«O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat»o`quv fanining predmeti, uslublari va ahamiyati - Huquqshunoslik - Referatlar

«O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat»o`quv fanining predmeti, uslublari va ahamiyati

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

39 KB

Ko'chirib olish

«O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat»o`quv fanining predmeti, uslublari va ahamiyati Reja 1. «O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat» o`quv fanining predmeti 2. «O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat» o`quv fanining ahamiyati va o`rganish uslublari

Mustaqil O`zbekiston ijtimoiy yo`naltirilgan barqaror bozor iqtisodiyotiga, ochiq tashqi siyosatga ega bo`lgan kuchli demokratik huquqiy davlatni va fuqarolik jamiyatini barpo etish yo`lidan bosqichma-bosqich olg`a bormoqda. Mamlakatimizda siyosiy, iqtisodiy, huquqiy va boshqa sohalarda o`tkazilayotgan islohotlar Prezidentimiz I.A.Karimov tomonidan belgilab berilgan beshta tamoyil, ya`ni iqtisodiyotning siyosatdan ustuvorligi; davlatning bosh islohotchi ekanligi; boshqaruv va xo`jalik yuritishning barcha pog`onalarida qonun ustuvorligi; kuchli ijtimoiy siyosat; islohotlarni bosqichma-bosqich amalga oshirish asosida amalga oshirilmoqda. Islohotlar ko`p qirrali va uzoq davom etadigan jarayon bo`lib, unda mukammal qonunchilikni yaratish, uning so`zsiz bajarilishini ta`minlash, aholi va mansabdor shaxslarning huquqiy madaniyatini yuksaltirish, fuqarolarning, davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining huquq va majburiyatlarini aniq belgilash muhim yo`nalishlar hisoblanadi. Bu jarayonda davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari hamda xo`jalik yurituvchi subyektlar yuridik xizmati faoliyati alohida ahamiyat kasb etadi. Mazkur organlar va xo`jalik yurituvchi subyektlarning yuridik xizmati – normativ-huquqiy hujjatlar loyihalarini tayyorlash, huquqiy ekspertizadan o`tkazish, qabul qilish jarayonidan boshlab, to ularning ijrosini ta`minlashgacha; xo`jalik shartnomalarini tuzish, o`zgartirish, bekor qilish va bajarish; mulkni saqlashni huquqiy vositalar bilan ta`minlash; mehnat qonunchiligiga rioya qilish va mehnat intizomini mustahkamlash; tegishli organlar va xo`jalik yurituvchi subyektlarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini sudlarda va boshqa tashkilotlarda himoya qilish; huquqiy tarbiya ishlarida faol ishtirok etadi. Shuning uchun ham yuridik xizmat faoliyatini o`rganish va bu soha uchun kadrlar tayyorlash eng dolzarb vazifalardan biri hisoblanadi. Amaldagi qonunchilikka muvofiq yuridik xizmat davlat va xo`jalik boshqaruvidagi hamda iqtisodiyotdagi huquqiy ishlarning tashkilotchisi va asosiy ijrochisidir.

Huquqiy ishlarning asosiy yo`nalishlariga quyidagilar kiradi: qonunchilikda belgilangan vakolatlar doirasida normativ-huquqiy va boshqa huquqiy hujjatlar qabul qilish; huquqiy ishning har bir subyektiga uning bevosita funksiyalari sohasiga xos bo`lgan boshqaruv, tashkiliy-tezkor faoliyat bilan bog`liq takliflarni amalga oshirilishini tashkil qilish; shartnoma va talabnoma-da`vo ishlari, xo`jalik yurituvchi subyektlarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilishni tashkil etish; kasaba uyushmasi qo`mitalariga, mazkur tashkilot doirasida faoliyat ko`rsatayotgan o`zini-o`zi boshqarish organlariga huquqiy yordam ko`rsatish; boshqaruv-xo`jalik amaliyotida fuqarolik, xo`jalik, moliya, mehnat, tabiatni muhofaza qilish va boshqa huquq tarmoqlari normalariga amal qilish ustidan ichki idoraviy va ichki xo`jalik nazoratini amalga oshirish, huquqni buzish holatlarini bartaraf etish bo`yicha chora-tadbirlar ko`rish; respublikada huquqiy ishlarni amalga oshirilishi ustidan umumdavlat nazoratini ta`minlash, unga umumiy va uslubiy rahbarlik qilish; boshqaruv organlari va xo`jalik yurituvchi subyektlar amaliyotiga bozor munosabatlariga o`tish vazifalarini hal qilinishini ta`minlovchi yangi huquqiy asoslarni yaratish; tajribaga tayangan holda vakolatli organlar va mansabdor shaxslarga amaldagi qonunchilikning samaradorligini pasaytiradigan yoki xo`jalik sohasida kutilmagan oqibatlarga olib keladigan ziddiyatlar, kamchiliklar va boshqa nuqsonlarni bartaraf etish to`g`risida takliflar kiritish; tegishli ravishda ro`yxatdan o`tkazish yo`li bilan ichki idoraviy va mahalliy manfaatlarga ta`sir ko`rsatuvchi normativ-huquqiy hujjatlarning tartibli hisobini yuritish va ularni nazorat holatida saqlash. “O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat” fani mustaqil huquq sohasi bo`lmay, balki amaliy fanlar qatoriga kiradi va o`zida deyarli barcha huquq sohalarini qo`llash uslublarini mujassamlashtiradi.

