Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятлари Республика федерациясининг ташкилий тузилиши ва унинг вазифалари - Huquqshunoslik - Referatlar

Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш жамиятлари Республика федерациясининг ташкилий тузилиши ва унинг вазифалари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

83.5 KB

Ko'chirib olish

www.arxiv.uz И стеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш жамиятлари Р еспублика федерациясининг ташкилий тузилиши ва унинг вазифалари Режа: 1. Республикамизда « Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисида » ги Қ онуннинг қ абул қ илиниш шарт - шароитлари ва бу қ онуннинг ма қ садлари 2. Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш жамиятлари Республика федерациясининг ташкилий тузилиши ва унинг вазифалари 3. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар ма ҳ камасининг 2002 йил 28 ноябрда қ абул қ илинган «Истеъмолчиларнинг ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илишда жамоатчилик иштирокини кенгайтириш чора-тадбирлари тў ғ рисида»ги қ арорининг а ҳ амияти ва бу қ арордан келиб чи қ адиган вазифалар

www.arxiv.uz 1. Республикамизда « Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисида » ги Қ онуннинг қ абул қ илиш шарт - шароитлари ва бу қ онуннинг ма қ садлари Биз барчамиз истеъмолчимиз. Ҳ ар биримиз кундалик турмушда савдо дўконига кирганимизда ҳ ам, жамоатчилик транспортига чи ққ анимизда ҳ ам, ошхонага хўранда сифатида ташриф буюрганимизда ҳ ам, умуман товарлар сотиб олганимизда, ишлар, хизматлардан фойдаланганимизда ҳ ам истеъмолчи ҳ у қ у қ ларидан фойдаланамиз. Истеъмолчилар ҳуқуқларининг устиворлиги эса асосий Қ онунимиз – Конституцияда ўз мужассамини топган. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ўн иккинчи ча қ ири қ Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг ўн биринчи сессиясида 1992 йил 8 декабр куни қ абул қ илинди. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси Асосий қ онун сифатида мамлакатимиз қ онунчилик фаолиятини ривожлантиришга ва бу со ҳ ада эркин ижод қ илишга шароит яратиб берди. Уни ижтимоий ҳ аётнинг турли со ҳ аларидаги масалаларни ҳ ал қ илиб берувчи бош қ а ҳ амма қ онунларнинг, шу жумладан, махсус Қ онунлар тизимини ташкил этувчи Кодексларнинг юридик манбаи, пойдевори десак мубола ғ а бўлмайди. Ана шу бош Қ онунимизда инсон ва фу қ ароларнинг асосий ҳ у қ у қ лари эркинлик ва бурчларига ало ҳ ида эътибор қ аратилди. Масалан, Конституциянинг 18 моддасида қ уйидагича ёзилган: «Ўзбекистон Республикасида барча фу қ аролар бир хил ҳ у қ у қ ва эркинликларга эга бўлиб, жинси, ир қ и, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чи қ иши, эъти қ оди, шахси ва ижтимоий мав қ еидан қ атъи назар қ онун

www.arxiv.uz олдида тенгдир». Бош Қ омусимизнинг VII бобида «Шахсий эркинлик ва ҳ у қ у қ » бўйича моддалар, XIII бобида «Сиёсий ҳ у қ у қ » бўйича моддалар, IX бобида «И қ тисодий ва ижтимоий ҳ у қ у қ лар» бўйича моддалар, X бобида эса «Инсон ҳ у қ у қ лари ва эркинликларининг кафолатлари» бўйича бир неча моддалар келтирилади. Фикримизнинг далили сифатида 30-модданинг мазмунини келтирамиз. Бу моддада шундай фикрлар берилган: «Ўзбекистон Республикасининг барча давлат органлари, жамоат бирлашмалари ва мансабдор шахслари фу қ ароларга уларнинг ҳ у қ у қ ва манфаатларига дахлдор бўлган ҳ ужжатлар, қ арорлар ва бош қ а материаллар билан танишиб чи қ иш имкониятини яратиб бериши лозим». Айнан шу моддага биноан ҳ ар бир фу қ аронинг истеъмолчи сифатида ҳ ам ҳ у қ у қ лари кафолатланади. Ҳ озирги кунда Республикамизда истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илишга қ аратилган қ атор Қ онунлар тизими мавжуд. Ана шундай Қ онунларнинг энг асосийларидан бири 1996 йил 26 апрел куни қ абул қ илинган «Истеъмолчиларнинг ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисида»ги Қ онуни ҳ исобланади. Бу Қ онуннинг қ абул қ илинишига асосий заруриятни қ уйидагиларда деб билиш мумкин: 1. Жамиятда қ онун устуворлигига эришиш учун фа қ атгина давлат ёхуд ҳ у қ у қ ни му ҳ офаза қ илувчи органларнинг фаолиятигина етарли эмас. Бунинг учун фу қ аролар ўзларининг Конституцион ҳ у қ у қ ва эркинликларини танишлари, фу қ аролик бурчларини билишлари, ўз ҳ а қ - ҳ у қ у қ ларини талаб қ илиши ва уларни ҳ имоялаш кўникмаларига эга бўлишлари зарур. Бош қ ача қ илиб

