Muammoni bartaraf etishga qaratilgan echimni bevosita ta’minlash - Informatika va AT - Referatlar

Muammoni bartaraf etishga qaratilgan echimni bevosita ta’minlash

Yuklangan vaqt:

05.10.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

24.5478515625 KB

Ko'chirib olish

Muammoni bartaraf etishga qaratilgan echimni bevosita ta’minlash Reja: 1. Muammo, muammoli vaziyat, ishlab chiqarish vaziyatning mazmun- mohiyati. 2. Qarorning shakllanishi va amalga oshirilishi. 3. Qaror qabul qilishda tizimli ketma-ketlik dan foydalanish.

1. Muammo, muammoli vaziyat, ishlab chikarish vaziyatning mazmunmohiyati. Muammo deganda keng ma’noda murakkab nazariy yoki amaliy, o’rganilishi yoki echilishi zarur bo’lgan savol tushuniladi. Ilmda esa bu- echilishi zarur bo’lgan bir-biriga zid, qarama qarshi xodisa, voqea. Hayotda muammo odamlarga ma’lum bo’lgan “nima?” va “qanday?”, yoki “nimaligini bilaman, lekin qanday qilishni bilmayman?” degan savollarga javob beradigan vaziyatlarda uchraydi. Biz ushbu predmet jarayonida “muammo” tushunchasiga quyidagicha izoh beramiz: “Muammo bu - javobi bevosita mavjud bilimda bo’lmagan va echish usuli noma’lum bo’lgan savol”. Inson uchun har qanday muammoning mazmuni, uni aniqlash, tahlil qilish, baholash, echimini qidirib topish va amaliyotda tasdiqlash bilan ifodalanadi. Muammo deganda odatda yuqorida aytganimizdek xali echimga ega bo’lmagan noaniq savol tushuniladi. Shu noaniqlik muammoni vazifadan ajratib turadi. O’rganilayotgan bir ob’ekt ichidagi bir-biri bilan bog’liq savollar birlashmasi – problematika, yoki muammolar majmui deb ataladi. Odatdagi xizmat ko’rsatish faoliyatda muammo ikki yo’l bilan paydo bo’ladi. Birinchidan, u tashqaridan beriladi. Masalan, korxona, boshqarma yoki vazirlikdan ijro uchun biror qaror, ko’rsatma yoki buyruq kelganda (uni bajarish uchun siz o’z o’rningizda konkret chora-tadbirlar qabul qilasiz); • sizdan pastki pog’onadagi tashkilot, guruh yoki shaxs biror bir amaliy masalani ko’tarib chiqqanda (misol uchun xodimlar ko’tarib chiqsa); • har-hil qo’shni tashkilotlardan muammolar ko’tarilgan murojatlar kelganda. Bunday va shunga o’xshash xollarda ularni to’g’ri qabul qilish, muammolik joyini aniqlash, o’zingizdagi shunga o’xshash muammo bilan (agarda sizda shunga o’xshash muammo mavjud bo’lsa) taqqoslash lozim. Ayrim paytlarda muammo o’z echimi bilan berilishi mumkin.

