Xo`jalik sudlariga ishlarning taalluqliligi va sudlovliligi - Huquqshunoslik - Referatlar

Xo`jalik sudlariga ishlarning taalluqliligi va sudlovliligi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

60.5 KB

Ko'chirib olish

Xo`jalik sudlariga ishlarning taalluqliligi va sudlovliligi Reja: 1. Xo`jalik sudlariga taalluqli ishlar tushunchasi, turlari va mezoni. 2. Xo`jalik sudlarida ko`riladigan nizolar. 3. Taalluqlilikka qo`yiladigan protsessual huquqiy qoida talablariga rioya etmaslikning oqibatlari. 4. Sudlovlilik tushunchasi va turlari. 5. Ishlarning turlari bo`yicha sudlovlilik. Xududiy sudlovlilik va uning turlari. 6. Ishlarni bir xo`jalik sudidan boshqasiga o`tkazish.

Xo`jalik sudlariga taalluqli ishlar tushunchasini aniqlashdan oldin taalluqlilik tushunchasini anglab olish lozim. Taalluqlilik deganda, huquq haqidagi nizolarni ko`rish va hal qilish vazifasi qonun bilan u yoki bu davlat organi yoki jamoat tashkilotiga yuklatilganligi tushuniladi. Xo`jalik sudlariga taalluqli ishlar deganda esa,qonunlarga muvofiq belgilangan ishlar doirasini ko`rib chiqish va hal etish vazifasi xo`jalik sudlari vakolotiga kiritilgan ishlar tushuniladi. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 111-moddasiga muvofiq, xo`jalik sudlarining vakolat doirasi belgilangan bo`lib, sud hokimiyatining mustaqil bo`g`ini sifatida iqtisodiyot sohasida va uni boshqarish jarayonida vujudga keladigan kelishmovchiliklarni ko`rib hal qiladi. Aynan shu qoida xo`jalik sudlarining vakolatlarini aniqlashtirib beradi va uning boshqa davlat organlari, xususan, umumiy yuridiksiya sudlari vakolat doirasidan farqini belgilaydi O`zbekiston Respublikasi Xo`jalik protsessual kodeksida xo`jalik sudlari vakolatiga kiritilgan nizoli va boshqa ishlarning qaysi turdagilari kiritilishi konkretlashtirilgan (23-modda). Ishlarni qaysi organga taalluqliligini chegaralovchi mezon sifatida nizoli huquqiy munosabatning uchta belgisini ajratish mumkin, ya`ni: a) nizolar vujudga keladigan soha; b)nizoli huquqiy munosabatlarning xarakteri va v)subyektiv tarkibi. Xo`jalik sudlariga taalluqli ishlarni chegaralovchi mezonlarning birinchi belgisi nizolar vujudga keladigan soha, ya`ni iqtisodiyot sohasidagi ishlardir. Bozor munosabatlari sharoitida iqtisodiy soha xo`jalik faoliyatini yuritish bilan, tadbirkorlik faoliyati bilan bog`liq. Bu mezon xo`jalik sudlari bilan umumiy yuridiksiya sudlarini vakolatlarini chegaralaydi. Xo`jalik sudlariga taalluqli ishlarni chegaralovchi mezonlardan yana biri bu nizoli huquqiy munosabatlarning xarakteridir.O`zbekiston Respublikasi XPK ning 23-

