Ma`lumotlarni parallel qayta ishlash - Informatika va AT - Referatlar

Ma`lumotlarni parallel qayta ishlash

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

77.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz Ma`lumotlarni parallel qayta ishlash Reja: 1. Ma`lumotlarni almashish va qayta ishlash usullari. 2. Xabarlarni almashish interfeys texnologiyasi 3. MPI texnologiyasi 4. Aloxida jarayonlar o`rtasidagi xabarlarni uzatish-qabul qilish

www.arxiv.uz Bir necha amallarni bir vaqtda bajarish g`oyasidan iborat bo`lgan ma`lumotlarni parallel xisoblash ikki xil ko`rinishi mavjud. Bular: Parallel va konveyyer. Agar biror qurilma bitta amalni vaqt birligida bajarsa, u holda mingta amalni ming vaqt birligida bajaradi. Agar xuddi shunday bir vaqtda ishlay oladigan va bir– biriga mustaqil beshta qurilma mavjud deb qaralsa, u holda ular yuqoridagi mingta amalni mingta vaqt birligida emas, balki ikki yuzta vaqt birligida bajaradi. Xuddi shunday N ta qurilmadan iborat tizim 1000 ta amalni 1000/N vaqt birligida bajarida. Unga o`xshash holatlarni hayotdan ham keltirish mumkin. Masalan, agar bitta askar polizga 10 soatda ishlov bersa, u xolda 50 askardan iborat rota bir vaqtda ishlab polizga 12 minutda ishlov beradi. Bu parallel amallar prinsipi hisoblanadi. Konveyyerli qayta ishlash. Qo`zg`aluvchan vergulli shaklda tasvirlangan xaqiqiy ikkita sonni qo`shish uchun nima qilish kerak? Bunda bir qator mayda amallar bajariladi. Bular: tartibini solishtirish, tartibini tenglash, normallash va boshqa amallar. Dastlabki kompyuterlarning protsessorlari yuqorida keltirilgan barcha “mikro amallarni” har bir argumentlar juftligi uchun natijani xosil qilguncha ketma-ket bajargan va bundan keyin qo`shiluvchilarning keyingi juftligini qayta ishlashga o`tgan. Konveyyerli qayta ishlash g`oyasida umumiy amal bir necha bosqichlarga ajratiladi. Har bir bosqich bajarilgandan keyin uning natijasi keyingi bosqichga beriladi va shu bilan birga kiruvchi ma`lumotlarning yangi qismi qabul qilinadi. Bunda oldin bajarilgan amallarni natijalarini qo`llash orqali qayta ishlash tezligi oshiriladi. Faraz qilaylik, amal beshta mikro amaldan iborat bo`lishi va ularni har biri bitta vaqt birligida bajaradi. Agar ajralmas yagona ketma-ket kurilma mavjud bo`lsa, u 100 ta argumentlar juftligini 500 vaqt birligida bajaradi. Agar har bir mikro amal konveyrli qurilmaning alohida bosqichida bajarilsa, u xolda bunday qurilmaning har bir qayta ishlash bosqichining beshinchi vaqt birligida birinchi 5ta argumentlari aniqlanadi. Birinchi natija vaqtning 5-birligidan keyin olinadi. 100 ta

www.arxiv.uz juftlikdan iborat to`plam esa 5+99=104 vaqt birligidan keyin olinadi. YA`ni parallel qurilmaga nisbatan 5 marta tez bajariladi. Bir qarashda konveyyerli qayta ishlashni parallel qurilmalarini o`rniga zarur miqdordagi konveyr qurilmalarini qo`llash mumkindek ko`rinadi. Biroq bunda xosil bo`lgan sistema narxi va murakkabligi oshadi. Unumdorlik esa o`zgarmay qoladi. Parallel dastur tuzish uchun, dasturdagi bir vaqtda va bir-biridan mustaqil protsessorlarda bajariladigan amallar guruhini ajratib olish kerak. Buning imkoniyati mavjudligi dasturda informatsion bog`liqliklar mavjudligi yoki yo`qligi bilan aniqlanadi. Agar dasturning biror amali natijasi ikkinchi amal argumenti sifatida qo`llanilsa amallar informatsion bog`liq deb ataladi. Agar V amali A amaliga informatsion bog`liq bo`lsa, u holda V amali faqt A amali tugagandan keyin bajariladi. Agar A va V amallari informatsion bog`liqmas bo`lsa, u xolda algoritmda ularni bajarish ketam- ketligiga cheklanish qo`yilmaydi, xususan ular bir vaqtda bajarilishi mumkun. Shunday qilib, dasturni informatsion bog`liq amallarni aniqlashdan va ularni xisoblash qurilmalariga taqsimlashdan, sinxronlashdan va zarur kommunikatsiyani o`rnatishdan iborat bo`ladi. Ma`lumotlarni almashish va qayta ishlash usullari. Massivli-parallel kompyuterlar paydo bo`lishi bilan parallel jarayonlarni aloqasini qo`lab-quvvatlovchi kutubxona interfeyslar keng tarqaldi. Bu yo`nalishning toifali vakiliga Message Passing Interface (MPI) interfeysi misol bo`ladi. Bu interfeys amalda vektor-konveyyerli super - EXM dan tortib shaxsiy kompyutergacha bo`lgan barcha parallel platformalarda mavjud. Dasturning qaysi parallel jarayonlari dasturning qaysi qismida va jarayonlar bilan ma`lumotlar almashishi yoki o`z ishini sinxronlab borishi kerakligini dasturchining o`zi belgilaydi. Odatda parallel jarayonlarning manzil soxasi turlicha bo`ladi. Xususan, bu g`oyaga MPI va PVI da amal qilinadi. Boshqa texnologiyalarda, masalan Shmem da lokal (private) va umumiy (shared) o`zgaruvchilari qo`llaniladi. Bu o`zgaruvchilarga dasturning barcha jarayonlari murojat etishi mumkin va Put/Get

