Ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш ( урмон хукукий мухофаза килиш - Huquqshunoslik - Referatlar

Ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш ( урмон хукукий мухофаза килиш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

96.5 KB

Ko'chirib olish

Ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш Режа: 1. Ўрмонларни муҳофаза инсон ҳаёти ва жамиатдаги экологик аҳамияти. 2. Ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш тушунчаси. 3. Ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш мақсади ва вазифалари. 4. Ўрмонларни мухофаза қилишни рағбатлантириш.

Ўрмон инсон учун табиатдаги энг фойдали бойлик манбаи.Куни таъқидлаш ҳам керакки, ўрмоннинг инсонга берадиган туҳфалари бе ниҳоя қатта. У турли-таман фойдали ҳайвон ва паррандалар, ёввойи мева ва замбуруғлар, қимматли мўйналар, касалликларни даволайдиган ўт-ўланлар армуғон этадиган ҳамда сув мусаффолиги ва тоза ҳабони сақлашда ва халқ хўжалигининг ривожланишида улкан хисса қўшади. Ку билан бирга у ҳаво ва тупроқ ҳароратини мувозанатга келтириб туради, далаларни қўриқ, иссикқ шамоллардан ҳимоя қилиб, тупроқнинг бузилишини олдини олади. Қадимги римнинг машҳур жамоат арбоби Цицерон «Ўрмонларни йўқотувчи кишилар жамиятимизнинг душманидир» деган эди. Кейинги пайтларда инсон яшаш шарт-шаронтини яхшилаш учун ўрмонлар ҳеч аямасдан қирқиладиган бўлди. Мана шу туфайли яқин 8-10 йилликда ўрмонларнинг бир қисми кесилиб, 2 минг йил ичида 0,5 млрд гектар ерда ўрмон ўрнида чўллар пайдо бўлди! Кунинг учун ҳам ўз вақтида А.Гумбольт «Инсондан аввал ўрмон бўлган, одам ўзи Билан чўл келтиради», - деб бежизга айтмаган. Ўрмон бойликлари шундай хосиятли нарсаки, масалан, фақат ёғочнинг ўзидан 20 мингдан, ортиқ турли хил материаллар ва мода олинар экан. Ҳисоб китобларга кўра бир куб метр ёғочдан 1,5 минг метр сунъий ипак ёки 600 та трикотаж костюм ёки бўлмаса 200 килограмм қоғоз олинади. Кўриниб турибдики, ҳар томонлама инсон эҳтиёжни қондириш учун хизмсат қиладиган, одамларни ва ерни боқадиган кийинтирадиган ҳам ташналигини қондирадиган асосий манба бўлиб ҳисобланади. Кунинг учун ҳам турк оғаларимизни «Сердарахт қишлоқда бемор кам бўлади», деган мақолини эслашимиз зарур. - Демак, инсон ҳаёти ташқи муҳит Билан чамбарчас боғлиқ. У ташқи муҳитнинг барча омиллари, табиат ва жамиятининг ҳар томонлама ўзаро комплекс таъсири остида яшайди.

