Davlatning ekologik funksiyasi - Huquqshunoslik - Referatlar

Davlatning ekologik funksiyasi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

39.2939453125 KB

Ko'chirib olish

Davlatning ekologik funksiyasi Reja: 1 . D a v l a t n i n g e k o l o g i k f u n k s i y a s i t u s h u n c h a s i v a u n i n g d a v l a t f u n k s i y a l a r i t i z i m i d a t u t g a n u r n i . 2 . D a v l a t e k o l o g i k f u n k s i y a s i m a z m u n i v a t a s n i f i .

« A s r l a r t u t a s h k e l g a n p a l l a d a b u t u n i n s o n i y a t , m a m l a k a t i m i z a x o l i s i j u d a k a t t a e k o l o g i k x a v f g a d u c h k e l i b k o l d i . B u n i s e z m a s l i k , q o ’ l q o v u s h t i r i b o ’ t i r i s h o ’ z - o ’ z i n i o ’ l i m g a m a x k u m e t i s h b i l a n b i r o b a r d i r » . I . A . K A R I M O V Davlatning ekologik funksiyasi B u g u n r o ‘ y b e r a y o t g a n o ‘ z g a r i s h l a r b i z n i k o ‘ p c h i l i k t u s h u n c h a l a r , a t a m a l a r n i k a y t a d a n i d r o k e t i s h v a x a t t o k a d r i y a t l a r n i k a y t a b a x o l a s h b i l a n s h u g ’ u l l a n i s h g a m a j b u r e t a d i . B o s h q a c h a b o ‘ l i s h i x a m m u m k i n e m a s . Z e r o , d a v l a t v a x u q u q n a z a r i y a s i s o b i q I t t i f o q s h a r o i t i d a m a ’ m u r i y - b u y r u q b o z l i k t u z u m i n i n g g ’ o y a v i y a s o s i v a o q l o v c h i s i v a z i f a s i n i b a j a r g a n l i g i s a b a b l i u a l b a t t a , q a y t a i d r o k e t i l i s h g a m u x t o j . B u n d a n t a s h q a r i , b u g u n g i j a m i y a t i m i z t a r a q q i y o t i g a x o s y a n g i l i k l a r d a v l a t v a x u q u q t u s h u n c h a s i n i , u l a r n i n g m o x i y a t i , t a s n i f i v a f u n k s i y a l a r i n i y a n g i c h a t a l k i n d a t u b d a n q a y t a k o ‘ r i b c h i q i s h n i t a q o z o e t m o q d a . B u - t a b i i y x o l . D a v l a t v a x u q u q n a z a r i y a s i f a n i g a “ b o l s h e v i k l a r c h a ” y o n d a s h u v , k o m m u n i s t i k m a f k u r a t a l a b l a r i a s o s i d a m u n o s a b a t d a b o ‘ l i s h s h u n i s i b i l a n f a r q q i l a r d i k i , b i l i m n i n g b u s o x a s i d a i n s o n i y a t t o ‘ p l a g a n b o y l i k l a r n i n g k o ‘ p q i s m i x a m d a R e s p u b l i k a m i z d a , x o r i j i y m a m l a k a t l a r d a s a q l a n i b , y i g ’ i l i b k e l g a n d a v l a t - x u q u q t a f a k k u r i d u r d o n a l a r i m a r k s i z m - l e n i n i z m q o i d a l a r i g a m o s k e l m a g a n t a q d i r d a b a t a m o m e ’ t i b o r d a n c h e t d a q o l i b k e t a r d i . X o z i r g i d a v r d a d a v l a t v a x u q u q n a z a r i y a s i s o x a s i d a A . S a i d o v , U . T o j i x o n o v , X . O d i l k o r i y e v , X . B o b o y e v , Z . I s l o m o v k a b i b i r q a t o r y i r i k o l i m l a r i l m i y i z l a n i s h l a r o l i b b o r m o q d a l a r . U s h b u

