Huquq samaradorligi muammolari - Huquqshunoslik - Referatlar

Huquq samaradorligi muammolari

Yuklangan vaqt:

06.09.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

74.5 KB

Ko'chirib olish

Huquq samaradorligi muammolari Reja: 1. Huquq samaradorligi tushunchasi va uning mazmuni 2. Hozirgi zamon sharoitida huquqning samaradorligini o‘rganish uslublari 3. Huquqiy tartibga solish mexanizmi samaradorligi masalalari 4. O‘zbekistonda qonunchilik samaradorligini oshirish muammolari

Huquq samaradorligi tushunchasi va uning mazmuni Kishilik jamiyati taraqqiyotining muayyan bosqichida vujudga kelgan huquq o‘sha davrdan boshlab jamiyat hayotida pozitiv rol o‘ynab kelmoqda. Huquq ijtimoiy munosabatlarni tartibga solish orqali unda barqarorlik va ijtimoiy adolat o‘rnatishga xizmat qiladi. Huquqning o‘z oldiga qo‘ygan vazifalarni to‘la uddalashi qator ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy omillar harakatiga bog‘liq ekanligi ma’lum. Shu bois ham huquqning samaradorligi muammosi bugungi kunda ham dolzarb hisoblanadi. Shu o‘rinda huquqning samaradorligi tushunchasi nima, uni qanday belgilash mumkin, degan savollar ko‘ndalang bo‘ladi. Huquqning samaradorligi huquq harakatining natijasini anglatadi, huquqning jamiyatda mavjud bo‘lgan ijtimoiy-huquqiy muammolarni hal eta olish qodiliyatini, layoqatni anglatadi. Huquq samaradorligi tushunchasi ilmiy adabiyotda «huquq normasining maqsadi bilan uning harakati o‘rtasidagi nisbat» sifatida e’tirof etiladi. Har bir davlatda harakatda bo‘lgan qonunchilik tizimining samaradorligi ushbu jamiyatda mavjud bo‘lgan ijtimoiy, iqtisodiy, huquqiy va axloqiy omillar bilan belgilanadigan vaziyatga bog‘liq bo‘ladi. Huquq samaradorligi keng va serqirrali tushuncha bo‘lib, uning tarkibiy qismlari sirasiga quyidagilarni kirtish mumkin : -mavjud qonunchilikning sifat jihati; -huquq qo‘llash faoliyatining samaradorligi; -huquq qo‘llovchining huquqiy ongi darajasi; -aholining huquqiy onggi darajasi. Ta’kidlash joizki, sovet davri fanida huquqning samaradorligi masalasiga o‘ziga xos yondashuv mavjud bo‘lgan. Qonunchilik samaradorligi nazariyasi huquqga o‘sha paytda keng tarqalgan «jamiyatni boshqarish vositasi» sifatida qarashga asoslangan. Ushbu nazariya ta’siri ostida yozilgan «Effektivnost pravovo‘x norm» (M.:1980). nomli monografiyada huquqiy normalarning