Буюк аллома Абу Али ибн Сино «Одамнинг саломатлиги ташқи шароит Билан чамбарчас боғлаган», деб ёзган эди. Кунинг учун ҳам инсон ҳаёти барқарорлиги ва соғлом кечиши учун табиатнинг асосий омиллари бўлган ер, сув, ўрмон, ер ости бойликлари, ҳаво ва ернинг яшил қоплами маълум муносибликда сақланиши зарур. Бу масалага эътибор бериб, таниқли рус ақиби С.Н. Костичев «Агар яшил дунё ўз фаолиятини бир неча йил тўхтатса ер шарида бутун жонли махлуқ, шу жумладан, инсон ҳам ҳалок бўлур эди »,- деб ёзганди. «Яшил, дуне инсон ҳаёти учун нақадар аҳамиятга эга эканини чуқуроқ ўрганиш мақсадида айрим мисолларга мурожат қилайлик. Ёзда бир ўрмон бир кеча-кундуз давомида 220-275 килограмм кар бонат ангидрид газини ўзлаштириб, 180-215 килограмм кислородни ажратади. Бу миқдор 430-500 кишини ўн соат давомида кислород Билан таъминлашга етади Тўртта дарахт бир кишининг бир кеча-кун дузда кислородга бўлган эҳтиёжини қондира олади. Ёки яна бир қизиқарли мисолга эътибор берайлик. Ката шаҳар шароитида бир куб метр ҳавода 25 грамм чанг ва бошқа моддалар мавжудлиги ва 36 мингта бактерия борлиги аниқланган. Олимларимизнинг ҳисобига кўра бир гектар қорақарағай дарахтзори 36 тоннагача чанг ва бошқа моддаларни ўзида сақлаб қолади. Бир гектар ёш қарағай дарахтзори бир соатда ўзидан 0,154 кг.дан 0,392 килограммгача учувчи фитондид ажратади, ёки бир гетар ўрмонзор 30 килограммгача фитонцид ишлаб чиқаради. Кунинг учун ҳам ўрмон ҳавоси тоза бўлади. Ялталик олима М.Н. Артемьева бир гектар баргли дарахтзор бир суткада 2 килограмм нинабаргли ўсимликлар эса 5 килограммгача учувчи органик аралашма чиқаришини аниқлаган. Дарахтдан чиқувчи учувчи фитонцидлар об-ҳаводаги ҳар хил захарли микробларни ўлдиради. Бундан ташқарии яшил ўсимлик инсон учун зарур бўлган кислород манбандир. Кислородсиз тирик организм яшайолмайди. Бир одам ўрта ҳисобда бир кеча-кундузда 500 литр кислород ютиши аниқлаган.

Ер куррасида яшил ўсимликлар ҳар йили 500 миллиард тонна карбонад ангидрид газини ютиб, 400 миллиард тонна кислородни ишлаб чиқаради. Бир гектар айдондаги ўрмон 3-6 тонна ис газини ютиб, 25 тоннагача кислород ишлаб чиқаради. Ўрта eди. Ўрта 'e8р дарахт ишлаб чиқарган кислород 3 одамга бир умрга етади. Зарарли ҳашаротларга киргин келтирадиган фойдали ҳашоратлар ўрмон ва дарахтзорда одатдагидан икки марта кўн яшайди. Ер юзидаги ўрмонларнинг умумий майдони 4100 миллион гектар атрофида, яъни бу қуруқликнинг 31 фоизидан салгина ошади. Ўрмонлардаги ёгочнинг миқдори 130-140 миллиард метр куб. Мамлакатнинг ўрмон Билан таъминланганлик даражамсини аҳоли жон бошига тўғри келувчи ўрмон майдони жуда яхши кўрсатади. Албатта, бу жиҳатдан Канада энг олдинги ўринда туради. Масалан, жон бошига Канадада 24.0 ; Норвегияда 2 га, Европанинг кўнчилик дав латларида 0,1- 0,4 га ўрмон тўғри келади. Ўзбекистонда ўрмонлар майдони 712,8 минг гектар бўлиб, ҳар бир кишига 0,04 гектар ўрмон тўғри келади. Эътибор беринг биз ўрмонга қанчалик боймизу – лекин у кундан- кунга инсонни жабрига учрамоқда, камайиб кетмоқда. Кейинги 100 йил ичида АҚКда 540 минг гектардан ортиқ ўрмон кесилган. Мадагаскарда мустамлакачилик даврида ўрмонларнинг 9ғ10 қисми қирқилган. Асримиз бошида Кубанинг ярмидан ортиқ майдони ўрмон эди, ҳозир эса ўрмонлар мамлакат майдонининг атиги 8 фоизи иш ташкил этади. Ҳозирги пайтда яшил бойликларни муҳофаза қилиш ва янги яшил зоналар барпо-этиш иши билан 100 дан ортиқ ўрмон хўжалиги шуғулланмоқда. Эндиликда бу тадбир ҳар бир корхона, муассаса ташкилот ва гражданнинг бурчи бўлмоғи лозим. Маълумки, ўрмонлар инсон ҳаёти учун зарур бўлган ёввойи мева ваз амбруғлар, қимматли мўйналар, касалликларни даволайдиган ўт-ўланлар, турли туман фойдали ҳайвонот ва паррандалар армуғон этади.

