Инфологик моделни қуриш услубиёти - Informatika va AT - Referatlar

Инфологик моделни қуриш услубиёти

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

170.00390625 KB

Ko'chirib olish

Инфологик моделни қуриш услубиёти Режа: Ахборот-мантиқий модел ҳақида умумий тушунча Намунали МАММ Предмет соҳасининг ахборот объекти Ахборот объектлари Ахборот объекти структураси Реквизитларнинг функтсионал боғлиқлиги Предмет соҳасининг маълумотлари ахборот мантиқий моделининг намунали шакли

Ахборот-мантиқий модел ҳақида умумий тушунча Ахборот-мантиқий модел предмет соҳасини ахборот объектларининг(АО) мажмуи ва улар орасидаги структуравий алоқалар кўринишида акс эттирувчи маълумотлар моделидир. МАММ маълумотлар базасида сақланиши лозим бўлган маълумотларнинг мантиқий модели сифатида қаралиши мумкин. Маълумотларни мантиқий моделини яратишдан асосий мақсад турли-туман ахборотларни тизимлаштириш ва унинг хусусиятларини мазмунига кўра, ҳажмига, боғланишларига, барча фойдаланувчилар тоифаларини ахборотга бўлган талабини қондиришни динамикасига кўра акс эттирилишидир. Маълумонларни мантиқий моделини қуриш босқичма-босқич амалга оширилиб, конкрет шароитлар чегарасида оптимал вариантига яқинлаштириш асосида олиб борилади. Маълумонларни мантиқий моделинининг фойдалийлиги ва самарадорлиги моделлаштирилаётган предмет соҳасини акс эттириш даражасига боғлиқдир. Предмет соҳасига объектлар)масалан, клиентлар, уларнинг ҳисоб рақамлари, ҳужжатлари, бажариладиган амаллар ва бошқалар), улар хусусиятлари ва тавсифлари, ўзаро таъсирлари ва улар устидаги жараёнлар киради. МАММ учун ҳам аналитик (яқинлик матритсалари кўринишида), ҳам тегишли объектлар тавсифи билан тўлдирилувчи график усул қўлланилиши мумкин. Кейингиси кўргазмаликка эга ҳамда анча қулай. Ахборот – мантиқий модел (АММ) - предмет соҳасини ва улар орасидаги боғланишларни ахборот объектларини (моҳиятларини) мажмуасига айтилади. Ахборот моделларини тузиш жараёни бўлажак маълумотлар базаларини фойдаланувчиларини контсептуал талабларини аниқлашдан бошланади. Алоҳида фойдаланувчиларнинг талаблари берилган предмет соҳасининг контсептуал модели деб аталувчи бир бутун ―умумлашган тасаввурларда‖ уйғунлашади. Расм 3.1. Физик сақланиши усуллари кўрсатилмаган ўзаро боғланган объектлар кўринишидаги предмет соҳасини контсептуал модел акс эттиради. Контсептуал модел берилган предмет соҳасини маълумотлар базаларига нисбатан барча фойдаланувчиларнинг уйғунлашган контсептуал талабларини акс эттиради. Бунда тузувчиларнинг куч эътибори асосан МБ бўлажак фойдаланувчиларига тегишли бўлган ва улар орасидаги боғланишларни ахтариб топишга мўлжалланган

