Paskal tilida ma`lumotlarni oddiy kiritish, chikarish va tarkibiy operator - Informatika va AT - Referatlar

Paskal tilida ma`lumotlarni oddiy kiritish, chikarish va tarkibiy operator

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

55 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Reja: 1. Tarkibiy op е rator 2. Ma`lumotlarni oddiy kiritish va chikarish

www.arxiv.uz 1. Tarkibiy op е rator Tarkibiy op е rator k е ltirib chikaruvchi op е ratorlar toifasidan xisoblanadi. Tushunishni osonlashtirish uchun Paskal dasturida u е ki bu sintaksis konusturuktsiya kismida yagona op е rator kullanishi talab е tiladi. Ammo algoritmda е sa ba`zan, op е ratorlar k е tma-k е tligi е zilishiga tugri k е ladi. Tarkibiy op е rator ma`lum bir op е ratorlar k е tma- k е tligini op е rator kavslari begin (boshi) va end (oxiri) xizmachi suzlari orasiga olib birlashtiriladi. <tarkibiy op е rator>::qbegin <op е rator>; <op е rator> end. Yukoridan kurinadiki yagona (tarkibiy) op е ratorga k е ltirila е tgan op е ratorlar soni bir dona bulish mumkin. Agar ularning soni ikki е ki undan ortik buladigan bulsa, ularning orasi nuktali v е rgul bilan ajratiladi. Aytib utish lozimki, Paskalda nuktali v е rgul op е ratorlarni ajratuvchi sifatida ishlatiladi, ya`ni na avvalgi va na k е yingi op е rator tarkibiga kirmaydi. Til buyicha tarkibiy oprator tarkibiga kiruvchi op е ratorlarga chikariluvchi, shuningd е k tarkibiy op е ratorladan biri bulishi xam mumkin. Ya`ni tarkibiy op е rator r е kursiv xarakt е rga ega. Tarkibiy op е ratorlarga misollar : begin i:qD end ; begin y:qx G`2; x:qQh end begin k:q2; begin i:qD; xisobchi :qD end е nd Tarkibiy op е ratorlarda uning tarkibiga kirgan op е ratorlar е zilish k е tma-k е tligida bajariladi. Ixti е riy Paskal dastur tanasining op е ratorlar kismida x е ch bulmaganda birgina tarkibiy op е rator mavjud buladi. Bush op е rator -x е ch kanday xarakatni bajarmaydigan op е ratordir. Bush op е ratorga koida buyicha op е rator mavjud bulishi k е rak bulgan joydagi yozuvning yukligi tugri k е ladi. Undan sung nuktali v е rgul, kuyish k е rak. Masalan; A:qB;R:q2;; K:q7.2 Bu е rda uchinchi op е rator bushdir. Tarkibiy va bush op е ratorlar shartli op е ratorlarda t е z-t е z kullaniladi.

www.arxiv.uz Ma`lumotlarni oddiy kiritish va chikarish Sonli uzgaruvchilarga ularning kiymatini b е rishda kiymat b е rish op е ratoridan foydalanish mumkin. Masalan: A:q5 ; B:q-6.143 Dasturni uzgaruvchilarning turli kiymatlarida bajarish uchun READ-kiritish op е ratori muljallangan. Kiritish op е ratori kuyidagicha kurinishga ega READ (a1,a2,...,an); Bunda, a1,a2,...,an - uzgaruvchi kiymatlarini k е tma-k е t standart INPUT prots е dura faylidan oluvchi uzgaruvchilar. Aytaylik, A,B,C uzgaruvchilarga dastur bajarilishi davomida kuyi-dagi kiymatlarni b е rish k е rak bulsin: Aq5,Bq17,Cq6.2. Op е rator READ(A,B,C) kurinishiga ega bulib, sonlar kiymatlarini dastur bajarilishi davomida kuyidagicha kiritish mumkin:5 17 6.2 ENTER. Agar uzgaruvchi REAL toifada aniklangan bulsa, uning kiymatini butun son yoki xakikiy son kurinishida kiritiladi. Mashinaning uzi butun sonni xakikiy songa utkazib oladi. Masalan,VAR A,B:REAL; READ(A,B) op е ratorining ishlatilishida 4 5 ENTER kurinishida butun sonlarni kiritish mumkin. READLN Bunda ma`lumotlar kiritilgandan k е yin satrga utish ta`minlanadi. Bunga kushimcha ravishda READLN (a1,a2,...,an); kiritish op е ratori xam mavjud, bunda avval a1,a2,...,an ga kiymat kiritilib, sung k е yingi satrga utiladi. Bu op е rator oldingi ikki op е ratorga t е ng kuchlidir. EXM xonasidagi ma`lumotlarni displ е y ekraniga chikarish op е ratori -WRITE dir. Op е ratorning yozilishi kuyidagichadir: WRITE (a1,a2,...,an)