Ўрмон бойлигининг Яна бир хусусияти шундаки, у табиатда сув режимини тартибга солиб турувчи тупроқни сув, шамол эрозиясидан сакловчи маҳим омил бўлиб, ҳисобланади. Табиат шу қадар нозикки, катта шаҳарнинг кислород балансини сақлаб туриш учун 1 кишига 25 квадрат метр яшил майдон бўлиши талаб қилинади. Дарахт ва бута барглари, кўкатлар шаҳар осмонидаги чангнинг 72 фоизини ушлаб қолади. Тўғри танланиб ўтказилган дарахт ва бутазорлар шаҳар шовқинини анча пасайтиради. Куни алоҳида таъкидлаш лозимски, ҳозирги пайтда, Ўзбекистон ўрмон ресурсларини сақлаб қолиш ва кўпайтириш тобора кескинлашмоқда. Дарахтлар қониқарсиз парвариш аритинаётганлиги, зараркунандалар ва касалликларга қарши етарли кураш олиб борилмаётгани оқибатида ўрмон хўжалиги корхоналари ишининг самарадорлигини пасайишига олиб келмоқда. Куниси ажабланарлики халқ хўжалигига ишлатиладиган ўрмондан тайерланадиган ёғоч маҳсулоти йилига 370-410 миллион куб метрни ташкил этади. Ўрмоннинг нафақат фойдаси, балки, «Ўмрон сувдемакдир, сув эса ҳосил ва ҳаёт манбаи» деб баҳоланади 1954 йил Ҳиндистонда ўтказилган ўрмоншуносларнинг Конгрессида кўриниб турибдики ўрмон табиатнинг буюк бойлигидир, у сув, ер ресурсларини сақлашда ва бутун ҳайвонот дунёсини камайиб кетишдан сақлашда, атроф-муҳитни яхшилашда, дадил айтиш мумкинки, ер юзидаги бутун турмушни соғломлаштиришда, эгологик ҳолатни бузилишиши олдини олишда жуда катта роль ўйнайди. Айни шу томорқа хўжалигини кенгайтираётган бир пайтда, ўрмонлар, ёғоч ва бошқа ўрмон маҳсулотларига бўлган эҳтиёжларини қондириш манбаи бўлиб, иқлимга, атмосферага ва дарёларнинг ҳамда бошқа сув объектларининг гидрологик режимига яхши таъсир ўтказади, тупроқни шамол ва сув тъсирида нурашдан асрайди ва бошқа фойдали табиий хусусиятиларга эга. Айниқса ўрмонлардан соғломлаштириш мАқсадларида

аҳолини маданий ва эстетик талаб – эҳтиёжларини қондириш учун ҳам кенг фойдаланилмоқда. Кунинг учун ҳам ўрмонларни кўн, томонлама аҳамсияти ва уларни ўстириш узоқ муддатли бўлганлиги ўрмон бойликларидан оқилона фойдаланиш, уларни эҳтиёт қилиб асраш, муҳофаза қилиш, тиклаб бориш кўпайтириш ишига умумдавлат моҳиятини бериш шарт ва зарур. 2. Ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш тушунчаси. Бозор иқтисодиёти шароитида ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш ката аҳамиятга. Ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш кенг тушунга бўлиб, у ўзида «ўрмон муҳофазаси», «ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш» каби ўзаро бир-бирлари билан гамбарчас боғлиқ бўлган ҳолатларни мужассамлаштиради. Таъкидлаш жаизки, бу икки ҳолат бир-бирига ўхшасида, аслида уларни мантиқий жихатдан баҳолашда бир оз фарқ бўлиши мумкин. Ўрмон муҳофазаси бу – ўрмонларни ҳуқуқИй муҳофаза қилиш тушунчасига нисбатан кенг бўлиб, у ўзига ўрмонларни муҳофаза қилиш жараёнида барча табиат бойликларини ҳам сақлаш, тиклаш ва фойдаланишда турли биологик, геологик, санитария ва бошқа экологик талабларга риоя қилиш жараёнида ўрмонларни қўриқлаш ва муҳофаза қилиш талабларига риоя қилишни талаб этади. «Ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш» эса табиатни муҳофаза қилиш ва ўрмон тўғрисидаги қонун талабларига асосан ўрмон бойликларидан оқилона фойдаланиш, тиклаш, кўпайтириш ва ўрмонларни муҳофаза қилишга қаратилган бошқа тадбирларни амалга ошириш ҳамда ўрмон тўғрисидаги қонун талабларини бузишга қарши курашиш ва ўрмон соҳасидаги ҳуқуқбузарликларни олдини олиш Билан бевосита боғлиқдир.

