Axborot tushunchasi va uni o’lchash usullari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

56.5 KB

Ko'chirib olish

Axborot tushunchasi va uni o’lch ash usullari Reja: 1. Axborotni kompyuterda ta s virlash. 2. Axborotni kodlash. To’ldirish kod. Teskari kod. Modifikatsiyalashgan kod 3. Axborot hajmi va uning o’lchov birliklari

$1.Axborotni kompyuterda tasvirlash Kompyuter faqat sonli ko’rinishda ifodalangan axborotni qayta ishlay oladi. Shuning uchun kompyuterda qayta ishlanishi lozim bo’lgan axborotni sonli ko’rinishda tasvirlash kerak. Boshlang ’ ich ma‘lumot kompyuterga kiritilishi jarayonida har bir raqamga, harfga va belgiga ma‘lum bir son mos quyiladi. Kelgusida kompyuterga ishlatiladigan barcha harflarni, raqamlarni va belgilarni qisqaroq belgi yoki simvol deb ishlatamiz. Belgilar bilan ularga mos quyiladigan sonlar orasida moslik o’rnatish belgilarni kodlash deyiladi. Kompyuterda barcha belgilar 0 va 1 raqamlari yordamida kodlanadi. Bunday kodlash ikkili kodlash deyiladi. 0 va 1 raqamlari bitlar deb ataladi. Bu atama quyidagi ingliz so’zlarida kelib chiqqan: binary digit – ikkilik raqamlar. Har bir belgi 8 ta 0 va 1 lar ketma-ketligi ko’rinishida kodlanadi. Masalan, katta A harfining kodi, 9 raqamining kodi, + va ) belgilarining kodi quyidagicha. А - 01000001 + - 00101011 9 - 00110011 ) - 00101001 2. Axborotni kodlash EHMda operatsiyalar bajarish uchun sonlar maxsus mashina kodlari bilan kodlanadi. EHMning arifmetik mantiqiy qurilma (AMQ) si sonlarni o’zluksiz ayirish va qo’shish operatsiyalarini qisqartirish maqsadida to’g’ri, to’ldirish va teskari kodlar ishlatiladi. To’g’ri kod. Sonlarni absalyut ahamiyatini mos keluvchi belgi asosi: musbat va manfiy na a a А ,..., , ,0 2 1  ikqilik sonni to’g’ri kodlash formulasi quyidagi ko’rinishga ega:    00 \ А аgar А А аgar А Аты (1)$ $Masalan: 1. 1101,0  А ва 2. 10101,0  А sonlari to’g’ri kodda quyidagi ko’rinishga ega. 1. 1101,0  А uchun 11010, \ тыА 2. 10101,0  А uchun 101011 101010 1 , ) ,( \    тыА (1) formuladan ko’rish mumkinki, nol to’g’ri kodda manfiy va musbat bo’lishi mumkin: 00 ... 00,0 00 ... 00,0     А А 00 00 1 00 00 0 ... , ... , \\  тыты АА To’g’ri kod xotira qurilmasida sonlarni saqlash uchun, kiritish va chiqarish qurilmalarida shuningdeq ko’paytirish amalini bajarishda qo’llaniladi. T o’ ldirish kod . A sonini ikqilik sanoq tizimsida to ’ ldirish kod formulasi quyidagi ko ’ rinishga ega :      0 А agar А 10 0 А agar А тылА (2) Masalan: А  -0,101010 ; А т o’ л  10  (-0,101010)  1,010110 (2) formuladan ko’rinib turibdiki, musbat sonning to’ldirish kodi to’g’ri kodning son tasviri bilan mos tushadi. A sonini to’ldirish kodi bilan tenglashtirilganda quyidagi qoidani olish mumkin: Manfiy sonni to’ldirish kodda yozish uchun, shu sonning belgili razryadini o’rniga 1 sonini qo’yiladi, sonli razryadlar o’rniga esa 0 o’rniga 1, 1ni o’rniga 0 qo’yiladi va olingan natijaga kichkina razryaddagi birni qo’shish kerak. Masalan: А  -0,0101 ; А т o’ л  1,1010  0,0001)  1,1011 Manfiy sonli to’ldirish kodni to’g’ri kodga aylantirish uchun, shu sonni sonli razryadida nollarni birlarga va birlarni nollarga almashtirib, ulardan olingan natijaga kichiq razryaddagi birni qo’shish kerak.$