samaradorligi «bu normalar harakatining faktik natijasi bilan mazkur normalar qabul qilinishiga olib kelgan maqsadlar o‘rtasidagi nisbat» sifatida e’tirof etilgan. Rossiyalik huquq professori V.V Lapayevaning fikricha, huquq samaradorligini bunday ta’riflash unchalik huquqiy ma’noga ega emas, chunki u samaradorlikni u yoki bu harakat maqsadi va natijasi o‘rtasidagi nisbat sifatida talqin etadigan umumiy tushunchaga hech narsa qo‘shmaydi. Mazkur tushunchaning huquqiy mazmuni huquqiy normalar maqsadi deganda nimani tushunish bilan bog‘liq bo‘ladi. Albatta huquq samaradorligini bunday tushunish o‘sha davr xususiyatlari bilan izohlanadi va bugungi kundagi normativ-huquqiy tartibga solishning tipiga unchalik mos kelmaydi. Hozirgi zamon yondashuvida normativ-huquqiy tartibga solishning yangi tipiga ko‘ra qonun yaratish turli ijtimoiy manfaatlarning muvofiqligi sifatida tushunishga asoslanib, bunda muayyan manfaatlarni amalga oshirish erkinligi boshqalarning erkinligiga daxl qilmasligi kerak. Shu munosabat bilan qonun yaratish mohiyatini belgilovchi huquqni tashkil etuvchi manfaatlarni aniqlash va hisobga olish muhim masaladir. Huquq tashkil etuvchi manfaat bu alohida shaxsning yoki muayyan bir ijtimoiy qatlamning u yoki bu manfaatlari bo‘lmasdan, balki jamiyatda mavjud turli ijtimoiy qatlamlarning turlicha manfaatlarning oqilona uyg‘unlashgan ifodasi modelidir. Bunday uyg‘unlashgan manfaat qonun chiqaruvchi uchun muayyan munosabatlarni tartibga solishning aniq bir formulasi va konsepsiyasi bo‘lmog‘i lozim. Holbuki, har qanday qonun chiqaruvchi muayyan ijtimoiy muammoni qonuniy tartibga solishda jamiyatda mavjud turli qatlamlar ijtimoiy manfaatlarining kesishmasi markazida turadi, tegishlicha har bir manfaat o‘zining qonuniy hal etilishini talab qiladi. Shunday vaziyatda qonun chiqaruvchi muayyan bir qatlam manfaatlariga urg‘u bermasdan, balki butun aholining umumlashgan va uyg‘unlashgan manfaati ifodachisi sifatida harakat qilishi, yondoshishi kerak. Shu o‘rinda qonun yaratish jarayonida jamiyatdagi turli qatlamlar va guruhlar manfaatlari uyg‘unlashuvining qonuniy

ifodasini topish dolzarbdir. Zero bir guruh yoki qatlam manfaatiga daxl qilgan holda topilgan qonunchilik yechimi jamiyatda ijtimoiy totuvlikni ta’minlashga xalaqit qilishi mumkin. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 20-moddasida mustahkamlanganidek, «Fuqarolar o‘z huquq va erkinliklarini amalga oshirishda boshqa shaxslarning, davlat va jamiyatning qonuniy manfaatlari, huquqlari va erkinliklariga putur yetkazmasliklari shart». Hozirgi zamon sharoitida huquqning samaradorligini o‘rganish uslublari Ta’kidlash joizki, huquq samaradorligini o‘rganish yuzasidan muayyan tajriba to‘plangan bo‘lib, uning muhim bir yo‘nalishi sifatida eksperimental analiz -tajribaviy tahlil usullari tizimini e’tirof etish mumkin. Bunda «eks-post-fakto» metodini alohida ko‘rsatish lozim. Ushbu metodda tabiiy tarzda tarkib topgan muayyan bir vaziyat olinib, u bu bo‘lib o‘tgan hodisa, voqea xuddi eksperimental omilni harakatga kiritishi sifatida talqin etiladi. Qonunchilik samaradorligini tadqiq etishning uslubi sifatida «eks-post-fakto» muayyan ijtimoiy munosabatlari ma’lum bir vaqt davomida huquqiy tartibga solishning turli usullaridan foydalanib kelingan hollarda qo‘llanilishi mumkin. Bunday holatlar vujudga kelishiga sabab bo‘ladigan shart-sharoitlarga misol qilib, quyidagilarni keltirish mumkin: - muayyan munosabatlarni tartibga solish o‘zgargani holda, biroq tartibga solishning obyektida aytarli o‘zgarishlar bo‘lmagan holatlar Bu holda huquq samaradorligini tahlil etuvchi tadqiqotchilar oldida yangi huquq normasini kiritguncha va undan keyin bo‘lgan holatni qiyoslash o‘rganish imkoniyati ochiladi. - O‘xshash ijtimoiy munosabatlar turli huquq normalari bilan tartibga solinadi, bu holda amalda uchrab turadigan huquqiy tartibga solishdagi farqlar tartibga solish obyektidagi farqlar bilan belgilanmaydi. Bu holda esa parallel eksperiment uslubiyotidan foydalanish mumkin. Parallel eksperimentga misol tariqasida ikki korxona olinib, ularning birida yangi norma, qoida asosida mahsulot sifatini oshirishning yangi bir usuli