Ikkinchidan, muammo xodimning mehnat faoliyatida uchraydigan turli xil ma’lumotlarni tahlil qilishi natijasida paydo bo’lishi mumkin. Mutaxassis o’z mehnat faoliyatida yangi-yangi ma’lumotlar bilan tanishadi. Har xil sharoitlarga duch keladi. Agar u olgan ma’lumotda yoki duch kelgan vaziyatda mavjud holat bilan qarama-qarshilik bo’lsa yoki boshqacha qilib aytganda yangi kelgan ma’lumot orqali pedagogning mehnat faoliyatiga yoki shaxsiy hayotiga ta’sir etishi mumkin bo’lgan hodisa, voqea yoki holat yuz berishi mumkin bo’lsa, agar uni qoniqtirmasa, o’shanda muammo paydo bo’ldi deyishimiz mumkin. Balkim ular birdaniga emas, asta-sekin paydo bo’lar. Muammoni anglab etgandan so’ng, muammoli vaziyat shakllanadi. Muammoli vaziyat deganda, kerakli qaror ishlab chiqarish va qabul qilishga ta’sir etishi mumkin bo’lgan jixatlar yig’indisi tushuniladi. Yoki bu mavjud bilim va ko’nikmalar orqali echib bo’lmaydigan, yangi bilimga zaruriyat uyg’otadigan vaziyatdir. Ilmiy sohada muammoli vaziyat deb ilmiy bilimlar taraqqiyotida tadqiqotchilar duch kelganshunday yangi hodisadirki, ularni mavjud ilmiy nazariya asosida tushuntirib bo’lmaydi, ularni tushuntirish uchun yangi nazariyalar hali ishlab chiqarilmagan.Ishlab chiqarish faoliyatda ularni ishlab chiqarish vaziyati deb ham aytiladi. Ishlab chiqarish vaziyat – bu ishlab chikarish jarayonning tarkibiy qismi bo’lib, u orqali raxbar ishlab chikarish jarayon va ishlab chiqarish tizimni boshqaradi. Bu ishlab chikarish jarayon, ishlab chiqarish tizimning vaqt oralig’ida to’plangan (konsentratsiya qilingan) ko’rinishidir. Korxona faoliyatida ishlab chikarish vaziyatning axamiyati juda muhim. Ayniqsa boshqaruvda tajriba ortirishda. Uning ichida ishlab chiqarish jarayon va ishlab chiqarish tizimning qadr-qiymati ham, kamchiliklari ham jamlangan bo’ladi. Ular boshqaruv faoliyatidagi boshqaruvchining tajribaning shakllanishida muhim rol o’ynaydi. Har bir xodim o’z arxivida har hil ishlab chiqarish vaziyatlar yozilgan yozmalari (bloknotda, daftarda, kartochkalarda, fleshkalarda va xokazo) bo’lishi maqsadga muvofiq. Bu uning kasbiy boyligidir.

Ishlab chikarish vaziyatning mohiyati, unda echilishi lozim bo’lgan qaramaqarshiliklar mavjudigidir. Shuning uchun har qanday vaziyat agar unda muammosi bo’lsa o’z yo’lida muammoli vaziyat desa bo’ladi. Ishlab chikarish vaziyat aniq, konkret, oldindan rejalashtirilgan yoki stixiyali ravishda, o’z-o’zidan paydo bo’lgan bo’lishi mumkin. Korxona faoliyatidagi vaziyat klassifikatsiyasi (tasnifi). Faoliyatdagi vaziyat har hil sharoitlarda, turli sabablar asosida paydo bo’lishi mumkin. Ulardan asosiylari: 1. Paydo bo’lish va o’tish joyi bo’yicha (dars paytida, uyda, yotoqxonada, ko’chada, stadionda va hokazo); 2. Qanday paydo bo’lishiga qarab (ataylab o’ylab topilgan, tabiiy tarzda paydo bo’lgan, rejalashtirilgan); 3. Originalligiga qarab (standart, nostandart, original); 4. Boshqaruv darajasiga qarab (boshqariluvchan, boshqarilmaydigan); 5. Qatnashuvchilarga nisbatan (student va student orasida, student bilan o’qituvchi orasida, o’qituvchilar orasida...); 6. Ichidagi qarama-qarshilikka nisbatan (konfliktli, konfliktsiz, tanqidiy); 7. Mazmuni bo’yicha (o’quv maqsadida ataylab yaratilgan, boshqa maqsadlarda yaratilgan); 8. Xarakteri bo’yicha (fan ichidagi, fanlar aro, ilmiy va hokazo). 2. Qarorning shakllanishi va amalga oshirilishi. Mantiqiylik, ketma-ketlik nuqtai nazaridan har qanday qarorning shakllanishini uchta nisbatan mustaqil harakatlar majmui sifatida ko’z oldimizga keltirishimiz mumkin. Ular: muammo (vazifa) va muammoli vaziyatni aniqlash, muammo bo’yicha echim variantlarini ishlab chiqarish, eng to’g’ri echimni tanlash va qarorni qabul qilish . Ularning har biri bo’yicha alohida to’xtasak:

1. Muammoni aniqlash, uni o’rganish va muammoli vaziyatni oldindan ayta bilish (prognoz qilish). Muammoli vaziyat o’zining murakkabligi, to’xtovsizligi, jo’shqinligi, noaniqligi va nizoliligi bilan xarakterlanadi. Vaziyatning murakkabligi uning tarkibini tashkil qiluvchi elementlarining ko’pliligidan. Chunki ularning barchasini inobatga olish kerak. To’xtovsizlik (jo’shqinlik) undagi elementlarning o’zgaruvchanligidan. Muammoli vaziyat natijasida bo’layotgan o’zgarishlarni, qaror shakllanayotganda ham qabul qilina yotganda ham oldindan bilish mumkin emas, bu esa uning noaniqligi ni ko’rsatadi. Muammo paydo bo’lib uni qanday xal qilish kerak degan fikr tug’ilgandan keyin, qo’shimcha ma’lumot yig’ish zarurligi ma’lum bo’ladi. Bu qo’shimcha ma’lumot muammoli vaziyatdagi noaniqlikni iloji boricha kamaytiradi. Muammoli vaziyatni anglashda e’tiborga nafaqat bor va bizga ma’lum jixatlar olinadi. Shu bilan birga vaziyat qanday rivojlanishi mumkinligini ko’rsatadigan jixatlari ham o’rganiladi. Vaziyatni prognozashtirish (oldindan aytib berish) u bo’yicha etmayotgan, lekin kerak bo’lgan ma’lumotlarni aniqlash, va bo’lajak vaziyat modelini qurish bilan xarakterlanadi. 2. Echim variantlarini ishlab chiqish. Muammo aniqlanib, muammoli vaziyat o’rganilgandan keyin ushbu muammoni qanday qilib echib bo’ladi, degan savol tug’iladi. Vaziyatning nostandartligi muammoni echishda eski, mavjud tajribani ishlatishni qiyinlashtiradi, xatto yo’qqa chiqaradi. Vaziyat bizdan muammoga yangicha nazar tashlashga, yangi echimini qidirishga, unumli ijodiy fikrlashga majbo’r etadi. Amaliyotda muammo bo’yicha bo’lajak harakatni aniqlashning evristik uslublaridan muammoni dekompozitsiya qilish, paralel vazifalarni ilgari surish, asosiy vazifalarni aniqlash, ilgari surilgan vazifalar orasidagi munosabatlarni o’rganish, analogiya, vaziyatning rivojlanishini oldindan aytish (prognozlashtirish), gipotezalar (bo’lishi mumkinlik) oqibatini aniqlash va hisobga olish kabi usul va uslublar qo’llaniladi. 1. Muammoni dekompozitsiya qilish, uni majmuaviy yondashuv asosida