moddasiga muvofiq iqtisodiyot sohasidagi fuqaroviy, ma`muriy va boshqa munosabatlardan kelib chiqqan nizoli ishlar xo`jalik sudlariga taalluqli ekanligi belgilangan. Demak,nizoli huquqiy munosabatning xarakteri nizoning qanday munosabatdan, ya`ni fuqaroviy,ma`muriy yoki boshqa munosabatlardan kelib chiqqanligiga bog`liq ekan. Xo`jalik sudlariga taalluqli ishlarni chegaralovchi mezonlarning uchinchisi bu nizoli huquqiy munosabat subyektlarining tarkibi. Xo`jalik sudlariga yuridik shaxslar, yuridik shaxs tuzmagan holda tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan va yakka tartibdagi tadbirkor maqomini qonunda belgilangan tartibda olgan fuqarolar o`rtasida kelib chiqayotgan nizolar tegishlidir. Bulardan tashqari, xo`jalik sudlarida ishlarni taalluqli bo`lishni qo`shimcha mezoniga huquqni nizoli va nizosiz taraflarning kelishuvi, shuningdek nizoli huquqning mazmuni (xarakteri) ya`ni uning huquqiy me`yorlar bilan tartibga solinishi yoki solinmasligi ahamiyatlidir. Xo`jalik ishlarini sudga taalluqli bo`lish turlariga ahamiyat berish zarur. Ishlarni xo`jalik sudlariga to`g`ridan-to`g`ri taalluqli ekanligi qonunda ko`rsatilgan bo`lishi kerak, shunga ko`ra taalluqlilik mustasno va ko`p turdagi ko`rinishda bo`ladi, masalan bankrotlik to`g`risidagi ishlar qonun bilan faqat xo`jalik sudlariga taalluqli ekanligi qonunda o`z ifodasini topgan. Boshqa qator xo`jalik ishlari sudsiz hal etilmagandan keyingina sudga taalluqli bo`ladi. Ko`p organlarga taalluqli ishlar shartnomaviy, bir necha idoralarga tegishli (imperativ) taalluqlilikka va alternativ taalluqlilikka bo`linadi. Yuqorida qayd qilinganidek, shartnomaviy taalluqlilikka ko`ra, taraflarning o`zaro kelishuvlari asosida taalluqlik masalasi hal etilgan bo`ladi. Agar, qonunda xo`jalik ishlarini sudga qadarli sudsiz hal etish tartibi belgilansa (imperativ) masalan pretenzion talab bo`yicha ish hal etilmasa yoki ma`muriy tartibda ko`rilgan ish yetarli darajada hal etilmagan bo`lsa va h.k. Alternativ taalluqlilikka ko`ra himoyaga muxtoj bo`lgan manfaatdor shaxs o`zining hoxishiga asoslangan holda tegishli organga murojaat etishlik tushuniladi.

Sud amaliyotida iqtisodiy masalalardan kelib chiqadigan ayrim nizolar umumiy sudlarga ham tegishli bo`lishi mumkin. Shu tufayli umumiy sudlarga taalluqli bo`lishi uchun quyidagilarga e`tibor berish lozim, jumladan: 1) umumiy sudlarga fuqarolar o`rtasida kelib chiqqan nizolar, agar ular tadbirkorlikdan kelib chiqmagan bo`lsa; 2) tashkilotlar o`rtasida kelib chiqqan nizolar, ular ham tadbirkorlik faoliyati bilan bog`liq bo`lmaganligi talab qilinadi. 1 Yuqorida qayd etib o`tilgan fikrlardan xulosa qilib, xo`jalik sudlari faqat o`zining vakolatiga kiritilgan ishlarni,ya`ni faqat xo`jalik sudlariga taalluqli bo`lgan ishlarnigina ko`rishi mumkin. XPKning 23-moddasiga muvofiq xo`jalik sudlarga quyidagi ishlar taalluqli : iqtisodiyot sohasida yuridik shaxslar (bundan buyon matnda tashkilotlar deb yuritiladi), yuridik shaxs tuzmagan holda tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan va yakka tartibdagi tadbirkor maqomini qonunda belgilangan tarzda olgan fuqaro o`rtasidagi (bundan buyon matnda fuqarolar deb yurtiladi) fuqaroviy, ma`muriy va boshqa huquqiy munosabatlardan kelib chiqadigan nizolarga doir ishlar; iqtisodiyot sohasida tashkilotlar va fuqarolarning huquqlari vujudga kelishi, o`zgarishi yoki bekor bo`lishi uchun ahamiyatga ega bo`lgan faktlarni aniqlash (bundan buyon matnda yuridik ahamiyatga ega bo`lgan faktlarni aniqlash deb yuritiladi) to`g`risidagi ishlar; tashkilotlar va fuqarolarning bankrotligi to`g`risidagi ishlar. Bulardan tashqari, qonun bilan xo`jalik sudiga taalluqli ishlar jumlasiga boshqa ishlar ham kiritilishi mumkin. Xo`jalik sudi o`ziga taalluqli ishlarni, agar O`zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo`lmasa, tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan O`zbekiston Respublikasi tashkilotlari va fuqarolari, shuningdek chet el tashkilotlari, chet el investsiyalari ishtirokidagi tashkilotlar, xalqaro tashkilotlar, chet el fuqarolari, fuqaroligi bo`lmagan shaxslar ishtirokida ko`radi.