www.arxiv.uz айтганда, фу қ аролар Конституция ва Қ онунларга амал қ илиб яшашни ҳ аёт тарзига айлантиришлари лозим. 2. Иккинчидан, бозор и қ тисодиётига ўтиш даврида бозорларимиз давлат тасарруфида бўлмаган корхоналар томонидан «арзон бўлса бас» қ абилида иш тутиб келтирила бошланди. Кўпчилик ҳ олларда магазинларда сотилаётган товарлар қ албакилаштирилади. 3. Учинчидан, бозорда муваффа қ иятга эришиш гарови, юксак технология асосида ю қ ори сифатли хал қ истеъмол товарлари ишлаб чи қ ариш, хал қ аро ало қ аларни ривожлантириш ва меъёрий ҳ ужжатларнинг жа ҳ он андозаларига мос келишини таъминлаш талаб этилади. Айнан шу тамойиллар истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш билан бо ғ ли қ қ атор Қ онунларни ишлаб чи қ ишга туртки бўлди. 2. Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш жамиятлари Республика федерациясининг ташкилий тузилиши ва унинг вазифалари «Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисида»ги Қ онун қ абул қ илингандан сўнгра Республикамизда Ўзбекистон Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш жамиятлари федерацияси ташкил этилди ва унинг Устави федерациянинг навбатдан таш қ ари 2003 йил 17 январдаги Конференциясида қ ўшимчалар ва ўзгартиришлар билан тасди қ ланди. Ўзбекистон Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш жамиятлари федерацияси Ўзбекистон Республикасидаги Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш жамиятларининг

www.arxiv.uz ихтиёрийлик асосида ташкил этиладиган, ўзини-ўзи бош қ арадиган нодавлат, нотижорат ташкилотидир. Федерациянинг ташкилий тузилмаси. Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш туман ва ша ҳ ар жамиятлари, шунингдек жамиятларнинг Қ ора қ алпо ғ истон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент ша ҳ ри ҳ удудий бирлашмалари Федерация иштирокчилари ҳ исобланадилар. Федерация ма қ садларини қ ўллаб- қ увватловчи бош қ а ташкилотлар ҳ ам федерация қ атнашчилари сифатида унинг таркибига киришлари мумкин. Улар билан муносабатлар қ онунчиликда белгиланган тартибда шартнома асосида ўрнатилади. Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш туман ва ша ҳ ар жамиятларининг тузилмаси асоси бўлиб му ҳ аллалар, уй-жой мулкдорлари, бозорлар, корхона ва ташкилотларда жамотатчилик асосида фаолият кўрсатадиган таянч гуру ҳ лари ҳ исобланади. Таянч гуру ҳ и уч кишидан кам бўлмаган ҳ олда тузилади.

www.arxiv.uz Федерациянинг асосий вазифалари, фаолият йўналишлари ва ҳ у қ у қ лари Федерациянинг вазифалари қ уйидагилардан иборат: - а ҳ оли ўртасида истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисидаги амалдаги қ онун ҳ ужжатларини кенг тар ғ иб қ илиш; - истеъмолчилар ҳ у қ у қ лари ва манфаатларини ҳ имоя қ илиш чора-тадбирларини амалга ошириш; - ички бозорда сотилаётган истеъмол товар (иш, хизмат)ларнинг, сифатини ва хавфсизлигини, истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисидаги қ онун ҳ ужжатларининг бош қ а талабларини таъминлаш бўйича мониторингларини ўтказиш; - а ҳ олининг истеъмол маданиятини оширишга дори маърифий ишларни олиб бориш; - истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илишнинг таъсирчан мханизмларини яратишда давлат бош қ аруви, фу қ ароларнинг ўзини ўзи бош қ ариш органлари, назорат қ илувчи органлар билан биргаликда иш олиб бориш ва ўзаро ҳ амкорлик қ илиш. Федерациянинг фаолият йўналишлари қ уйидагилардан иборат: - Республикада истеъмолчилар ҳ а қ - ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш бўйича қ абул қ илинган барча қ онун, қ арор ва фармонларнинг ижросини таъминлаш учун бош қ арув органларига я қ индан кўмаклашиш; - қ онун ҳ ужжатларини ўрганиш бўйича турли семинарлар, ў қ ув марказларини ташкил этиш, су ҳ бат ва учрашувлар ўтказиш, а ҳ оли ўртасида турли оммавий тадбирлар уюштириш;

www.arxiv.uz - а ҳ олининг ижтимоий, и қ тисодий, ҳ у қ у қ ий ва бош қ а манфаатларини ҳ имоялашга доир тадбир ва таклифларни ишлаб чи қ иш, давлат, бош қ арув ва назорат органларига мурожат этиш ва уларни ҳ аётга тадби қ этишда бевосита иштирок этиш; - семинарлар, симпозиумлар, конференциялар уюштириш; - хал қ аро мутахассис ва экспертлар иштирокида турли хил лойи ҳ а ва дастурлар яратиш; - товар ишлаб чи қ арувчи, сотувчи, ижрочи, хизмат (иш) кўрсатиувчилар томонидан истеъмолчилар ҳ у қ у қ лари бузилишининг олдини олиш, ҳ у қ у қ лар бузулганда ваколатли давлат, бош қ арув, назорат ва ҳ у қ у қ -тартибот идоралари, судларга мурожаат этиб, етказилган моддий ва маънавий зарарни айбдорлар томонидан тўла қ оплашга эришиш; - ма ҳ сулотлар, турли хизматларнинг сифати ва сертификация даражаси бўйича а ҳ олини ва манфаатдор ташкилотларни мунтазам хабардор қ илиш; - истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илишга доир статистик ва бош қ а турдаги ахборотларни йи ғ иш ҳ амда та ҳ лил этиш тизимини шакллантириш; - номатив ҳ ужжатлар, товар (иш, хизмат)лар сертификацияси ва экспертиза хулосалари билан а ҳ олини мунтазам равишда таништириб бориш; - нотў ғ ри рекламалардан а ҳ олини ого ҳ лантириш ҳ амда уларни ҳ имоя қ илиш; - ма ҳ сулот ва хизмат турлари, сифати, уларнинг хавфсизлини таъминлаш учун федерация ва унинг тузилмалари таркибида муста қ ил, тур ғ ун ва кўчма экспертизаларни ташкил этиш;