маълумотларни структурлаштиришга қаратилган бўлади. Контсептуал моделда акс эттирилган объектлар орасидаги боғланишлар вақт ўтиши билан танлаб олинган МББТ воситалари натижасида иш бермай қолиши мумкин. Бу ўз навбатида контсептуал моделни ўзгартиришни талаб қилади. Аниқ МББТ орқали юритиладиган контсептуал моделнинг версияси мантиқий модел деб аталади. Маълумотлар базасини кўп босқичли тасвирланиши. Намунали МАММ Мантиқий модел атрибутлар орасидаги, уларнинг таркиби ва сақлаш муҳитидан қатъий назар мантиқий боғланишларни акс эттиради. Бу боғланишлар реляцион, иерархик ёки тармоқли бўлиши мумкин. Шундай ахборот маълумотлари орасидаги мантиқий боғланишларни акс эттиради. Ахборот моделининг турли фойдаланувчиларнинг ташқи модели деб аталувчи мантиқий моделининг турли тўпламчаларига мос келади. Шундай қилиб, фойдаланувчининг ташқи модели ушбу фойдаланувчининг мантиқий моделига нисбатан контсептуал талабларини акс эттиради ҳамда фойдаланувчининг мантиқий модели асосида предмет соҳасидаги тасаввурларига мос келади. Демак, ташқи модел қанчалик пухта лойиҳалаштирилган бўлса, ахборот модели предмет Modеl 1 Modеl 2 Modеl n Ташқи моделлар ( фойдаланувчиларнинг шахсий тушунчаси ) … уал моделКонцепт ( фойдаланувчиларнинг умумлашган тушунчаси ) MB ички модели ( ЭҲМ хотирасида тасвирланиши ) Маълумот ларни тасвирлаш ни физик босқичи Маълумотларни тасвирлашни мантиқий босқичи

соҳасини шунчалик аниқ ва тўлиқ акс эттиради ҳамда ушбу предмет соҳасини автоматлаштирилган тизими бошқаруви шунчалик аниқ ва тўлиқ ишлайди. Електрон, магнит, оптик, биологик ва бошқа принтсиплар асосида қурилган физик хотирада мантиқий модел акс эттирилади. Предмет соҳасининг ички модели маълумотларни жойлаштириш, уларга кириш усуллари ва мавжуд мантиқий модели индекслаш техникасини аниқлайди, ҳамда физик модел деб ҳам аталади. Ихтиёрий фойдаланувчининг МБ ахборот маълумотлари бошқа фойдаланувчиларга нисбатан мустақил бўлиш, яъни мавжуд ташқи моделлари таъсир ўтказа олмаслик керак. Бу маълумотлар мустақиллигининг биринчи даражаси ҳисобланади. Бошқа томондан фойдаланувчиларнинг ташқи моделлари маълумотлар сақланувчи физик хотира тури билан ҳамда ушбу маълумотларга физик кириш рухсати усуллари билан ҳеч қандай боғланмаган бўлади. Бу қонуният маълумотлар мустақиллигини иккинчи даражасини акс эттиради. Намунали МАММ. Бундай МАММнинг ҳар бир ахборот объектининг реквизит таркиби маълумотларни меъёрлаштириш талабларига жавоб бериши лозим. Намунали МАММда ахборот объектларининг барча алоқалари маълумотлар базасида реализатсия қилиниши учун, фақат бир-бир хонали ёки бир-кўп хонали бўлиши керак. Барча объектлар уларнинг даража бўйича тобелигига мувофиқ равишда тақсимланадилар. Предмет соҳасининг ахборот объекти Предмет соҳасини объектлари корхоналар, банк сармоядорлари, ва ҳ.к. ҳисобланиши мумкин. Ҳар бир объект учун уни хоссаларини тавсифловчи тўпламлар (майдонлар, реквизитлар) ажратилади. Хусусан банк сармоядори – жисмоний шахс учун: фамилияси, исми, шарифи, манзили, паспорт маълумотлари, иш жойи, сармоя тури, сармоя ҳажми ва ҳ.к. Корхона учун унинг номи, ҳисоб рақами, банк номи ва ҳ.к. Маълумотлар базасида қандай ахборот жойлашиши керак деган қарорни қабул қилишда предмет соҳасини ёки қандай масалаларни ечишга ҳизмат қилиш кўламини аниқлаб қолмайди. Балки ахборотни турли кўринишдаги ахборотлар билан ишлаш интенсивлиги, уларни динамик тавсифлари, тузатиш частотаси,