Кунингдек, ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш тушунчасини ўрганишда «ўрмонларни муҳофаза» қили шва «қўриқлаш» тушунчаларига аниқлик киритиш ҳам ката аҳамият касб этади. Чунки кўпгина юридик адабиётларда муҳофаза муҳофаза қили шва қўриқлаш тушунчалари бир хил қўлланилади. Бизнинг, ўрмон бойликларидан оқилона фойдаланиш ва уларни муҳофаза қилишда «муҳофаза» ҳамда «қўриқлаш» тушунчалари турли маънони янглатиб, аммо бир хил мАқсадга йўналтирилади. Амалдаги, 1999 йил 15 апрелда қабул қилинган «Ўрмон тўғрисида»ги қонунга асосан, ўрмонларни муҳофаза қилишнинг бир қатор ҳолатлари кўрсатилган. Мазкур қонуннинг, 33 моддасига биноан: «Ўрмонларни зараркунандалар, касалликлар ва бошқа салбий омиллардан муҳофаза қилиш ўрмондан доимий фойдаланувчилар томонидан қуйидаги йўллар билан амалга оширилади: ўрмон зараркунандалари ва касалликлари ўчоқларини, саноат ва коммунал-маиший ифлосланишлар ҳамда бошқа омилларнинг салбий таъсир доираларини ҳисобга олиш ва олдиндан айтиб бериш; ўрмон зараркунандаларининг оммавий кўпайиш ва ўрмон касалликларининг тарқалиш ўчоқларининг юзага келиши ва кенгайишининг олдини олиш, ўрмонларнинг биологик жиҳатдан чидамлилигини ошириш тадбирларини ўтказиш. Ўрмонларни муҳофаза қилиш чора-тадбирларини амалга ошириш тартиби Ўзбекистон Р Давлат ўрмон қўмитаси томонидан белгиланади»,- деб кўрсатилган. Бундан ташқарии, ушбу қонунда ўрмонларни муҳофаза қилиш мақсадида уларни тиклаш масаласига ҳам алохида эътибор берилган. Ўрмонларни тиклаш жараёни кўпроқ, ўрмонбойликларини муҳофаза қилиш талабларини амалга оширишни мустахкамлайди. Ку мақсадда, Ўрмон тўғрисидаги қонуннинг 34- моддасида ўрмонларни тиклаш талабалари ҳам кўрсатилагна. Мазкур моддага асосан.

Ўрмонларни тиклаш қуйидаги талабларга риоя қилинган ҳолда амалга оширилади: Дарахт кесилган жойларда ва ўрмон билан қопланмаган бошқа ерларда хўжалик жиҳатидан қимматли навли дарахтларини мажбурий қайта экишни таъминлаш; Ўрмонларнинг нав таркибини яхшилаш, уларнинг маҳсулдорлигини ва муҳофаза хусусиятларини ошириш; Ўрмонларнинг генетик фонди ва биологик хилма-хиллигини сақлаб қолиш. Кунингдек, ушбу қонуннинг 35-моддасида ўрмонларни маҳофаза қилиш мақсадида, уларни кўпайтириш масаласига ҳам эътибор берилган. Ўрмонларни кўпайтириш, ўрмонлардан доимий фойдаланувчилар томонидан худудларнинг сердарахтлилигини ошириш, ўрмонларнинг нав таркибини яхшилаш, қимматли навли дарахтларни кўпайтириш ва эрозия жараенларининг олдини олиш мақсадида махсус дастурлар асосида олиб борилади. Ўрмонларни кўпайтириш учун бериб кўйилган қишлоқ хўжалигига ва бошқа мақсадларга мўлжалланган ерлар қонун хужжатларигамувофтқ ўрмон фонди ерлари тоифасига ўтказилади деб эътироф этилган. Биз юқорида таъқидлаганимиздек, ўрмонларни ҳуқуқий мухофаза қилиш, ўрмон бойликларини бевосита қўриқлаш билан ҳам чамбаръас боғлик. Амалдаги «Ўрмон тўғрисида» ги қонунда ўрмонларни қўриқлаш масаласига алоҳида эътибор бериб: Маҳаллий давлат ҳокимияти органлари, табиатни муҳофаза килиш ва ўрмон ҳўжалигиг давлат органлари ўрмонлардан фойдаланиш тартиби бузилишидан, шу жўмладан, ноқонуний кесиш ҳамда ўрмонларга бошқача зарарли таъсир кўрсатишдан ўрмонлар кўриқланишини таъминлайдилар. Маҳаддий давлат ҳокимияти органлари ва давлат ўрмон хўжалиги органлари ўрмонларни енгиндан қўриқлаш ва енгинги қарши курашишга оид

