Merosxo’rlik

Yuklangan vaqt:

01.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

28.5439453125 KB

Ko'chirib olish

Merosxo’rlik Reja : 1 Komponentlik funksiyasini . 2 Virtual funksiyalar va polimorfizm .

$1. Komponentlik funksiyasini YOrdamchi sinf nomidan keyin turadigan ikki nuqtadan so‘ng qo‘yiladigan zaxiradagi public so‘zining esdan chiqishi odatiy xatodir. class ChoiceQuestion Question // Error { ... }; Sinf tavsifi uzatiladi. ChoiceQuestion hamon Question dan meros oladi, lekin norasmiy tarzda meros oladi. YA’ni, ChoiceQuestion dagi komponentlik funksiyasining o‘zi Question dagi komponentlik funksiyasini chaqira oladi. Qachonki boshqa funksiya Question komponentlik funksiyasi ob’ektini faollashtirsa, kompiller xato bo‘lganligi haqida belgi beradi: int main () { ChoiceQuestion q; ... cout << q.check_answer(response); // Error } Bunday shaxsiy merosxo‘rlikning foydasi kamdan kam tegadi. Aslida, birinchi galda bu merosxo‘rlikning ishlatilish ruxini buzadi,—ya’ni, asosiy sinf ob’ektlari kabi qulay ob’ektlarni yaratadi. Siz doimo ochiq merosxo‘rlikdan foydalanib, yordamchi sinf tavsifini zaxiradagi public so‘zi bilan ta’minlashni unutmasligingiz kerak. Asosiy Sinf Komponentlaridan Nusxa Olish YOrdamchi sinf asosiy sinf ma’lumotlar elementidan foydalana ololmaydi. ChoiceQuestion::ChoiceQuestion(string question_text) { text = question_text; // Error—tries to access private base-class member }$ $Kompilyator xato qilganda, bu muammoni echish uchun odatda boshlovchilar ayni nomli boshqa ma’lumot elementini yordamchi sinfga biriktiradilar: class ChoiceQuestion : public Question { ... private: vector<string> choices; string text; // Don’t! } Albatta, konstruktor dasturni tuzadi, lekin u to‘g‘ri matnni o‘rnatmaydi! Bu kabi ChoiceQuestion ob’ekti ikki xil ma’lumot elementiga ega, ikkisi ham matn deb nomlanadi. Konstruktor birini o‘rnatadi va namoyish komponentlik funksiyasi ikkinchisini namoyish qiladi. Asosiy sinf ma’lumot elementidan bexuda nusxa olgandan ko‘ra, asosiy sinf komponentini yangilovchi komponentlik funksiyasiga murojat qilishingiz darkor, misolda keltirilgan set_text funksiyasi kabi. Qiymatlar Uchun YAgona Sinf O‘zgarishidan foydalanish, Harakatdagi O‘zgarish Merosxo‘rligi Merosxo‘rlikning maqsadi turli xarakatdagi ob’ektlarni modellashtirishdir. Talabalar merosxo‘rlikni ilk bor o‘rganganlarida, uni xaddan tashqari ishlatishga moyildirlar. O‘zgarishlar oddiy ma’lumotlar elementi yordamida na’moyon bo‘lishiga qaramay, bir necha sinflarni yaratadilar. Avtoparkda yoqilg‘i ishlatilish samaradorligini kuzatuvchi bir dasturni ko‘rib chiqsak:bosib o‘tilgan masofa va quyilgan yoqilg‘i miqdorini qayd qilamiz. Parkdagi ba’zi avtomobillar gibridlardir. Siz HybridCar xosila sinfini yaratmoqchimisiz? Bu dasturiy vositada emas. Gibridlar xaydashda va yoqilg‘i quyishga kelganda boshqa avtomobillardan farq qilmaydilar. Asosiy sinf konstruktoriga murojaat qilish$ $YOrdamchi sinf ob’ektini yaratish jarayonini tasavur qiling. YOrdamchi sinf kostruktori faqatgina ushbu sinf ma’lumotlar elementini avvalgi xolatiga qaytarishi mumkin. Lekin asosiy sinf ma’lumotlar elemeti ham avalgi xolatga qaytarilishni talab etadi. Biroq siz aksini qilsangiz, asosiy sinf ma’lumotlar elementi asosiy sinfning mavjud konstruktori orqali avvalgi xolatga qaytariladilar. Boshqa konstruktorni aniqlash uchun, 9.1- maxsus mavzuda tasvirlangani kabi, initsializator ro‘yxatini ishlating. Asosiy sinf nomini va initsializator ro‘yxatidan konstruksiya parametrlarini aniqlang. Masalan, Question asosiy sinfi savol matnini o‘rnatuvchi konstruktorga ega bo‘lgan deb hisoblang. Bu erda yordamchi sinf konstruktori asosiy sinf konstruktoriga qanday murojaat qilishi ko‘rsatilgan. ChoiceQuestion::ChoiceQuestion(string question_text) : Question(question_text) { } YOrdamchi sinf konstrutori ichidagi kodni bajarishdan oldin murojaat qiladi. Na’muna qilib berilgan dasturimizda, biz asosiy sinfning defolt konstruktordan foydalandik. SHunga qaramay, agar asosiy sinfda defolt konstruktor bo‘lmasa, initsiyalizator ro‘yxati sintaksisidan foydalanishiingiz zarur. YOrdamchi sinf komponentlik funksiyalarini asosiy sinfdan meros qilib oladi. Agar siz meros qilib olingan komponentlik funksiyasi harakatidan qoniqmasangiz, yordamchi sinfga yangilik kiritish orqali, uni bekor qilishingiz mumkin. ChoiceQuestion sinfidagi display funksiyasini ko‘rib chiqing. Asosiy sinfning display funksiyasi, javob variantlarini taqdim etish maqsadida bekor qilinishi lozim. Asosan, asosiy sinf funksiyasi:$