qo‘llanilishi, boshqasida esa qo‘llanilmasligi, tajriba oxirida uning natijalari solishtirilishini keltirish mumkin. Maboda, mahsulot sifatini oshirishga doir yangi qoidalarn, normalar joriy etilgan korxonada mahsulot sifati oshishiga erishilsa, buni mazkur normalar samaradorligi bilan aynan tenglashtirib ham bo‘lmaydi. Zero, mahsulot sifatining ortishi -bu sohadagi ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishning maqsadi bo‘lmay, balki uning natijasidir. Ayni paytda, mahsulot sifatining oshishi - ushbu sohadagi munosabatlarni tartibga soluvchi normalar mazkur munosabatlarning rivojlanishini, obyektiv ehtiyojlarini to‘g‘ri ifoda etganligi, boshqacha qilib aytganda, ushbu normalar «o‘z vaqtida» va «o‘z o‘rnida» ekanligi ko‘rsatadi. Muhimi, mazkur munosabat qatnashchilari manfaatlari muvozanatini o‘zida to‘g‘ri ifodalaganligidan dalolatdir. Shunday bo‘lishi mumkinki, yangi normalar kuchga kiritilishi natijasida mahsulot sifati ancha ko‘tarilishi mumkin, biroq ishchilarning ko‘pchiligi normalarda mustahkamlangan talablarga e’tiroz bildirishi mumkin, bu holda mazkur normalarning samaradorligi to‘g‘risida ijobiy fikr yuritish mumkinmi? Huquq turli manfaatlar, ehtiyojlarning kelishilgan, murakkab uyg‘unlashgan ifodasi sifatila harakat qilishi kerak. Shu holdagina uning samaradorligi haqida gap yuritish mumkin bo‘ladi. Ho‘jalik sohasidagi munosabatlarni huquqiy tartibga solishning asosiy maqsadi, ushbu munosabatlar qatnashchilariga erkin faoliyat yuritishini, ijtimoiy munosabatlarning erkin rivojlanishini ta’minlash hisoblanadi. Ta’kidlash joizki, MDH davlatlari amaliyoti, jumladan, soliq, bojxona, xususiylashtirish kabi masalalardagi qonunchilik normalari eksperimental analiz va uning bir ko‘rinishi bo‘lgan parallel eksperiment «eks-post-fakto» usulidan foydalanish uchun «ozuqa» bo‘lib hisoblanadi. Shu o‘rinda, MDH davlatlari qonunchiligini o‘rganish masalasi bilan bir qatorda o‘xshash qonunchilikning amalga oshirilishi, tadbiq etilishi amaliyotini qiyoslab o‘rganish ham amaliy, ham nazariy ahamiyatga molikligini ta’kidlash zarur. Bunday qiyoslash har bir davlatda