www.arxiv.uz toifasidagi operatsiyalar yordamida umumiy xotira bilan ishlash usuli tashkil etiladi. Linda sistemasi o`ziga xos xususiyatga ega bo`lib, unda ixtiyoriy ketma- ketlikda tilga to`rtta: in, out, read va eval funksiyalarini qo`shadi va parallel dasturlar tuzish imkonini beradi. Afsuski, ushbu keltirilgan g`oya oddiy bo`lishiga qaramasdan, uni amalda qo`llash muammolar tug`diradi. Xabarlarni almashish interfeys texnologiyasi Taqsimlangan xotira parallel kompyuterlardagi keng tarqalgan dasturlash texnologiyasi MPI texnologiyasi xisoblanadi. Bunday sistemalardagi parallel jarayonlarning o`zaro muloqat usuli bir-biri bilan xabarlar almashishdan iborat. Bu usul texnologiyasi nomi - Message Passing Interface (xabarlar almashish interfeysi) deb aks ettirilgan. MPI standartida sistema amal qilishi va dastur yaratishda foydalanuvchilar amal qilishi kerak bo`lgan qoidalar mavjud. MPI Fortran va Si bilan ishlashni qo`llab-quvvatlaydi. Interfeysning to`liq versiyasida 125 tadan ko`proq protsedura va funksiyalar mavjud. MPI MIMD(Multiple Instruction Multiple Data) stilidagi parallel dasturlarni qo`llab quvvatlaydi. Unda turli matnlar bilan berilgan jarayonlar birlashtiriladi. Biroq bunday dasturlarni tuzish va otladka etish murakkab. Shuning uchun amalda dasturchilar SPMD (SINGLE PROGRAM MULTIPLE DATA) parallel dasturlash modelidan foydalanishadi. Unda parallel jarayonlar uchun bitta dastur kodi qo`llaniladi. Xozirgi paytda MPI ko`proq to`rlar bilan ishlashni qo`llab-quvvatlaydi. MPI kutubxonasining parallel jarayonlar bilan mo`ljallangan funksiyalarini qo`llab- quvvatlash uchun dasturni kompilyatsiya etishda zarur kutubxona modullarini ulash zarur. Buni buyruq sifatida ulash yoki ko`pgina sistemalarda maxsus mpicc (Si tilidagi dasturlar uchun), mpicc (Si++ tilidagi dasturlar uchun) va mpif77/mpif90 (Fortran77/90 tilidagi dasturlar uchun) buyruq va funksiyalar mavjud. Kompilyatorning “-o name” bo`limi yaratiladigan ishchi fayl a.out deb nomlanadi, Masalan: mpiff77-o program program.f Ishchi fayl yaratilgandan keyin uni zarur miqdordagi jarayonlar uchun ishga