• Savol matnini ko‘rsatishi. • Javob variantlarini ko‘rsatishi kerak bo‘ladi. Ikkinchi qismi oson xisoblanadi, chunki javob variantlari yordamchi sinfning ma’lumot elementidir. void ChoiceQuestion::display() const { // Display the question text ... // Display the answer choices for (int i = 0; i < choices.size(); i++) { cout << i + 1 << ": " << choices[i] << endl; } } Lekin siz qanday qilib savol matnini olasiz? Siz asosiy sinfning matn elementidan to‘g‘ridan to‘g‘ri foydalana olmaysiz, chunki u yopiqdir. Buning o‘rniga, asosiy sinfning display funksiyasini chaqirasiz. void ChoiceQuestion::display() const { // Display the question text Display (); // Invokes implicit parameter.display() // Display the answer choices ... } SHunga qaramay, bu yaxshi ish bermaydi. CHunki ChoiceQuestion::display dagi yashirin parametr ChoiceQuestion turiga mansub bo‘lib, ChoiceQuestion sinfida dis-play deb nomlanuvchi funksiyaga ega. Bu funksiya chaqiriladi—lekin bu siz ayni vaqtda yozgan funksiyangizning o‘zidir! Bu funksiya o‘zini o‘zi qayta qayta chaqiraveradi.