Sobiq Ittifoq davrida ko`pchilik hollarda bu fan “Xo`jalik huquqi” fanining “Xalq xo`jaligida huquqiy ishlar” mavzusida qisqacha yoritilar yoki ayrim yuridik oliy o`quv yurtlarida “Xalq xo`jaligida huquqiy ishlarni tashkil qilish” maxsus kurslarida o`qitilar edi. 1993 yildan boshlab Toshkent davlat yuridik institutida talabalarga “O`zbekiston Respublikasi xalq xo`jaligida yuridik xizmat” maxsus kurs sifatida, 1995 yildan esa fan sifatida o`qitila boshlandi. Hozirgi vaqtda ushbu fan “O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat” deb nomlanib, o`zining predmetiga egadir. Mazkur fan “Xo`jalik huquqi”, “Fuqarolik huquqi”, “Ma`muriy huquq”, “Mehnat huquqi”, “Fuqarolik protsessual huquqi”, “Xo`jalik protsessual huquqi” va boshqa fanlardan o`ziga xos jihatlari bilan farq qiladi. Masalan, “Xo`jalik huquqi” fani xo`jalik huquqi normalari bilan tartibga solinuvchi, xo`jalik faoliyati sohasidagi ijtimoiy munosabatlarni, shu jumladan xo`jalik shartnomalari tushunchasi, asosiy shartlari, ularni tuzish, ijro qilish, o`zgartirish va bekor qilish tartibini o`rgansa, “O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat” fani xo`jalik shartnomalarini tuzish, ijro qilish, o`zgartirish va bekor qilishda yuridik xizmat xodimlarini ishtirokini, bu yo`nalishdagi xo`jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini tashkil qilish tartibini o`rganadi. ”Ma`muriy huquq” fani boshqaruv sohasidagi biri ikkinchisiga bo`ysunuvchi organlar o`rtasidagi; bir-biriga bo`ysunmaydigan davlat boshqaruvi organlari o`rtasidagi; davlat boshqaruvi va ularga bo`ysunadigan korxonalar, muassasalar, tashkilotlar o`rtasidagi; davlat boshqaruvi organlari va jamoat birlashmalari o`rtasidagi; davlat boshqaruvi organlari va fuqarolar o`rtasidagi munosabatlarni o`rganadi. “O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat” fani esa davlat boshqaruv organining mustaqil tarkibiy bo`linmasi bo`lgan yuridik xizmatning huquqiy maqomini, uning boshqaruv organida qonunchilikni ta`minlashdagi roli va boshqa sohalardagi faoliyatini o`rganadi. “O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat” fanining ”Mehnat huquqi” fanidan farqi shundaki, u mehnat munosabatlarini emas, balki boshqaruv organlari,