маълумотлар орасидаги ўзаро боғлиқлик ва ўзаро таъсирланишларга боғлиқлигини кўрсатиб беради. Амалда кўпгина фойдаланувчилар маълумотлар моделларида тўлиқ фойдаланмасдан, уларнинг баъзи қисмлари билан иш олиб борадилар. Масалан: корхона ҳисобчиларини банк мижозлари?жисмоний шахслар қизиқтирмайди. Шу сабабли кўп холларда маълумотларни қисмларга ажратиш керак (моделчалар, локал моделлар). Моделчалар деганда аниқ бир фойдаланувчи ёки фойдаланувчилар гурухининг умумий қизиқишлари даражасига айтилади. Предмет соҳасининг ахборот объекти - бу муайян моҳият, яъни МБда улар ҳақида ахборот бўлиши лозим бўлган реал объект, ҳодиса, жараён ёки воқеанинг ахборот тарзида акс эттирилиши тушунилади. Ахборот объекти ахборотнинг таркибий бирлиги саналади ва меъёрлаштириш талабларига жавоб бериши лозим. Ахборот объекти маълумотларнинг чизиқли структурасига эга, яъни унда гуруҳларнинг кўплаб элементлар йўқ. АОнинг структуравий алоқалари - бу ахборот объектлари жуфтликлари ўртасидаги қўш (иккили) алоқалар. Структуравий алоқалар турли ахборот объектларининг нусхалари орасидаги реал муносабатлар ҳамда АО орасидаги функтсионал алоқалар билан ҳарактерланади. Ахборот объектлари Ҳар бир ахборот тизими ўзининг қўлланилишига кўра, ахборот тизимининг предмет соҳаси деб аталувчи, атроф-муҳитнинг маълум маълум қисми билан боғланган бўлади. Предмет соҳасининг таҳлили ҳар қандай ахборот тизимини ишлаб чиқаришни зарурий бошланғич босқичи ҳисобланади. Айнан ушбу босқичда бўлажак тизим фойдаланувчиларининг ахборот талабини аниқлайди ва ўз навбатида маълумотлар базаси моҳиятини аниқлаб олади. Ушбу ахборот тизимининг предмет соҳаси – биринчи навбатда уни фойдаланувчилари қизиқишини ёритувчи реал объектларни баъзи тўпламлар сифатида кўриб чиқилади. Предмет соҳасини объектларига мисол тариқасида шахсий

ЭҲМ, дастурий маҳсулотлар, улардан фойдаланувчиларини киритиш мумкин. Бу объектларнинг ҳар бири ўзига хос хусусиятлар (атрибутлар) тўпламига эга. Масалан: компютер ишлаб чиқарувчи фирма номи билан, модел идентификатори, микропротсессор тури, тезкор ва ташқи хотира ҳажми, график карта тури ва ҳ.к. билан таърифланади. Ахборот объекти - предмет соҳаси - реал объектни, жараённи, ҳодиса ёки намоён бўлишни қайсидир моҳиятини тасвирлашга айтилади. Ахборот объекти (моҳияти) объектни (моҳиятни) сифат ва миқдорий тавсифларини кўрсатиб берувчи мантиқий ўзаро боғланган атрибутлар)хоссалар) тўплами кўринишида шаклланади. Предмет соҳасининг объектлари орасида боғланишлар мавжуд бўлиб, улар мажбурий ва факултатив боғланишлардир. Агар янгитдан барпо этилган объект предмет соҳасининг бирор бир объекти билан боғланган бўлса, у холда улар орасида мажбурий боғланиш мавжуд бўлади. Акс холда боғланиш факултатив (мажбурий эмас) кўринишда бўлади. Кадрлар ахборот тизимининг предмет соҳасини ―ХОДИМЛАР‖ ва ―МАНСАБ‖ объектлари орасида ―МАНСАБГА ТАЙИНЛАНИШ‖ мажбурий боғланиши мавжуд. Корхонага ишга қабул қилинаётган ҳар бир ходим бирор-бир лавозимга тайинланмай қолмайди. Шунингдек бирор-бир мансабга тайинланмаган ходимни бўлиши мумкин эмас. Шу билан ―МАНСАБГА ТАЙИНЛАНИШ‖ боғланиши ―ХОДИМЛАР‖ ва ―МАНСАБ‖ объект турлари орасида факултатив ҳисобланади. Бўш иш жойлари мавжуд сабаб бунга бўлиши мумкин. Предмет соҳасини объектлари мажмуи, объектлар атрибутлари қийматлари ва улар орасидаги боғланишлар вақт мобайнида ўзгариши мумкин. Бу ўзгаришлар янги объектларни пайдо бўлиши ёки мавжуд объектларни ҳисобдан чиқариб ташланиши натижасида, улар орасидаги янгидан боғланишларни ўрнатилишига ёки мавжудларини йўқолишига олиб келади. Демак, маълум муддатда предмет соҳасини қайсидир холатини таққослаш имконияти мавжуд бўлади. Ахборот объекти тегишли реквизит-белгилар ҳамда реквизит-асослар билан берилган қатор миқдор ва сифат ҳарактеристикалари билан аниқланади ёки белгиланади. Яъни ахборот объекти мантиқ ўзаро боғлиқ реквизитларнинг ПСнинг маълум моҳиятини ифодаловчи мажмуидан ҳосил қилинади. Товарлар,