muayyan ijtimoiy munosabatlarni huquqiy tartibga solishning eng maqsadga muvofiq variantini topishga yordam berishi mumkin. Qonunchilik samaradorligi o‘rganishda ekspert baholari metodologiyasidan foydalanish ham muayyan ijobiy ahamiyatga ega. Bu uslub huquq sotsiologiyasida ancha rivojlangan. Huquqiy tartibga solish mexanizmi samaradorligi masalalari Ijtimoiy munosabatlarin huquqiy tartibga solish qator yuridik vositalar yordamida amalga oshiriladi. Ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishda foydalaniladigan yuridik vositalar majmui huquqiy tartibga solish mexanizmini anglatadi. Mazkur yuridik vositalar orqali huquq amalga oshadi. Shu munosabat bilan huquqiy tartibga solishning samaradorligi masalasi muhim ahamiyat kasb etadi. A.V.Malko hozirgi zamonda huquqiy tartibga solish samaradorligini ko‘tarishning quyidagi yo‘llarini ko‘rsatib o‘tadi : -huquq ijodkorlikni takomillashtirish; -huquq qo‘llashni takomillashtirish; -huquq subyektlarining huquqiy madaniyatini ko‘tarish. Ta’kidlash joizki, bu yo‘llar ilmiy adabiyotlarda va huquqiy tartibga solish amaliyotida keng tarqalgan va umume’tirof etilgan. Darhaqiqat, shunday holatga erishish kerakki, bunda qabul qilinadigan qonunlar o‘zida chinakam ehtiyojlarni ifodalasin, ayni paytda bu ehtiyojlar bir guruh yoki qatlamning ehtiyoji emas, balki jamiyatning turli guruhlari va qatlamlarining umumlashgan, muvozanatlashgan ehtiyoj- manfaatlari ifodasi bo‘lsin. Bu masalaning bir tomoni, ikkinchi tomoni, bunday sifatli qonunlarda ifodalangan umumiy manfaatlar huquq qo‘llovchi tomonidan konkret, aniq vaziyat va holatlarda to‘g‘ri va asosli ravishda qo‘llanilishiga erishish juda muhim. Bu holda umumiylikdan konkretlikka o‘tish jarayoni sodir bo‘ladi. Bu jarayonning samaradorligi huquq subyektining hamda huquq qo‘llovchining huquqiy ongi va huquqiy madaniyati darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Shu bois ham jamiyatning

huquqiy madaniyati darajasi huquqiy tartibga solish mexanizmi samaradorligi darajasini belgilovchi omillardan muhimi hisoblanadi. O‘zbekistonda qonunchilik samaradorligini oshirish muammolari O‘zbekiston o‘z mustaqilligini qo‘lga kiritgach, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va ma’naviy sohalarda tub islohiy o‘zgarishlar amalga oshira boshladi. Chunki yangi demokratik tuzumga o‘tish, fuqarolik jamiyati va huquqiy davlat asoslarini shakllantirish avvalgi tuzumdan qolgan «meros» orqali ro‘yobga chiqarib bo‘lmas edi. Ayni paytda mamlakatimizda amalga oshrilayotgan islohiy o‘zgarishlar yangi qonunchilik tizimi asosida sodir bo‘lishi kerak edi. Shu boisdan ham mustaqillik yillarida yangi huquq tizimi shakllandi. Ayni paytda qabul qilingan qonunlarning ijrosi, ularning ijtimoiy munosabatlar rivojiga ijobiy ta’sir etishi darajasini bugungi kun talablari darajasiga ko‘tarish dolzarb1. Yangi qabul qilinayotgan qonunlarda, birinchidan, aholining turmush ehtiyojlari o‘zining ifodasini topishi kerak, ikkinchidan esa, ularni amalga amalga oshirishjarayoni, ya’ni qonunlarning ijrosini ta’minlashni qattiq nazorat ostiga olish zarur. Davlat rahbari ta’kidlaganidek, «Ming afsuski, qabul qilinayotgan qonun va qarorlarimizni joylarga yetkazish, keng tushuntirish ishlarini, targ‘ibotlarni o‘tkazish va kechiktirmasdan hayotimizga joriy etish, buning uchun kerakli chora va tadbirlarni ko‘rish- bugungi kunda faoliyatimizning oqsoq bir aylanib qolmoqda». Qonunlarning samaradorligi ko‘p omillarga bog‘liqligi ma’lum holat. Biroq, qonunlarda turli manfaatlar uyg‘unligini ta’minlash hamda yuridik texnika qoidalariga to‘la rioya etish hamda qonunlarning ijrosi ustidan qattiq nazoratining o‘rnatilishi alohida o‘rin tutadi. Ikki palatali parlamentning shakllanishi mana shu masalalarni ijobiy hal etishga xizmat qilishi shubhasiz. Senat tomonidan qonunchilik palatasi qabul