O`zaro bog`liq bo`lib, ba`zilari xo`jalik sudiga, boshqalari esa umumiy sudga taalluqli bo`lgan bir necha talab birlashtirilgan taqdirda, hamma talablar umumiy sudda ko`rilishi kerak. qonunga muvofiq va sudga taalluqlilik qoidasiga asosan xo`jalik sudlariga hamma shakldagi mulk turiga asoslangan korxonalar, tashkilotlar, muassasalar, shu jumladan xususiy, qo`shma korxonalar, xususiy tadbirkorlar va xalqaro birlashmalar, O`zbekiston Respublikasi va boshqa mamlakatlar tashkilotlari o`zlarining buzilgan yoki nizolashayotgan huquq va manfaatlarini himoya qilish uchun murojaat qilishlari mumkin. Xo`jalik sudlarida ko`riladigan nizolar. Taalluqlilikka qo`yiladigan protsessual huquqiy qoida talablariga rioya etmaslikning oqibatlari. Xo`jalik protsessual kodeksining 24-moddasiga asosan xo`jalik sudi quyidagi nizolarni hal etadi: tuzilishi qonunda nazarda tutilgan shartnoma yuzasidan kelib chiqqan kelishmovchiliklar yoki shartnoma yuzasidan kelib chiqqan bo`lib, hal etish uchun xo`jalik sudiga topshirish haqida taraflar o`zaro kelishgan ixtiloflar; shartnoma shartlarini o`zgartirish yoki shartnomani bekor qilish haqidagi nizolar; mulk huquqini tan olish to`g`risidagi nizolar; majburiyatlar bajarilmaganligi yoki tegishli darajada bajarilmaganligi to`g`risidagi nizolar; mulkdor yoki mulkning boshqa qonuniy egasi tomonidan mol-mulkni boshqa shaxsning qonunsiz egaligidan talab qilib olish to`g`risidagi nizolar; mulkdorning yoki mol-mulkning boshqa qonuniy egasining huquqlari egalik qilishdan mahrum etish bilan bog`liq bo`lmagan holda buzilganligi to`g`risidagi nizolar; yetkazilgan zararni qoplash to`g`risidagi nizolar;

