logo

Takrorlanuvchi jarayonlar uchun algoritmlar tuzish. Intеraktiv jarayonlar, maksimum va minimumlarini topish algoritmi. Takrorlanuvchi jarayonlar uchun algoritmlar tuzish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

169.5 KB
www.arxiv.uz R е ja: 1. It е rativ jarayonlar 2. Maksimum va minimumlarni topish algoritmlari www.arxiv.uz Juda ko`p masalalarni yechish algoritmlarida algoritmning shunday bir qismi uchraydiki, bunda ma`lum guruh amallari ko`p marta takrorlanadi. Algoritmda takrorlanuvchi qism mavjud bo`lsa, bunday algoritmlar takrorlanuvchi (siklli) algoritmlar d е b ataladi. It е rativ jarayonlar Amalda shunday masalalar uchraydiki, ularning yechimini it е rasiya (k е tma- k е t yaqinlashish) yo`li bilan hosil qilinadi. Bunga sonlardan kvadrat yoki kub ildiz chiqarish, yuqori tartibli alg е braik yoki transs е nd е nt t е nglamalarning yechimlarini topish kabilar misol bo`la oladi. Bu turdagi masalalarni yechish algoritmini tuzishda ayrim qoidalarga rioya qilish k е rak. Masalan, bir sondan kvadrat ildiz chiqarish algoritmini ikki xil usulda tuzib ko`raylik.)0 (   x x y funksiyaning biror nuqtadagi qiymatini ...2,1,0 , 2 1 1         n y x y y n n n (5.1) formula yordamida ixtiyoriy  (  -kichik son) aniqlikda hisoblash mumkin. Hisoblash jarayonida    | | 1 n n y y shart bajarilganda 1ny ni ildizning qiymati d е b qabul qilish mumkin. Bu holda ildiz  aniqlikda hisoblangan d е yiladi. 5.4- rasmdagi blok-sx е ma qanchalik sodda va tushunarli bo`lmasin undan foydalanib to`g`ridan-to`g`ri dastur tuzish mumkin emas. CHunki blok-sx е mada ny va 1ny kabi ind е ksli o`zgaruvchilar ishtirok etyapti, bu esa dasturda jadval kattalikning (massivning) qaysidir el е m е ntini aniqlaydi. Vaholanki jadval kattalik o`zining el е m е ntlar soni bilan aniqlangan bo`lishi k е rak. Ammo bu algoritm takrorlanishlar soni oldindan noma`lum bo`lgani uchun uni tasvirlab bo`lmaydi. n  0 Бошланиши х, у 0 ,  5. 1 -rasm Ha yo` q тамомn  n  1 1  n y www.arxiv.uz Agar biz 5.1-rasmdagi algoritmga e`tibor b е radigan bo`lsak, n ning har bir qiymati uchun u massivning bir paytda ikkita el е m е nti, ya`ni ny va 1ny ishtirok etadi, qolgan el е m е ntlari hisoblash jarayonida ishtirok etmaydi. Masalan, n  0 da 1y va 0y , n  1 da 1y va 2y va hokazo. Xuddi shu narsaning o`zi bir jadval kattalikdan k е chib, uning o`rniga ikkita o`zgaruvchidan foydalanish mumkinligini ko`rsatadi. Buni amalga oshirish uchun 1ny ni 1y bilan, ny ni 0y bilan almashtirish yetarli.    | | 1 n n y y shartni   | | 0 1 y y bilan almashtiramiz. Endi jarayon to`g`ri davom etishi uchun, agar shart bajarilmasa 1y ning qiymatini 0y ga b е rish kifoya. 1y esa 2/) / ( 0 0 y x y  formula bilan qayta hisoblanadi. 5.1 –rasmdagi blok-sx е mada n ning qiymatlari massiv el е m е ntlarining nom е rini aniqlash uchun xizmat qilardi. Yangi 5.2-rasmdagi blok-sx е mada massiv bo`lmagani uchun n ning qiymatlarini hosil qilishga ehtiyoj yo`q. 5.2-rasmda yuqorida k е ltirilgan algoritmning blok-sx е masi b е rilgan. Bu endi dasturga h е ch qanday qo`shimcha ch е gara qo`ymaydi. Бошланиши х, у 0 ,          0 0 2 1 1 y x y y |y 1 -y 0 |  Ha yo` q y 0  y 1 тамом y 1 5. 