Savol matnini ko‘rsatish uchun, chaqirmoqchi bo‘lgan display deb nomlanuvchi funksiyaning qaysi birini tanlashni aniqlashingiz shart . Sizga Question: display: kerak: void ChoiceQuestion: display () const { // Display the question text Question: display (); // OK // Display the answer choices ... } Siz funksiyani bekor qilganingizda, odatda asosiy sinf versiyasining funksionalligini oshirishga urinasiz. SHuning uchun, asosiy sinf versiyasini kengaytirishdan oldin, uni faollashtrishingiz darkor. Uni faollashtirish uchun, BaseClass::function notatsiyasidan foydalanishingiz lozim. Ammo, asosiy sinf funksiyasini chaqirishingiz majburiy emas. Ba’zida, yordamchi sinf asosiy sinf funksiyasini bekor qilib,butunlay boshqa funksionallikni aniqlaydi Quyida Question ob’ekti va Choice Question ob’ekti aqiq ko‘rsatilgan to‘liq dastur berilgan. (Siz yuqorida ko‘rgan Question sinfining tavsifi question.h ga joylashtirilgan va question.cpp. ga joriy qilingan) Bu misol asosiy sinfdan maxsus sinfni shakllantirishda merosxo‘rlikning ishlatilishi ko‘rsatilgan. ch10/quiz2/test.cpp 1 #include <iostream> 2 #include <sstream> 3 #include <vector> 4 #include "question.h" 5 6 class ChoiceQuestion : public Question 7 { 8 public: 9 /**

$10 Constructs a choice question with no choices. 11 */ 12 ChoiceQuestion(); 13 14 /** 15 Adds an answer choice to this question. 16 @param choice the choice to add 17 @param correct true if this is the correct choice, false otherwise 18 */ 19 void add_choice(string choice, bool correct); 20 21 void display() const; 22 private: 23 vector<string> choices; 24 }; 25 26 ChoiceQuestion::ChoiceQuestion() 27 { 28 } 29 30 void ChoiceQuestion::add_choice(string choice, bool correct) 31 { 32 choices.push_back(choice); 33 if (correct) 34 { 35 // Convert choices.size() to string 36 ostringstream stream; 37 stream << choices.size(); 38 string num_str = stream.str(); 39 set_answer(num_str);$ $40 } 41 } 42 43 void ChoiceQuestion::display() const 44 { 45 // Display the question text 46 Question::display(); 47 // Display the answer choices 48 for (int i = 0; i < choices.size(); i++) 49 { 50 cout << i + 1 << ": " << choices[i] << endl; 51 } 52 } 53 54 int main() 55 56 string response; 57 cout << boolalpha; 58 59 // Ask a basic question 60 61 Question q1; 62 q1.set_text("Who was the inventor of C++?"); 63 q1.set_answer("Bjarne Stroustrup"); 64 65 q1.display(); 66 cout << "Your answer: "; 67 getline(cin, response); 68 cout << q1.check_answer(response) << endl; 69$ $70 // Ask a choice question 71 72 ChoiceQuestion q2; 73 q2.set_text("In which country was the inventor of C++ born?"); 74 q2.add_choice("Australia", false); 75 q2.add_choice("Denmark", true); 76 q2.add_choice("Korea", false); 77 q2.add_choice("United States", false); 78 79 q2.display(); 80 cout << "Your answer: "; 81 getline(cin, response); 82 cout << q2.check_answer(response) << endl; 83 84 return 0; 85 } program run Who was the inventor of C++? Your answer: Bjarne Stroustrup true In which country was the inventor of C++ born? 1: Australia 2: Denmark 3: Korea 4: United States Your answer: 2 true 11. Quyidagi display funksiyasini joriy qilishda qanday xatolikka yo‘l qo‘yilgan? void ChoiceQuestion::display() const {$ $cout << text << endl; for (int i = 0; i < choices.size(); i++) { cout << i + 1 << ": " << choices[i] << endl; } } 12. Quyidagi display funksiyasini joriy qilishda qanday xatolikka yo‘l qo‘yilgan? void ChoiceQuestion::display() const { this >display(); for (int i = 0; i < choices.size(); i++) { 10.4 Virtual Funksiyalar va Ko‘p shakllilik cout << i + 1 << ": " << choices[i] << endl; } } 13. Asosiy sinfning set_answer funksiyasini chaqiruvchi add_choice funksiyasining joriy qilinishiga yana bir bor qarang. Nima uchun siz Question:: set_answer ni chaqirishingiz kerak emas? 14. 9- mustaqil nazoratning Manager sinfida, get_name funksiyasini shunday bekor qilingki, menedjerlar o‘z nomidan oldin * ega bo‘lsinlar (*Lin, Sally kabi). 15. 9- mustaqil nazoratning Manager sinfida, e get_salary funksiyasini shunday bekor qilingki, u maoshning summasini va bonusini qaytarib bersin. Amaliyot Bu mashqlarni bobning oxirida ishlab ko‘rishingiz mumkin: R10.12, P10.1. Asosiy sinf nomini unutish$ $Asosiy sinf funksiyasi funksionalligini oshirishdagi odatiy xato bu asosiy sinf nomini unutishdir. Masalan, menedjerning maoshini hisoblaganda, maoshni Employee ob’ektining asosidan oling va bonus qo‘shing. double Manager::get_salary() const { double base_salary = get_salary(); // Error—should be Employee::get_salary() return base_salary + bonus; } Bu erda get_salary() get_salary funksiyasiga tegishli bo‘lib, komponentlik funksiyasining yashirin parametri uchun qo‘llanilgan.YAshirin parametr Manager turiga xos bo‘lib, bu erda Manager::get_salary funksiyasi mavjud vabu funksiya chaqiriladi. Albatta, biz yozgan funksiyaning rekursiv chaqirig‘idir. Buning o‘rniga, siz qaysi get_salary funksiyasini chaqirmoqchiligingizni aniqlashtiring. Bunday g‘olatda, siz ochiq ravishda Employee::get_salary funksiyasini chaqirishingiz kerak. Harqachon, yordamchi sinf funksiyasidan asosiy sinf funksiyasini bir xil nom bilan chaqirganingizda, funksiyaga asosiy sinf nomini hisobga olgan holda to‘liq nom berganingizga amin bo‘ling. Virtual Funksiyalar va Polimorfizm Oldingi bo‘limlarda merosxo‘rlikdan foydalanishning muxim jixatlarini ko‘rdingiz: asosiy sinfdan maxsus sinfni xosil qilish. Quyidagi bo‘limlarda merosxo‘rlikning yanada kuchliroq dasturiy vositalarini ko‘rib chiqasiz: dastur ishlayotgan vaqtda harakati va turi o‘zgaruvchi ob’ektlar bilan ishlaysiz. Bunday harakat xilma xilligiga virtual funksiyalar tufayli erishiladi. Ob’ektda virtual funksiyani faollashtirganingizda, C++ dastur tizimi aynan qaysi komponentlik funksiyasini chaqirishni aniqlaydi, bu ob’ektning qanday sinfga tegishli ekanligiga bog‘liqdir. Quyidagi bo‘limlarda, nima uchun sinfi dastur ishlayotgan vaqtda o‘zgaruvchi ob’ektlardan foydalanishda ko‘rsatgichlarni ishlatish kerakligini$ $bilasiz, va qanday qilib virtual funksiyalar keltirilgan ob’ektga mos keluvchi komponentlik funksiyasini tanlashini ko‘rib chiqasiz. Muammoni Kesib Tashlash Bu bo‘limda, sinf ierarxiyasida turli xil sinflarga tegishli ob’ektlar yig‘indisi bilan ishlaganda yuzaga keladigan odatiy muammoni muxokama qilamiz. Agar siz quiz2/test.cpp ning asosiy funksiyasiga nazar tashlasangiz, u erda savolni ko‘rsatuvchi va javoblarni tekshiruvchi bir necha marotaba qaytarilayotgan kodlarni uchratasiz. Agar barcha savollar bir massivda joylashtrilgan bo‘lib, ularni foydalanuvchiga taqdim etishdassikldan foydalanilsa maqsadga muvofiq bo‘lar edi: const int QUIZZES = 2; Question quiz[QUIZZES]; quiz[0].set_text("Who was the inventor of C++?"); quiz[0].set_answer("Bjarne Stroustrup"); ChoiceQuestion cq; cq.set_text("In which country was the inventor of C++ born?"); cq.add_choice("Australia", false); ... quiz[1] = cq; for (int i = 0; i < QUIZZES; i++) { quiz[i].display(); cout << "Your answer: "; getline(cin, response); cout << quiz[i].check_answer(response) << endl; } Massivdagi quiz Question turidagi ob’ektga ega. Kompilyator Choice Question Questionningmaxsus xolati ekanligini anlaydi. SHuning uchun, u variantlar savolini savoldan o‘zlashtirib olishga ruzsat beradi:$

