Bosh sahifa
Referatlar
Iqtisodiyot
Қайишқоқ тескари боғланиш
Қайишқоқ тескари боғланиш
Yuklangan vaqt:
20.09.2019
Ko'chirishlar soni:
0
Hajmi:
68.0419921875 KB
Ko'chirib olish
O'xshashlar
Созлаш ва бошқариш қонуниятлари
Чизиқли автоматик бошқариш назариётининг асосий муаммолари
Коррекцияловчи қурилмалар
Регрессион ва корреляцион тахлил
Утиш жараёни сифатини очиқ тизимларининг логарифмик частота тавсифилари бўйича баҳолаш
![Қайишқоқ тескари боғланиш Киришидаги ўзгарувчи сигнал устидан фақатгина дифференциаллаш амалини бажарувчи тескари боғланишлар қайишқоқ тескари боғланишлар (ҚТБ) деб аталади. Бундай ТБ ларда бошқариш қонуниятига қандайдир ўзгарувчидан олинган ҳосила киритилади. Оддий ҳолларда ҚТБ бўғини К тб (р) тузилиш схемаларида дифференциалловчи идеал ёки реал бўғин (биринчи ҳосила бўйича) кўринишида бўлади. К тб (р)=Т тб (р) (7.2) К тб (р)=Т тб ’ р(1+Т тб ’’ р) -1 (7.3) Баъзи ҳолларда бирмунча мураккаб дифференциалловчи тескари боғланишлар киритилади. Мисол тариқасида оддий идеал қайишқоқ тескари боғланишни биринчи ҳосиласи таъсирини куриб чиқайлик. Фараз қилайлик, қайишқоқ тескари боғланиш инерциясиз бўғинни қамраб олган бўлсин. Бўғинни қамраб олиш натижасида узатиш функциясини ўзгариши қоидасига ва ( 7.2 ) га кўра эквивалент бўғиннинг узатиш функцияси К экв (р)= k /(1 КТ тб р)= k /(1+Т экв р) (7.4) кўринишида бўлиб, бу ерда k Т тб -эквивалент вақт доимийсидир. Бу ҳолда, демак биринчи даражали эквивалент инерцион бўғинга эга бўлинар экан. Иккинчи мисолимизда ҚТБ биринчи даражали инерцияли бўғинни қамраб олган бўлсин. Худди аввалгиларга асосан эквивалент бўғиннинг узатиш функцияси К экв (р)= k /[1+(Т k Т тб )]= k /0(1+Т экв р) (7.5) бу ерда Т экв =Т k Т т.б - эквивалент вақт доимийси. Бу ҳолда, кўриниб турибдики, идеал қайишқоқ тескари боғланиш, бўғиннинг кучайтириш коэффициентини ўзгартирмай туриб, вақт доимийси қийматини ўзгартириш имкониятини яратиб бериши билан тизимнинг турғунлигини таъминлайди. Аммо, мусбат ишорали тескари боғланишда,](/data/documents/7dbb1c78-8570-4e22-a21f-be3657ddc000/page-2.png)
![кучланишни ифодаласа, контур кириш сигналини ўзгартирувчисига нисбатан дифференциалловчи хусусиятга эгадир. Бунда чиқишдаги кучланишнинг эгри чизиғидан киришдаги кучланишнинг ўзгарувчан эгри чизиғи ўзгараётган сигнал тебранишининг чорак даврига ўзиб кетади. Чиқиш сигналининг амплитуда қиймати ўзгариш частотаси га чизиқли боғлиқ бўлиши керак. Узгарувчан ток дифференциалловчи қурилмаларининг тузатиш ва частота функцияларини аниқлаш учун кириш ва чиқишдаги сигналларни Фур p е ўзгартириши орқали тасвирлай (ифодалай) олиш усулини кўриб чиқиш лозим бўлади. Агар амплитуданинг ўзгариш частотаси орқали белгиланган бўлса, у ҳолда узатиш функцияси К(р) бўлган бўғиннинг кириш ва чиқишдаги ўзгарувчи сигналларга нисбатан қуйидаги эквивалент частота функциясига эга бўлади. К экв ( jQ )= K [ j ( Q + w0 )+ K ( j ( - w0 )]/2 (7.9) Демак, шундай қилиб, ўзгарувчан токнинг модулланган сигналларидан бўғиннинг, эквивалент частота функциясини К экв ( jw ) олиш учун узатиш функцияси К(р) даги р ни jw га алмаштирилади. Кейин эса w ни ( Q + w 0 ) га алмаштириб К[ j ( Q - w 0 )] ташкил этувчини, w = Q - w 0 -да эса K [ j ( Q - w 0 )] ташкил этувчилар аниқланади. Шундай сўнг (7.9) дан фойдаланиб К экв ( jQ ) ни топилади. Агар К экв ( jQ ) ифодадаги jQ ни S га айрим ўзгартиришлардан сўнг ( Q / w 0 <<1 деб қабул қилиб олган ҳолда) алмаштирсак, у ҳолда ўзгарувчан ток бўғиннинг узатиш функциясини К( S ) ни модуллашган сигналга нисбатан аниқлаймиз. Агар ўзгарувчан ток бўғини w0 частотага нисбатан тебранишда бўлса, унда эквивалент частота функцияси К экв ( j )=K[j( + w0 )] (7.10) бўлади ва К( S ) ни олиш масаласи енгиллашади. Агар, бордию, айрим бўғинлар ўзларини тутиб турувчи частоталарда ишлайдиган бўлсалар ва бу частотада резонанс бўлмай эквивалент частота](/data/documents/7dbb1c78-8570-4e22-a21f-be3657ddc000/page-5.png)
![функциясини ( 7.9 ) бўйича аниқлаш мумкин бўлмаса, у ҳолда бир неча бўғиннинг натижавий узатиш функциясини олиш керак бўлади ва кейин ( 7.9 ) бўйича оғдирувчи сигналга нисбатан эквивалент частота функциясини топилади. Энди ўзгарувчан ток сигналини оғдирувчиси дифференциалловчи статизмли идеал дифференциалловчи бўғиннинг частота тавсифисини кўриб чиқайлик. Оғдирувчи бўйича узатиш функцияси К экв ( S )= k (1+Т s ) (7.11) (7.10) ҳисобга олган ҳолда берилган бўғиннинг частота функцияси К[ j ( + w 0 )]= k (1+ j T ) (7.12) Эквивалент частота учун wэкв = + w0 белгилашни киритиб қуйидагини ёзиш мумкин К( jw экв )=k[1+( wэкв - w0 )Т] (7.13) (7.13) ифода частоталар фарқи ( w экв - w 0 ) орқали ифодаланган, оғиш бўйича статизмли идеал дифференциалловчи қурилманинг эквивалент частота функциясини билдиради. Шунинг учун А= К( jw экв ) = k (7.14) Охирги ифода орқали эквивалент частота w экв ўзгарган ток сигналининг оғдирувчиси бўйича статизмли идеал дифференциалловчи бўғиннинг амплитуда ( а -расм) ва фаза ( б -расм) тавсифиларни қуриш мумкин. w0 =c о nst бўлганлиги учун тавсифининг кўриниши оғдирувчининг частотаси га боғлиқ бўлади . Частота тавсифиларининг кўриниши тутиб турувчи частота w0 учун дифференциалловчи қурилманинг титратувчи хусусиятларини кўрсатади . √1+T2(wэкв−w0)2¿}¿¿¿](/data/documents/7dbb1c78-8570-4e22-a21f-be3657ddc000/page-6.png)
![усул билан пассив қурилмалар томонидан кучсизлантирилган сигнал қуввати тўлдирилади . Асосий кучайтирувчи сифатида сезгирлиги кам бўлсада , анча барқарор бўлган ўзгармас ток кучайтиргичи ишлатилади . Қўшимча манфий тескари боғланишлардан фойдаланилганда , тизимни бақарорлаштириш учун , шу боғланиш томонидан қамраб олиниши керак бўлган сондаги бўғинларни танлаб олиш ҳам муҳимдир . Коррекцияловчи бўғинларни қаерга , қандай тартибда уланиши кераклиги бўйича