www.arxiv.uz tushirish kerak. Buning uchun odatda MPI-dasturlarini ishga tushiruvchi mpirun buyrug`i mavjud, Masalan: mpirun – np N< dastur va argumentlari> Bu yerda N – bitta masaladagi jarayonlar miqdori. Ishga tushirilgandan keyin bitta dastur ishga tushirilgan jarayonlar tomonidan chaqiriladi. Chaqirish natijasi sistemaga bog`liq ravishda terminalga yoki nomi ko`rsatilgan faylga yoziladi. Qolgan barcha obyektlar: protseduralar, konstantalar va MPI da aniqlangan ma`lumotlar toifalari MPI old qo`shimchaga ega bo`ladi. Agar foydalanuvchi dasturda bunday qo`shimchali nomlardan foydalanmasa xam MPI obyektlar bilan muammo tug`ilmaydi. Bundan tashqari Si tilida funksiya nomlaridan bosh va kichik xarflar farqlanadi. Odatda MPI funksiya nomidagi MPI qo`shimchasidan keyingi xarf bosh xarf bilan, keyingilari kichik xarflar bilan yoziladi. MPI konstantalar nomi esa butunligicha bosh xarflar bilan yoziladi. MPI interfeysining tavsifi mpif.h (mpi.h) faylida mujassamlashtirgan. Shuning uchun MPI – dastur boshqa include `mpif.h` direktivasi (ko`rsatmasi) (Si tilida dasturda #include `mpi.h`) joylashishi kerak. MPI dastur – bu o`zaro muloqat qiluvchi parallel dasturlar to`plamidir. Har bir jarayon bir marta yuz beradi va dasturni parallel qismini tashkil etadi. MPI dastur bajarilishi jarayonida qo`shimcha jarayonlarni tashkil etish yoki mavjudlarini yo`qotish mumkin emas. Har jarayon o`zining manzil soxasida joylashadi va umumiy o`zgaruvchilar MPI da yo`q. Jarayonlar o`rtasida muloqatning yagona usuli xabarlar almashishdir. Parallel jarayonlarni muloqatini mustaqil amalga oshirish uchun jarayonlar guruxi tanlab olinib ular uchun aloxida muxit kommunikatorlar yaratiladi. Jarayonlar faqat bitta kommunikatorlar ichida muloqat qilinadi va turli kommunikatorlarga yuborilgan xabarlar kesishmaydi. Fotran tilidagi kommunikatorlar INTEGER toifasiga ega bo`ladi. Dastur ishga tushishida yuzaga keladigan jarayonlar to`la qamrovli MPI_COMM_WORLD nomli kommunikator doirasida ishlaydi deb xisoblanadi. Ushbu kommunikator doimo mavjud bo`ladi va ishga tushgan barcha MPI dasturlarni muloqat qilish uchun xizmat qiladi. Bundan tashqari dastur ishga tushishida bitta jarayonga ega bo`lgan MPI_COMM_SELF kommunikatori, xamda bitta xam jarayonga ega bo`lmagan MPI_COMM_NULL kommunikatori mavjud

www.arxiv.uz bo`ladi. Jarayonlar o`rtasida muloqatlar ma`lum kommuniqatorlar doirasida amalga oshadi. Turli kommunikatorlarga berilgan xabarlar kesishmaydi. MPI dasturidagi xar bir jarayon o`zi tegishli bo`lgan gurux ichida takrorlanmas atributga – musbat butun sondan iborat jarayon nomeriga ega bo`ladi. Ushbu atribut yordamida jarayonlar o`rtasidagi asosiy muloqatlar olib boriladi. Bitta kommunikatordagi jarayonlar xar xil nomerga ega bo`ladi, biroq jarayon bir vaqtda bir necha kommuniqatorga tegishli bo`lishi mumkin. Bu xolda jarayonning bitta kommunikator ichida nomeri ikkinchi kommunikator ichidagi nomeridan farq qilishi mumkin. Bunday jarayonning ikkita asosiy atributi tushinarli bo`ladi: kommunikator va kommunikatorda nomer. Agar guruxda n ta jarayon bo`lsa, u xolda joriy guruxdagi ixtiyoriy jarayon nomeri 0 dan n – 1 gacha oraliqda yotadi. Jarayonlarni o`zaro muloqat qilishining asosiy usuli xabarlar almashishdan iborat. Xabar–bu biror toifadagi ma`lumotlar to`plamidir. Xar bir xabar bir qancha atributlarga ega bo`ladi. Masalan, jo`natuvchi jarayon nomeri, qabul qiluvchi jarayon nomeri, xabar identifikatori va boshqalar. Xabarning asosiy atributlaridan biri uning identifikatori yoki tegi xisoblanadi. Xabarni qabul qilayotgan jarayon xabar identifikatori bo`yicha unga bitta jarayondan kelgan ikkita xabarni farqlab oladi. Xabar identifikatori musbat butun son bo`lib 0 va MPI_TAG_UP diopazonda yotadi va MPI_TAG_UP 32767 dan kichik emas. Xabar atributlari bilan ishlash uchun massiv (Si tilida struktura) kiritilgan. Massiv elementlari yordamida xabar qiymatlariga murojat etiladi. MPI protseduralarini ko`pchiligida oxirgi argumentda muvaffaqiyatli tugaganlik xaqidagi ma`lumot qaytariladi. Muvaffaqiyatli bajarilganda MPI_SUCCES qiymati, aks xolda xatolik kodi qaytariladi. Protsedura bajarilishida yuz bergan xatolikni uning tavsifidan bilib olishi mumkin. Turli xatolik kodlariga mos tavsiflar mpif.h faylida joylashadi. MPI texnologiyasi Dsturni parallel kismini o`rnatish MPI_INIT(IERR). Qolgan MPI pratseduralar MPI_INIT chaqirilgandan keyin chaqirilishi mumkun. Xar bir dasturni parallel qismini o`rnatish faqat bir marta bajariladi Si tilida MPI_INIT funksiyasida