материаллар, бўлинмалар, таъминотчилар, буюртмачилар, технологик оператсиялар, таъминот ва ҳоказолар ҳарактеристикаларини акс эттирувчи реквизитлар мажмуи ахборот объектига мисол бўлиши мумкин. Ахборот объекти структураси АО структураси. АО реквизитларининг таркиби унинг структурасини белгилайди. Ҳар бир маълум структурали АО объект синф (тур)ини ҳосил қилади. Унга ГУРУҲ, ПРЕДМЕТ, ЎҚИТУВЧИ, КАФЕДРА сингари уникал исм ёки ТОВ, СКЛАД, ПОСТ каби рамзий белги берилиши мумкин. Реквизит таркибига қўйиладиган талаблар . Ахборот объекти реквизитларининг мажмуи меъёрлаштириш талабларига жавоб бериши лозим. Бу унинг структурасининг «чизиқлигини» белгилайди. Предмет соҳасининг тавсифи асосида реквизитларнинг функтсионал боғлиқлиги аниқланиши ва меъёрлаштириш талабларига жавоб берадиган АО ажратиб олиниши мумкин. АО нусхалари ва уларни идентификатсиялаш . Маълум турдаги ахборот объектлари кўплаб реализатсия - нусхаларига эга. АОнинг нусхаси реквизитларнинг аниқ қиймати, яъни объектнинг бир нусхаси ҳақидаги маълумотлар мажмуи билан берилади. АОнинг ҳар бир нусхаси АО калитининг қиймати билан бирдай белгиланиши (идентификатсия қилиниши) лозим. АО калити бир ёки бир неча асосий реквизитлардан иборат. АО реквизитлари калитга функтсионал жиҳатдан боғлиқ бўлган асосий ва тавсифий реквизитларга бўлинади. Реквизитларнинг функтсионал боғлиқлиги Реквизитларнинг функтсионал боғлиқлиги. Реквизитларнинг функтсионал боғлиқлиги фақат калитнинг бир қийматига тобе (тавсифий), реквизитнинг фақат бир қийматига мос бўлган ҳолдагина рўй беради. Реквизитларнинг функтсионал боғлиқлигини асосий реквизитдан тавсифий (тобе) реквизитга борувчи стрелкали чизиқ кўрнишида тасвирлаш мумкин. Асосий реквизит ажратиб кўрсатилади (бўрттирилади). Бу алоқаларни бевосита ПСнинг ҳар бир ҳужжати реквизитларининг таркиби берилган жадвалда акс эттириш қулайдир (1 - жадвал).