qilgan qator qonun va ayrim qonun normalarining ma’qullanmay, qaytarilishi mamlakatimizda sifatli qonunlar yaratishga qaratilgan murakkab va mas’ul jarayon kechayotganligidan dalolatdir. Huquq samaradorligini oshirishda qonun hujjatlarining monitoringi va ekspertizasi katta ahamiyatga ega. Ma’lumki biron-bir qonun hujjatini, xususan qonunni qabul qilish ko‘p bosqichli va murakkab mazmundagi jarayon bo‘lib, unda ko‘plab idoralar, tashkilotlar, mutaxassislarning ishtiroki talab etiladi. Qabul qilingan qonunni hayotga amalga oshirish esa, o‘z navbatida nafaqat qator tashkiliy chora-tadbirlarni amalga oshirishni taqozo etibgina qolmay, balki davlatning jiddiy moliyaviy xarajatini ham taqozo etadi. Basharti qonun qabul qilingandan keyin, undan kutilgan natijaga erishilmasa, bu holda shuncha mehnat va harajat besamar ketgan bo‘ladi. Shu bois, keyingi yillarda davlatimiz tomonidan sifatli qonunlar qabul qilinishini ta’minlash borasida jiddiy tashkiliy-huquqiy ishlar amalga oshirilib kelinmoqda. Qonunlarning sifatli bo‘lishiga erishishning ishonchli mexanizmlaridan biri - qonun loyihalarining tegishli mutaxassis tashkilotlar, idoralar, huquqshunos olimlar tomonidan batafsil huquqiy ekspertiza qilinishidir. Bu rivojlangan davlatlar qonun ijodkorlik jarayoniga xos bo‘lgan demokratik amaliyot bo‘lib, u mamlakatimizda takomillashuv jarayonini boshidan kechirmoqda. O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimov ta’kidlaganlaridek, «qonun qabul qilinayotganda ularni, albatta, tegishli tashkilotlar ekspertizadan o‘tkazishi darkor. Shundan so‘nggina biz, jahon andozalariga mos qonun qonun qabul qildik, deya olamiz». Ta’kidlash joizki, o‘tgan yili mamlakatimizda qonun loyihalarini huquqiy ekspertiza qilishni takomillashtirish borasida katta burilish yili bo‘ldi, desak mubolag‘a qilgan bo‘lmaymiz. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005 yil 2 apreldagi Farmoni bilan «...qonun ijodkorligi ishi sifatini oshirish va uning barcha bosqichlarida ekspert baholari rolini kuchaytirish maqsadida»2 shuningdek, O‘zbekiston Parlamenti qoshidagi shu nomdagi institutning maqomini aniqlash

zaruratidan kelib chiqqan holda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Amaldagi qonun hujjatlari monitoringi instituti tashkil etildi. Mazkur Institutga mamlakatimizda huquqijodkorlik, ayniqsa qonun ijodkorlik jarayonini yangi bir sifat bosqichiga ko‘tarishdek juda mas’ul vazifa yuklatildi. Ta’kidlash joizki, mazkur institutning o‘tgan qisqa vaqt davomida olib borgan ishlari, tashkil etayotgan turli ijodiy tadbirlari ushbu jamoaning Farmonda ko‘rsatilgan maqsad yo‘lidan qat’iy ketayotganligidan dalolatdir. Darhaqiqat, mamlakatimizda qonun yaratish jarayonining yanada demokratlashuvi, professional asoslarining kuchayishi va qonunchilik texnikasining takomillashuvi ushbu institut faoliyati bilan bog‘liq. Amaldagi qonun hujjatlari ustidan monitoring olib borish -Institut faoliyatining muhim yo‘nalishi hisoblanib, bu vazifa mavjud huquqiy bazani takomillashtirishning yo‘nalishlarini aniqlash, qonunchilik tizimining o‘zaro uyg‘un holda shakllanib, rivojlanishini, inson huquqlariga oid xalqaro normalarga to‘la muvofiqligini ta’minlashga qaratilgandir. Shu maqsadda institut «qonunlarda, me’yoriy-huquqiy hujjatlarda O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining norma va qoidalari to‘liq ro‘yobga chiqarilishi hamda ularning qo‘llanilishi, shuningdek qabul qilinayotgan qonun hujjatlarida huquqiy normalarning o‘zaro bog‘lanishi. kompleksliligi va uyg‘unligi monitoringi» ni amalga oshiradi. Aytish mumkinki, mazkur institut O‘zbekiston Respublikasi huquq tizimida Konstitutsiya va qonun ustuvorligini ta’minlashga, ya’ni qabul qilinayotgan normativ-huquqiy aktlarning Konstitutsiya va qonunlarga muvofiq chiqarilishi va qabul qilinishiga mas’ul. Ta’kidlash joizki, Institut Ustavi mazmunidan bu jamoa nafaqat qonun loyihalari, balki barcha qonunchilik aktlari loyihalari yuzasidan, ularni tayyorlash jarayonining barcha bosqichlarida ekspert baholari va xulosalari berishi anglanilanadi1. Bizningcha Ustavdagi «qonun hujjatlari loyihasi» iborasi bu joyda tor ma’noda, ya’ni qonun loyihalari ma’nosida kelmoqda, aks holda bu institut tomonidan amalga oshiriladigan huquqiy ekspertiza obyektlari doirasi juda ham