kichik vazifalarga bo’lish. Bunda biz muammoning ichidagi muammochalar, ular orasidagi munosabatlarni o’rganamiz, qaysi vazifani oldin, qaysi birini keyin keyin echish kerakligini aniqlaymiz. 2. Paralel vazifalarni ilgari surish, yani muammoning echimini boshqa, shunga o’xshash vaziyatlarni xal qilishda ishlatsa bo’ladimi degan savolga javob berishimiz lozim. Shu bilan biz kuch va vositalarimizni tejagan bo’lamiz. 3. Muammoning asosiy vazifalarini aniqlash, muammoning ichida shunday vazifalarni topishni ko’rsatadiki, ularning echimi butun muammoning echimini yaqinlashtiradi. 4. Ilgari surilgan vazifalar ichidagi o’zaro munosabatlarni aniqlash, muammo bo’yicha qaror ishlab chiqarishning asosiy uslublaridan biri bo’lib, muammoni xal qilish uchun kerak resurslarni aniqlab beradi. Muammoning echmi uchun qanday kuch va vositalar kerakligini aniqlaydi. 5. Analogiya - shunga o’xshash muammolarni xal qilish tajribasidan foydalanishni anglatadi. Muammoning o’zi echish jarayoni ilgari o’z echimini topgan muammo bilan solishtirib boriladi. O’xshashliklar topiladi. Lekin xech qachon ikkita bir xil narsa bo’lmagandek va o’zgarishlar bo’lishi mumkinligini inobatga olib, muammoga yarasha yangi, unga mos echim qidirish esdan chiqmasligi zarur. 6. Vaziyat rivojini prognoz qilish (oldindan aytib berish) qabul qilinadigan qaror qanday bo’lishidan qat’iy nazar, kelajakda bo’lishi mumkin bo’lgan o’zgarishlarni inobatga olish kerakligini ko’rsatadi. Gipotezalar qancha ko’p bo’lsa, ularni tekshirishga qaratilgan harakatlar ham shuncha ko’p bo’ladi. Demak xato ham shuncha ko’p bo’lishi mumkin. 7. Harakatlarimizning bo’lajak natijasi bo’yicha gipoteza qilish, harakatlarimiz nimaga, qanday oqibatlarga olib kelishini oldindan aniqlash degani. Shunday qilib, keltirilgan barcha usullar echim variantlarini ishlab chiqarishga o’z xissasini qo’shaldi. 3. Qarorning eng yaxshi variantini tanlash va qabul qilish.

Qarorning eng yaxshi variantini tanlash o’rganilayotgan jarayonning eng oxirgi bosqichi hisoblanadi. Bunda barcha variantlar bir-biri bilan bog’liq bir necha mezonlar asosida baxolanadi. Mezonlar har xil bo’lishlari mumkin, ular muammoning mazmunidan kelib chiqadi. Masalan, agar muammoni qandaydir muxlatgacha echish, xal qilish kerak bo’lsa, shu muxlatga chidamagan barcha variantlar kerak emasligi tufayli turganishdan olib tashlanadi. Mezonlarga foydalaniladigan kuch va vositalar ham kiradi. Bunda ularning xajmi, tayyorligi, sarflanadigan harajatlar va xokazo va xokazolar hisoblanadi. Yana bir mezon – xavf-xatar darajasi, kutilayotgan salbiy oqibat. Bu erda inobatga olinishi kerak bo’lgan omillar - salbiy oqibatning xarakteri va uning bo’lish bo’lmasligi. Qaror qabul qilish jarayonida mana shu ikki savolga ham javob berilishi lozim. Albatta har qanday muammo o’rganilib, u bo’yicha qaror qabul qilinayotganda bir emas, bir necha mezonlarni inobatga olish kerak bo’ladi (masalan vaqt bo’yicha, salbiy oqibatlar bo’yicha, natijalar bo’yicha va xokazo). Variantlar orasidan tanlab, bir echimga kelish uchun qaror qabul qiluvchiga aql, zakovat, bilim va ko’nikmalardan tashqari kuchli iroda ham kerak bo’ladi. Qaror qabul qiluvchi bir necha echim variantlari orasidan eng yaxshisini tanlab olishda, uning irodasi tebranish, shubhalanish, jur’atsizlik kabi inson psixologiyasiga xos qo’rquvlarni engishga yordam beradi. Qaror qabul qilish jarayonida tanlangan variantning qismlari, qaror qanday shaklda qabul qilinishigi, uning chegaralari aniqlanadi. Qaror qabul qilayotib, sub’ekt uni ijrochilarga qanday etkazishni, uning amalga oshirilishi qanday tarzda bo’lishini va nixoyat qanday tarzda nazorat qilinishi lozimligini o’ylashi lozim. 3.Qaror qabul qilishdagi tizimli ketma-ketlikdan foydalanish. Qaror qabul qilishning asosiy bosqichlari va ularda ishlatiladigan uslubiyat haqida alohida to’xtab o’tamiz. 1-bosqich. Muammoli vaziyatni aniqlash va ifoda qilish.