1 - жадвал. «Товар» АО реквизитларининг функтсионал боғлиқлиги. Қайд этиб ўтамизки, реквизитларнинг функтсионал боғлиқлигини аниқлашда арифметик боғлиқлик (масалан, қийматнинг миқдорга) ҳисобга олинмайди. АОнинг график тасвири . МАММни график тасвирлашда АОнинг ҳар бир тури тўғри бурчак шаклида берилган. Мураккаб МАММлар учун ахборот объектининг исмини, унинг идентификатори (калити)ни белгилаган ҳолда фақат АОни тасвирлаш ҳамда 3.2.-расмда ТОВАР ва ТАЪМИНОТ ахборот объектлари учун кўрсатилганидек, ушбу тип объектларининг эҳтимолда тутилувчи энг кўп нусхалари сонини кўрсатиш билан чекланиш мақсадга мувофиқдир. T O V A R 10 T A'MINOIT 110 расм. Оддий ва мураккаб калитли ахборот объектларининг график тасвирига мисол. * Меъёрлаштириш талаблари . Бир АОга реквизитлар реляцион моделнинг учинчи нормал шакли талабларига қараб киритилади. Бу талабларни ахборот объектига нисбатан кўриб чиқамиз. Ҳужжат Реквезит Реквизит исми Функтсионал тобеликлар Товарлар Товар коди КОДТ маълумот - Номи НАИМ номаси Бир дона баҳоси CЕНА Ўлчов бирлиги ЕИ TOV KODT POST KODT + NDOK

* АО уникал идентификатор калитга (оддий ёки мураккаб) эга бўлиши лозим; * барча тавсифий (асосий бўлмаган) реквизитлар ўзаро мустақил бўлишлари лозим; * мураккаб калитга кирувчи барча реквизитлар ҳам ўзаро мустақил бўлишлари лозим; * ҳар бир тавсифий реквизит АО калитига функтсионал?тўлиқ тобе бўлиши керак. Бу шундан далолат берадики, калитнинг ҳар бир қийматига тавсифий реквизитнинг фақат бир қиймати мос келади; * АОнинг мураккаб калитида тавсифий реквизитлар тўлалигича калитни ҳосил қилувчи реквизитлар мажмуига тобе бўлиши шарт (тавсифий реквизит калитнинг бирор-бир қисмига тўла тобе бўлиши мумкин эмас); АОдаги ҳар бир тавсифий (асосий бўлмаган) реквизит калитга транзитив равишда, яъни бошқа оралиқ реквизит орқали тобе бўлиши мумкин эмас. Реквизитлар орасида транзитив боғлиқлик мавжуд бўлган ҳолда, иккита ахборот объекти ўрнига битта АО ҳосил қилиш йўли билан реквизитлар мажмуини парчалашни амалга ошириш мумкин. Реляцион МБни лойиҳалашда функтсионал алоқа мавжудлигига қарамасдан структуравий алоқа АО (агар улар реал муносабатлар билан ҳарактерланса) ўртасида ўрнатилади, чунки МБ ҳар хил сўровларни таъминлаши лозим. АОларининг жуфтлиги орасидаги реал муносабатлар шу ахборот объектлари томонидан акс эттирилувчи реал объектлар, жараёнлар ёки ҳодисалар табиати билан белгиланади. АОнинг «таъминотчи - товар», «талабалар гуруҳи - талабалар», «предмет - кафедра», «омборлар - материаллар» сингари жуфтликларининг алоқалари реал муносабатлар билан ҳарактерланади. Агар тегишли ахборот объектларида берилган маълумотларни биргаликда ишлаш зарур бўлса, АОлар орасида функтсионал алоқа мавжуд бўлади. Объектлар орасидаги реал муносабатлар. Реал муносабатлар(РМ) икки типдаги АО нусхалари ўртасидаги гуруҳий муносабатлар билан аниқланади. Мисол учун, «Таъминотчи» ва «Материал» объектларининг реал муносабатлари ҳар бир таъминотчининг бир ёки бир неча номдаги материал етказиб бериши, ёки аксинча, бир ёки бир неча таъминот-чининг бир хил материал етказиб беришига қараб