kengayib ketadi. Shu o‘rinda O‘zbekiston Respublikasi Adliya Vazirligi bilan Mazkur institut o‘rtasida vakolatlar doirasi nisbati masalasiga e’tiborni jalb etish muhim. Zero Adliya Vazirligi Nizomining 7 bandi 1 qismi, a) punktida Vazirlik, qonunlar va boshqa normativ hujjatlarni tayyorlash va huquqiy ekspertizadan o‘tkazish sohasidagi qator funksiyalari mustahkamlangan1. Jumladan, Vazirlikka qonun va boshqa normativ-huquqiy hujjatlar loyihalarini yuridik ekspertizadan o‘tkazadi va ularning O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonun hujjatlariga, shuningdek, qonunchilik texnikasi qoidalariga muvofiqligi yuzasidan xulosalar berish vazifasi yuklatilgan. Shu munosabat bilan mazkur institut va Adliya Vazirligi faoliyatining qonun loyihalariga ekspertiza xulosalarini berish borasidagi faoliyatini muvofiqlashtirishni kuchaytirish zarur, bizningcha. Bunday hamkorlik ushbu ikki organ faoliyatida vujudga kelishi mumkin bo‘lgan qaytarishlarning oldini olishi mumkin. Yoki, bu ikki subyektning vakolatlari doirasiga aniqlik kiritish zarur. Amaldagi qonun hujjatlari monitoringi Instituti qonun loyihalariga ekspert xulosalarini beradigan bo‘lsa, Vazirlar Mahkamasi, ya’ni ijro hokimiyati tarkibiga kiradigan markaziy davlat organlarining normativ-huquqiy aktlari loyihalariga ekspert xulosalarini berish Adliya Vazirligi zimmasida qolaverishi mumkin. Ayni paytda, yuqorida qayd etilgan Institut O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzurida tashkil etilganligi munosabati bilan, mamlakatimizda qonunlarning loyihalarini huquqiy ekspertiza qilish bo‘yicha faoliyatni muvofiqlashtirish funksiyasini - qonun loyihalarining huquqiy ekspertizani amalga oshirish bo‘yicha maxsus tashkil etilgan - ushbu Institutga berish maqsadga muvofiq emasmikin? Vaholanki, bu funksiya mazkur insitut faoliyatining bosh yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi . Yuqorida qayd etganiizdek, milliy parlamentimiz rivojidagi novatsiya - yuqori palata- Senatning bir yillik faoliyati qonun chiqaruvchi organning jamiyatdagi demokratik institutlar tizimida tutgan o‘zining munosib o‘rnini mustahkamlayotganligidan dalolat berib turibdi. Parlamentni ikki palatali tarkibda shakllantirishdan kutilgan asosiy maqsad - qonunlarning sifatini, hayotiyligini, ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishda samaradorligini

ko‘tarishga erishish ekanligi ma’lum. Bunday samaradorlikka erishishning muhim vositalaridan biri Parlament palatalari o‘rtasidagi «bir-birini muvozanatlash» tizimining mavjudligi bo‘lib, bu mexanizm, jumladan Senatning qonunchilik palatasi tomonidan qabul qilingan qonunlarni qonunchilik palatasiga qayta qarab chiqish uchun qaytarilishi, shuningdek qonunda belgilangan hollarda ikki palata vakillaridan iborat Kelishuv komissiyasi tuzilib, u orqali munozarali masalalar yuzasidan maqbul xulosalarga kelish tartibini o‘z ichiga oladi. Senatning bir yillik faoliyatida bir necha qonunlarning ushbu qoidagi muvofiq qonunchilik palatasiga qaytarilganligi ijobiy holat bo‘lib, u bevosita qonunlarning sifatini, hayotiyligini kuchaytirishga qaratilgan. Shu munosabat bilan O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining 5 yalpi majlisida so‘zlagan ma’ruzalarida parlament palatalari o‘rtasidagi sifatli qonunlar qabul qilishga qaratilgan hamkorlik bo‘yicha to‘plangan dastlabki ijobiy tajriba haqida to‘xtalib, ta’kidlaganlaridek, bugungi kunda bunday tajriba «mamlakatimiznig qonunchilik hokimiyati tizimida qabul qilinayotgan qonunlarning yuksak sifatini, jamiyatdagi manfaatlar uyg‘unligini ta’minlaydigan, o‘zaro muvozanatni saqlashga xizmat qiladigan samarali tizim shakllanayotganligini»1 ko‘rsatib turibdi. Qonun loyihalari qonunchilik palatasi tomonidan qabul qilingunga qadar, ya’ni loyiha holida ikki palataning tegishli qo‘mitalari o‘rtasida amaliy hamkorlik munosabatlari doirasida munozarali, murakkab masalalar bo‘yicha fikrlar almashinuvi asosida kechmoqda. Shu o‘rinda davlat rahbari I.A.Karimov ta’kidlaganlaridek, «qonunlarni ko‘rib chiqish va qabul qilish jarayonida Oliy Majlis palatalarining o‘zaro samarali hamkorlik mexanizmini, avvalo quyi va yuqori palatalarning tegishli qo‘mita va tuzilmalari o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni takomillashtirish zarur» degan fikrlarini eslash o‘rinli. Shu munosabat bilan, mazkur Institut bilan Parlament palatalari o‘rtasidagi sifatli qonunlarning qabul qilinishiga qaratilgan o‘zaro hamkorlik munosabatlarini amalda yanada kuchaytirish zarurligini ta’kidlash joizdir .

Adabiyotlar: 1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. -T.: O‘zbekiston.2003. 2. Karimov I.A. Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q. -T.: Sharq. 1998. 3. Karimov I.A. O‘zbekistonda demokratik o‘zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo‘nalishlari. -T.: O‘zbekiston. 2002.. 76 b. 4. Karimov I.A. Bizning bosh maqsadimiz - jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir. Xalq so‘zi, 2005 yil 29 yanvar. 5. Karimov I.A. Yangi hayotni eskicha qarash va yondashuvlar bilan qurib bo‘lmaydi. Xalq so‘zi. 2005 yil 17 fevral 6. Karimov I.A. Inson, uning huquq va erkinliklari hamda manfaatlari - eng oliy qadriyat. Xalq so‘zi. 2005 yil 8 dekabr. 7. Islamov Z.M.Obshestvo. Gosudarstvo. Pravo. T.: Adolat 2001. S. 8. Islomov Z.M. Huquq tushunchasi, mohiyati, ijtimoiy vazifasi. O‘quv qo‘llanma.T.: TDYUI nashri.2004.139 b. 9. Islomov Z.M. Davlat va huquqning umumnazariy muammolari: huquqni tushunish, huquqiy ong va huquq ijodkorligi. T.: TDYUI nashri. 2005. 188 b.

O'xshashlar

Huquq normasi

Huquq normalari

Huquq shakllari

Huquq tizimi

Huquq tizimi