o l i m l a r d a v l a t v a x u q u q n a z a r i y a s i f a n i n i n g e n g m u x i m s o x a l a r i d a n b i r i b o ‘ l m i s h d a v l a t f u n k s i y a s i , q o l a v e r s a O ‘ z b e k i s t o n d a v l a t i n i n g e k o l o g i k f u n k s i y a l a r i b o r a s i d a m a ’ l u m m a ’ n o d a o ‘ z s o ‘ z l a r i n i a y t a o l d i l a r . B u m a v z u n i n g n a q a d a r d o l z a r b l i g i n i i s b o t l a b b e r d i l a r . B u m a v z u n i n g d o l z a r b l i g i s h u n d a n i b o r a t k i o x i r g i p a y t l a r d a j a x o n x a m j a m i y a t i d a j u d a k a t t a o ‘ z g a r i s h l a r b o ‘ l d i , t e x n i k a r i v o j l a n i s h i , t a b i a t n i n g o ‘ z g a r i b b o r i s h i d a v l a t e k o l o g i k f u n k s i y a l a r i g a b i r q a n c h a o ‘ z g a r t i r i s h l a r k i r i t i s h n i t a l a b q i l m o q d a . A g a r d a d a v l a t o ‘ z e k o l o g i k f u n k s i y a s i n i q a y t a t a s h k i l e t m a s e k a n , b u n d a y d a v l a t o q s o q l a n i b j a x o n x a m j a m i y a t i d a n o r q a d a q o l i s h i t u r g a n g a p . M a v z u n i n g a x a m i y a t l i l i g i s h u n d a n i b o r a t k i , u s h b u m a v z u t o ‘ l i g i c h a x a y o t b i l a n b o g ’ l i q , x a r b i r m u a m m o l i t o m o n i g a x a y o t d a n y o r q i n m i s o l t o p i s h m u m k i n . U s h b u m a v z u n i a m a l i y o t g a y o ‘ n a l t i r i b k a t t a - k a t t a n a t i j a l a r g a e r i s h i s h m u m k i n . M a v z u n i n g i j t i m o i y l i g i n i k a y e r d a k o ‘ r i s h m u m k i n ? M a v z u n i n g i j t i m o i y l i g i s h u n d a k o ‘ r i n a d i k i d a v l a t n i n g o ‘ z i m u x i m i j t i m o i y x o d i s a b o ‘ l i b x i s o b l a n a d i . S h u n d a y e k a n u n i n g a m a l g a o s h i r a d i g a n f u n k s i y a l a r i x a m i j t i m o i y l i k k a s b e t a d i . U s h b u k u r s i s h i d a d a v l a t f u n k s i y a l a r i n i n g y u q o r i d a k o ‘ r s a t i b o ‘ t i l g a n t o m o n l a r i , s h u b i l a n b i r g a u n i n g k e l i b c h i q i s h i , r i v o j l a n i s h i , j a m i y a t r i v o j l a n i s h i b i l a n o ‘ z g a r i b b o r i s h i , d a v l a t f u n k s i y a l a r i n i n g O ‘ z b e k i s t o n m i q y o s i d a o ‘ r g a n i l i s h i v a x a y o t g a t a d b i q e t i l i s h i x a m d a s h u n g a o ‘ x s h a s h b i r k a t o r m a s a l a l a r y o r i t i b b e r i l g a n . D a v l a t n i n g e k o l o g i k f u n k s i y a s i t u s h u n c h a s i v a u n i n g d a v l a t f u n k s i y a l a r i t i z i m i d a t u t g a n o ’ r n i