www.arxiv.uz ko`rsatgichlar yordamida dasturning buyruq satridagi argc va argv parametrlari beriladi. Ular yordamida prarallel jarayonlarga parametrlar beriladi. Dasturning parallel qismi ishini tugatish MPI_FINALIZE(IERR). MPI ning ixtiyoriy protsedurasi, shuningdek MPI_INIT ga keyin murojat qilish taqiqlanadi. MPI_FINALIZE chaqirilishigacha xabarlar almashishda uni ishtirok etishini talab qiluvchi dasturning barcha jarayonlar ishi tugatilishi lozim. MPI ni amalga oshishiga bog`liq ravishda `Before MPI_INIT` va `After MPI_FINALIZE` satrlarini dasturning bitta jarayoni yoki ishga tushirilgan barcha jarayonlar chop qilinishi mumkin. `Parallel section` satrini barcha jarayonlar chop qiladi. Turli jarayonlar tomonidan satrni chiqarish tartibi ixtiyoriy amalga oshadi. Protsedura FLAG argumentida agar protsedura dasturning parallel qismidan chaqirilsa TRUE, aks xolda FALSE qiymatini qaytaradi. Navbatdagi protsedura MPI_INIT chaqirilishigacha chaqirilishi mumkin bo`lgan yagona MPI protseduradir: MPI_COMM_SIZE(COMM,SIZE,IERR) INTEGER COMM,SIZE,IERR Protsedura SIZE argumentida COMM kammunikatoridagi parallel jarayonlar sonini qaytaradi. MPI_COMM_RANK(COMM,RANK,IERR) Protsedura RANK argumentida COMM kommunikatoridagi jarayon nomerini qaytaradi. Agar MPI_COMM_SIZE protsedurasi COMM kommunikatori uchun SIZE qiymatini qaytarsa, u xolda MPI_COMM_RANK protsedurasining RANK o`zgaruvchi qiymati 0, size–1 diopazonda bo`ladi. Navbatdagi misolda xar bir ishga tushirilgan jarayon o`zining MPI_COMM_WORLD kommunikatoridagi nomerini va joriy kommunikatordagi jarayonlar sonini qaytaradi. Print protsedurasi chaqirilishi natijasida tasvirlanuvchi sart dastur ishga tushishida qancha jarayon yaratilgan bo`lsa shuncha marta tasvirlanadi, catrlarni chiqarish tartibi oldindan ma`lum emas va ixtiyoriy tartibda bo`lishi mumkin. Biroq xar bir tasvirlanuvchi satr bir-biri bilan aralashib ketmasligi kafolatlanadi.

www.arxiv.uz DOUBLE PRECISION MPI_WTIME(ierr) INTEGER IYERR Bu funksiya chaqiruvchi jarayonda o`tgan biror vaqt momentidan joriy vaqtgacha o`tgan vaqtni sekundlarda qaytaradi. Agar dasturning biror qismi ushbu funksiya ichiga olinsa, u xolda qiymatlar farqi joriy qismni bajarilish vaqtini ko`rsatadi. Bunda o`tgan momenti o`zgarmaydi. Ushbu funksiya o`z ishini natijasini parametr bilan emas, ochiq xolda qaytaradi. Turli jarayonlarning taymerlari sinxronlashmagan bo`lishi mumkin va turlicha qiymat qaytarish mumkin. Bunda MPI_WTIME_IS_GLOBAL (1-sinxronlashgan ,0-yo`q) paramer qiymati orqali aniqlash mumkin. DOUBLE PRECISION MPI_WTICK(IERR) INTEGER IERR Bu funksiya chaqiruvchi jarayonda taymerni qiymatini sekundlarda qaytaradi. Bu funksiya xam o`z ish natijasini parametr orqali emas, balki ochiq xolda qaytaradi. MPI_GET_PROCESSOR_NAME(NAME ,LEN,IERR) CHARACTER *(*) NAME INTEGER LEN , IERR Bu funksiya NAME satrida chaqiruvchi jarayon ishiga tushurilgan tugun nomini qaytaradi. LEN o`zgaruvchida nomdagi simvollar miqdori qaytariladi. Bu qiymat MPI_GET_PROCESSOR_NAME konstanta qiymatidan oshmaydi. Bu protsedura yordamida MPI dasturning jarayonlari qaysi fizik protsessorga mo`ljallanganligi aniqlanadi. Aloxida jarayonlar o`rtasidagi xabarlarni uzatish-qabul qilish Amalda MPI kommunikatsion texnologiyasidan foydalanib yozilgan barcha dasturlar faqat parallel jarayonlarni yaratish va tugatish vositalariga emas, balki jarayonlar o`zaro muloqat qilish vositasiga xam ega bo`lishi kerak. MPI da bunday muloqat xabarlarni yaqqol uzatish orqali amalga oshiriladi. MPI dagi xabarlar almashuvi protseduralar ikkita guruxga bo`linadi.