Muammoni aniq ifoda qilish shu muammoni xal qilishning eng muhim pog’onasi hisoblanadi, chunki noto’g’ri ifodalangan muammoli vaziyatga berilgan to’g’ri javob ham vaziyatni chalkashtirib noto’g’ri qarorga olib kelishi mumkin. Odatda muammoni ifodalash jaryoni murakkab vazifa hisoblanadi. Buning asosiy sabablari muammoning ob’ektiv jixatdan murakkabligi, tashkiliy jixatdan ko’p aloqaligi, yomon strukturalashtirilganligi (tuzilmaliligi), o’zgaruvchan elementlarini o’lchash qiyinligi va boshqa sabablarga ko’ra. Bularning barchasi muammoni ifodalash jarayoniga ijodiy jarayon sifatida qarashni talab etadi. Muammo istalgan va mavjud holatlar o’rtasidagi nomunosiblik (to’g’ri kelmaslik) sifatida aniqlanishini inobatga olsak, unda muammoli vaziyatni ifodalash, unga baxo berish uchun prognozlashtirish, ekspert baxolash va tizimli tahlil metodlarini qo’llash maqsadga muvofiqdir. Umuman olgand 1-bosqich quyidagi savollarga javob berishi kerak: • Qanday muammoni, qanday sharoitda xal qilish kerak? • Muammo qachon xal etilishi kerak? • Qanday kuch va vositalar orqali muammo xal etilishi kerak? 2-bosqich. Boshqarish tizimidagi maqsadning shakllanishi . Muammo, muammoli vaziyatni aniqlab bo’lganimizdan keyin, uni echish maqsadi oldinga qo’yiladi. Agarda maqsad qanchalik aniq ifoda etilsa, uni echish jarayoni ham shuncha engil kechadi. Bu bosqichda biz bor muammoni echish uchun nima qilishimiz kerakligini aniqlab olishimiz kerak bo’ladi. (hali echganimiz yo’q, faqat qanday echishni xal qilish kerak). 1-bosqichda biz muammo nimada ekanligini aniqlab olgan edik (albatta bu nisbatan oson vazifa), 2-bosqichda esa biz o’sha muammoni yo’q qilish uchun nima qilish zarur degan savolga javob qidiramiz. Albatta bu nisbatan qiyinroq. Maqsadni aniqlashning metodologik asosi bo’lib aqliy hujum, ekspertlar bahosi kabi metodlardan foydalanadigan tizimli tahlil hizmat qiladi. 3-bosqich. Tanlanadigan echimning mezonlarini shakllantirish.

Agarda muammoni echish bo’yicha maqsadga erishishning o’lchovi bo’lsa, echimning bir necha variantlari bo’lishi mumkin. Shunday o’lchov bo’lib odatda mezonlar xizmat qiladi. Ushbu bosqichning asosiy maqsadi mos keluvchi mezonlar tizimini yaratish hisoblanadi. Yaratilgan mezonlar keyingi bosqichlarda maqsadning o’rniga ishlatiladi. Ularning o’zlari maqsad, erishish lozim bo’lgan model o’rnini egallashadi.O’rganilayotgan ob’ektning baxolash mezoni sifatida uning turli belgilari xizmat qiladi. Masalan, oliy o’quv yurtida o’quv faoliyatini moliyalashtirish juda past, yoki yiliga 300 mln. so’m deyish mumkin. Ko’pmezonlilik maqsadni ifoda qilishning asosiy talablaridan biridir. Maqsadni ifoda qilish uchun qancha mezon kerak bo’lsa, shuncha ishlatilishi kerak. Bu mezonlar bir-biridan mustaqil bo’lishlari lozim. Tanlanadigan echimning (qarorning) mezonlarini aniqlashda ekspertlar baxosi va matematik statistika uslublaridan foydalanish maqsadga muvofiq. 4-bosqich. Qarorni ishlab chiqarish. Ushbu bosqichda qo’yilgan maqsadga erishish uchun foydalanish mumkin bo’lgan bir necha alternativ qarorlar (echimlar) variantlari ishlab chiqariladi. Qarorni shakllantirish – bu eng qiyin va eng ijodiy jarayon. Agar echimning alternativ variantlari bo’lmasa, unda tanlov bo’lmaydi. Demak biz noto’g’ri yo’ldan ketishimiz va xatoli qaror qabul qilishimiz mumkin. Bundan tashqari alternativ variantlar ham yaxshi o’ylangan, butun muammoni qamrab oladigan (butun muammoni xal qiladigan) bo’lishi kerak. Ular ichida tanlov o’tkazish uchun nomiga alternativ variantlar ishlab chiqarish - bu ishga ziyon bo’ladi. Alternativ variantlar nechta bo’lishi kerak degan savolga, imkoniyatimiz, resurslarimitz qancha ko’taraolsa shuncha bo’lishi kerak degan javob to’g’ri bo’ladi. Alternativ variantlarni shakllantirishga, tekshirishga ketadigan mablag’ va resurslar ham inobatga olinishi kerak. Alternativ variantlar ishlab chiqarishdan qochish, ularni ishlatmaslik mumkin, agarda maqsadimiz, unga erishish yo’llari oldindan aniq va konkret bo’lsa. Hamda vaqt bo’lmasa.