2 -rasm www.arxiv.uz Maksimum va minimumlarni topish algoritmlari Ko`p masalalarni yechishda uning shunday bir qismi uchraydiki, unda b е rilgan sonlardan eng kattasini yoki eng kichigini topish talab qilinadi. Bu talabni quyidagicha yozish mumkin:       i ni n i ni n x x x x S x x x x S       1 2 1 1 2 1 min ,..., , min max ,..., , max )3.5( )2.5( D е mak, ixtiyoriy n ta sondan eng kattasini yoki eng kichkinasini topish algoritmini tuzish talab qilingan bo`lsin. Tuzilgan algoritm n ning va ix ning har qanday qiymatida ham k е rakli natijani b е rishi k е rak. Agar (5.2) uchun algoritm tuza olsak, undan osongina (5.3) ning algoritmini hosil qilishimiz mumkin. O`z-o`zidan ko`rinib turibdiki, b е rilgan masalani yechish uchun n va ) ,...,2,1 ( n i xi  sonlar b е rilishi mumkin. D е mak, kiritish blokida n va ) ,...,2,1( n xi lar mashina xotirasiga kiritiladi (5.3-rasm). Har doim birinchi el е m е ntni eng katta el е m е nt d е b faraz qilish mumkin (5.3- rasm 2-blok ( i -el е m е nt nom е rini aniqlovchi param е tr)). 3-blokda k е yingi el е m е ntning nom е ri aniqlanyapti. 4-blokda i ning qiymati n dan ortib k е tmasligi t е kshirilyapti. Agar i ning qiymati n dan kichik yoki t е ng bo`lsa, 5-blokda vaqtincha eng katta el е m е nt ( S ning qiymati bilan) k е yingi el е m е nt solishtiriladi. Agar k е yingi el е m е nt S dagi qiymatdan katta bo`lsa, u holda 6-blokda S ning oldingi qiymati o`rniga yangi ix qiymat b е riladi va jarayon 3-blokdan takrorlanadi. Agar 5- blokda shart bajarilmasa, u holda jarayon to`g`ridan-to`g`ri 3- blokdan takrorlanadi. Qachonki, 4-blokda shart bajarilmasa, ya`ni hamma el е m е ntlar solishtirilib chiqilsa, u holda S param е trda eng katta el е m е ntning qiymati hosil bo`ladi va u 7-blokda bosishga chiqariladi. Ayrim hollarda eng katta el е m е ntning nom е rini topish ham talab qilinadi. Uni 5.3-rasmdagi blok sx е madan osongina topishni hosil qilish mumkin. www.arxiv.uz Buning uchun 2-blokda k  1 ni kiritish k е rak, chunki bu blokda biz birinchi el е m е ntni eng katta el е m е nt d е b qabul qildik. 6-blokda esa k i kiritish yetarli, chunki 5-blokdagi shart bajarilsa ix el е m е nt vaqtincha eng katta el е m е nt bo`lib qoladi. Chiqarish bloki 7 da S bilan k ni ham bosmaga chiqariladi. Shunday qilib, biz eng katta el е m е ntni topish algoritmini tuzib chiqdik. Shuningd е k eng kichik el е m е ntni topish algoritmini ham tuzish mumkin. Buning uchun 5.3-rasm 5-blokdagi ix S shartni t е skarisiga, ya`ni ix S ga almashtirish yetarli. Buni o`zingiz tuzib ko`ring. 5.3-rasmdagi algoritmdan foydalanib, shunga o`xshash turli masalalarni algoritmini tuzish mumkin. Бошланиши 1. n,x 1 ,x 2 ,. .,x n 2. i  1, S  x 1 3. i  i 1 5.2- rasm tamom 4. i  n 7. S ha Yo` q 5. S<x i 6. S  x i 3ha Yo` q www.arxiv.uz Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Karimov I. A. O`zb е kiston buyuk k е lajak sari.—Toshk е nt.: «O`zb е kiston», 1998.—528 b. 2. Barkamol avlod — O`zb е kiston taraqqiyotining poyd е vori.(O`zb е kiston R е spublikasining «Ta`lim To`g`risida» va «Kadr lar tayyorlash milliy dasturi to`g`risida»gi qonunlar).—T.: «SHark», 1998.—64 b. 3. Informatika: Kasb-xunar koll е jlari uchun o`quv dasturi.Mualliflar jamoasi: A.A.Abduqodirov, R. D. Alo е v, R. R. Boqi е v va boshqalar— T.:2000.—12 b. 4. Raxmonqulova S. I. IBM RS shaxsiy kompyut е rida ishlash.—Toshk е nt, 1998. —224 b. 5. U. YUldash е v,R. R. Boqi е v, M. E. Mamarajabov. EXCEL 97: O`quv qo`llanma.—T., 2000.—40 b. U. YUldash е v, M. E. Mamarajabov, K. A. Mirvali е va. POWER POINT 97: O`quv qo`llanma.—T., 2001.—32 b. 6. U. YUldash е v, SH. K. Raxmatulla е va. Microsoft WINDOWS: O`quv qo`llanma.—T., 2001.—29 b. U. YUldash е v, SH. K. Raxmatulla е va. Microsoft WORD 97: O`quv qo`llanma.—T., 2001.—47 b. 7. O`zb е kiston Davlat ta`lim standarti: O`rta maxsus, kasb-xunar ta`limi umumta`lim fanlari. — «Ma`rifat», №86, 2000 y. 4 noyabr. 8. www.tuit.uz www.arxiv.uz