quiz[1] = cq; Biroq, ChoiceQuestion ob’ekti usta ma’lumotlar elementiga ega, Question ob’ekti esa faqatgina ikkita ega. YOrdamchi sinf ma’lumotini saqlash uchun xona mavjud emas. Bu ma’lumot, asosiy sinf o‘zgaruvchisidan yordamchi sinf ob’ektini o‘zlashtirganingizda shunchaki kesib tashlanadie ( 5 -shaklga qarang). Agar natijani dasturda qo‘llasangiz, variantlar ko‘rsatib berilmaydi : Who was the inventor of C++? Your answer: Bjarne Stroustrup true In which country was the inventor of C++ born? Your answer: Bu xolat, merosxo‘rlik ierarxiyasida sinflar aralashmasidagi ob’ektni boshqarmoqchi bo‘lgan kodga o‘ta xos muammodir. Quyi sinf ob’ektlari odatda asosiy sinf ob’ektlaridan kattaroq bo‘lib, turli yordamchi sinf ob’ektlari turli o‘lchamga egadir. Ob’ektlar massivi bu o‘lchamlar xilma xilligi bilan ish ko‘ra olmaydi. Asosiy va YOrdamchi Sinf ko‘rsatkichlari Sinf ierarxiyasida, turli sinflardagi ob’ektlardan foydalanish uchun, ko‘rsatgichlarni ishlating. Turli ob’ektlar ko‘rsatgichlarining barchasi yagona o‘lchamga ega —ya’ni, xotira adresi o‘lchami— shunga qaramay, ob’ektlarning o‘zi turli o‘lchamlarga ega bo‘lishlari mumkin. Bu erda ko‘rsatkichlar massisini o‘rnatish uchun kod berilgan ( 6-shaklga qarang): Question* quiz[2]; quiz[0] = new Question; quiz[0] >set_text("Who was the inventor of C++?"); quiz[0] >set_answer("Bjarne Stroustrup"); ChoiceQuestion* cq_pointer = new ChoiceQuestion;