Amaliyotda alternativ variantlar ishlab chiqarishning tashkiliy shakli bo’lib aqliy xujum, sinektika, ssenariylar ishlab chiqish, morfologik tahlil, o’yinlar, xamda kognitiv karta uslublari hizmat qiladi. 5-bosqich. Kelishish va qarorni tanlashBu bosqichda eng to’g’ri qarorni tanlash kerak bo’ladi. Bu erda biz matematik dasturlash, variatsion hisoblash, evristik, tashkiliy izlash kabi metodlardan foydalanishimiz mumkin. Agarda qaror qabul qilish jarayonida bir-necha sub’ekt qatnashsa va ularning qarorlari bir-birinikidan farq qilsa qarorlar kelishilgan holda qabul qilinadi. O’yinlar nazariyasi metodi nizoli vaziyatda murosaga keltiradigan qaror qabul qilishni ta’minlaydi. Ish o’yinlari kollektiv qaror qabul qilishning tashkiliy tomonlarini, alternativ harakatlarni baxolashni, qabul qilinayotgan qaror bo’yicha kelishuvni ta’minlash yo’lida ko’nikmalar beradi. Matematik dasturlash ko’p o’lchamli vazifalarni matematik yo’l bilan hal qilishga (matematik hisoblash yo’li bilan eng afzalini topishga) imkon beradi. Evristik metodlar – har-hil qoidalar, usullar, soddalashtirishlarga o’xshash optimal qarorlar izlash tajribasini qo’llashni anglatadi. Zaif formallashtirilgan alternativ qarorlarni baxolash maqsadida ekspertlardan foydalaniladi. Ekspertlar baxosi metodi ekspertlar baxosini formallashtirishga va qayta ishlashga mo’ljallangan. 6-bosqich. Qarorni amalga oshirish va baholash . Tanlangan qarorni amalga toshirish kim, qachon, qanday vositalar bilan nima qilishi kerak degan savollarga javob beradi. Qarorni yanada konkretlashtirish maqsadida ijrochilar tanlanadi va muddat qo’yiladi. Ushbu maqsadga erishishda tarmoqli rejalashtirish va boshqarish uslubi qo’llaniladi. Resurslar ta’minotini konkretlashtirish maqsadida resurslarning taqsimlanishini matematik dasturlash metodi orqali amalga oshiriladi.