www.arxiv.uz - а ҳ олининг ҳ аёти, со ғ лиги, мол-мулки ва атроф-му ҳ итга хавф ту ғ дирувчи ма ҳ сулотларни ишлаб чи қ ариш ва сотишни та қ и қ лашга эришиш; - истеъмолчиларнинг ҳ у қ у қ ий билимларини ошириш ма қ садида хабарномалар, вара қ алар, плакатлар, ў қ ув воситалари, оммабоп китоблар чи қ ариш; - а ҳ оли ўртасида турли усуллар, жумладан анкеталар тар қ атиш ор қ али сўровлар ўтказиш; - хал қ аро жамоат ташкилотлари, жам ғ армалари ва уюшмалари билан тажриба алмашиш, ҳ амкорлик қ илиш, улар билан шартнома ва битимлар тузиш. Шунингдек, истеъмолчиларнинг хал қ аро ҳ аракатида иштирок этиш; - юридик масла ҳ ат марказлари ва клиникалар таъсис этиш; - жисмоний ва юридик шахсларга масла ҳ ат ва ахборотлар бериш; - суд ишларида даъвогар сифатида қ атнашиш ва ҳ оказо. Федерациянинг ҳ у қ у қ лари қ уйидагилардан иборат: - истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш борасида жамоят назоратини амалга ошириш; - истеъмолчилар манфаати юзасидан давлат ҳ окимияти ва бош қ арув органларига мурожаат қ илиш ва таклифлар киритиш; - ўз аъзоларининг ҳ у қ у қ лари ва қ онуний манфаатларини ифодалаш ҳ амда ҳ имоя қ илиш; - истеъмолчилар ҳ у қ у қ ига тааллу қ ли меъёрий- ҳ у қ у қ ий ҳ ужжатлар ишлаб чи қ аришда қ онунчиликда белгиланган тартибда иштирок этиш;

www.arxiv.uz - истеъмолчилар манфаатида уй-жой қ урилиш, лойи ҳ а- конструкторлик, ба ҳ олаш ва якка тартибдаги лойи ҳ аларни ишлаб чи қ иш; - истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш ва тар ғ ибот қ илиш ма қ садида мониторинглар, ижтимоий сўровлар ва бош қ а тадбирларни ўтказиш; - ўз рамзий белгиларини таъсис этиш; - оммавий ахборот воситаларини таъсис этиш ҳ амда белгиланган тартибда ноширлик фаолиятини ошириш; - ўз фаолиятига тааллу қ ли масалалар юзасидан йи ғ илишлар, конференциялар ўтказиш; - мулкий ҳ у қ у ққ а эгалик қ илиш, ўз мол-мулкини сотиш, алмаштириш, сотиб олиш, балансига олиш ва чи қ ариш ҳ амда ижарага бериш; - Федерация қ онун ҳ ужжатларида назарда тутилган бош қ а ҳ у қ у қ ларга ҳ ам эга бўлади. 3. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар ма ҳ камасининг 2002 йил 28 ноябрда қ абул қ илинган «Истеъмолчиларнинг ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илишда жамоатчилик иштирокини кенгайтириш чора- тадбирлари тў ғ рисида»ги қ арорининг а ҳ амияти ва бу қ арордан келиб чи қ адиган вазифалар Ўзбекистон Республикаси Вазирлар ма ҳ камасининг 2002 йил 28 ноябрда қ абул қ илинган №414 «Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илишда жамоатчилик иштирокини кенгайтириш чора-тадбирлари тў ғ рисида»ги Қ арори истеъмолчилар ҳ у қ у қ лари ва манфаатлари ҳ имоя қ илинишини таъминлашда катта а ҳ амият касб этди. Хусусан бу қ арор бўйича қ уйидагилар кўзда тутилади:

www.arxiv.uz 1. Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш жамиятлари Федерацияси ташкил этилганлиги эътироф этилди ва а ҳ оли ўртасида истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисидаги амалдаги қ онун ҳ ужжатларини кенг тар ғ иб қ илиш вазифаси юклатилди. 2. Шу қ арор асосида истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш бўйича идоралараро кенгаш ташкил этилишига рухсат этилди. 3. Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ҳ амда Монополиядан чи қ ариш ва ра қ обатни ривожлантириш давлат қ ўмитасининг Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш жамиятлари федерацияси ҳ узурида Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш ижтимоий ҳ аракатини ривожлантиришни қ ўллаб- қ увватлаш жам ғ армасини ташкил этилишига рухсат этилди. Бу қ арорда белгиланиши бўйича истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисидаги қ онун ҳ ужжатларини бузганлик учун Ўзбекистон Республикаси Монополиядан чи қ ариш ва ра қ обатни ривожлантириш давлат қ ўмитаси томонидан солинадиган ҳ амда Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг Нархларни бош қ ариш жам ғ армасига ўтказиладиган жарималарнинг 50 фоизи, шунингдек хал қ аро ташкилотларнинг, Ўзбекистон Республикасининг ҳ ам резидентлари, ҳ ам норезидентлари бўлган юридик ва жисмоний шахсларнинг ҳ омийлик мабла ғ лари, қ онун ҳ ужжатларига зид бўлмаган бош қ а тушумлар Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш ижтимоий ҳ аракатини ривожлантиришни қ ўллаб- қ увватлашни жам ғ армасини шакллантиришнинг асосий манбалари ҳ исобланади.