чора-тадбирларнинг амалга оширилишини таъминлайдилар зарур ҳолларда еғинларни ўчириш учун аҳолини, корхона, муассаса ва ташкилотларнинг ўч ўчириш, ер қазиш техникаси ва транспорт воситаларини жалб эгадилар, енгин хавфи юқори бўлган даврда аҳолининг ўрмонда бўлишини ва ўрмонларги транспорт восита ларининг кириши чеклайдилар еки тақиқлайдилар. Ўрмондан фойдаланувчилар ўрмонларда енгин хавфсизлигига риоя этишлари, иш жойларида енгинга қарши тадбирлар ўтказишлари, ўрмонда енгин чиққан тақдирда уни ўчиришни таъминлашлари шарт,- деб кўрсатилган (32- модда). Ўрмонларни муҳофаза қилиш бошқа табиат бойликларни муҳофаза қилиш билан ҳам боғлтқ. Кунинг учун, ўрмон бойликларни ҳуқуқларини ҳуқуқий муҳофаза қилиш, бошқа табиат бойликлари тўғрисидаги қонун талабларини амалга ошириш ва уларни масалалари билан ҳам боғлик бўлади. Ўрмонларни ҳуқуқий мухофаза қилиш, ўрмондан фойдаланувчиларнинг яъни, юридик ва жисмоний шахсларни амалга ошириши мумкин булган ҳуқуқ ҳамда мажбуриятлари билан ҳам боғлиқ бўлади. Ҳуллас, ўрмонларни ҳуқуқий мухофаза қилиш, ўрмон бойликларидан оқилата фойдаланиш, уларни тиклаш, кўпайтириш ҳамда ўрмон тўғрисидаги қонунларга тўла амал қилишни тақозо этади ва бошқа табиат бойликларини ҳам мутанисибликда сақланиши таъминлайди. 3. Ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш мақсади ва вазифалари. Республикамизда ўрмон юойликлари, табиат объекти сифатида ониқ мақсад ва вазифалари нуқтаи назарида алоҳида муҳофаза қилиниши лозим. Чунки, ўрмон бойликларини мухофаза қилиш, у билан бевосита экологик боғлик экологик боғлик бўлгаи табиат объектларини маълум мутаносибликда сақлаш ҳамда муҳофаза қилишга ердам беради.

Назарий жахатдан оладиган бўлсак « ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилишдан мақсад» уларни мухофаза қилиш, қўриклаш ва тиклашни ҳуқуқий талабини кўпайтириш ҳамда мустаҳкамлашдир. Ўрмон бойликлларини ҳуқуқий муҳофаза қириш мақсади уларни муҳофаза вазифалари билан бевосита боғлиқдир. Демак, ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилишдан асосий мақсад: - табиат, жамият ва инсон ўртасидаги маълум мутакосибликни сақлаш, амалга ошириш ва мустаҳкамлаш; - она табиатимиз, жонли табиатнинг турлари ва генетик фонд бойлигини сақлаш; - инсон саломатлиги учун, экологик мувозанатни барқарорлаштириш; - ўрмонларни муҳофаза қилиш, тиклаш, кўпайтириш орқали ҳайвонот дунеси ва жавоб оламини асраб қилиш ва қўпайтириш; - ўрмонларни мухофаза қилиш асосида, атмосфера ҳавосини тозалиги ва мусаффолигига эришиш; - ер эрозидсидан сақлаш, тоғкон ишларини бехатар олиб борилишига эришиш ва тоғда экологик муҳитни сақлаш; - ўрмонлардан оқилоқа фойдаланиш ва уларни мухофаза қилиш эвозида, сув ресурсларини кўпайтириш ҳамда сув фондини камайишини олдини олиш; - тоғва бошқа ҳуқуқларда селга қарши манба сифатида хизмат қилиши; - сонитария талабларини амалга ошириш ва еғочсозликка хизмат қилиш; - илмий ва тарижий аҳамиятига эга бўлган ҳамда алоҳида мухофаза этиладиган табиий ҳудудларни сақлаш; - Ўрмон тўғрисидаги қонун нормаларига риоя этиш, уни мустаҳкамлаш, уни амалга ошириш ва бошқалардан иборатдир.