ўтказилган тадқиқод ишлари [ А .3.] аниқ талаб ва шартлар мавжуд эканлигини кўрсатади . Бунинг учун эса тескари боғланиш бўғинининг типи ва бутун тизимнинг бўғинларини сони ва узатиш функциялари аниқ бўлиши керак . Автоматик бошқариш тизимларида олинган тузилишси очиқ ситеманинг кучайтириш коэффициентини назарий жиҳатдан чексиз катта қийматларгача турғунликни бузмай туриб олиш имкониятини беради . Бу ҳол шундан келиб чиқадики , амалда ўта юқори аниқлиликдаги автоматик бошқариш тизимларини яратиш зарурати бор ; аммо уларнинг кучайтириш коэффициентлари критик қийматидан катта бўлиб , турғунликнинг одатдаги усуллари тизимда барқарорликни та o минлай олмайди . Айтилганларни тасдиқлаш мақсадида вақт доимийлари Т 1 =0.01 сек ; Т 2 =0.34 сек ; Т 3 =0.1 сек ; ва кучайтириш коэффициентлари k 1 =40 ; k 2 =1 ; k 3 =15 га тенг бўлган биринчи даражали учта бўғиндан ташкил топган автоматик тизимни [ А .4.] кўриб чиқайлик . Одатдаги турғунликка текширувчи усуллар бўйича бу тизим бақарорлаштирувчи қурилмаларсиз нотурғун эканлиги аниқланган . Фараз қилайлик , бу тизимни турғунлигини та o минлаш учун узатиш функцияси К тб ( р )= рТ тб (1+ Т тб р ) -1 (7.15) бўлган қўшимча манфий дифференциалловчи тескари боғланишни қабул қилганмиз . Бунда шу тескари боғланишни қаерга уланишини ва барқарор ишлашини та o минлаш учун нечта бўғинни қамраб олиши зарурлиги аниқланади . Агар барқарорлаштирувчи бўғин иккита ситема бошида жойлашган бўғиннигина ўз ичига олган бўлса , у ҳолда барқарорлаштирувчи](/data/documents/7dbb1c78-8570-4e22-a21f-be3657ddc000/page-8.png)
![ичига олмаса , у ҳолда юқорида кўрсатилган кечикмайдиган бўғинларга тааллуқли хулосалар фақат чегараланмаган миқдордаги кучайтириш коэффициентига эга бўлган тизим учун ўринлидир . Агар барқарорловчи бўғин кечикувчи бўғинларни тўла - тўкис ёки бир қисмини ўз ичига олса , у ҳолда тизимнинг турғунлигини кучайтириш коэффициенти k нинг қийматини чексиз ошириб та o минлаб бўлмайди . Шу кўриб чиқилган мулоҳазалардан кўриниб турибдики , чегараланмаган кучайтириш коэффициентига эга бўлган ҳамда кам статик хатоликка эга бўлган юқори аниқликдаги автоматик тизимга эга бўлиш учун жуда ҳам эҳтиёткорлик билан барқарорликни та o минловчи қурилмани танлаб олиш , уланиш жойини аниқлаш ва қамраб олинадиган бўғинда сонини белгилаш лозим бўлади . Агар фақатгина тизимнинг турғунлигини таъминлаш билан бир параметрнинг ўзгариш оралиғини аниқлаш талаб қилинса , у ҳолда ҳисоблашларда Д - бўлаклаш каби усуллардан фойдаланиш мақсадга мувофиқдар [ А . Ми ]. Тизимни барқарорлаштириш билан бир қаторда ўтиш жараёни сифатига қўйилаган талабларни ҳам қондириш зарур бўлади . Шунинг учун коррекцияловчи қурилмаларни ҳисоблаш ўтиш жараёнининг сифатига қўйилган талабларни қондирувчи масалаларни ечиш билан биргаликда олиб борилади .](/data/documents/7dbb1c78-8570-4e22-a21f-be3657ddc000/page-10.png)
