Истеъмолчиларнинг товарлар тўғрисида нотўғри маълимот берилганда ва товар (иш, хизмат) хавфсиз бўлишига талаблар қўйиш ҳуқуқи - Huquqshunoslik - Referatlar

Истеъмолчиларнинг товарлар тўғрисида нотўғри маълимот берилганда ва товар (иш, хизмат) хавфсиз бўлишига талаблар қўйиш ҳуқуқи

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

79.5 KB

Ko'chirib olish

И стеъмолчиларнинг товарлар тў ғ рисида нотў ғ ри маълимот берилганда ва товар (иш, хизмат) хавфсиз бўлишига талаблар қ ўйиш ҳ у қ у қ и Режа: 1. Товар ( иш , хизмат ) ҳ а қ ида нотў ғ ри маълумот берилган та қ дирда истеъмолчининг ҳ у қ у қ лари 2. Истеъмолчининг товар (иш, хизмат) хавфсиз бўлишига талаб қ ўйиш ҳ у қ у қ и

3. Товар ( иш , хизмат ) ҳ а қ ида нотў ғ ри маълумот берилган та қ дирда истеъмолчининг ҳ у қ у қ лари Бу ҳ а қ да «Истеъмолчиларнинг ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисида»ги Қ онуннинг 7-моддасида атрофлича фикрлар келтирилган. Бу моддада истеъмолчига товар (иш, хизмат) ҳ а қ ида нотў ғ ри ёхуд етарли даражада тўли қ бўлмаган маълумот берилган та қ дирда рўй бериши мумкин бўлган учта о қ ибат тў ғ рисида ёзилган. 1. Агар товар (иш, хизмат) ҳ а қ ида нотў ғ ри ёки етарли даражада тўли қ бўлмаган маълумот берилганлиги зарур истеъмол хоссаларига эга бўлмаган товар сотиб олинишига сабаб бўлса, истеъмолчи шартномани бекор қ илишга ва ўзига етказилган зарарни қ опланишини талаб қ илишга ҳ а қ лидир. 2. Агар товар (иш, хизмат) ҳ а қ ида нотў ғ ри ёки етарли даражада тўли қ бўлмаган маълумот берилганлиги сотиб олинган товар (иш, хизмат)дан кўзланган ма қ садда фойдалана олмасликка сабаб бўлса, истеъмолчи тегишли маълумот о қ илона қ ис қ а (кўпи билан уч кунлик) муддатда берилишини талаб қ илишга ҳ а қ лидир. Агар маълумот айтилган муддатда берилмаса, истеъмолчи шартномани бекор қ илиб, зарарнинг қ опланишини талаб қ илишга ҳ а қ лидир. 3. Агар товар (иш, хизмат) ҳ а қ ида нотў ғ ри ёки етарли даражада тўли қ бўлмаган маълумот берилганлиги истеъмолчининг ҳ аётига, со ғ лигига ёхуд мол-мулкига зарар етказилишига сабаб бўлса, у ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи) олдига қ онун ҳ ужжатларида назарда тутилган талабларни қ ўйишга ҳ а қ лидир. Истеъмолчининг товар (иш, хизмат) ҳ а қ идаги нотў ғ ри ёки етарли даражада тўли қ бўлмаган маълумот туфайли

етказилган зарарни қ оплаш тў ғ рисидаги талаблари сотиб олинган товар (иш, хизмат)нинг хоссалари ва жи ҳ атлари ҳ а қ ида истеъмолчи махсус билимга эга эмас деган тахминга асосланиб қ араб чи қ илади. Зарур истеъмол хоссаларига эга бўлмаган товарни қ андай тушунмо қ керак? Зарур истеъмол хоссаларига эга бўлмаган товар (иш, хизмат) мезонлари, энг аввало, муайян истеъмолчи, э ҳ тиёжи, фойдаланиш ма қ садлари, фойдаланиш шартлари ва шу кабилар билан бо ғ ли қ . Зарур истеъмол хоссаларга эга бўлмаганлик товарнинг сифатсизлиги билан бо ғ ли қ эмас. Аксинча, ушбу товар сифатли, биро қ истеъмолчига тўли қ маълумот берилмаганлиги сабабли у товар вазифалари, фойдаланиш шартлари бўйича бош қ ача тасаввурга эга. Албатта, истеъмолчининг бундай субъектив тасаввури товар ишлаб чи қ арувчи (бажарувчи)нинг айби билан вужудга келганини унутмаслик лозим. Масалан, мобиль телефон аппарати фа қ ат махсус батарейкада ишлайди. Истеъмолчи эса одатдаги стандарт батарейкаларда ишлайди, деб ўйлаб сотиб олади. Агар истеъмолчи бу ҳ а қ ида маълумотга эга бўлганда эди, уни сотиб олмаган бўлар эди. Бинобарин, бундай ҳ олда истеъмолчи олди-сотди шартномасини бир томонлама бекор қ илишга ва ўзига етказилган зарарнинг қ опланишини талаб қ илишга ҳ а қ ли. Сотиб олинган товар (иш, хизмат)дан кўзланган ма қ садда фойдалана олмаслик дейилганда, истеъмолчига нотў ғ ри ёхуд етарли даражада тўли қ бўлмаган ахборот, маълумот берилганлиги сабабли истеъмолчи товар (иш, хизмат)дан фойдалана олмаслиги, эксплуатация қ ила

олмаслиги тушунилади. Масалан, бунда тегишли қ ўлланма бўлмаслиги ёки қ ўлланмада ундан фойдаланиш операциялари тўли қ кўрсатилмаганлиги сабабли товарни таъмирлаш, унга техник хизмат кўрсатиш, са қ лашни ташкил этиш бўйича зарур ахборотларга эга бўлинмаслиги мумкин. Бош қ а сабабларга кўра товар (иш, хизмат)дан фойдалана олмаслик (масалан, истеъмолчининг ўзига бо ғ ли қ бўлган у қ увсизлиги, бунда малака, тажрибанинг йў қ лиги, саводсизлиги ва ҳ .к.) ушбу норма қ оидаларини қ ўллаш учун асос бўла олади. Сотиб олинган товар (иш, хизмат)дан қ ўлланган ма қ садда фойдалана олмасликка товар (иш, хизмат) тў ғ рисида нотў ғ ри ёки етарли бўлмаган маълумот берилганлиги сабаб бўлса, истеъмолчи бу ҳ а қ да ёзма ариза билан сотувчи (бажарувчи)га мурожаат қ илиши лозим. Аризада товар (иш, хизмат)дан фойдаланишга нима тўс қ инлик қ илганлиги ани қ -равшан кўрсатилиши, агар иложи бўлса зарур маълумотлар характери ҳ ам кўрсатилиши ма қ садга мувофи қ дир. Истеъмолчи аризада зарур маълумотлар сотувчи (бажарувчи) томонидан муайян о қ илона муддатда ўзига берилишини талаб қ илиши лозим. Тегишли маълумот кўпи билан уч кун ичида истеъмолчига берилиши шарт (истеъмолчи ўз ихтиёри билан тегишли маълумотларни етказишнинг бундан ҳ ам кўпро қ муддатини, масалан, беш кун, ўн кун белгилаши мумкин). Агар истеъмолчига у белгилаган муддатда ёки уч кун ичида тегишли зарур маълумотлар берилмаса, у ҳ олда истеъмолчи шартномани бир томонлама бекор қ илиб, товарни (иш, хизмат

натижасини) қ айтаришга, тўлаган пулини қ айтариб олишга, бош қ а зарарларни қ опланишини талаб қ илишга ҳ а қ ли. Истеъмолчига товар (иш, хизмат) ҳ а қ ида нотў ғ ри ёхуд етарли даражада тўли қ бўлмаган маълумот берилган та қ дирда рўй бериши мумкин бўлган учинчи о қ ибат истеъмолчининг ҳ аётига, со ғ ли ғ ига ёхуд мол-мулкига зарар етказилиши кўринишида намоён бўлади. Бундай зарар кўп ҳ олларда ози қ -ов қ ат ма ҳ сулотлари, товардан хавфсиз фойдаланиш, уни са қ лаш ва утилизация қ илиш усуллари ва қ оидалари, товарнинг хизмат муддати, яро қ лилик муддати, реализация қ илиш муддати, ушбу муддатлар ўтганидан кейин қ андай ҳ аракатларни содир этиши тў ғ рисидаги маълумотлар тўла равишда та қ дим этилмагани билан бо ғ ли қ равишда рўй беради. Истеъмолчининг ҳ аётига зарар етказиш унинг ўлими, ҳ аёти хавф остида қ олиши каби ҳ олатда намоён бўлади. Истеъмолчининг со ғ ли ғ ига зарар етиши унинг касалланиши, ногирон бўлиб қ олиши, бирор тана аъзоси ўзининг функционал хусусиятларини йў қ отиши ёхуд шикастланиши, о ғ ир жисмоний азобларга дучор бўлишида намоён бўлади. Бунда касаллик, ногиронлик, ва қ тинча ме ҳ натга қ обилиятсизлик ҳ олатлари албатта тегишли тиббий муассасаларда қ айд этилмо ғ и лозим. Истеъмолчининг мол-мулкига етказилган зарар нафа қ ат унга мулк ҳ у қ у қ и асосида тегишли бўлган, балки у қ онуний асосларда эгаллаб, фойдаланиб турган ҳ ар қ андай ашёлар (масалан, ижара, текин фойдаланиш, лизинг, прокат ва шу кабилар асосида олинган мол-мулклар)га ҳ ам етказилиши натижасида намоён бўлиши мумкин.

Товар (иш, хизмат) тў ғ рисида нотў ғ ри ёхуд етарли даражада тўли қ бўлмаган маълумот берилиши о қ ибатида истеъмолчининг ҳ аётига, со ғ ли ғ ига ёхуд мол-мулкига зарар етказган ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи) қ онун ҳ ужжатларида назарда тутилган тарзда жавобгар бўлади. Истеъмолчининг ҳ аётига зарар етказилганда (ўлими ёки ҳ аёти учун хавфли ҳ олат) жавобагрлик Фу қ аролик кодексининг 14 ва 1017-моддаси (товар, иш, хизмат тў ғ рисидаги маълумот нотў ғ ри ёки етарли эмаслиги о қ ибатида фу қ аронинг ҳ аётига етказилган зарарнинг ўрнини қ оплаш асослари) бўйича вужудга келади. Фу қ аролик кодексининг 1017-моддаси товар, иш, хизмат тў ғ рисидаги маълумот нотў ғ ри ёхуд етарли эмаслиги о қ ибатида фу қ аронинг со ғ ли ғ и, мол-мулкига зарар етказилган ҳ олларда ҳ ам жавобгарлик асоси бўлиб хизмат қ илади. Зарар ми қ дори, зарарни қ оплаш усуллари, тартиб Фу қ аролик кодексининг 57-бобида белгилаб қ ўйилган қ оидалар асосида ани қ ланади. Зарарни ундириш сотувчи, тайёрловчи (ижрочи)нинг айбидан, жабрланувчи улар билан шартномавий муносабатларда бўлган ёки бўлмаганлигидан қ атъи назар, амалга оширилади. Зарарнинг қ оплиниши тў ғ рисидаги талаб нафа қ ат жабрланувчи томонидан, у вафот этган та қ дирда, унинг оила аъзолари, шунингдек доимий қ арамо ғ ида бўлган шахслар томнидан ҳ ам қ ўйилиши мумкин. 1. Истеъмолчининг товар (иш, хизмат) хавфсиз бўлишига талаб қ ўйиш ҳ у қ у қ и

Истеъмолчи ўзи сотиб олган товар (иш, хизмат) санитария-гигиена, шу жумладан радиология, эпидемияга қ арши талабларга ва амалдаги бош қ а нормалар ҳ амда қ оидаларга риоя этган ҳ олда ишлаб чи қ арилган ёки бажарилган бўлишига ва унинг ҳ аёти, со ғ ли ғ и, атроф-му ҳ ит учун хавфсиз бўлишига, шунингдек унинг мол-мулкига зарар етказмаслигига кафолат берилишини талаб қ илиш ҳ у қ у қ ига эга. Товар (иш, хизмат)нинг истеъмолчилар ҳ аёти, со ғ ли ғ и, мол-мулки ва атроф-му ҳ ит учун хавфсиз бўлишига доир талаблар қ онун ҳ ужжатлари билан белгиланади. Ишлаб чи қ арувчи (ижрочи) товар (иш, хизмат)нинг хизмат муддати ёки яро қ лилик муддати мобайнида, агар бундай муддат белгиланмаган бўлса, товар истеъмолчига сотилган (иш бажарилган) кундан эътиборан ўн йил мобайнида унинг хавфсиз бўлишини таъминлаши шарт. Истеъмолчиларнинг ҳ аёти, со ғ ли ғ и, мол-мулки ҳ амда атроф-му ҳ ит учун хавф ту ғ дирувчи товар ишлаб чи қ арганлик (иш бажарганлик, хизмат кўрсатганлик) учун қ онун ҳ ужжатларига мувофи қ : ишлаб чи қ арувчи (ижрочи); норматив ҳ ужжатларни тасди қ лаган орган; со ғ ли қ ни са қ лаш, табиатни му ҳ офаза қ илиш, ветеринария хизмати органлари ёки хавфли товар (иш, хизмат)ни ишлаб чи қ ариш ёхуд реализация қ илишга рухсат берган бош қ а органлар жавобгар бўлади. Товар (иш, хизмат)нинг хавфсиз бўлиши таъминланмаганлиги о қ ибатида истеъмолчининг ҳ аёти, со ғ ли ғ и ёки мол-мулкига етказилган зарар ушбу қ онуннинг 20-моддасига мувофи қ қ оплиниши лозим.

Агар товар (иш, хизмат)дан хавфсиз фойдаланиш ёки уни шу тарзда ташиш ва са қ лаш учун махсус қ оидаларга риоя этиш зарур бўлса, ишлаб чи қ арувчи (ижрочи) бундай қ оидаларни ишлаб чи қ аришии, сотувчи (ижрочи) эса, уларни истеъмолчилар эътиборига етказиши шарт. Агар товардан фойдаланиш, уни са қ лаш, ташиш ёки утилизация қ илиш, иш (хизмат) натижалари истеъмолчининг ҳ аёти, со ғ ли ғ и, мол-мулкига ёки атроф-му ҳ итга зарар етказаётганлиги ёхуд зарар етказиши мумкинлиги ани қ ланса, ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи) зарар келтирувчи сабаблар бартараф этилгунга қ адар уларни ишлаб чи қ аришни (бажаришни, уни реализация қ илишни) дар ҳ ол тўхтатиши, муомаладан чи қ ариш ва истеъмолчилардан қ айтариб олиш чораларини кўриши шарт. Зарарнинг сабабларини бартараф этиш мумкин бўлмаган та қ дирда, ишлаб чи қ арувчи (ижрочи) бундай товарни ва хизмат кўрсатишни тўхтатиши шарт, шу билан бирга ози қ -ов қ ат ма ҳ сулоти сотувчи ёки ишлаб чи қ арувчи томонидан албатта утилизация қ илиниши керак. Бу мажбуриятлар ишлаб чи қ арувчи (ижрочи) томонидан бажарилмаган та қ дирда товарни ишлаб чи қ аришдан олиб ташлаш, ишни бажаришни ва хизмат кўрсатишни тўхтатиб қ ўйиш, муомаладан чи қ ариш ва истеъмолчилардан қ айтариб олиш товар (иш, хизмат)нинг хавфсиз бўлиши ва сифати устидан назорат қ илувчи давлат бош қ аруви органларининг кўрсатмаси билан амалга оширилади. Истеъмолчининг ҳ аёти, со ғ ли ғ и ва мол-мулкига ҳ амда атроф-му ҳ ит учун хавфли бўлган товарларнинг партияларини муомаладан чи қ ариш, ишларни бажаришни ва хизматлар

кўрсатишни та қ и қ лаб қ ўйиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Ҳ укумати томонидан белгиланади. Товарни қ айтариб олиш, ишни бажаришни ва хизмат кўрсатишни та қ и қ лаб қ ўйиш муносабати билан истеъмолчига етказилган зарар ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи) томонидан тўли қ ҳ ажмда қ опланиши лозим. Агар ишлаб чи қ арувчи (сотувчи) хавфли хоссаларга эга бўлган товарни қ айтариб олиш юзасидан барча зарур чораларни кўрган бўлса, у истеъмолчи мазкур товардан фойдаланишни давом эттиравериши туфайли етказилган зарар учун жавобгарликдан озод қ илинади. Истеъмолчилар учун товар (иш, хизмат)ларнинг хавфсиз бўлишини таъминлаш воситаларидан энг ишончлиси бу товарларни маркалаш ва сертификатлаш ҳ исобланади. Сертификатлаштириш одамларнинг ҳ аёти ва со ғ ли ғ и, мол- мулки ҳ амда атроф-му ҳ ит учун хавфли бўлган ма ҳ сулотлар реализация қ илинишини назорат қ илиш, истеъмолчини тайёрловчининг виждонсизлигидан ҳ имоя қ илиш, ма ҳ сулот тайёрловчиси таъкидлаган сифат кўрсаткичларини тасди қ лаш ма қ садида амалга оширилади. Сертификатлаштириш мажбурий ёки ихтиёрий амалга оширилиши мумкин. Мажбурий сертификатлаштиришни ўтказиш ишларини ташкил этиш Стандартлаштириш, метрология ва Стандартлаштириш Давлат агентлиги зиммасига ёки унинг топшири ғ ига биноан бош қ а сертификатлаштириш органларига юклатилади. Сертификатлаштириш шарт бўлган товарлар рўйхати Ўзбекистон Республикаси Ҳ укумати томонидан тасди қ ланади. Мажбурий сертификатлаштириш норматив ҳ ужжатларнинг талабларгиа мувофи қ ма ҳ сулот хусусиятини ани қ лаш учун