E k o l o g i y a b i l a n i n s o n n i n g m u n o s a b a t i n i n g d o l z a r b l i g i n i O ’ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i K o n s t i t u t s i y a s i d a x a m m u s t a x k a m l a n i b q u y i l g a n i n i k o ’ r i s h i m i z m u m k i n . K o n s t i t u t s i y a n i n g X I b o b i , y a ’ n i « F u q a r o l a r n i n g b u r c h l a r i » b o b i 5 0 - m o d d a s i d a f u q a r o l a r n i n g t a b i a t g a n i s b a t a n b o ’ l g a n b u r c h l a r i x a m k o ’ r s a t i b o ’ t i l g a n : « F u q a r o l a r a t r o f - m u x i t g a e x t i y o t k o r o n a m u n o s a b a t d a b o ’ l i s h g a m a j b u r d i r l a r » . N a f a q a t O ’ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i d a a t r o f - t a b i i y m u x i t g a n i s b a t a n e x t i y o t k o r o n a m u n o s a b a t d a b o ’ l i s h k o n s t i t u t s i y a v i y b u r c h x i s o b l a n a d i , b a l k i R o s s i y a F e d e r a t s i y a s i n i n g K o n s t i t u t s i y a s i n i n g 9 - m o d d a s i 1 - k i s m i d a x a m « Y e r v a b o s h q a t a b i i y r e s u s r l a r R o s s i y a F e d e r a t s i y a s i d a m u a y y a n x u d u d d a y a s h a y o t g a n x a l k f a o l i y a t i n i n g a s o s i v a x a y o t i s i f a t i d a f o y d a l a n i l a d i v a q o ’ r i q l a n a d i » , d e b b e l g i l a b q o ’ y i l g a n . B u b e l g i l a n g a n k o n s t i t u t s i y a v i y m a j b u r i y a t l a r 1 9 9 2 y i l 9 d e k a b r d a q a b u l q i l i n g a n v a 1 9 9 5 y i l 6 m a y d a q o ’ s h i m c h a v a o ’ z g a r t i r i s h l a r k i r i t i l g a n O ’ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g “ T a b i a t n i m u x o f a z a q i l i s h t o ’ g ’ r i s i d a ” g i q o n u n d a h a m b e l g i l a n g a n . D a v l a t n i n g a s o s i y q o m u s i s i f a t i d a k o n s t i t u t s i y a e ’ t i r o f e t i l a d i . F u q a r o n i n g t a b i a t b i l a n m u n o s a b a t i x a m k o n s t i t u t s i y a b i l a n t a r t i b g a s o l i n g a n l i g i m u x i m a h a m i y a t g a e g a . B u s o x a d a d a v l a t n i n g f u n k s i y a l a r i x a m y u k o r i r o l o ’ y n a y d i . D a v l a t n i n g e k o l o g i k f u n k s i y a s i x a q i d a f i k r b i l d i r i s h d a n a v v a l , d a v l a t f u n k s i y a s i t u s h u n c h a s i g a t o ’ x t a b o ’ t i s h j o i z , d e b x i s o b l a y m a n . D a v l a t n i n g m o x i y a t i u n i n g f u n k s i y a l a r i d a n a m o y o n b o ‘ l a d i . F u n k s i y a l a r d e g a n d a j a m i y a t n i b o s h q a r i s h n i n g p r e d m e t i - s i y o s i y f a o l i y a t v a i j t i m o i y j a r a y o n l a r n i n g r i v o j l a n i s h i g a t a ’ s i r k o ‘ r s a t i s h m e x a n i z m i t u s h u n i l a d i .

