“Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fanining predmeti vazifalari va o`rganish usullari - Iqtisodiyot - Referatlar

“Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fanining predmeti vazifalari va o`rganish usullari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

44 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” faning predmeti, boshqa fanlar bilan bog`liqligi va o`rni. 2. Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” faning predmetini o`rganish usullari. 3. “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fanining vazifalari. 1

www.arxiv.uz “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” faning predmeti, boshqa fanlar bilan bog`liqligi va o`rni “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fani iqtisodiy fanlar tarkibiga kiradi. Har qanday davlatning iqtisodiyoti ma`lum tarmoq, soha va xizmatlar yig`indisidan iboratdir. Ushbu tarmoq, soha va xizmatlar ichida agrosanoat majuasi eng asosiy yo`nalishlardan biri bo`lib insoniyatning hayoti, turmush darajasi uning rivojlanishi bilan belgilanadi. Ushbu sohada insonlarning asosiy oziq-ovqatlari, kiyim kechaklari ishlab chiqariladi. Shu sababli boshqa iqtisodiy fanlar qatorida agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti fani ham shakllanib, rivojlanib kelmoqda. “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fani o`z o`rganish obyektlari va predmetiga ega. Fanning predmeti obyektiv iqtisodiy qonunlarning agrosanoat majmuasiga kiruvchi tarmoqlarda amal qilishining o`ziga xos tomonlarni o`rganish hisoblanadi. Doimiy rivojlanishda bo`lgan ushbu fan agrosanoat majmuasi tarmoqlari iqtisodiyotida yuz berayotgan o`zgarishlar, ulardagi ishlab chiqarish omillari: mexnat resurslari, yer va suv fondi, asosiy ishlab chiqarish vositalari va tadbirkorlik imkoniyatlaridan samarli foydalanish yo`llarini o`rganadi. Fan agrosanoat majmuasiga kiruvchi tarmoqlarning o`ziga xos xususiyatlarini, ularda ishlab chiqarishni samaradorligiga ta`sir qiluvchi omillar va ularning ta`sirini ham o`rganadi. U majmua tarmoqlari taraqqiyotidagi ijobiy va salbiy tendensiyalarni o`rganadi va ularni yaxshilash yo`naloishlari to`g`risida zarur bilimlarni mutaxassilarga beradi. Mamlakat iqtisodiyotida olib borilayotgan iqtisodiy siyosatning agrosanoat majmuasi tarmoqlarida amalga oshirish jarayondagi yutuq va kamchiliklarni o`rganadi hamda ularning yechimlari to`g`risidagi bilimlarni o`zida mujassam etadi. Bu fan o`z predmetini quydagi tartibda o`rganadi: dastlab agrosanot integratsiyasi, majmuaning shakllanish qonuniyatlarini, agrosanoat majmuasining mohiyati, uning tarkibini o`rganadi. Agrosanoat majmuasi tarmoqlariga ishlab chiqarish vositalari ishlab chiqaruvchi tarmoqlarning tarkibi, hozirgi holati, ularni rivojlantirish jarayonida muammaolar va ularni yechish bilan bog`liq iqtisodiy bilimlar bilan mutaxassislarni (talabalarni) tanishtiradi. 2

www.arxiv.uz Agrosanoat majmuasida muhim o`rinni qishloq xo`jaligi mahsulotlarini tayyorlash, qayta ishlash va tayyor maxsulotlarni iste`molchilarga yetkazib berish bilan shug`ullanuvchi tarmoqlar egallaydi. Agrosanoat majmuasining 3-sohasini tashkil etuvchi bu tarmoqlarning tarkibini, hozirgi rivojlanish darajasini, ulardagi kamchilik va muammollarni tartibga solib ko`rsatadi va ularni yechish yo`llarini o`rganadi. Agrosanoat majmuasi tarkibida infratuzilmaning ahamiyati katta. Infratuzilma agrosanoat majmuasining 4-sohasi hisoblanadi. Bu fan uni ikkiga bo`lib o`rganadi. Birinchi qismga agrosanaoat majmuasining ishlab chiqarish infratuzilmasi, ikkinchi qismga majmuaning ijtimoiy infratuzilmasi kiradi. Infratuzilmaning (ishlab chiqarish va ijtimoiy) mohiyatini, ahamiyatini, vazifalarini, tarkibini, uning rivojlanish tendensiyalarini tartibga solib o`rganadi. Keyingi mavzuda agrosanoat majmuasining 2- sohasi bo`lgan qishloq xo`jaligi tarmog`ining tarkibi, hozirgi holati, tarmoqda mavjud bo`lgan yutuq va kamchiliklar va sohani rivojlantirish yo`shnalishlarini o`rganadi. Agrar sohaning ishlab chiqiarish omillaridan foydalanish darajasi va ulardan foydalanishni yaxshilash yo`llarini tartibga solib o`rganadi. Qishloq xo`jaligi marketingini alohida bir mavzu sifatida o`rganadi. Mamlakatmiz moliya va kredit siyosatining agrosanoat majmuasi tarmoqlari iqtisodiyotidagi o`rni beqiyosligini hisob olib, ularni alohida mavzu sifatida o`rganadi. Xorijiy davlatlar agrar siyosatini o`rganish katta ahamiyatga egaligini e`tiborda tutib, Yevropa hamjamiyati davlatlarining yagona agrar siyosati to`g`risida ham qisqacha malumotlar beradi. “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fani har bir tarmoq iqtisodiyotini alohida- alohida emas, balki ulardan har birga tegishli malumotlar asosida oxirgi mahsulot ishlab chiqarishni ko`paytirish, uning tannarxini pasaytirish , mehnat unumdorligini oshirish va mahsulotlar sifatini yaxshilashni ta`minlovchi mexanizmni yaratish nuqtai nazardan o`rganadi. “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fani “Iqtisodiy nazariya”, “Miqroiqtisodiyot”, “Makroiqtisodiyot”, “Marketing”, “Menejment”, “Iqtisodiy statistika”, Iqtisodiy geografiya”, “Hudud iqtisodiyoti”, “Qishloq xo`jaligi 3