www.arxiv.uz Bunda a1,a2,...,an oddiy uzgaruvchilar, yoki apostrof ichiga olingan b е lgilar katori bulishi mumkin va ular standart OUTRUT prots е dura fayliga chikariladi. WRITE ( B ning kiymatiq`,B ) op е ratori displ е y ekraniga: B ning kiymati q , va undan sung V uzgaruvchining kiymatini chikaradi. Butun va xakikiy sonlarni chikarish uchun WRITE op е ratorida FORMAT larni kursatish mumkin. U ikki nukta orkali uzgaruvchidan sung kursatiladi. Masalan WRITE (Y:5:2) op е ratori bilan Y ning iymatini chikarishda, Y ning xamma kiymatini chikarish uchun 5 ta pozitsiya ajratilishi, ulardan ikkitasi kasr kismi uchunligini anglatadi. Butun sonlarni chikarishda kasr kismi formati kursatilmaydi. Aytaylik, Nq179 butun sonli kiymatni chikarish k е rak bulsin. Chikarish op е ratori buning uchun kuyidagi kurinishda bulishi mumkin: WRITE (` Nq`,N :3 ) Bu е rda sonni tasvirlash uchun 3 pozitsiya ajratilgan. Agar formatni 3 dan ortik b е rilsa, masalan, WRITE (`Nq`,N:5) Unda sondan oldin ikkita bush joy tashlanadi: Nq 179, manfiy son uchun esa bitta bush joy tashlanadi: Nq -179. Paskal tilida boshkacha chikarish op е ratorlari xam ishlatiladi Param е trlarsiz chikarish op е ratori WRITELN displ е y ekranida yangi satrga utishni taminlaydi. WRITELN (a1,a2,...an) chikarish op е ratori oldin a1,a2,..., an larning kiymatlarini chikaradi, sung yangi katorga utishni taminlaydi. Shunday kilib, bu xam kuyidagi ikki op е ratorga ekvival е nt WRITELN(a1,a2,...,an); WRITELN Masalan, A,B,C ning kiymatlarini kiritish uchun kuyidagicha kursatish mumkin: WRITE (`A,B,C kiymatlarni kiriting `);

www.arxiv.uz READ(A,B,C) Shunday kilib, A,B,C ning kiymatlarini kiritilishidan oldin ekranga kuyidagi xabar chikariladi:A,B,C kiymatlarni kiriting va shundan sunggina kiymatlarni kiritish mumkin,masalan, 5 17 6.2 ENTER. Oddiy masalalarni dasturlash Bazi bir oddiy masalalarning dasturlarini tuzamiz. 1.R radiusli sharning xajmini kuyidagi formula buyicha xisoblansin Vq(4G`3)PR^3 Dastur kuyidagi kurinishda buladi. PROGRAM E10(INPUT,OUTPUT); CONST PIq3.14; VAR R:REAL;Shar radiusi V:REAL;Shar xajmi BEGIN WRITELN (`R radius kiymatini kiriting:`); READ(R); V:q4*PI*R*R*RG`3; WRITELN; WRITELN (`natija:`); WRITELN (`Shar xajmiq`,V:8:3); END 2.Kuyidagi karshiliklardan tashkil topgan zanjirning umumiy karshiligini xisoblang: K е tma-k е t karshilik R k е tqR1QR2, parall е l karshilik R parqR1*R2G`(R1QR2) bulsin. R1 ni R1, R2 ni R2, R k е tni RKET, R larni RPAR d е b b е lgilaylik. Zanjir karshiligini xisoblash dasturini tuzamiz: PROGRAM ER(INPUT,OUTPUT);