www.arxiv.uz Birchi guruxga dasturning faqat ikkita jarayoni muloqat qilish uchun mo`ljallangan protseduralar kiradi. Bu amal individual yoki nuqta-nuqta deb ataladi. Ikkinchisiga gurux protseduralarida kommunikatordagi barcha jarayonlar xabarlar almashishi inobatga olinadi. Bunday amallar jamoa deb ataladi. Xabarlar almashish protseduralarini taxlil qilish nuqta-nuqta toifali amal bajaruvchi protseduralardan boshlaymiz. bunday muloqatda ikkita jarayon qatnashadi va ularning biri jo`natuvchisi, ikkinchisi qabul qiluvchi xisoblanadi. Jo`natuvchi jarayon ma`lumotlar almashishini ta`minlovchi protseduralardan birini chiqarishi kerak va biror kommunikatrodagi qabul qiluvchi jarayon nomerini ko`rsatishi kerak. qabul qiluvchi jarayon esa uzatuvchi jarayon nomerni ko`rsatgan xolda qabul qilish protsedurasidan birini chiqarishi kerak. ba`zi xollarda uzatuvchi jarayon nomeri noma`lum bo`lishi mumkin. joriy gurux protseduralari xam o`z navbatda ikkita sinfga bo`linadi: blokirovkali protsedura (sinxronli) va blokirovkasiz protsedura (asinxron). Blokirovkali xabar olish protseduralari almashishi biror shart bajarilishigacha o`zi ishni tugatadi. Asinxron protseduralarini qaytishi esa mos kommunikatsion amal bajarilishi darrov amalga oshadi. Blokirovkali protseduradan to`g`ri foydalanishdan boshi berg xolatlar vujudga kelishi mumkin. Shuning uchun qo`shimcha extiyot choralarni ko`rish kerak. Asinxron protseduralaridan foydalanishda boshi berk xolatlar yuz bermaydi, biroq ularni qo`llashda ma`lumotlar massividan to`g`ri foydalanish talab etiladi. MPI_SEND(BUF,COUNT,DATATYPE,DEST,MSGTAG,COMM,IERR) <type> BUF(*) INTEGER COUNT,DATATYPE, DEST,MSGTAG ,COMM, IERR Blokirovkali massiv jo`natish DATATYPE toifali COUNT ta elementlardan iborat MSGTAG identifikatorli BUF xabari COMM kommunikatoridagi DEST nomerli jarayoniga jo`natilgan. Jo`natilgan xabarlarning barcha eleiyentlari ketma- ket xolda BUF buferda joylashishi kerak. Bu amal qabul qiluvchi jarayon