аниқланади. Реал муносабатлар турли типда бўлиши мумкин: бир-бир хонали (1:1), бир-кўп хонали (1:М), кўп-кўп хонали (М:М). Бир-бир қийматли реал муносабатлар биринчи АО (А)нинг ҳар бир нусхасига икинчи АО (В)нинг фақат бир нусхаси тўғри келса ва аксинча, АО (В)нинг ҳар бир нусхасига АО (А)нинг фақат бир нусхаси мос келса, мавжуд бўлади. Бундай АОлар осонликча бир объектга бирлаштирилиши мумкин ва бу объект структураси ҳар иккала бошланғич объектлар реквизитларини бирлаштириш йўли билан ҳосил қилинади. Асосий реквизит сифатида эса бош- ланғич АОнинг ҳоҳлаган калити танланиши мумкин. Бир-кўп қийматли реал муносабатлар (1:М) - бу шундай реал муносабатларки, бунда бир АО (А)нинг ҳар бир нусхасига бошқа АО (В)нинг бир неча нусхзалари тўғри келиши, ва иккинчи АО(В)нинг битта нушасига АО (А)нинг биттадан ортиқ бўлмаган нусхаси тўғри келиши мумкин. Турли типдаги объектлар нусхалари орасидаги иерархик гуруҳий муносабатлар шундай алоқага эгадирлар. АО (В) эса тобе объект сифатида белгиланади. Кўп-кўп қийматли реал муносабатлар (М:Н) - бу шундай реал муосабатларки, бунда бир АО (А)нинг ҳар бир нусхасига иккинчи АО (В)нинг бир неча нусхаси мос келиши ва аксинча, иккинчи АО (В)нинг ҳар бир нусхасига биринчи АО (А)нинг бир неча нусхаси мос келиши мумкин. Турли АО нусхалари ўртасидаги М:Н типидаги муносабатларга эга бўлган бундай гуруҳий муносабатларни шохобчали муносабатлар деб таърифлаш мумкин. АО реал муносабатларининг график тасвири 3.3.-расмда кўрсатилган. Бош АО Тобе АО 1:1 1:М М:Н расм. Муносабатларнинг график тасвири. АО (А) АО (В) АО (А) АО (В) АО (А) АО (В)

Предмет соҳасининг маълумотлари ахборот мантиқий моделининг намунали шакли Ийерархик боғлиқликни кўрсатиб бериш учун МАММ объектларини намунали шаклда тасвирлаш мақсадга мувофиқдир. Намунали МАММда ахборот объектлари юқорида кўриб чиқилган меъёрлаштириш талабларига жавоб бериши лозим. Фақат 1:М ва 1:1 типдаги структуравий алоқаларга йўл қўйилади. Бундан ташқари, АОлар МАММда даражалари бўйича тартибланишлари лозим. МАММнинг график тасвирида АОларни даражалар бўйича тартиблаш учун, ҳар бир алоқада бош АО тобе АОга нисбатан юқори даражада жойлаштирилиши керак. Бундай жойлаштирув ҳар бир АОга берилувчи даража индексига мувофиқ амалга оширилади. АОнинг индекс даражасини оддий моделларда аниқлаш осон. Бунинг учун МАММнинг юқори даражасидан шу АОгача бўлган энг узоқ йўлдаги алоқалар сони санаб чиқилади. МАММнинг юқори даражасида «кирувчи» алоқаларга эга бўлмаган, яъни бошқа бирон-бир АОга тобе бўлмаган (бош АОга эга бўлмаган) АОлар мавжуд бўлади. Намунали кўринишдаги ишлаб чиқилган МАММ юқори даражада ягона илдиз объектга эга бўлган тўнтарилган «дарахт» кўринишида қатъий иерархик бўлиши мумкин. Шохобчали алоқаларга эга бўлган намунали МАММда қатъий иерархик МАММдан фарқли ўлароқ катта даражадаги биттадан зиёд АО билан боғлиқ бўлган АОлар бўлиши мумкин. Фақат иерархик алоқаларга эга бўлган намунали МАММ ҳамда объектларнинг шохобчали алоқаларига эга бўлган МАММнинг иллюстратсияси 3.3-расмда келтирилган. Иерархик ва шохобчали МАММ реляцион МББТ билан реализатсия қилиниши мумкин.

