MATLAB dasturlash elementlari va ular bilan ishlash

Yuklangan vaqt:

10.11.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

203.662109375 KB

Ko'chirib olish

MATLAB dasturlash elementlari va ular bilan ishlash Hamma matematik tizimlarda matematik ifoda markaziy tushuncha boʻlib hisoblanadi. U sonlar koʻrinishida (ayrim xollarda simvollar koʻrinishida) nima hisoblanishi kerak ekanligini belgilaydi. Matematik ifodalar sonlar, konstantalar, oʻzgaruvchilar, operatorlar, funksiyalar va har xil maxsus belgilar yordamida tuziladi. Sonlar — MATLAB tilining miqdor qiymatlarini oʻzida aks ettiruvchi eng sodda obʻektlaridir. Agar sonning nomi qiymatiga mos kelsa, uni konstanta deb atash mumkin. Sonlar butun, kasr, belgilangan yoki suzuvchi nuqtali boʻlishi mumkin. Ularni mantissasi va tartibi orqali ham koʻrsatish mumkin. Sonning mantissasida butun qism kasr qismdan vergul orqali emas nuqta orqali ajratiladi. Sonning mantissasini tartibidan ajratish uchun “e” simvoli ishlatiladi. Musbat sonlarning oldiga «plyus» ishorasi quyilmaydi, manfiy sonlarning oldiga kuyiladigan «minus» ishorasi u nar minus deb ataladi. Sondagi simvollar orasiga probel kuyish mumkin emas. Sonlar kompleks boʻlishi mumkin: z=Re(x)+Im(x)* i. Bunday sonlar xaqiqiy Re(z) va mavhum Im(z) qismlardan iborat buladi. Sonlarning mavhum kismi -1

dan kvadrat ildizga teng boʻlgan i yoki j koʻpaytiruvchiga ega boʻladi: 2j, 2+3i - 3.14i. Sonning xaqiqiy qismi Re(z) ni real(z) funksiyasi qaytaradi, imag(z) funksiyasi esa — mavhum (Im(z)) qismini qaytaradi. Kompleks sonning modulini olish uchun abs(z) funksiya va fazasini olish uchun angle(z) funksiya ishlatiladi. MATLAB tizimida sonlarni butun va kasr, uzun va qisqa va x.k. sonlarga ajratish qabul qilinmagan, lekin bunday formatlarni berish imkoniyati bor. Umuman olganda sonlar ustida amallar ikkilangan aniqlik formatida amalga oshiriladi. Bunday format sonli hisoblarga qoʻyiladigan koʻpchilik talablarni qoniqtiradi, lekin erkin (absolyut) aniqlik talab qilinadigan simvolli hisoblarga umuman toʻgʻri kelmaydi. MATLAB tizimida simvolli hisoblar maxsus Symbolic Math Toolbox kengaytirish paketidan foydalanib hisoblanadi. Konstanta — yagona nomga ega boʻlgan va oldindan aniqlangan sonli yoki simvolli qiymat. Sonlar (masalan 1, -2 va 1.23) nomsiz sonli konstantalar boʻlib hisoblanadi. MATLAB da boshqa turdagi konstantalar tizim oʻzgaruvchilari ham mavjud. Ular tizim yuklanishi vaqtida beriladi va qayta aniqlanishi mumkin. MATLAB tizimida asosiy tizim oʻzgaruvchilari quyidagilar:  i va j — mavhum birlik (-1 dan kvadrat ildiz);  pi – l soni — 3.1415926...;  eps — suzuvchi nuqtali sonlar ustida amallarning xatoligi (2 -52 );  realmin — suzuvchi nuqtali eng kichik son (2 -1022 );  realmax — suzuvchi nuqtali eng katta son (2 1023 );  inf — mashina cheksizligining kiymati;  ans — eng soʻnggi amal natijasini saqlovchi va odatda uning tasvirini ekranga chiqaruvchi oʻzgaruvchi;  NaN — maʻlumotlarning sonli xarakterga ega emasligini koʻrsatish.

Yuqorida taʻkidlanganidek, tizim oʻzgaruvchilarini qayta aniqlash (oʻzgartirish) mumkin. Masalan, eps tizim oʻzgaruvchisiga boshqa qiymatni berish mumkin, eps=0.0001. Simvolli konstanta — apostroflar orasiga olingan simvollar, masalan: ‘Hello my friend!ʻ ‘Salomʻ ‘2+3ʻ. Agar apostroflar orasiga matematik ifoda olingan boʻlsa, hisob lanmaydi, balki simvollar ketma- ketligi deb qaraladi. Lekin maxsus funksiyalar yordamida simvolli ifodalarni hisoblanadigan ifodalarga oʻzgartirish mumkin. MATLAB murakkab hisoblar uchun ishlatilishi sababli ularning tavsiflari yaqqol va tushunarli boʻlishi kerak. Buning uchun matn izohlari qoʻllaniladi. Matn izoxlari % simvoli yordamida kiritiladi, masalan: % factorial function. MATLAB ingliz tilidagi mahsulot. Shu sababli izoxlar (ayniksa, m-fayllarda) rus xarflari yordamida

terilgan dasturlar ishlamasligi mumkin. Bundan tashqari, izohlarda ruscha «s» xarfi terilgan boʻlsa keyingi satrga oʻtib ketish muammosi yuzaga keladi. Bu holda ruscha «s» ning oʻrniga inglizcha «s» ni ishlatish maqsadga muvofiq. Odatda m-fayllarning birinchi satrlari help «Fayl_nomi» buyrugidan keyin ekranga chikariluvchi, ular tugʻrisidagi qisqacha axborot boʻladi. yetarli darajada mukammal matnli izohlarning m-fayllarga kiritilishi keyinchalik ular bilan ishlashni osonlashtiradi. Oʻzgaruvchilar Oʻzgaruvchilar — qiymatlari har xil boʻlgan maʻlumotlarni saqlovchi nomga ega boʻlgan obʻektlardir. Bunday maʻlumotlarga mos holda oʻzgaruvchilar sonli yoki simvolli, vektorli yoki matritsali boʻlishi mumkin. MATLAB tizimida oʻzgaruvchilarga maʻlum qiymatlarni berish mumkin. Buning uchun tenglik ishorasi yordamida kiritiluvchi oʻzlashtirish amalidan foydalaniladi: oʻzgaruvchining_ nomi=ifoda. Oʻzgaruvchilarning turlari oldindan belgilanmaydi. Ular, qiymati oʻzgaruvchi tomonidan oʻzlashtiriluvchi ifodaga mos holda aniqlanadi. Agar ifoda vektor yoki matritsa boʻlsa, oʻzgaruvchi ham vektor yoki matritsa boʻladi. Matlab tizimida oʻzgaruvchilarni eʻlon qilish unga qimat berish bilan amalga oshiriladi. Yaratilgan oʻzgaruvchi tizim oʻzgaruvchilari bilan bir xil boʻlmasligi kerak. Oʻzgaruvchilarning nomlanishi: - oʻzgaruvchilarning nomlanishida xarflar, sonlar va belgilar ishtirok etishi mumkin;

- katta va kichik xarflar turli maʻnoga ega; - oʻzgaruvchilar xarflar bilan boshlanishi shart; - oʻzgaruvchining nomi 63 ta belgidan oshmasligi kerak. Tizimda eʻlon qilingan oʻzgaruvchilar dasturning Workspace oynasida oʻz aksini topadi. Agar bu koʻrinishni sessiya oynasida (Command Window) koʻrish kerak boʻlsa who yoki whos buyrugʻidan foydalaniladi. Eʻlon qilingan oʻzgaruvchiga yangi bir qiymat berilsa, u oxirgi qiymatni oladi. Oʻzgaruvchilarni File – Save Workspace As buyrugʻi orqali yoki sessiyada save nom orqali saqlab, keyinchalik load nom orqali tiklab olish mumkin. Saqlangan fayl .mat kengaytmali boʻladi. Oʻzgaruvchining nomi (uning identifikatori) amalda cheklanmagan uzunlikdagi simvollardan iborat boʻlishi mumkin, lekin boshlangʻich 31 simvol eslab qolinadi va identifikatsiya qilinadi.

Har qanday oʻzgaruvchining nomi boshqa oʻzgaruvchilarning, funksiyalarning va tizim protseduralarining nomi bilan bir xil boʻlmasligi kerak. Oʻzgaruvchilarning nomlari xarf bilan boshlanadi va oʻz ichiga xarflar, raqamlar, taʻkidlash simvoli (satr osti chizigi) _ ni olishi mumkin. Fakat uzgaruvchining nomida probellar maxsus belgilar, masalan +, ., -, *, / va x-k. boʻlmasligi kerak. Oʻzgaruvchilar odatdagi koʻrinishda yoki indekslangan, yaʻni vektor va matritsalarning elementlari boʻlishi mumkin. Simvolli oʻzgaruvchilar ham ishlatilishi mumkin, bunda simvol qiymatlar apostroflar ichiga olinadi, masalan s=‘Demoʻ. Bunda sonlar ikki oʻlchamli massiv xisoblanadi yoki matrisa va 1x1 koʻrinishga ega. Umumiy tarzda m x n , bunda m-ustunlar soni, n-satrlar soni. Operator — bu maʻlumotlar (operandlar) ustida bajariladigan maʻlum amallarni ifodalovchi maxsus belgilash. Masalan, eng sodda arifmetik operatorlarga qoʻshish, ayirish koʻpaytirish va boʻlish belgilari kiradi. Operatorlar operandlar bilan birgalikda ishlatiladi. Masalan, 2+3 ifodada + belgisi operator, 2 va 3 sonlari esa — operandlardir. Shuni taʻkidlash oʻrinliki, koʻplab operatorlar matritsaviy amallarga taalluqli boʻlganligi sababli jiddiy tushunmovchiliklar yuzaga kelishi mumkin. Masalan, koʻpaytirish operatori * va boʻlish operatori / ikkita koʻp oʻlchamli massivlar, vektorlar yoki matri- salarning koʻpaytmasi va boʻlinmasini hisoblaydi.

$Qator maxsus operatorlar ham mavjud, masalan, \ operatori oʻngdan chapga boʻlishni, .* va ./ operatorlar esa massivlarni elementlararo koʻpaytirish va e lementlararo boʻlishni ifodalaydi. Operatorlarning toʻliq roʻyhatini buyruqlar satrida help ops buyrugʻidan foydalanib olish mumkin. Bunday ruyhatning arifmetik operatorlarni oʻz ichiga oluvchi bir qismi quyida keltirilgan: » help ops$ Nazorat savollari: 1. Matematik ifoda deb nimaga aytiladi? 2. Matematik ifodalar bilan amallar? 3. Sonning mantissasi nima? 4. Konstantani tushuntiring? 5. Matlabda kompleks sonlar qanday kiritiladi?

Nazorat savollari: 1. Matematik ifoda deb nimaga aytiladi? 2. Matematik ifodalar bilan amallar? 3. Sonning mantissasi nima? 4. Konstantani tushuntiring? 5. Matlabda kompleks sonlar qanday kiritiladi?

Asosiy adabiyotlar 1. Stephen J. Chapman MATLAB Programming for Engineers. – New York: CL Engineering USA, 2015. -456r. 2. Keith Stouffer, Joe Falco, Karen Kent. Guide to Supervisory Control and Data Acquisition (SCADA) and Industrial Control Systems Security. – Gaithersburg: National Institute of Standards and Technology Gaithersburg, 2006. - 164 p. 3. T.Dadajonov, M.Muxitdinov. MATLAB asoslari. - Toshkent: Fan, 2008. 631 b. 4. A.N. Yusupbekov, F.T. Adilov, V.M. Dozorsev Tipik texnologik obyektlarni imitasion modellashtirish va boshqarish malakali kopyuter treningi. - Toshkent: Tafakkur Bo’stoni, 2016. – 196 b. 5. A.N. YUsupbekov, F.T. Adilov, V.M. Dozorsev Imitatsionnoe modelirovanie tipov ы x texnologicheskix ob’ektov i kompyutern ы y trening nav ы kam upravleniya.-Tashkent: Tafakkur Bo’stoni, 2015. – 204s. 6. Frolov D.A. Analiz vidov kompyutern ы x obuchayu щ ix sistem dlya podgotovki personala prom ы shlennogo predpriyatiya i sovremenn ы x texnologi ix postroeniya / D.A. Frolov // Innovatsionn ы e informatsionn ы e texnologii. 203. T. 1. №2.S. 431-434.

O'xshashlar

Axborot-kutubxona muassasalarid axborot va ular bilan ishlash

MATLAB dasturida funktsiyalar grafiklarini qurish. M-fayllar bilan ishlash

C++ da satrli kattaliklar v ular bilan ishlash

Oynalar bilan ishlash

Domenlar bilan ishlash