www.arxiv.uz o`rnatilmagan bo`lsa xam bajariladi. Bunda xabar bevosita qabul buferiga nusxalangani kabi biror sistema buferiga xam joylashtiriladi (agar MPI da belgilangan bo`lsa). COUNT qiymati nol bo`lishi xam mumkin. Jarayon o`z-o`ziga xam xabar berishi mumkin. Bu xavfli emas va boshi berg xolatlarga xam, olib kelishi mumkin. DATATYPE parametri Fotran tilida INTEGER toifasiga ega bo`ladi(SI tilida MPI_Datatype). Uzatiladigan elementlar toifasi Fotran tilidan konstantalar bilan ko`rsatiladi. Bu konstantalar quyidagi jadvalda keltirilgan: MPI DAGI MA`LUMOTLAR TOIFASI FOTRANDAGI MA`LUMOTLAR TOIFASI MPI_INTEGER MPI_REAL MPI_DOUBLE_PRECISION MPI_COMPLEX MPI_LOGICAL MPI_CHARACTER MPI_BYTE. MPI_PАCKЕD integer REAL DOUBLE PRECISION COMPLEX LOGICAL CHARACTER(1) 8 bit, toifalashmagan ma`lumotlar uchun qo`llaniladi. Ma`lumotlar joylashish toifasi. Agar MPI qo`llaniladigan til ma`lumotlarining qo`shimcha toifasiga ega bo`lsa, u xolda bu toifalar mpi da xam qo`llab quvvatlanishi kerak. Mavjud toifalarning to`liq ro`yxati mpif.h(mpi.h) faylida keltiriladi. Xabarlar jo`natishda mavjud bo`lmagan jarayonlar uchun maxsus MPI_PROC_NULL qiymatini qo`llash mumkin. Bunday jarayonli operatsiyalar MPI_SUCCESS tugatish kodi bilan tez tugaydi. Masalan, bir birlikka ortiq nomerli jarayonga xabar jo`natish uchun quyidagi fragmentdan foydalanish mumkin: call MPI_COMM_SIZE(MPI_COMM_WORLD, size, ierr) call MPI_COMM_RANK(MPI_COMM_WORLD, rank, ierr)

www.arxiv.uz next = rank+1 if(next .eq. size) next =MPI_PROC_NULL call MPI_SEND(buf,1,MPI_REAL,next, & 5, MPI_COMM_WORLD,ierr) Bu xolda jarayon xaqiqatda ma`lumotlar jo`natmaydi va dasturni bajarishda davom etadi. Blokirovka protseduradan qaytgandan keyin barcha parametrlarni takroriy qo`llanilishini kafolatlaydi. YA`ni mpi_send dan qaytgandan keyin joriy protsedurani chaqirishda qo`llanilgan o`zgaruvchilarning ixtiyoriy birini berilgan xabarni buzilishga xavfsiramasdan ishlatish mumkin. Buni kafolatlash usulini tanlash: oraliq buferga nusxalash yoki bevosita dest jarayoniga berish mpi ni yaratayotgan dasturchilar ixtiyotiga bog`liq. Shuni ta`kidlab o`tish kerak, mpi_send jarayonidan qaytish xabar dest jarayonning jarayon elementini tark etganini xam bildirmaydi. Faqat joriy protsedurani chaqirishda foydalanilgan o`zgaruvchilarni bexatar o`zgartirish kafolatlanadi. Shunga o`xshash noaniqliklar xar doim xam foydalanuvchilarni qanoatlantirmaydi. Xabarlar almashish imkoniyatini kengaytirish uchun mpi da uchta protsedura mavjud. Bu protseduralardagi parametrlar xam xuddi mpi_send dagi kabi, biroq ularni xar biri o`ziga xos xususiyatga ega. MPI quyidagi ma`lumotlar almashish protseduralar modifikatsiyalarini qo`llab quvvatlaydi: - MPI_VSEND buferatsiya bilan xabar uzatish. Agar uzatilgan xabar qabul qiluvchi tomonidan qabul qilinmasa, u xolda xabar maxsus buferga yoziladi va tezda protseduradan qaytariladi. Bu protsedurani bajarilishi mos qabul qiluvchi protsedurani chaqirilishiga bog`liq emas, qolaversa, agar buferda yetarlicha joy bo`lmasa protsedura xatolik kodini qaytaradi. Buferlash uchun massiv belgilashni ishini foydalanuvchi o`z zimmasiga olishi kerak. - MPI_SSEND sinxronlab xabarlar uzatish. Ushbu protseduradan chiqish faqat jo`natilgan xabar qabul qiluvchi jarayon tomonidan qabul qilingandan keyin mumkin. Bu bilan xabar almashishni sinxronlab tugatish orqali jo`natma buferidan