sha`n, qadr-qimmat va ishchanlik obro`sini himoya qilish to`g`risidagi nizolar; davlat organlari va fuqarolar o`zini o`zi boshqarish organlarining qonun hujjatlariga muvofiq bo`lmagan, tashkilotlar va fuqarolarning huquqlari va qonun bilan qo`riqlanadigan manfaatlarini buzadigan hujjatlarini (butunlay yoki qisman) haqiqiy emas deb topish to`g`risidagi nizolar; undirish so`zsiz (akseptsiz) tartibda amalga oshiriladigan ijro hujjatini yoki boshqa hujjatni ijro etilishi mumkin emas deb topish to`g`risidagi nizolar; davlat ro`yxatiga olishni rad etganlik yoki belgilangan muddatda davlat ro`yxatiga olishdan bosh tortganlik ustidan berilgan shikoyat; agar qonunda so`zsiz (akseptsiz) tartibda jarima undirilishi nazarda tutilmagan bo`lsa, tekshiruv vazifalarini amalga oshiruvchi davlat organlari tomonidan tashkilotlar va fuqarolardan jarima undirish to`g`risidagi nizolar; tekshiruv vazifalarini amalga oshiruvchi organlar tomonidan qonun hujjatlarining talablarini buzgan holda so`zsiz (akseptsiz) tartibda hisobdan chiqarilgan pul mablag`larini budjetdan qaytarish to`g`risidagi nizolar. Xo`jalik sudi o`zining vakolat doirasiga kiritilgan boshqa nizolarni ham hal qiladi. Huquqi va qonuniy manfaatlari buzilgan shaxs ularni himoya qilinishini so`rab qaysi davlat organiga murojaat etishini bilishi lozim. Aks holda bu huquq va qonuniy manfatlarning tiklanilishida: nizoni hal etishdan bosh tortishga, huquq va manfaatlar himoya qilinishining kechikishiga olib kelishi mumkin. Taalluqlilik qoidasiga rioya etish katta ahamiyatga ega. Taalluqlilik qoidasiga rioya etgan holda xo`jalik sudiga murojaat etish buzilgan huquq va qonuniy manfaatlarning o`z vaqtida himoyalanishiga va tiklanishiga,odilsudlovni amalga oshirilishiga, huquqbuzarlikni bartaraf etishga asos bo`ladi. Xo`jalik sudlariga taalluqli bo`lmagan ishlar yuzasidan murojaat etilgan taqdirda, xo`jalik sudlari da`vo arizasini qabul qilishni rad etishlari

mumkin(XPKning 117-moddasi).Bu esa manfaatdor shaxsning javobgarga nisbatan bo`lgan talablari xo`jalik sudi tomonidan qanoatlantirilmasligini anglatadi.Ammo bu buzilgan huquq va qonuniy manfaatlar tiklanmaydi, degan so`z emas. Bunda huquq va qonuniy manfaatlari buzilgan shaxs taalluqlilik qoidasiga rioya qilgan holda bunday ishlarni ko`rish vakolatiga ega bo`lgan organlarga murojaat etmog`i lozim. Sudlovlilik tushunchasi va turlari. Ishlarning turlari bo`yicha sudlovlilik. Xududiy sudlovlilik va uning turlari. Oldingi mavzularimizda ko`rib o`tilgan taalluqlilik tushunchasi sudlovlilik tushunchasi bilan uzviy bog`liq tushunchalardir.Ammo bu tushunchalarni biridan ikkinchisini ajrata bilish lozim. Ma`lumki, taalluqlilikka ko`ra davlat organlarining bir-biridan vakolatiga ko`ra ajratilishi belgilanadi.Sudlovlilikka ko`ra esa, bir sud tizimidagi sudlarning vakolati aniqlaniladi. Sudlovlik ikki ma`noda tushuniladi. Agar sudlovlik: birinchidan-ayrim xo`jalik ishlarining ko`rilishi va hal qilinishi sud organlariga taalluqli (tegishli) bo`lishligini anglatadi; ikkinchidan, sudlovlik yagona sud tizimiga kiradigan sudlarning (shahar, viloyat, respublika sudlarining) qaysi biri muayyan xo`jalik ishini ko`rish va hal qilishga vakolatli (huquqli) bo`lishini bildiradi1. Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda, sudlovlik deb, xo`jalik sudlarining vakolatiga kirgan ishlarning xo`jalik sudlari tizimidagi qaysi sud ko`rib hal etilishligini tushuniladi. Xo`jalik protsessida quyidagi sudlovlilik turlari mavjud: turdosh; hududiy.