www.arxiv.uz iqtisodiyoti”, “Fermer xo`jaliklari iqtisodiyoti”, “Qishloq xo`jaligi huquqi” , “Korxona iqtisodiyoti”, “Iqtisodiy sotsiologiya”, “Mehnat iqtisodiyoti”, moliya va soliq kabi qator fanlar bilan uzviy bog`liq. Shu bois o`z predmetini ko`plab fanlar yordamida o`rganadi. “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fani juda ko`plab iqtisodiy fanlar bilan uzviy bog`liq holda rivojlanadi va ularda erishilgan yutuqlar bilan boyib boradi, o`z navbatida, boshqa iqtisodiy fanlarning rivojiga hissa qo`shadi. «Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti» faning predmetini o`rganish usullari Iqtisodiy fanlar o`z predmetlarini o`rganish maqsadida qanday usullardan foydalansa, “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyot” fani shu usullaridan foydalanadi. Faqatgina o`z xususiyatlaridan kelib chiqib ayrim usullardan ko`proq, ayrimlardan kamiroq foydalanadi. “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fani o`z predmetini o`rganishda muayyan usullardan ko`proq foydalanadi. Bu usullarga: monografik tadqiqotlar, iqtisodiy – matematik, iqtisodiy taxlil va sintez, iqtisodiy taqqoslash, statistik, induksiya va deduksiya tarjiba, hisob konstruktorlik kabilar kiradi. “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fani tarixiy fandir. U o`z rivojlanish tarixiga ega. Fanning muammolarini o`rganish juda qadim davrlarga borib qadaladi. Lekin olohida fan sifatida shakllanganiga uncha katta vaqt bo`lgan emas. Adabiyotlarda “agrosanoat integratsiyasi”, “agrobiznes”, “agrosanoat majmuasi” tushunchalari 1950 yillar oxiri 1996 yillarning boshlariga to`g`ri keladi. “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” alohida fan sifatida 1960 yillardan boshlab o`rganila boshlandi. Bizning mamlakatimizda bu fan 1970 yillarning o`rtalarida shakllandi va mutaxassislar tomonidan o`rganilib rivojlantirilmoqda. “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fani rivojlanib boryotgan fanlar qatoriga kiradi. Shu sababli dunyo iqtisodiyotida va mamalakat iqtisodiy siyosatida yuz berayotgan berayotgan hodisalar “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fanining rivojlanishiga bevosita ta`sir etadi. Shunday ekan, fan o`z predmetini o`rganishda tarixiy –dealektik 4

www.arxiv.uz rivojlanish usulidan ham keng foydalanadi. Bunda majmuaga kirgan bir tarmoqda yuz bergan o`zgarish uning boshqa tarmoqlari foliyatida o`z aksini topishi doimiy hisobga olinib turiladi. Demak, “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fan boshqa iqtisodiy fanlar kabi iqtisodiyot yuz berayotgan barcha o`zgarishlarni bir-biriga bog`liq holda o`rganadi. “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fanining vazifalari “Agrosanoat majmuasi iqtisodiyoti” fanining asosiy vazifasi o`quvchilarni agrosanoat majmumasi tarmoqlarida iqtisodiyotning dolzarb masalalari bilan tanishtirish, ularni yechish bo`yicha mutaxassilarga yetarli darajada bilim berishdir. Ushbu masalalarga quyidagilarni kiritish mumkin:  agrosanoat integratsiyasi;  agrosanoat majmuasi tarmoq tarkibi;  agrosanoat majmuasi tarmoqlari rivojlanishining hozirgi holati;  majmua tarmoqlaridagi ishlab chiqarish omillaridan samarali foydalanish yo`llari;  agromarketing;  agrosanoat madmuasi menejenti;  majmuaning moliya va kredit, soliq siyosati;  agrosanoat majmuasi tarmoqlarini rivojlantirish yo`nalishlari. Ushbu masalalarni to`g`ri tushunish va ularning yechimlari to`g`risidagi bilimlar bilan talabalarni, mutaxassislarni qurollantirish agrosanoat majmuasining asosiy vazifalari hisoblanadi. Fanni o`rganish tufayli o`quvchi agrosanoati majmuasi to`g`risida, uning iqtisodiy masalalari, muammolari haqida minimal bilimlar majmuasi ega bo`ladi. Turli tarmoqlar iqtisodiyotini alohida-alohida o`rgangan mutaxassislarni agrosanoat majmuasiga kiruvchi tarmoqlar iqtisodiy manfaatlarini bir –biriga moslashtirishining, ta`bir joiz bo`lsa, bo`ysundirishning zarurligi to`g`risidagi bilimlar bilan qurollantiradi. ”Agrosanoat majmusi iqtisodiyoti” fani 5

www.arxiv.uz talabalarning iqtisodiy bilimlari yanada mukammal bo`lishini ta`minlaydi, ularni ishlab chiqarishni tashkil etish jarayonida to`g`ri qabul qilishga o`rgatadi. Mamlakat hukumatining iqtisodiy siyosatini o`rganish va uning tegishli qismini mutaxassislarga yetkazish “Agrosanoat majumasi iqtisodiyoti” fani talabalarga bir-biri bilan texnologik jihatidan bog`langan ko`plab tarmoqlar mutonosib rivojlanishi zarurligi to`g`risidagi bilimlarni o`rgatadi, aholining turmush darajasi, eng avvalo, ushbu majmua tarmoqlarining rivojlanganlik darajasiga va ularning mutonosib rivojlanishiga bog`liq ekanligini isbotlaydi. Agrosanoat majmuasi resurslaridan foydalanishning eng maqbul yo`llarini ko`rsatish ham ushbu fanning vazifasiga kiradi. U mutaxassislarga agrosanoat majmuasi korxonalari mahsulotlariga bo`lgan talab uzoq va qisqa davrlarda shakllanishining umumiy qoidalarini o`rgatadi, ularni majmua mahsulotlariga narx shakllanishining o`ziga xos tomonlari to`g`risidagi bilimlar bilan qurollantiradi. 6

www.arxiv.uz Foydalanilgan adabiyotlar: 1. O`zbekiston Respublikasining «Fermer xo`jaligi to`g`risida»gi qonuni. - T.: «Adolat», 1998. - 19b. 2. O`zbekiston Respublikasining «Dehqon xo`jaligi to`g`risida»gi qonuni. - T.: «Adolat», 1998. - 16b. 3. O`zbekiston Respublikasining «Davlat Yer fondining kadastri to`g`risida»gi qonuni. - T.: «Adolat», 1998. - 13b. 4. O`zbekiston qishloq xo`jaligida islohotlarni chuqurlashtirishga oid qonun, hukumat qarorlari va me`yoriy hujjatlar to`plami. _ T. : «O`zbekistonqituvchi», 1998. - 231 b. 5. “Bozor islohotlarini chuqurlashtirish va iqtisodiyotni yanada ekinlashtirish sohasidagi ustivor yo`nalishlar amalga oshirilishini jadallashtirish chora- tadbirlari to`g`risida”gi O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. “Xalq so`zi” gazetasi, 15 iyun 2005 yil. 6. “Tadbirkorik subyektlarini huquqiy himoya qilish tiziini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to`g`risida”gi O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. “Xalq so`zi” gazetasi, 16 iyun 2005 yil. 7. “Tadbirkorlik subyektlari tomonidan taqdim etiladigan hisobot tizimini takomillashtirish va uni noqonuniy talab etganlik uchun javobgarlikni kuchaytish to`g`risida”gi O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. “Xalq so`zi” gazetasi, 15 iyun 2005 yil. 8. “Mikrofirmalar va kichik korxonalani rivojlantirishni rag`batlantiish borasidagi qo`shimcha chora-tadbirlar to`g`risida”gi O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. “Xalq so`zi” gazetasi, 20 iyun 2005 yil. www.ziyonet.uz 7

O'xshashlar

Sanoat iqtisodiyoti fanining predmeti va vazifalari

Agrosanoat majmuasi tarmoqlari mahsulotlarining narxlari

Mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi fanining predmeti va mazmuni

Personalni boshqarish fanining predmeti va vazifalari

Savdo tadbirkorligi fanining predmeti va vazifalari