$cq_pointer >set_text("In which country was the inventor of C++ born?"); cq_pointer >add_choice("Australia", false); ... quiz[1] = cq_pointer; Ajratib qo‘yilgan kod ko‘rsatib turganidek, siz massivni ko‘rsatgichlarni saqlash uchungina aniqlaysiz, barcha ob’ektlarni yangisini new chaqirish orqali o‘rnating, va nuqta operatori o‘rniga > operatorini ishlating. E’tiborlisi shundaki, oxirgi o‘zlashtirma ChoiceQuestion* tipidagi yordamchi sinf ko‘rsatkichini, asosiy sinf Question* tipidagi ko‘rsatkichga biriktiradi. Bunin uddasidan chiqish mutlaqo oson. Ko‘rsatkich ob’ektning boshlang‘ich adresidir. CHunki har bir ChoiceQuestion "Question" ning maxsus xolati bo‘lib, ChoiceQuestion ob’ektinig boshlang‘ich adresi, asosan, Question ob’ektining boshlang‘ich adresidir. Qarama qarshisi—ya’ni asosiy sinf ko‘rsatkichidan yordamchi sinf ko‘rsatkichini o‘zlashtirish —xatodir. Barcha savollarni taqdim etuvchi kod bu: for (int i = 0; i < QUIZZES; i++) { quiz[i] >display(); cout << "Your answer: "; getline(cin, response); cout << quiz[i] >check_answer(response) << endl; } SHuni ta’kidash kerakki, > operatorini ishlating, chunkio quiz[i] ko‘rsatkichdir. Virtual Funksiyalar Sinf ierarxiyasidgi turli siflarning ob’ektlarini to‘plaganingizda, va komponentlik funksiyasini faollashtirganingizda, to‘g‘ri bo‘lgan komponentlik funksiyasini qo‘llanillishini istaysiz. Masalan, display komponentlik funksiyasini$ $Question* ko‘rsatgichi uchun chaqirganingizda, bu ChoiceQuestionga ishora qilinganda sodir bo‘lib, variantlar namoyish etilishini xoxlaysiz. Samaradorlik nuqtai nazaridan, bu defolt C++ emas. Defolt : quiz[i] >display(); chaqirig‘i doimo Question::displayni chaqiradi,chunki quiz[i] turi Question*ga oid. SHunga qaramay, bu xolatda siz haqiqatdan ham quiz[i]ga ishora qiluvchi ob’ektning muhim turini aniqlashni istaysiz, u yo Question yoki ChoiceQuestion ob’ekti bo‘ladi, keyin esa to‘g‘ri keladigan funksiyani chaqiraerasiz. C++da, siz kompilyatorni, funksiyaning chaqirilishi mos keluvchi funksiya tanlovidan oldin bo‘lishi kerakligi haqtda ogohlantirishingiz shart, bu esassikldagi har bir iteratsiya uchun turlichadir. Bu maqsadda, virtual yashirin so‘zni ishlating: class Question { public: Question(); void set_text(string question_text); void set_answer(string correct_response); virtual bool check_answer(string response) const; virtual void display() const; private: ...}; virtual yashirin so‘z asosiy sinfda ishlatilishi kerak. YOrdamchi sinfda bir nom va turli parametr turlarigi ega bo‘lgan funksiyalarning barchasi keyinchalik avtomatik ravishda virtul xolatga o‘tadi. Biroq, virtual yashirin so‘zni yordamchi sinf funksiyalarida ham qo‘llash yaxshi hisoblanadi. class ChoiceQuestion : public Question { public: ChoiceQuestion(); void add_choice(string choice, bool correct);$

virtual void display() const; private: ...}; virtual yashirin so‘zni funksiya tavifida ishlatmang: void Question::display() const // No virtual reserved word { cout << text << endl;} Virtual funksiya chaqirilgan har qanday vaqtda, kompilyator dastur bajarilayotgan vaqtda o‘ziga xos chaqiriqning yashirin parametr turini aniqlaydit. So‘ngra ob’ektga mos keluvchi funksiya chaqiriladi. Masalan, display funksiyasi virtual deb e’lon qilinganda, chaqiriq quiz[i] >display(); doimo ob’ektning aktual turiga tegishli bo‘lgan funksiyani chaqiradi, bunda dis-play[i]—yoki Question::displayga yo bo‘lmasa, ChoiceQuestion::displayga ishora qiladi.

Adabiyotlar: 1. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darsligi, Toshkent.: Aloqachi 2013 y. 2. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darslik, Toshkent, “O’quv ta’lim metodikasi” 2015 y. 3. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 1 4. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 2 5. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 3 6. Савельев И. В. Сборник вопросов и задач по общей физик е . М.: АСТ. Астрель. 2005. С.320. 7. К.П.Абдурахманов, Ў.Эгамов “ Физика курси” дарслиги, Тошкент, 2010 й. 8. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.496 (1том) 9. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.416 (2том) 10. Трофимова Т.И. Курс физики.М.Высшая щкола 1999.С.543 Интернет сайтлар: 1. www.ziyonet.uz ; 2. www.estudy.uz ; 3. www.fizika.uz ; 4. www.elearning.uz ; 5. www.bilim.uz ; 6. www.edx.uz ; 7. www.my.estudy.uz ; 8. www.conrsera.org.uz ;

O'xshashlar

Маълумотлар базасини яратишда ташкилий ишлар

Иерархик МББТ муҳитида маълумотлар базасини лойиҳалаштириш

MYSQL МББТ муҳитида реляцион моделни амалга ошириш

Инфологик моделни қуриш услубиёти

MS ACCESS МББТ муҳитида реляцион моделни амалга ошириш