлари ифодаланади. Ушбу булимда тўлаш муддати бир йилдан ошмайдиган вексель эвазига олинган қарзлар хам курсатилади. Ўзоқ муддатли векселлар билан расмийлаштирилган қарзлар эса баланс пассивининг 2-бўлимида «ўзоқ муддатли қарзлар» таркибида ифодаланади. Баланс фойда хўжалик фаолиятининг молиявий натижаси сифатида хар қандай жамоа учун катта ижтимоий-иқтисодий аҳамиятга эга. Баланс фойда мазмунан брутто курсаткич бўлиб, хужжат ундан фойдага қўйилган солиқни тулаган қолган соф фойдага эгалик қилади. Бозор иқтисодиёти шароитида хужжатнинг барқарорлиги сармоядорларнинг диккатини тортиши, бошқа бизнес фаолиятилар билан рақобатлашга олиши унинг рентабеллик даражасига боғлиқ. Хўжаликнинг рентабеллиги унинг фойдалилиги бўлиб, фойда суммасининг воситалар қиймати ва сармояга нисбатан фоиз ҳисобидаги даражасини билдиради. Таҳлил амалиётида 3 турдан иборат рентабеллик курсаткичлари:  махсулот рентабеллиги;  ишлаб чиқариш фондлари рентабеллиги;  бизнес фаолиятига қўйилган куйилмалар рентабеллиги ҳ исобланади. Рентабеллик кўрсаткичлари соф фойда бўйича ҳисобланади. ҚИСҚА ХУЛОСАЛАР. Бозор иқтисодиёти шароитида товар-пул муносабатлари амал қилиши молиявий заруратни ифодалайди. Молия бозори-бу пул бозоридир. Молия бозори сармояларнинг сафарбар этилишини рагбатлантириб, буш турган пул маблағларини иқтисодиётдаги турли соҳалар ўртасида қайта таксимланишини таъминлаб беради. Республика халк хужалиги тармоклари Бизнес фаолиятиларини кредитлашнинг энг мухим манбаларидан бири-

хусусийлаштиришдан тушадиган маблағлардир. Ўзбекистон- хусусийлаштиришдан тушган барча маблағни давлат бюджетига эмас, балки хусусийлаштирилган Бизнес фаолиятиларни қўллаб- кувватлашга, ҳамда бозор инфратузилмасини ривожлантиришга йўналтирилган дунёдаги камдан- кам давлатлардан бири ҳисобланади. Кредитлар қисқа муддатли, ўрта муддатли, ўзоқ муддатли кредит турларига бўлинади. Лизингни асосий хусусияти шундан иборатки, лизинг объекини олувчи унинг қийматини тезда тўлаши шарт бўлмайди, балки уни тўлашга керакли микдорда пули булмаслиги мумкин. Баланс фойда хўжалик фаолиятининг молиявий натижаси сифатида хар қандай жамоа учун катта ижтимоий- иқтисодий аҳамиятга эга. Бозор иқтисодиёти шароитида асосий самарадорлик курсаткичи хўжаликнинг рентабеллиги бўлиб, у фойда суммасининг воситалар қиймати ва сармояга нисбатан фоиз ҳисобидаги даражасини билдиради. Рентабеллик курсаткичлари соф фойда бўйича ҳисобланади. ТАЯНЧ ИБОРАЛАР: Молия, Молиявий бозор, Инфляция, Таваккалчилик омили, Кредит, Кредит турлари, Кредит операцияларни суғурта қилиш, Акция, Акция турлари, Дивиденд сиёсати, Лизинг, Лизинг операциялари, Молиявий хужжатлар, Баланс, Баланс таҳлили, Рентабеллик таҳлили.

Адабиётлар руйхати Асосий адабиётлар: 1. Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Бозор ислоҳатларини чуқурлаштириш ва иқтисодиётни янада эркинлаштириш соҳасидаги устивор йўналишлар амалга оширилишини жадаллаштириш чора-тадбирлар тўғрисида”ги Фармони // Халқ сўзи, 2005, 15 июн. 2. Каримов И.А. “Бизнинг бош мақсадимиз – жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислоҳ этишдир”. Ўзбекистон Республикаси Президентининг Олий Мажлис Қонунчилик палатасм ва Сенатининг қушма мажлисидаги маърузаси // Халқ сўзи, 2005, 29 январ, 20- сон. 3. Ходиев Б.Ю., Қосимова М.С., Самадов А.Н., Мухиддинова У.С. Кичик бизнесни бошқариш. –Т.: “Ўқитувчи”, 2003. 4. Абдуллаев Ё., Каримов Ф. Кичик бизнес ва тадбиркорлик асослари.-Т.: Меҳнат, 2000. 5. Еременко А. Разработка бизнес-приложениий в Microsoft Business solutions-Alapta в ерсии. 3.0 / Фелексей Ермененко, Руслан Шашков. –М.: Альпина Бизнес Букс, 2005.-503 с. 6. Ходиев Б.Ю., ва бошқалар. Кичик тадбиркорлик асослари(ўқув-амалий қўлланма)-Т.:ЕҲ. ТЕМПУС “Консаудит”, 2004. 7. Rambler-http : // www / rambler, ru; 8. www. gov. uz.

O'xshashlar

Кичик бизнесни молиялаш ва кредит билан таъминлаш хусусиятлари

Кичик ва урта бизнеснинг ташкилий шакллари

Молия ва давлат молиявий фаолияти. давлат молиявий фаолиятининг ҳуқуқий асослари ва шакллари

Тадбиркорлик шакллари ва тадбиркорлик фаолияти.

Кредит ва кредит тизими