уни синашни, сертификатлаштирилган ма ҳ сулот устидан давлат текшируви ва назоратини ўрнатишни ўз ичига олади. Мажбурий сертификатлаштириш лозим бўлган ма ҳ сулотларни реализация қ илувчи тайёрловчилар: 1. Мажбурий сертификатлаштириш лозим бўлган ма ҳ сулотни сертификатлаштиришга та қ дим этишлари; 2. Сертификатланган ма ҳ сулотни фа қ ат сертификати бўлган та қ дирда реализация қ илишлари ва унинг норматив ҳ ужжатлар талабларига мос бўлишини таъминлашлари; 3. Сертификатланган ма ҳ сулотни, башарти, у норматив ҳ ужжат талабларига мувофи қ келмаса, шунингдек, сертификатни олган муддати тугаган бўлса ёхуд унинг амал қ илиш муддати сертификатлаштириш органи қ арорига биноан тўхтатиб қ ўйилган ёки бекор қ илинган бўлса, реализация қ илишни тўхтатиб қ ўйишлари ёки тугатишлари; 4. Мажбурий сертификатлаштирилиши лозим бўлган ма ҳ сулотни сертификатлаштирувчи ва сертификатланган ма ҳ сулотни назорат қ илувчи органларнинг мансабдор шахслари ўз вакотлатларини монеликсиз бажаришлари учун шароит яратишлари; 5. Сертификатланган ма ҳ сулот ишлаб чи қ аришнинг техникавий ҳ ужжатларига ёки технологик жараёнига киритилган ўзгартиришлар ҳ а қ ида сертификатлаштириш органини белгиланган тартибда хабардор этишлари; 6. Илова қ илинган техник ҳ ужжатда ма ҳ сулот мувофи қ келиши лозим бўлган сертификатлаштириш тў ғ рисидаги маълумотларни ҳ амда норматив ҳ ужжатларни кўрсатишлари ва бу маълумотлар истеъмолчи (харидор, буюртмачи) эътиборига етказилишини таъминлашлари шарт.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. Асосий Қонун. Т.: Ўзбекистон, 1992, 45-бет. 2. Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисидаги Қонун. 3. Каримов И.А. Ўзбек халқи ҳеч қачон, ҳеч кимга қарам бўлмайди. Т.: Ўзбекистон, 2005. 4. Ўзбекистон Республикаси «Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида»ги қонунига шарҳ. Т.: «Ўзбекистон» нашриёт матбаа ижодий уйи, 2005, 288 б. 5. «Стандартлаштириш тўғрисида»ги 1993 йил 28 декабрда қабул қилинган Қонун. 6. «Маҳсулотлар ва хизматларни сертификатлаштириш тўғрисида»ги 1993 йил 28 декабрда қабул қилинган Қонун. 7. «Озиқ-овқат маҳсулотларининг сифати ва хавфсизлиги тўғрисида»ги 1997 йил 30 августда қабул қилинган Қонун. 8. «Фуқаролар соғлигини сақлаш тўғрисида»ги 1996 йил 29 августда қабул қилинган Қонун. 9. «Давлат санитария назорати тўғрисида»ги 1997 йил 3 июлда қабул қилинган Қонун. 10. «Дори воситалари ва фармоцевтика фаолияти тўғрисида»ги 1997 йил 25 апрелда қабул қилинган Қонун. 11. www.akadmvd.uz

O'xshashlar

Истеъмолчиларнинг асосий ҳуқуқлари товарлар тўғрисида маълумот

Mаҳсулот, бажарилган иш, кўрсатилган хизмат сифатининг давлат томонидан тартибга солиниши

Чакана ва улгуржи олди-сотди шартномаси

Узбекистон Республикаси фукаролик кодексининг истеъмолчилар хукукларини ҳимоя қилишдаги аҳамияти

Тадбиркорлик қоидаларини бузганлик учун жавобгарлик