- Кунингдек ўрмонлари ҳуқуқий муҳофаза қилиш маҳсади бевосита, унинг вазифаларини амалга ошириш билан ҳам гамбарчас боғлик. Ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш вазифалари, амалдаги қабул қилинган 1999 йил 15 апрел «Ўрмон тўғрисида» ги қонунда кўрсатилган вазифалардан келиб чиқади. Таъқидлаш жоизки, амалдаги қонунда ўрмон тўғрисидаги қонун хужжатларининг вазифалари ҳамда «Ўрмонларнинг вазифалари» тушунчилари қўрсатилган. «Ўрмон тўғрисида»ги қонуннинг 2-моддасига асосан: Ўрмон тўғрисидаги қонун хужжатларининг вазифалари ўрмонларни муҳофаза қилиш, қўриқлаш, улардан оқилона фойдаланиш, тақрорий кўпайтиришни таъминлаш ҳамда ўрмонлар маҳсулдорлигини ошириш мақсадида ўрмонга оид муносабатларни тартибга солишдан, шунингдек, юридик ва жисмоний шахсларнинг ҳуқуқларини муҳофаза қилишдан иборат,-деб кўрсатилган. Мазкур қонуннинг 3-моддасида эса, ўрмонларни вазифалари нималардан иборат эканлиги ўз аксини топган. Ўнга кўра, ўрмонлар асосан экологик (сувни муҳофаза қилиш, қўриклаш, санитария-гигиена, соғломлаштириш, рекрацион), эстетик ва бошқа вазифаларни бажаради, чекланган даражадаги фойдаланиш аҳамиятига эга. Фикримизча, қонунда кўрсатилган ҳар икки қҳолат ҳам ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилиш вазифаларини кейинроқ мазмунда мустаҳкамлайди. Юқоридаги талаблардан келиб чиқиб ўрмонларни ҳуқуқий муҳофаза қилишнинг яна бир қатор вазифалари: - ўрмон байликларини кесиш йўқ, қилиш эвазида ерларни ўзлаштиришдан сақлаш; - ўрмонларни муҳофаза қилиш, кўпайтириш, тиклаш эвазида турли экологик ҳолатларни олдини олиш; - ўрмонларни кўпайтириш ва муҳофаза қилиш, тиклаш тадбирларни амалга ошириш асосида чўллаштириш, ботқоқлик ва эрозия каби ҳалокатли ҳолатларни олдини олиш;

- ўрмонларни ҳуқуқий мухофазасининг асосий вазифасидан бири, ўрмонларни мухофаза қилиш мақсадида енғин хавфини олдини олиш, унга қарори курашиш ва бошқалардир. Хуллас, ўрмон бойликларини ҳуқуқий муҳофаза қилишнинг мақсади ва вазифалари ўрмон тўғрисидаги қонун талабларини амалга оширишдан иборатдир. 4. Ўрмонларни мухофаза қилишни рағбатлантириш. Мустақил Республикамизда қабул қилинган барча экологик қонунларда табиатни мухофаза қилиш тизимида рағбатлантириш масаласига ҳам алоҳида эътибор берилган. Зеро, табиатни муҳофаза қилишни раҳбатлантириш, таблат бойликларидан оқилоқа фойдаланиш, уларни доимий тиклаб боришни шамда такрорий кўпайтиришни янада мустаҳкамлайди. Кундай экан, ўрмонлар табиат бойликларининг бир объекти сифатида алоҳида муҳофаза килишни, соқланиши ҳамда тиклаб бориши, қўриқланиш лозим. Ўзбекистон Республикаси «Табиати муҳофаза қилиш тўғрисидаги қонуннинг 37-моддасида кўрсатилгани дек» Табиатдан оқилона фойдаланиш, атроф табий муҳитни муҳофаза қилишни раҳбатлантириш: - корхоналар, муассасалар, ташкилотлар ва фуқаролар табиий ресурлардан оқилона фойдаланиш ва табиатни муҳофаза ифотадбирларини амалга оширганлари тақдирда уларга солиқ солитда имтиезлар бериш; - табиий ресурлардан оқилона фойдаланиш ва табиат мухофазасини таъминлаш орасидаги чора-тадбирларни рўебга учун имтиезли шартларда қисқа муддатли ва узоқ муддатли кредитлар (судалар) бериш; - асосий ишлаб чиқариш фондлари учун юқори амартизация нормалари белгилаш; - атроф-табиий мухитга ифлослантирувчи моддалар чиқариш ва оқизиш ҳамда чиқиндиларни жойлаштириш борқарор суръатда