www.arxiv.uz 4. Мазкур қ арор бўйича Ўзбекистон Республикаси Монополиядан чи қ ариш ва ра қ обатни ривожлантириш давлат қ ўмитасига хўжалик юритувчи субъектларга истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисидаги қ онун ҳ ужжатларини қ уйидаги 2 ҳ олатда қ ўпол равишда бузганда олдиндан ёзма кўрсатма бермасдан жарима солишларига рухсат этилди: 1- ҳ олат. Истеъмолчига товар қ иймати кўрсатилган, товарнинг харид қ илинганлигини ёки ишларга ҳ а қ тўланганлигини тасди қ ловчи касса, товар чеклари ва бош қ а ҳ ужжатларни бермасдан товарлар сотилган ёки хизматлар кўрсатилган ҳ олларда. 2- ҳ олат. Яро қ лилик муддати кўсатилмаган ёки яро қ лилик муддати ўтиб кетаган товар қ абул қ илинган ёхуд сотилганда. 5. Ўзбекистон Республикаси монополиядан чи қ ариш ва ривожлантириш давлат қ ўмитаси, Со ғ ли қ ни са қ лаш вазирлиги, Ўздавстандарт агентлигига бу жамиятга ёрдам кўрсатиш борасида кўрсатмалар берилди. 6. Ўзбекистон Республикаси Хал қ таълими вазирлиги, Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш бўйича Идоралараро кенгаш билан биргаликда 2003/2004 ў қ ув йилидан бошлаб белгиланган тартибда республиканинг барча таълим муассасалари дастурларига истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисидаги қ онун ҳ ужжатларини ўрганиш бўйича махсус курслари киритиш таклифи берилди ва ҳ оказолар.

www.arxiv.uz Фойдаланилган адабиётлар : 1. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. Асосий Қонун. Т.: Ўзбекистон, 1992, 45-бет. 2. Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисидаги Қонун. 3. Каримов И.А. Ўзбек халқи ҳеч қачон, ҳеч кимга қарам бўлмайди. Т.: Ўзбекистон, 2005. 4. Ўзбекистон Республикаси «Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида»ги қонунига шарҳ. Т.: «Ўзбекистон» нашриёт матбаа ижодий уйи, 2005, 288 б. 5. «Стандартлаштириш тўғрисида»ги 1993 йил 28 декабрда қабул қилинган Қонун. 6. «Маҳсулотлар ва хизматларни сертификатлаштириш тўғрисида»ги 1993 йил 28 декабрда қабул қилинган Қонун. 7. «Озиқ-овқат маҳсулотларининг сифати ва хавфсизлиги тўғрисида»ги 1997 йил 30 августда қабул қилинган Қонун. 8. «Фуқаролар соғлигини сақлаш тўғрисида»ги 1996 йил 29 августда қабул қилинган Қонун. 9. «Давлат санитария назорати тўғрисида»ги 1997 йил 3 июлда қабул қилинган Қонун.

www.arxiv.uz 10. «Дори воситалари ва фармоцевтика фаолияти тўғрисида»ги 1997 йил 25 апрелда қабул қилинган Қонун. 11. «Банк ва банк фаолияти тўғрисида»ги 1996 йил 25 апрелда қабул қилиган Қонун. 12. www.lex.uz

O'xshashlar

Mолиявий хизматлар соҳасида истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва суд орқали истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш

Cтандартлаштириш, сертификатлаштириш тўғрисидаги қонунларнинг истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилишдаги роли

Адлия органларининг инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича фаолиятини ташкил этиш

Фуқаролик процессида бошқа шахсларнинг ҳуқуқларини ҳимоя

Истеъмолчилар ҳуқуқларининг давлат томонидан ҳимоя қилинишини таъминлаш