To’ldirish kodda manfiy nol mavjud emas. Teskari kod . Teskari kod formulasi quyidagi ko’rinishga ega.     0 A agar 10- А 10 0 А agar А n тесА (3) Masalan: А  -0,100110 ; А tes  10-0,100110-0,000001  1,011001 A manfiy sonini shu sonning teskari kodi Ates bilan tenglashtirilganda quyidagi koidani olish mumkin: Manfiy sonni teskari kodda yozish uchun, shu sonning belgili razryadida 1 qo’yiladi, sonli razryadida esa nollarni birga, birlarni nolga almashtiriladi. Teskari kodda nol bir xil ko’rinishga ega emas. А =+0,00...00; А тес =0,00...00; А =-0,00...00; А тес =1,11...11; Musbat sonni teskari kodi to’g’ri koddagi son ko’rinishi bilan mos keladi. Modifikatsiyalashgan kod. Ular razryadlari setkani to’ldirishni ko’rsatishga o’ng bo’lib, sonlar qo’shilishida chiqadi. Bu kodlar oddiy mashina kodlaridan shunisi bilan farq qiladiki, belgini ko’rinishiga ikkita razryad olib boriladi: musbat- ikkita nol, manfiy-ikkita bir ko’rinishiga ega. Ikqilik sanoq tizimini to’g’ri, to’ldirish va teskari modifikatsiyalashgan kod holatiga keltirish uchun yuqorida qayd qilingan qoidalar ishlatiladi. Sonlarni berilgan kodlarga aylantirish uchun EHMga son kiritilgandagidek operatsiyani bajarishda ham avtomatik ravishda amalga oshadi. 3. Axborot hajmi va uning o`lchov birliklari Sakkizta 0 va 1 larning ketam-ketligi bir bayt deyiladi. Demaq har bir belgi bayt 8 bitga barobar. Berilgan ma‘lumotdagi belgilar sonini sanab, ma‘lumotning axborot xajmi tushunchasini kiritish mumkin. Masalan, “Informatika va axborot texnologiyalari fani” degan ma‘lumotning axborot xajmi 43 ta baytdan iborat.

Bit va bayt bilan birga ulardan kattaroq axborotning quyidagi o’lchov birliklari ham mavjud: 1 Qilobayt = 2 10 bayt = 1024 bayt ≈ ming bayt 1 Megobayt = 2 20 bayt = 1024 x 1024 bayt ≈ million baytdan ko’proq 1 Gigobayt = 2 30 bayt= 1024 x1024x1024bayt ≈ milliard baytdan ko’proq.

Adabiyotlar ro’yxati: 1. Каримов И.А. Ўзбекистон келажаги буюк давлат. “Ўзбекистон”, 1992 2. Каримов И.А. Ислоҳотларни амалга оширишда қатъиятли бўлайлик. “Ўзбекистон”, 1996 3. «Иқтисодий информатика» С.С.Ғуломов ва бошқалар С.С.Ғуломовнинг умумий тахрири остида.-Т.: «Шарқ», 1999.- 546 б 4. “Ахборот тизимлари ва технологиялари”: Олий ўқув юртлари талабалари учун дарслик//Муаллифлар жамоаси: С.С.Ғуломов, Р.Х.Алимов, Х.С.Лутфуллаев ва бошк./; С.С.Ғуломовнинг умумий тахрири остида.-Т.: «Шарқ», 2000.- 592 б. 5. Аюпов Р.Х. , Исмоилов С. И. , Аюпов Х.Р. Хусусий компьютерларда ишлаш. “ Microsoft Word 2000 матн му ҳ аррири ” . – Т.: ТМИ, 2002. 124 бет 6. Марахимов А.Р., Ра ҳ мон қ улова С.И. “Интернет ва ундан фойдаланиш асослари.“ Ўқ ув қў лланма.-Т.:Тошкент давлат техника университети нашриёти, 2001.–176 б. 7. Ғ уломов С.С. ва бош қ алар. Ахборот тизимлари ва технологиялари – Т.: «Шар қ », 2000 8. Арипов М.М, Мухаммадиев Ж. . У “Информатика ва информацион технологиялар”. Ўқув қулланма. Тошкент шахри, 2005 йил. 9. Макарова “ Информатика “ Тошкент ш 2005 йил. 10. Эрматов Ш “Шахсий компьютерларнинг операцион тизимлари,курилмалари ва воситалари”. Тошкент 2007 йил.

O'xshashlar

Axborot xavfsizligini ta'minlash usullari

Astrofizik tekshirish usullari va osmon yoritkichlarining fizik ko’rsatkichlarini o’lchash

Texnologiya tushunchasi. Kompiyuter va axborot texnologiyalari haqida asosiy tushunchalar

Biznesda axborot texnologiyalarini va axborot tizimi

Axborot tarmoqlari va shaxsiy axborot tizimlari. Axborot tarmoqlarining turkumlanishi