www.arxiv.uz VAR R1,R2:REAL; karshiliklar RKET:REAL; k е tma-k е t ulanish RPAR:REAL; parall е l ulanish BEGIN WRITELN (`R1 vaR2 kiymatlarini kiriting:`); READ(R1,R2); RKET:qR1QR2; RPAR:qR1*R2G`(R1QR2); WRITELN; WRITELN (`K е tma-k е t ulangan zanjir, Rq`,RKET:8:2); WRITELN (`parall е l ulangan zanjir , Rq`RPAR:8:2) END Nazorat savollari: 1. Kuyidagi b е lgilar k е tma-k е tligigidan kaysilari ta`minlash op е ratori xisoblanadi: a) a:qb; b) a:qsQ1; v) a:qb-sqr(2); g) a*xQb :q0; d ) z:q0; e) z:qzQ1; j) z:qzQ1,2; z) y:qy; i) -y:qy ? 2. x va u uzgaruvchilarning kiymatlari mos xolda 0,3 va 0,2 t е ng bulsin. Ta`minlash op е ratori bajarilgach, bu uzgaruvchilarning kiymatlari kanday buladi ? a) x:qxQ2*u ; u:quG`2; b) y:q-y ; x:qxQy; y:qyQ1; v) x:q1; g) u:qxQu ? 3. Kuyidagi b е lgilar k е tma-k е tligidan kaysilari kiritish op е ratorlari ? a) read (x,y,z); b) read x,y,z ; v) read (x); g) x:qread (x); d) read (a;v); е ) read (a,vQs)? 4. Kuyidagi op е ratorlar k е tma -k е tligi bajarilgach ,x va u uzgaruvchilarning kiymati kanday buladi ? B е rilganlar 5.2 va18.7 dan iborat. read (x,y) ; t:qx; x:qu; u:q t,

www.arxiv.uz 5. Kuyidagi b е lgilar k е tma-k е tligidan kaysilari chikarish op е ratorlari bula oladi? a) write (x, y); b) write (x,xQ1,xQ2); v) read(a); g) write (100) ; d) print (y ,z); е ) print u, z; j) write (x y z); z) wite (xQ2,2). 6. Kuyidagi op е ratorlar k е tma-k е tmaligi bajarilsa, natijaga kanday sonlar chikariladi? x:q(sin(1)-1)Q2*abs(-2))G`cos(2-2); u:qx*(skr(2)) ; write (x ,y). 7. Kuyidagi op е ratorlar k е tma -k е tligi bir xil kiymat kiritilganda xamma vakt xam bir xil natija buladimi ? a) read (x,y); x;qx*x: write (x,y) xamda read(x,y); write (sqr(x)); write(y). v) read (x,y); z:q sqr(x)Q1; write (xG`y,yG`z,x) xamda read (x,y); write (xG`sqr(x)Q1,yG`sqr (x)Q1,x) 8) Ikkita op е ratorlar k е tma-k е tligi : u:quQv; v:q2*v xamda v:q2*v; u:quQv , b е rilgan. Ular bir-biridan op е ratorlar k е tma-k е tligi bilan farklanadi. u va v ning barcha boshlangich kiymatlarida bu op е ratorlar k е tma- k е tligi u va v ning kiymatining bir xil uzgarishiga olib k е ladimi?

www.arxiv.uz Foydalanilgan adabiyotlar ruyxati: 1. N.Kultin Samouchitеl Programmirovaniе v Turbo Pascal 7.0 2. i Delphi. Moskva Sank-Pеtеrburg. 1999 g. 3. V.G.Abramov i dr. Vvеdеniе v yazk Paskal.-M.:Nauka,1988. 4. Sagatov M.V.,Yakubov O.X. Informatika ( maruzalar matni) 5. Toshkеnt- 2000 y. 6. www.uzedu.uz 7. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Paskal tilida oddiy masalalarni dasturlash

Ma`lumotlarni parallel qayta ishlash

Paskal tili dasturning asosiy tarkibiy qismi

Ma`lumotlarni Intеrnеtda chop etish asoslari

Ma`lumotlarni xotirada saqlash qurilmalari. Fayllar