korxonalar, tashkilotlar va muassasalar faoliyatida mehnat qonuniylikni rioya qilish va mehnat intizomini mustahkamlashda yuridik xizmat xodimlari qanday ishtirok etishini o`rganadi. ”Xo`jalik protsessual huquqi” fanida xo`jalik sudlov ishlarini yuritishdagi munosabatlar, shu jumladan xo`jalik sudlariga taqdim qilinadigan da`vo arizalari, sud buyrug`ini berish to`g`risidagi arizalar, apellyatsiya, kassatsiya shikoyatlari mazmuni o`rganilsa, “O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat” fanida mazkur da`vo arizalar va shikoyatlarni rasmiylashtirish ishlarini tashkil qilish, xo`jalik sudlariga taqdim etish va unda yuridik xizmat xodimlarini ishtiroki o`rganiladi. Demak, “O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat” fanining predmetini O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat to`g`risidagi qonunchilikning rivojlanishi, yuridik xizmat tizimi va tuzilishi, uning huquqiy maqomi, davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, xo`jalik yurituvchi subyektlar yuridik xizmati faoliyatining asosiy yo`nalishlari, yuridik xizmatga rahbarlik qilishni o`rganish tashkil qiladi. 2-. «O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat» o`quv fanining ahamiyati va o`rganish uslublari Mustaqil O`zbekiston Respublikasida o`tkazilayotgan siyosiy-huquqiy islohotlarda insonparvar demokratik huquqiy davlatni shakllantirish va bozor iqtisodiyotiga bosqichma-bosqich o`tish masalalari muhim o`rin egallaydi. Bunday zaruriyat o`tgan bosqichlarning ijobiy va salbiy tajribalaridan, jamiyatni tubdan o`zgartirish va yangilash, fuqarolarning huquq va erkinliklarini mustahkam kafolatlash hamda himoya qilish vazifalaridan obyektiv tarzda kelib chiqdi. Mazkur vazifalarni hayotga tatbiq qilishda davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, xo`jalik yurituvchi subyektlar yuridik xizmati salmoqli o`ringa ega.

Hozirgi davrda yuridik xizmat ijtimoiy munosabatlarni huquqiy tartibga solish mexanizmining bir qismi sifatida qonunchilikni, intizomni, huquq-tartibotni mustahkamlash va davlat organlari faoliyati samaradorligini oshirishning amaliy vositalaridan biriga aylanmoqda. Shuning uchun yuridik xizmat doimiy e`tiborni, unga malakali va muntazam rahbarlik qilishni talab qiladi. Ushbu fanni o`rganishda tarixiy, qiyosiy-huquqiy, sotsiologik uslublar keng qo`llaniladi. Tarixiy uslub orqali O`zbekistonda yuridik xizmatning vujudga kelishi, takomillashishi va istiqbollari tadrijiy rivojlanish nuqtai nazaridan o`rganiladi. Boshqacha qilib aytganda, yuridik xizmatning paydo bo`lishi va amaliyotga joriy qilinish bosqichlari hamda tarixiy davrlardagi yuridik xizmatni tartibga soluvchi normalarni o`zaro taqqoslash mazkur uslub orqali tadqiq qilinadi. Turli xorijiy mamlakatlarning yuridik xizmatini, shu sohaga oid normativ-huquqiy bazasini, amaliy tajribasini milliy huquq tizimidagi yuridik xizmat bilan taqqoslash, o`zaro tajriba almashish, yutuqlarni o`zlashtirish va mavjud kamchiliklarni bartaraf etish qiyosiy-huquqiy uslubni qo`llash yordamida amalga oshiriladi. Yuridik xizmatning rivojlanishida tegishli sotsiologik kuzatuvlar muhim o`rin egallaydi. Zero, shaxsiy kuzatuvlar, so`rovlar, suhbatlashish yo`llari bilan yuridik xizmatning holati, sifati, sohaga oid tegishli qonunchilik hujjatlarining samaradorligi va nuqsonlari o`rganiladi hamda shu asosda foydali xulosalar chiqariladi. “O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat” fanini o`rganishning asosiy maqsadi va ahamiyati – davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari hamda boshqa xo`jalik yurituvchi subyektlar yuridik xizmatida ishlash uchun maxsus tayyorlanayotgan talabalar tomonidan ushbu predmetni chuqur o`rganishni ta`minlash; ularni turli hayotiy va ishlab chiqarish holatlarida huquqiy vositalardan to`g`ri foydalanishga o`rgatish; mehnat jamoalarida huquqiy va huquqiy-tarbiyaviy ishlarni tashkil qilish ko`nikmalarini shakllantirishdan iboratdir.

O'xshashlar

O`zbekiston Respublikasida yuridik xizmat tizimi va tuzilishi

O`zbekiston Respublikasida Advokatura fanining tushunchasi va tizimi

O`zbekiston Respublikasida notarial harakatlar

O`zbekiston Respublikasida sud hokimiyati

O`zbekiston Respublikasida Prezident saylovi