www.arxiv.uz takroriy foydalanish imkoniyati yaratiladi va dasturdagi qabul qiluvchi jarayon xabarni qabul qilishi kafolatlanadi. Sinxronlab xabar almashish dastur bajarilishini sekinlatadi, biroq sistemada xabarlarni ortiqcha buferlardan xoli qiladi. -MPI_RSEND tayorgarlik bo`yicha xabar uzatish. Bu protseduradan faqat qabul qiluvchi jarayon qabulni amalga oshirgandan keyin foydalanish mumkin. Aks xolda bu protsedura chaqirilishi noto`g`ri xisoblanadi va uning natijasi mavxum bo`ladi. Mpi_rsend protsedurasi chaqirilishidan oldin xabar qabul qilinganligini kafolatlash uchun jarayonlarni yaqqol va noyaqqol sinxronlash opersiyalaridan foydalanish kerak. Ko`pincha mpi_rsend protsedurasi uzatuvchi va qabul qiluvchi o`rtasidagi muloqat bayonnomasini qisqartiradi va ma`lumotlar almashishdagi sarf-xarajatlarni kamaytiradi. Foydalanuvchi jo`natuvchi jarayonda mpi_vsend protsedurasini chaqirganda xabarlarni buferlash uchun zarur maxsus massiv belgilash kerak. MPI_VUFFER_ATTACH(VUF,SIZE,IYERR) <type> VUF(*) INTEGER SIZE, IYERR SIZE o`lchami BUF massivini buferlab xabar jo`natishda ishlatish uchun yaratish. Bunday buferdan xar bir jarayonda faqat bittasi bo`lishi kerak. Bufer sifatida belgilangan massivdan dasturda maqsadlarda ishlatmaslik kerak. Buferlash uchun yaratilgan massiv o`lchami umumiy o`lchamidan kichik bo`lmasligi kerak va minimum MPI_VSEND_OVERHEAD konstantasidan aniqlangan qiymatga teng bo`lishi kerak. MPI_VUFFER_DETACH(VUF, SIZE, IYERR) <type> VUF (*) INTEGER SIZE, IYERR Ajralgan bufer massivini boshqa maqsadlarda ishlatish uchun bo`shatish. Bu protsedura BUF va SIZE argumentlarida bo`shatilgan massiv manzili va o`lchami qiymatlarini qaytaradi. Bu protsedurani chaqirgan jarayon joriy buferdagi xabarlar jo`natilguncha uni blokirovkalab turadi. Odtda MPI da jo`natiladigan xabarlarni buferlash uchun biror o`lchamdagi xotira

www.arxiv.uz qo`llaniladi. Biroq dastur barcha buferlovchi jo`natmalarga yetarli buferni aniq ko`rsatish tavsiya etiladi. DATATYPE toifali, elementlari count dan ko`p bo`lmagan MSGTAG identifkatorli xabar elementlari bilan buf buferiga blokirovkalab qabul qilish. Agar real qilingan elementlar soni count miqtoridan kam bo`lsa, u xolda BUF buferida qabul qilingan xabar elementlarga mos elementlar o`zgaradi. Agar qabul qilinayotgan elementlari count qiymatidan ko`p bo`lsa, u xolda xatolik yuz beradi. Buni bartaraf etish uchun MPI_PROBE(MPI_IPROBE) protsedurasi yordamida keladigan xabar strukturasi aniqlanadi. Agar qabul qilingan xabarlarda elementlar sonini aniq bilish kerak bo`lsa, u xolda MPI_GET_COUNT protsedurasidan foydalanish mumkin. Blokirovkalash amali MPI_RECV protsedurasidan qaytgandan keyin xabarning barcha elementlari qabul qilingan va buf buferiga joylashgan bo`ladi. Quyidagi keltirilgan dasturda nol jarayoni bir raqamli jarayonga xabar jo`natadi va undan javob kutadi. Agar dastur ko`p sonli jarayon bilan ishga tushirilsa, u xolda jo`natmalar bajarish nol bo`ladi. Qolgan jarayonlar MPI_INIT protsedurasi yordamida tashkil etilgandan keyin a va b o`zgaruvchilarning boshlang`ich qiymatlarini chop qiladi, keyin MPI_FINALIZE protsedurasini bajarib ishini tugatadi. Navbatdagi misolda xar bir toq nomerni jarayon bir birlikka, ko`p nomerli qo`shni jarayonga xabar jo`natadi. Qo`shimcha ravishda eng katta nomerni jarayonga xabar jo`natmasligi uchun tekshiriladi. b o`zgaruvchining qiymati faqat toq nomerli jarayonlarda o`zgaradi. Keltirilgan misolda SOURCE va MSGTAG argumentlari o`rniga quyidagi konstantalarni qo`llash mumkin: MPI_ANY_SOURCE itiyoriy jarayondan berilgan xabar mos kelishini bildiruvchi belgi; MPI_ANY_TAG ixtiyotiy identifikatorli xabar mos kelishini bildiruvchi belgi; Ushbu ikkita konstanta baravar ishlatilganida ixtiyoriy jarayonning ixtiyoriy