0-даража (1) (1) 1-дара- 1-йил жа (1) 2-даража (2) Иерархик Тармоқли расм. Намунали кўринишдаги ПС МАММга мисоллар. Қайд этиб ўтамизки, иерархик МАММ иерархик ёки шохобчали(тармоқли) маълумотлар моделига эга бўлган МББТ воситалари орқали ҳам реализатсия қилиниши мумкин. Шаҳобчали алоқаларга эга бўлган МАММ шаҳобчали маълумотлар моделини таъминлаб турувчи МББТ билан реализатсия қилиниши мумкин.

Қисқа хулосалар Маълумотларни мантиқий моделини қуриш босқичма-босқич амалга оширилиб, конкрет шароитлар чегарасида оптимал вариантига яқинлаштириш асосида олиб борилади. Маълумонларни мантиқий моделининг фойдалилиги ва самарадорлиги моделлаштирилаётган предмет соҳасини акс эттириш даражасига боғлиқдир. Физик сақланиш усуллари кўрсатилмаган ўзаро боғланган объектлар кўринишидаги предмет соҳасини контсептуал модел акс эттиради. Мантиқий модел атрибутлар орасидаги, уларнинг таркиби ва сақлаш муҳитидан қатъий назар мантиқий боғланишларни акс эттиради. Бу боғланишлар реляцион, иерархик ёки тармоқли бўлиши мумкин. Предмет соҳасини объектлари корхоналар, банк сармоядорлари, ва ҳ.к. ҳисобланиши мумкин. Ҳар бир объект учун уни хоссаларини тавсифловчи тўпламлар (майдонлар, реквизитлар) ажратилади. Предмет соҳаси – биринчи навбатда уни фойдаланувчилари қизиқишини ёритувчи реал объектларни баъзи тўпламлар сифатида кўриб чиқилади. АО реквизитларининг таркиби унинг структурасини белгилайди. Ҳар бир маълум структурали АО объект синф (тур)ини ҳосил қилади. Реквизитларнинг функтсионал боғлиқлиги фақат калитнинг бир қийматига тобе (тавсифий), реквизитнинг фақат бир қийматига мос бўлган ҳолдагина рўй беради. АОларининг жуфтлиги орасидаги реал муносабатлар шу ахборот объектлари томонидан акс эттирилувчи реал объектлар, жараёнлар ёки ҳодисалар табиати билан белгиланади. Иерархик ва шохобчали МАММ реляцион МББТ билан реализатсия қилиниши мумкин.

Фойдаланилган адабиётлар 1. DataBase Journal. www.dbjournal.ro 2. The computer journal. www.oxfordjournals.org 3. Инженерный журнал: наука и инновации. www.engjournal.ru 4. Иқтисодиёт ва инновацион технологиялар. Илмий-электрон журнал. 5. www.iqtisodiyot.uz 6. Экономическое обозрение. www.cer.uz Интернет сайтлар 1. www.search.re.uz 2. www.ictcouncil.gov.uz 3. www.ecsoman.edu.ru 4. www.imce.ru

O'xshashlar

Инфологик моделлаштириш. Инфологик моделлаштириш асослари. Предметли соҳа тушунчаси. Предметли соҳани тасвирлаш усуллари

Предмет соҳа инфологик тавсифлаш усуллари ахборот тизимларини яратиш босқичлари

Мамлакат алоқа тармоқларини қуриш. Алоқа тармоқларини қуриш усуллари

MYSQL МББТ муҳитида реляцион моделни амалга ошириш

MS ACCESS МББТ муҳитида реляцион моделни амалга ошириш