Turdosh sudlovlilikka ko`ra, ishning turiga,nizoning predmetiga,taraflarning kimlar bo`lishiga ham e`tibor qaratiladi.Bu sudlovlilikka ko`ra yagona sud tizimidagi turli sudlar o`rtasidagi vakolat ajratiladi.Bunda sudlarning vakolat doirasi qonun bilan chegaralanadi. Xo`jalik sudlari sudloviga tegishlilik xo`jalik protsessual kodeksining 26- moddasi qoidalari bilan belgilangan. Unga muvofiq, xo`jalik sudiga taalluqli ishlar qoraqalpog`iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar xo`jalik sudlari tomonidan ko`riladi Oliy xo`jalik sudi quyidagi ishlarni ko`radi: respublika boshqaruv organlari bilan vakillik va ijroiya hokimiyati mahalliy organlari o`rtasidagi iqtisodiy bitimlardan kelib chiqadigan nizolar; hokimiyat oliy organlarining normativ xarakterga ega bo`lmagan hujjatlarini (butunlay yoki qisman) haqiqiy emas deb topish to`g`risidagi ishlar. Oliy xo`jalik sudi alohida holatlarni e`tiborga olgan holda har qanday ishni istalgan xo`jalik sudidan olib qo`yish va uni birinchi instansiya bo`yicha o`zining ish yuritishiga qabul qilishga, ishni bir xo`jalik sudidan boshqasiga o`tkazishga haqli. qonunchilik hududiy sudlovlikni ham ajratadi.Bu sudlovlilik qoidalari (XPKning 27-31-moddalar) bir pog`anadagi xo`jalik sudlardan qaysi biri muayyan ishni ko`ra olishi mumkin ekanligini nazarda tutadi. Hududiy sudlovlikka ko`ra bir pog`anadagi xo`jalik sudlarining vakolatlarini ularning joylashgan joyiga ko`ra ajratishga imkon beradi. Demak, hududiy sudlovlilik deb, xo`jalik ishlarining, javobgar joylashgan joydagi xo`jalik sudlari tomonidan ko`rilishiga aytiladi. Hududiy sudlovlilikning umumiy qoidalari shundan iboratki, da`vogar tegishli xo`jalik ishlarini ko`rilishi uchun da`voni javobgar joylashgan joydagi xo`jalik sudiga taqdim etadi.. Hududiy sudlovlik quyidagi turlarga bo`linadi: umumiy xududiy sudlovlik; tanlash bo`yicha(muqobil) sudlovlik;

alohida sudlovga tegishli (mustasno)sudlovlik; kelishilgan (shartnomaviy) sudlovlik bir-biri bilan bog`liq ishlarning sudlovligi hududiy sudlovlilikning mahsus qoidalariga ko`ra sudlovlikka bo`linadi. Xo`jalik protsessual kodeksining 27-moddasida hududiy sudlovlilikning umumiy qoidalari belgilangan. Unga muvofiq sudlovlilikni aniqlashda ishga javobgar sifatida jalb etilgan korxona, tashkilot, muassasaning joylashgan joyi, fuqaroning yashash joyiga e`tibor qaratiladi, ya`ni ish javobgar joylashgan joydagi xo`jalik sudining sudloviga tegishli bo`ladi. Tanlash bo`yicha (muqobil) sudlovlik deganda, nizoli munosabat bo`yicha bir nechta javobgarga nisbatan da`vo qo`zg`atilishi lozim bo`lsa va ular turli hududlarda joylashgan bo`lsalar, da`vogar ulardan bittasi joylashgan joydagi xo`jalik sudiga murojaat etishi mumkinligi tushuniladi. XPKning 28-moddasi qoidalariga muvofiq, turli yerlarda bir necha javobgarga nisbatan da`volar da`vogarning tanlashi bo`yicha javobgarlarning biri joylashgan joydagi xo`jalik sudiga taqdim etiladi, deb belgilab qo`yilgan. Bu norma da`vogarning hudud jihatdan o`ziga yaqin, qulayini tanlash imkoniyatini beradi. qayerdaligi noma`lum bo`lgan javobgarga nisbatan da`volar uning mol- mulki joylashgan joydagi yoki O`zbekiston Respublikasidagi ma`lum bo`lgan oxirgi turar joydagi xo`jalik sudiga taqdim etilishi mumkin.Ammo bunda XPKning 31-moddasida nazarda tutilgan(alohida sudlovga tegishlilik)xolatlar bundan mustasno. O`zbekiston Respublikasiga qarashli tashkilot yoki O`zbekiston fuqarosi ayni paytda boshqa davlat hududida turgan javobgarga nisbatan da`volar, da`vogar joylashgan, yashaydigan joydagi yoki javobgarning mol-mulki joylashgan joydagi xo`jalik sudiga taqdim etilishi mumkin.