www.arxiv.uz identifikatorli xabar qabul qilinadi. Qabul qilingan xabarning aniq atributlarini status massivining mos elementlari yordamila aniqlash mumkin. Fotran status parametri butun sonli va MPI_STATUS_SIZE o`lchami massiv xisoblanadi. MPI_SOURCE, MPI_TAG va MPI_ERROR konstantalari berilgan massivning mos elementlari qiymatlariga murojat etish qoidasi xisoblanadi: status (MPI_SOURCE) xabarni jo`natuvchi jarayon nomeri; status (MPI_TAG) xabar identifikatori; status (MPI_ERROR) xatolik kodi; Si tilidagi status parametri MPI_SOURCE, MPI_TAG va MPI_ERROR maydonlaridan iborat MPI_SOURCE toifali struktura xisoblanadi. Xabarlarni jo`natish va qabul qilish amallarining ba`zi nosimmetrik jixatlariga e`tibor qiling. MPI_ANY_SOURCE konstanta yordamida ixtiyoriy jarayondan xabar qabul qilish mumukin. Biroq ma`lumotlarni jo`natishda qabul qiluvchi jarayonning nomerini aniq ko`rsatish kerak. Standartga ko`ra, agar bir jarayon bitta MPI_RECV chaqiruvga ketma-ket ikkita xabar jo`natsa, ikkinchi jarayon dastlab oldin jo`natilgan xabarni qabul qiladi. Shu bilan birga agar ikkita xabar bir vaqtda turli jarayonlar tomonidan jo`natilsa u xolda qabul qiluvchi jarayon tomonidan xabarlarni qabul qilish tartibi oldindan ma`lum emas. status parametrining qiymatlari orqali protsedura qabul qilingan xabarning (MPI_RECV ga murojat etgandan keyin) yoki DATATYPE toifali xabarning qabul qilingan elementlarining (MPI_PROBE yoki MPI_IPROBE ga murojat etib) COUNT miqdorini aniqlaydi. Joriy protsedura qabul qilingan xabarlarni saqlash uchun ajratilgan xotira soxasining xajmini o`lchash uchun zarur. status massivida COMM kommunikatoridagi SOURCE nomeri jarayondan kutilayotgan MSGTAG identifikatori xabar strukturasi xaqidagi ma`lumotlarni olish. Bu protseduradan qaytish mos identifikatorli xabar va mos jo`natuvchi jarayon nomeri o`qish uchun mumkin bo`lgandagina amalga oshadi. Bu protsedura xabar kelish faktini aniqlaydi (uni qabul qilmaydi). MPI_PROBE chaqirilgandan keyin MPI_RECV xam shu parametrlar bilan chaqirilsa, u xolda xam MPI_PROBE protsedurasi yordamida olingan xabarlar qabul qilinadi.

www.arxiv.uz Navbatdagi misolda keluvchi xabar strukturasini aniqlash uchun MPI_PROBE protsedurasini qo`llash namoish etilgan. 0 jarayoni 1 va 2 jarayonlarning ixtiyoriy biridan xabar kutadi. Biroq ushbu jarayonlar jo`natadigan xabarlar xar xil toifaga ega. Keluvchi xabarni qaysi o`zgaruvchiga joylashishni aniqlash uchun jarayon avval MPI_PROBEchaqiruvi yordamida xabar kimdan kelganligini aniqlaydi. Bevosita MPI_PROBE dan keyingi MPI_RECV chaqiruvi ishonchli ravishda xabarni qabul qiladi va shundan keyin boshqa jarayondan xabar qabul qilinadi. Navbatdagi misolda ikkita jarayonni galma-gal xabar almashish modeli ko`rsatiladi. Bunda xabar almashish vaqti xabar uzunligiga bog`liq aniqlanadi. Shu tarzda parallel kompyuterdagi kommunikatsion tarmoqning asosiy xarakteristikasi aniqlanadi. Bular: yashiringanlik (nol uzunlikdagi xabarni almashish vaqti) va maksimal o`tkazuvchanlik qobilyati (bir sekundagi Mbayt miqdorida), hamda xabarning uzunligi, NMAX konstanta uzatiladigan xabarning maksimal uzunligi cheklanishini bildiradi, NTIMES konstantasi esa natijani o`rtachasini aniqlashdagi takrorlanishlar miqdorini bildiradi. Yashirinlikni aniqlash uchun avval nol uzunlikdagi xabar jo`natiladi, keyin xabar uzunligi ikki marta ko`payadi. Bunda jo`natish avval real*8 toifali bitta elementni jo`natishdan boshlanadi.

O'xshashlar

Jadvallar redaktorida iqtisodiy ma`lumotlarni qayta ishlash

Microsoft Access dasturida ma`lumotlarni qayta ishlash. Microsoft Access dasturida ma`lumotlar omborini tashkil etish va qayta ishlash

Ma`lumotlarni Intеrnеtda chop etish asoslari

Ma`lumotlarni xotirada saqlash qurilmalari. Fayllar

Ifodalarni qayta ishlash komandalari