Agar qarorning bajarilishibo’zilsa, u qaror bajarilmaydi, yoki noto’g’rii bajariladi, boshqacha aytganda amalga oshmaydi. Shuning uchun qaror bajarilishini nazorat qilish va boshqarib turish lozim. Yuqorida keltirilga olti bosqich qarorni shakllantirish va qabul qilishning ideal varianti uchun ishlab chiqarilgan. Aslida amaliyotda yoki kundalik xayotda ular birmuncha murakkabroq kechadi va ko’rsatilgan sxemadan sal chetga chiqishi mumkin. Ayrim bosqich va xatti-harakatlar paralel olib borilishi mumkin. Undan tashqari, u yoki bu harakat amalga oshirilayotganda, yangi ma’lumot chiqib qolsa, rejaga o’zgartirishlar kiritilishi mumkin. Qaror qabul qilishning yuqorida keltirilgan bosqqichlarini inobatga olgan xolda faoliyatdagi vaziyatning echimi quyidagi sxema asosida bajariladi: 1. Konkret vaqtdagi pedagogik vaziyatning ko’rinishi (muammoning aniqlanishi va ifodalanishi). 2. Muammoning muhim tashkillatiruvchi tarkibiy qismlarini aniqlash. 3. Aniqlangan tarkibiy qismlar va ularning aloqalarini ushbu muammoli vaziyatni echish nuqtai nazaridan tahlil qilish. 4. Muammoni aniqlash va uni xal qilish chegaralarini o’rnatish. 5. Gipotezalarni ilgari surish. 6. Qabul qilingan mezonlar asosida echimning alternativ variantlarini aniqlash. 7. Eng to’g’ri variantni aniqlab, qarorni shakllantirish. 8. Qabul qilingan qarorning bajarish dasturini ishlab chiqish. 9. Ishlab chiqarilgan dasturlarni tekshirish. 10. Amaliy bajarish. Tayanch iboralar: intellektual faoliyat, dolzarblik, modul, bilim, ko’nikma, malaka, qarorni ijro etuvchi, boshqaruvchi, yo’naltiruvchi; tashkillashtiruvchimuvofiqlashtiruvchi; metodik (uslubiy) va pedagogik- tarbiyalovchi rollari.

Nazorat savollari: 1. Uslub uslubiyatdan nima bilan farq qiladi? 2. “Maqsadlar daraxti” uslubining o’ziga xosligi nimada? 3. “Delfi” uslubining o’ziga xosligi nimada? 4. Ekspertlar bahosi uslublaridan qaysi birini bilasiz? 5. Morfologik uslublarining asosiy g’oyasi nimada? 6. Eksperimental uslub mohiyatini ochib bering. 7. Muammo, muammoli vaziyat, pedagogik vaziyat nima, ularning mazmunmohiyati nimadan iborat? 8. Korxona faoliyatida muammo qanday yo’llar bilan paydo bo’ladi? 8. Ishlab chikarish vaziyatningklassifikatsiyasi (tasnifini) bering. 9. Qarorning shakllanishi va amalga oshirilishining qanday uch bosqichi mavjud? 10. Muammoli vaziyat nimalar bilan xarakterlanadi.

Foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxati 1. Managing with Systems Thinking, Michael Balle, McGraw-Hill, London, 1994 2. Каримова В.А., Зайнутдинова М.Б., Назирова Э.Ш., Садыкова Ш.Ш. Тизимли таҳлил асослари. Тошкент. – “Шарк” - 2014 3. Отамурадов С. Глобаллашув ва миллий – маънавий хавфсизлик. Т.» Ўзбекистон»2013 4. Перегудов Л.В.Саидов М.Х. Илмий ижод методологияси Т.Молия 2008. 5. О’Коннор Дж., Макдермотт И. Искусство системного мышления: необходимые знания о системах и творческом подходе к решению проблем. М., 2006. 6. Саркисян Р.Е. Системный анализ и принятие решений. Часть 1. Вопросы методологии. Детерминированные методы и модели линейного и нелинейного программирования. Учебное пособие для специальности 22.06.02 - «Управление инновациями». -М.: МИИТ, 2008. - 222 с. 7. Хоффер Дж.А., Джордж Ж.Ф., Валачич Ж.С. Современный системный анализ и проектирование. - США.: Пиарсон эдукатион, 2002

O'xshashlar

Muammoni belgilashda tizimli tahlil

Xizmatlar ko’rsatish muammolarni hal etishda tizimli tahlildan foydalanish bosqichlari

Internetda axborotlar xavfsizligini ta’minlash asoslari

Qaror qabul qilish texnologiyasi

Tizimli tahlil asosida jamlangan axborotnig sharhlash