Ijro etish joyi ko`rsatilgan shartnomadan kelib chiqadigan da`volar shartnoma ijro etiladigan joyda taqdim etilishi mumkin. Xo`jalik protsessida sudlovlilikning alohida sudlovga tegishli (mustasno) sudlovlik turi ham mavjud.. Bunday ishlar toifasi XPKning 31-moddasida belgilangan. Bino, inshoot, yer uchastkalariga nisbatan mulk huquqini tan olish to`g`risidagi, bino, inshoot, yer uchastkasini boshqa shaxsning qonunsiz egaligidan talab qilib olish, mulkdor yoki mol-mulkning boshqa qonuniy egasining huquqlari egalik qilishdan mahrum etish bilan bog`liq bo`lmagan holda buzilishini bartaraf etish to`g`risidagi da`volar bino, inshoot, yer uchastkasi joylashgan joyda taqdim etiladi. Yo`lovchi, bagaj va yuk tashish shartnomasidan kelib chiqadigan yo`lovchi, bagaj va yuk tashuvchiga nisbatan da`volar, shu jumladan yo`lovchi, bagaj va yuk tashuvchi javobgarlardan biri bo`lgan hollarda ham, transport tashkilotining organi joylashgan joyda taqdim etiladi. Ushbu qoidalardan kelib chiqib, bu toifadagi ishlarga nisbatan sudlovlilikning boshqa qoidalarini qo`llanilishiga, taraflarning kelishuviga muvofiq holda o`zgartirilishiga yo`l qo`yilmaydi. Xo`jalik sudlari sudloviga tegishli ishlarning navbatdagi turi bu shartnoma bo`yicha sudlovga tegishlilikdir.Bu sudlovlilikning xarakterli tomoni shundan iboratki, bunda taraflarga kelishuvga ko`ra nizoni ko`rib chiqish joyini aniqlash imkonini beradi.Ammo bunda istisnoli xolatlar mavjud, ya`ni bu qoidalar XPKning 29,30,31-moddalarida ko`zda tutilgan sudlovlilikka nisbatan qo`llanilmaydi. Bir-biri bilan bog`liq ishlarning sudlovligida o`zaro bog`liq bo`lgan ishlarning bitta protsessda ko`rib chiqilishini taqozo etadigan ishlar tushuniladi. Masalan, qarshi da`vo dastlabki da`vo taqdim etilgan xo`jalik sudiga berilishi lozim.