пасайтириб борилган тақдирда бундай моддаларни чиқарганлар ва оқизганлик ҳамда чиқиндиларни жойлаштирганлик учун тўловларни камайтириш; - табиатни муҳофаза қилиш жамғармалари маблағларининг бир қисмини ифлослантирувчи моддалар чиқариш ва оқизишни камайтириш чора-тадбирларини рўйибга чиқариш мақсадида корхоналар, муассасалар, ташкилотлар ва айрим шахсларга фоизли қизлар сифатида шартнома асосида бериш орқали амалга оширилади. Ушбу қонунда таъқидланган мазкур кўрсатма табиат бойликларининг муҳим тури сифатида ўрмонларга ҳам бевосита алоқадордир. Албатта, урмонларни муҳофаза қилиш ишимни, тегишли рағбатлантириш тартиби билан ҳам янада мустаҳкамлаш мумкин. Кундай экан, ўрмонларни муҳофаза қилишни рағбатлантириш «Ўрмон тўғрисида» ги қонунда ҳам ўз аксини токиб, «табиатни муҳафаза қилиш тўғрисида»ги қонун талабларини ўзида мустаҳкамланган. Жимладан, «Ўрмон тўғрисида»ги қоннунинг 41-моддасига асосан: Ўрмонларни мухофаза қилиш, кўриқлаш, улардан оқилони фойдаланиш ва уларни такрорий кўпайтиришни молиялаштириш ҳамда иқтисодий рағбатлантириш масаласига алоҳида эътибор берилиб, унда қуйидагича эътибор қаратилган. Ўрмонларни муҳофаза қилиш, қўриқлаш, улардан оқилона фойдаланиш ва уларни такрорий кўпайтиришни молиялаштириш давлат бюджети маблаглари ва бошқа манбалар ҳисобидан амалга оширилади. Ўрмонларни муҳофаза қилиш, қўриқлаш, улардан оқилона фойдаланиш ва уларни такрорий кўпайтиришни иқтисодий рағбатлантириш тадбирларини амалга ошириш тартиби Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланади. Кўриб турибдики,ўрмонларни мухофаза қилишни рағбатлантириш қонун асосида тартибга солишни, ўрмондан фойдаланувчиларнинг ўз ҳуқуқ ва мажбуриятларни, жумладан, ўрмонларни

тиклаш, кўриқлаш, кўпайтириш бориш масаласига алоҳида эътибор беришларини янада мустаҳкамлайди. Хуллас, ўрмонларни муҳофаза қилишни рағбатлантириш, нафақат ўрмон бойликларини, балки бошқа табиат бойликлари ҳамда алоҳида муҳофаза этиладиган табиий ҳудудларни ҳам сақлашга, улардан оқилона фойдаланишга укдайди. Мазкур ҳолатлар барча табиат бойликлари қатори, ўрмон бойликларини келажак авлод учун бус-бутун, кўз қарагўнидек сақлашга хизмат қилади.

O'xshashlar

Ерни ҳуқуқий муҳофаза қилиш ( ерни хукукий мухофаза килиш

Ўрмон ҳуқуқий муносабатлар ( Урмон хукукий муносабатлари)

Селекция ютуқлари тушунчаси, ҳуқуқий муҳофаза қилиш ташкилий асослари

Ўрмон ҳуқуқи тушунчаси ва тизими ( Урмон хукуки )

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш