Kompyuter grafikasida fazo 3D ob’ektlarini bo’yash - Informatika va AT - Referatlar

Kompyuter grafikasida fazo 3D ob’ektlarini bo’yash

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

547 KB

Ko'chirib olish

Kompyuter grafikasida fazo 3D ob’ektlarini bo’yash Reja: 1. Kompyuter grafikasida fazo (3D) ob’ektlarini bo’yash. 2. Yorug’lik va uning tarqalishi: aks qaytarish, diffuzion aks, ideal sinish, diffuzion sinish. 3. Nurning yo’nalishini aniqlash algoritmlari. Yorug’lik intensivligini hisoblash modellari. 4. Guro usuli bilan bo’yash. Fong usuli bilan bo’yash.

Bo’yash. Bo’yash usullari Real tasvirlarni yaratishning keyingi qadami bu qurilgan ob‟ektlarni chegaralovchi sirtlarni bo‟yash masalasini yechish. Bo‟yash ko‟rinmas chiziq va sirtlarni olib tashlashdan so‟ngi tartibda bajariladi. Bo‟yashning bir necha oddiy usullarini (modellarini) ko‟ramiz. Yorug‟lik nuqtasidan sirtga tushuvchi yorug‟lik energiyasi singishi, qaytishi (aks etish) yoki o‟tkazib yuborishi mumkin. Singigan, qaytgan yoki o‟tkazib yuborilganenergiya miqdori yorug‟lik to‟lqinining uzunligiga bog‟liq. Diffuzion qaytish Yorug‟likning barcha (hamma) yo‟nalishlar buyicha tekis tarqalishi. Qaytgan yorug‟likning xossalari yorug‟lik manb‟asining shakli va yo‟nalishiga va yana yoritalayotgan sirtning joylashishiga va uning xossalariga bog‟lik. Ideal tarqatuvchidan nuqtaviy manba‟ning yorug‟ligi Lamberning kosinuslar qonuniga asosan qaytariladi. Bu yerda I -qaytgan yerug‟likning intensivligi; I e -nuktaviy manbaning intensivligi; k d - diffuzion qaytishning koeffitsienti (const, 0≤ K d ≤1 ); θ –erug‟lik manbasiga e va sirtning (tashqi) normali n yunalishlari o‟rtasidagi burchak (rasm).

Yorug‟lik manbasiga e va sirtning (tashqi) normali n yo‟nalishlarining birlik vektorlaridan foydalangan xolda (1) munosabatni quydagi ko‟rinishda yozish mumkin: Real saxna ob‟ektlariga bundan tashqari ob‟ektlarning qaytishi egriligiga mos sochilgan (tekis tarqalgan) yorug‟lik tushadi. Bu xolda intensivlik quydagicha hisoblanadi: bu yerda I a - sochilgan yorug‟likning intensivligi; k a – sochilgan yorug‟likning diffuzion koeffitsienti ( const , 0≤k a ≤1 ). Albatta yerug‟likning intensivligi ob‟ektdan yerug‟lik manbasigacha bo‟lgan masofa d ga bog‟lik. Buni hisobga olgan xolda quydagi yoritish modelini olamiz: Bu yerda K - ixtieriy konstanta. Simetrik aks. Ob‟ektning (tashqi) sirti yaltiroq bo‟lganda hosil bo‟ladi. Simmetrik akslangan yerug‟likning intensivligi tushishi burchagi to‟lqinning uzunligi va moddaning xossasiga bog‟lik. Simetrik aksning fizik xossalari juda murrakab, shu sababli kompyuter grafikasida oddiy modellardan foydalaniladi. (Fong modeli.): bu yerda ks – eksperimental doimiy (yorug‟likning simmetrik akslanuvchi qismi); α aks nuri r va S orasidagi burchak; R -yorug‟likning fazoviy taksimotining aproksimatsiyalovchi daraja (rasm)

(3) va (4)larni birlashtirgan xolda ob‟ekt sirtining nuqtalarini intensivligini hisoblovchi yoritish modelini olamiz. Tashqi normal vektori n , yorug‟lik manbasiga L , aks nuri r , kuzatish s yo‟nalishlari vektorlarining birlik vektorlaridan foydalangan xolda (5) ni quydagi ko‟rinishda yozish mumkin: Rangli tasvirni xosil qilish uchun, xar bir asosiy ranglar uchun (red-qizil, greenyashil, blue-ko‟k) bo‟yash funktsiyasini topish kerak (shart). Simetrik aksda doimiy R s xar bir keltirilgan rang uchun bir xil hisoblanadi. Agar nuqtaviy manba‟lar soni bir necha bo‟lsa ( m ) unda yoritish modeli quydagicha aniklanadi: Guro usuli Bu usul uchlarning yerug‟liklarini aniqligiga asoslangan xolda ularning qiymatlarini bir chiziq interpolyatsiya orqali butun yoqning yorug‟lik qiymatlarini topishga asoslangan. Qavarik to‟rtburchakli yoqni kuramiz. Faraz kilamizki V 1 ,V 2 ,V 3 ,V 4 uchlarida mos I V1 ,I V2 ,I V3 ,I V4 intensivliklar berilgan. Yoqda ixtiyoriy W nuqtasini olamiz. Ushbu nuqtalardan o‟tuvchi gorizontal to‟gri chiziqni o‟tkazib yokning chegarasi bilan kesishish nuqtalarini belgilaymiz. U va V . Faraz qilamizki intensivlik kesmada chiziqli o‟zgaradi, ya‟ni: bu yerda:

Shu kabi U va V nuqtalardagi intensivliklarni yozamiz, ya‟ni ular yoqni uchlarining intensivliklari orqali ifodalanadilar. Fong usuli Fong usuli har bir nuqtada normal vektorni hisoblashdan iborat so‟ng qaralayotgan nuqtadagi yorug‟lik intensivligi (5) chi formulaga asosan hisoblanadi. Bu yerda interpolyatsiya sxemasi Guro bo‟yash interpolyatsiyasiga o‟xshaydi W nuqtaning normal vektorini nw topish uchun ushbu nuqtadan gorizoantal to‟g‟ri chiziqni o‟tkazamiz va yoqning qirrasini kesuvchi nuqtalarning U va V normal vektorlaridan foydalanilgan xolda topamiz: U va V nuqtalarda normal vektorlarni topish uchun mos qirralarning uchlarini normal vektorlardan foydalanamiz. Fong usuli orkali bo‟yashda tasvir Guro usuliga nisbatan realroq bo‟ladi, ammo hisob-kitoblar sezilarli ko‟p xajmni talab qiladi. Qirralarda va uchlarda normallarni aniqlash Faraz qilamizki bitta nuqtada tutashuvchi qirralar yotadigan tekisliklar tenglamalari quydagicha:

Ushbu tekisliklarning normal vektorlari mos ravishda: Agar ular tashqi normal vektorni bermasa ularning koordinatalarini ishorasini o‟zgartirishi kifoya. Taqribiy normal vektorning yo‟nalishini aniqlovchi vektor quydagicha topiladi: 2-rasmda ko‟rsatilgan V1 uninig tashqi normal vektorini topish uchun mos vektor ko‟paytmalar yig‟indisi hisoblanadi: Nurning yo’nalishini kuzatish usullari (trassirovka) ( trace- iz, kuzatish) Real tasvirlarni ko‟rishda nurni yo‟nalishini kuzatish usullari, uning kayta (aks etish) va sinish effektlarini hisobga olgan xolda, keng ko‟llaniladi.

Bunda yorug‟lik manba‟sidan to’g’ri chiziqli traektoriya bo‟yicha biror bir ob’ektga tushadi. Ob‟ektga tushgan yorug‟lik nuri sinib ob‟ektning ichiga ketishi yoki kaytishi mumkin. Ob’ktdan qaytgan nur yana to’g’ri chiziqli tarqalib keyingi ob‟ektga tegishi mumkin va xokazo. Oxirida nurlarning bir qismi nazoratchi ko‟ziga tushib unda tasvirni xosil qiladi. Agar nazoratchi ko‟zi oldida tasvir tekisligini joylashtirsak uni kesib o‟tgan nurlar unda tasvirini paydo qiladi. Yukorida aytib o‟tilgan jarayon nurlarni to’g’ri yo’nalishini kuzatish deyiladi. Bu xolda yorug’lik manba‟sidan tarqalgan ko‟pgina nurlar ob‟ektlarga tushmasligi yoki nazoratchi ko‟ziga yetib kelmasligi mumkin. Shuning uchun kompyuter grafikasida faqat foydali nurlar, yani nazoratchi ko‟ziga tushuvchi nurlar hisobga olish tavsiya qilinadi. Va shu sababli nurlarni yo‟nalishini kuzatish teskari bajariladi, yani yorug‟lik manba‟sidan emas nazoratchi ko‟zidan boshlab biror bir ob’ektning nub bilan kesilish nuqtasiga qadar. Yuqorida aytib o’tilgan jarayon nurning yo’nalishini teskari kuzatish yoki shunchaki nurning yo’nalishini kuzatish deyladi. Aynan shu usulni quyda ko’ramiz: Nurni yo‟nalishini kuzatish usulida ob’ektning ixtiyoriy nuqtasining yorug‟ligini va berilgan yo’nalishida undan qaytuvchi yorug’lik energiyasini qismini aniqlash masalasi ko‟riladi. Bu energiya ikkita qismdan tashkil topadi- bevosita (dastlabki) yorug‟lik, yani yorug’lik manba’sidan bevosita olinuvchi energiya va ikkinchi yorug’lik, yani boshka ob’ektlardan keluvchi energiya. Bu bo’lish nisbiy.

Ma’lumki, bevosita yorug’lik tasvirga katta xissa qo’shadi. Simmetrik aks (zerkalnoe otrajenie) Berilgan i yo’nalish bo’yicha P nuqtaga tushgan nur r yo’ N alish bo‟yicha aks etadi va quydagi qonun bilan aniqlanadi: nurning yo‟nalishini aniqlovchi i vektor, aks etgan nurning yo‟nalishini aniqlovchi r vektori va P nuqtaning narmal vektori n bitta tekislikda yotadi. Narmal vektorga nisbatan nurning tushish burchagini Qi va aks etish burchagi Qr deb belgilaymiz. Faraz qilamizki i,n,r vektorlar birlik (narmal) vektorlar bo‟lsin. Yuqorida keltrilgan shartlarga ko‟ra r vektori i va n vektorlari chiziqli kombinatsiyasiga teng: va tushish va aks etish burchagi o‟zaro teng, ya‟ni Qi=Qr. Bunga ko‟ra: Bu yerdan quydagi ifodani olamiz: Isbot:

(1) ifoda bilan berilgan r vektor - birlik vektor Isbot: Diffuzion aks Diffuzion aks Lambert qonuni orqali ifodalanadi va unga asosan tushayotgan yorug‟lik xamma yo‟nalishlarga bir xil intensivlik bilan tarkaladi. Tushayotgan nurning aks (kaytish) yo‟nalishini aniqlab bo‟lmaydi, barcha yo‟nalishlar bir xuquqli va nuqtaning yorug‟ligi (i,n) ga proportsional. Ideal sinish i vektori yo‟nalishi bo‟ycha R nuqtaga tushuvchi nur ikkinchi soxaga t yo‟nalish bo‟ycha sinadi. Sinish Sneliusning qonuniga bo‟ysunadi va burchaklari uchun quydagi ifoda bilan beriladi. bu yerda: η i - (i) nur tushuvchi muxitning sinish koeffitsenti; η t –(t) nur sinuvchi muxitning (soxaning) sinish koeffitsenti; θ i –tushuvchi nur (i) va R nuqtaning narmal vektori (n) orasidagi burchak; θ t -qaytgan nur (t) va R nuqtaning narmal vektori (n) yo‟nalish orasidagi burchak. Sneliusning qonuniga asosan i, n va t vektorlari bitta tekislikda yotadi, ya‟ni: bu yerda α va β qiymatlarini topish uchun (1) ifodani quydagi ko‟rinishda yozamiz: η *Sin θ i =Sin θ t bu yerda: Kvadratga ko‟taramiz: Η 2 Sin 2 θ i = η 2 Sin 2 θ t yoki larni hisobga olgan xolda

(2)- chi tenglamani hisobga olgan xolda bundan t vektorning normalligini shartiga ko‟ra: (4)-chi ifodani (3)-chi ifodadan ayiramiz bundan α =± η . Fizik nuqtai nazarga ko‟ra α = η . β -ni qiymatini topish uchun (4)-chi ifodadan foydalanamiz; α = η hisobga olgan Xolda Tenglamaning yechimi Buni hisobga olgan xolda t vektori quydagicha ifodalanadi: bu yerda Agar bo‟lsa xamma yorug‟lik energiyasi chegarada aks etadi va sinish bo‟lmaydi. Diffuzion sinish Diffuzion sinish, diffuzion aks kabi, yani singan yorug‟lik barcha yo‟nalishlar t ,( t , n ) < 0 bo‟ycha bir xil intensivliklar bilan tarqaladi. Energiya taqsimoti Yorug‟lik aks va sinishda energiya taqsimotini ko‟ramiz. Fizika kursidan ma‟lumki aks etgan energiya xissasi (ulushi) Frenel koeffitsientlari orqali beriladi bu yerda λ - to‟lqinning uzunligi. . .

Ushbu formula yarim o‟tkazgichlar uchun o‟rinli va uni boshqa ko‟rinishda xam yozish mumkin: bu yerda O‟tkazuvchilar uchun odatda quydagi formulalardan foydalaniladi: bu yerda k t -singish koeffitsienti. Barcha yuqorida keltirilgan xollar ideallashtirilgan. Aslida ideal aks ettiruvchi va ideal silliq tekisliklar yo‟q. Nurning yo‟nalishini kuzatish asosiy modeli Odatda amaliyotda ob‟ektning sirti taksimot konuni berilgan tasodif orientatsiyalangan tekis ideal mikroyoqlardan tashkil topadi deb hisoblanadi. Faraz qilamizki: n- sirtning R nuqtadagi normal vektori yani o‟rta tekislik normal vektori; h- mikroyoqning normal vektori; α - ular orasidagi burchak: α =arccos(n,h). Sirt α -ning tasodifiy qiymatini taqsimotini zichligini beruvchi funktsiya D( α ) orqali ifodalanadi. D( α ) uchun bir nechta model mavjud: Gauss taqsimoti Bekmen taqsimoti bu yerda m- sirtning tekis emasligini xarakterlovchi daraja, m ning qiymati kichik bo‟lgan sari sirt shuncha tekisrok bo‟ladi.

R nuqtaga l yo‟nalishi bo‟ycha tushayotgan yorug‟lik nurining aks etishini ko‟ramiz. V yo‟nalishi bo‟yicha aks etuvchi yorug‟lik energiyasi qismati topish uchun quyidagi ifoda kerak bo‟ladi:

Foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati: 1. Kenneth C.Loudon, Jane P.Loudon. Management Information Systems. New York, 2016. Page 669. 2. S.S.Gulomov, B.A.Begalov. Informatika va axborot texnologiyalari. Darslik.- T.: “Fan”. 2010.- 628 bet. 3. Informatsionnie texnologii v ekonomike i upravlenii: uchebnik /pod red. prof. V.V. Trofimova. 2-e izd., pererab. i dop.- M.: Yurayt, 2016.- 482 s. 4. Avtomatizirovannie informatsionnie texnologii v ekonomike: uchebnik / Pod red. prof. G.A. Titorenko. 2-e izd. Pererab. i dop. - M.: Yuniti, 2015. -399 s. 5. Kenjabayev A.T., Jumaniyazova M.Yu., Tillyashayxova M.A. Informatika va axborot texnologiyalari. O‘quv qo‘llanma. “Iqtisod-moliya”. 2013, 160 bet. Internet sayti: www. http://el.tfi.uz/pdf/mddj22.uzk.pdf - Toshkent moliya instituti elektron kutubxonasi

O'xshashlar

Kompyuter grafikasida rangni ifodalash

Kompyuter grafikasida geometrik shakllarni ifodalash

3D Studio MAX

AutoCAD Dasturida 3D modellashtirish panellari

Zamonaviy kompyuter grafikasi va undan foydalanish. Grafik muharrirlar