Hududiy sudlovlilikning mahsus qoidalariga ko`ra sudlovlik XPKning 29,30-moddalarida belgilangan bo`lib, ular yuridik ahamiyatga ega bo`lgan faktlarni aniqlash to`g`risidagi hamda bankrotlik to`g`risidagi ishlardir. Yuridik ahamiyatga ega bo`lgan faktlarni aniqlash to`g`risidagi ishlarning sudlovligi boshqa turdagi sudlovliklardan farqlanib, bunda arizalar faqat arizachi turgan joyda ko`riladi. Ammo, bu qoidadan XPKning 29-moddasida binoga, inshootga, yer uchastkasiga egalikni aniqlash to`g`risidagi ishlar mustasno bo`lib, ular bino, inshoot, yer uchastkasi joylashgan joydagi sudda ko`rilishini nazarda tutadi. Bankrotlik to`g`risidagi ishlar qarzdor joylashgan joydagi xo`jalik sudining sudloviga tegishli. Ishlarni bir xo`jalik sudidan boshqasiga o`tkazish. XPKning 33-moddasiga ko`ra, xo`jalik sudi tomonidan sudlovga tegishlilik qoidalariga rioya qilgan holda qabul qilib olingan ish, garchi keyinchalik boshqa xo`jalik sudining sudloviga tegishli bo`lib qolsa-da, avvalgi xo`jalik sudi tomonidan mazmunan ko`rilishi lozimligi belgilangan.Bu qoidaga muvofiq,sudlovlilik qoidalariga rioya qilingan holda qabul qilingan ishni boshqa xo`jalik sudiga o`tkazilishi mumkin emasligi to`g`risidagi qoidani belgilaydi.Hatto ishni ko`rish jarayonida sudlovlilik o`zgarib qolgani taqdirda ham ish shu xo`jalik sudi tomonidan ko`rib tugallanishi lozimligi to`g`risidagi qoidani nazarda tutadi. Xo`jalik sudi ishni boshqa xo`jalik sudiga faqat qonunda belgilangan hollardagina o`tkazishiga yo`l qo`yadi. Ularga quyidagi hollar kiradi: agar ish sudlovga tegishlilik qoidasini buzib qabul qilinganligi shu sudda ishni ko`rish vaqtida ma`lum bo`lsa; agar bir yoki bir necha sudyalar rad qilinganidan keyin ularni ushbu sudda almashtirish mumkin bo`lmay qolsa, shuningdek ishni ushbu sudda ko`rish mumkin bo`lmay qolgan boshqa hollarda.

Bir suddan boshqa sudga yuborilgan ish u yuborilgan sudda ko`rish uchun qabul qilib olinishi kerak. Ishning boshqa sudga o`tkazilishi to`g`risida sud tomonidan ajrim chiqariladi. Ajrimda ishning boshqa sudga o`tkazilishi sabablari, vajlari aniq ko`rsatilgan bo`lishi kerak. O`zbekiston Respublikasi xo`jalik sudlari o`rtasida sudlovga tegishlilik to`g`risida nizolarga yo`l qo`yilmasligi qonunda o`z ifodasini topgan. Taalluqlilik qoidalariga rioya qilish lozimligi haqida oldingi mavzularimizda gapirib o`tgan edik. Qonunchilik, xuddi shuningdek, sudlovlilik qoidalariga ham rioya etilishi lozimligini taqozo etadi. Sudlovlilik qoidalariga rioya qilmasdan taqdim etilgan da`vo arizalarining qaytarilishiga olib keladi. Ammo taalluqlilikdan farqli ravishda, sudlovlilikda da`vo arizasini qabul qilishni rad etilmaydi,balki qaytariladi. Da`vo arizasining qaytarilishi protsessual ma`noda yana xo`jalik sudlariga murojaat etish huquqini inkor etmaydi.

ASOSIY ADABIYOTLAR 1. Otaxonov F.X. Xozyaystvennoye protsessualnoye pravo. Uchebnoye posobiye. – T., 2003. – 262 s. 2. Burxonxodjayeva X.V., Do`stov U.N. Xo`jalik protsessi(sxemalarda). - T.: TDYUI, 2002 . 3. 3.Shoraxmetov Sh.SH. O`zbekiston Respublikasining xo`jalik protsessual huquqi. –T:.Adabiyot jamg`armasi, 2001. 4. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Xo`jalik protsessida isbotlash va dalillar

O`zbekiston Respublikasida xo`jalik sudlari va ularda xo`jalik nizolarining ko`rilishi

Oila huquqiy munosabatlaridan kelib chiqadigan ayrim ishlarning taalluqliligi masalalari

Xo`jalik protsessual huquqining tamoyillari (prinsiplari)

Qishloq xo`jalik huquqi tushunchasi, predmeti va tizimi