D a v l a t n i n g f u n k s i y a s i - b u d a v l a t o l d i d a t u r g a n v a z i f a l a r n i a m a l g a o s h i r i s h g a q a r a t i l g a n d a v l a t f a o l i y a t i n i n g a s o s i y y o ‘ n a l i s h i d i r . D a v l a t f u n k s i y a l a r i n i n g o ‘ z i g a x o s x u s u s i y a t i s h u n d a n i b o r a t k i , u l a r d a v l a t n i n g m o x i y a t i d a n , i j t i m o i y v a z i f a s i d a n k e l i b c h i k a d i . D a v l a t f u n k s i y a l a r i n i n g v a z i f a l a r i , m a q s a d l a r i v a m a z m u n i x a r b i r t a r i x i y d a v r d a o ‘ z g a r i b t u r a d i , u l a r n i r o ‘ y o b g a c h i q a r i s h e s a a s o s a n x u q u q i y s h a k l l a r i d a v a f a q a t d a v l a t x o k i m i y a t i g a x o s b o ‘ l g a n a l o x i d a u s u l l a r d a a m a l g a o s h i r i l a d i . D a v l a t n i n g v a z i f a s i v a f u n k s i y a s i n i n g o ’ z a r o n i s b a t i . D a v l a t n i n g v a z i f a s i v a f u n k s i y a s i b i r - b i r i b i l a n b o g ’ l i q b o ‘ l g a n i k k i m a ’ n o d a g i t u s h u n c h a d i r . X a r b i r d a v l a t n i n g v a z i f a s i u a m a l g a o s h i r a d i g a n b o s h - a s o s i y y o ‘ l n i b e l g i l a y d i , b u t u n f a o l i y a t i n i a n a s h u v a z i f a l a r n i x a l e t i s h g a q a r a t a d i . D a v l a t n i n g f u n k s i y a l a r i e s a , d a v l a t n i n g v a z i f a l a r i d a n k e l i b c h i q a d i . D a v l a t n i n g v a z i f a l a r i g a q a r a b u n i n g f u n k s i y a l a r i b e l g i l a n a d i . D a v l a t n i n g m a q s a d v a v a z i f a l a r i o ‘ z g a r a r e k a n u n i n g f u n k s i y a l a r i n i n g m a z m u n i x a m o ‘ z g a r a d i . P r e z i d e n t i m i z I . A . K a r i m o v O l i y M a j l i s i n i n g b i r i n c h i m a j l i s i d a g i " O ‘ z b e k i s t o n n i n g s i y o s i y - i j t i m o i y v a i q t i s o d i y i s t i q b o l i n i n g a s o s i y t a m o y i l l a r i " d e b n o m l a n g a n m a ’ r u z a l a r i d a " B u g u n b i z q a n d a y d a v l a t q u r a y a p m i z ? U n i n g s i y o s i y v a i j t i m o i y n e g i z i , u n i n g q i y o f a s i q a n d a y b o ‘ l i s h i k e r a k ? I k k i n c h i , d e m o k r a t i k j a m i y a t s h a k l l a n i s h i d a u n i n g t a ’ s i r i q a n d a y b o ‘ l a d i ? " d e g a n s a v o l l a r n i q o ’ y g a n l a r . A l b a t t a , b u m a s a l a l a r b i z n i n g K o n s t i t u t s i y a m i z d a o ‘ z i f o d a s i n i t o p g a n . M a q s a d i m i z a n i q - b o z o r i q t i s o d i t a m o y i l l a r i g a a s o s l a n g a n , e r k i n , o c h i q , d e m o k r a t i k d a v l a t q u r i s h . B i z b a r p o e t a y o t g a n d a v l a t e n g a v v a l o , u m u m j a x o n s i v i l i z a t s i y a s i g a , d a v l a t q u r i l i s h i s o x a s i d a b o s h q a x a l q l a r e r i s h g a n t a j r i b a l a r g a a s o s l a n i s h i l o z i m . "

D a v l a t n i n g f u n k s i y a l a r i t a s n i f i . D a v l a t n i n g f u n k s i y a l a r i n i u l a r n i n g o l d i g a q o ‘ y i l g a n v a z i f a l a r g a k o ‘ r a i k k i t u r g a b o ‘ l i s h m u m k i n : i c h k i v a t a s h q i f u n k s i y a l a r g a . I c h k i f u n k s i y a l a r d a v l a t n i n g m a m l a k a t i c h i d a g i m a q s a d v a v a z i f a l a r i n i t a ’ r i f l a y d i . T a s h k i f u n k s i y a l a r b o s h k a d a v l a t l a r b i l a n o ‘ z a r o m u n o s a b a t l a r i n i t a v s i f l a y d i . I c h k i v a t a s h k i f u n k s i y a l a r b i r - b i r i b i l a n m u s t a x k a m b o g l i k d i r . D a v l a t t a s h k i i k t i s o d i y f a o l i y a t y o r d a m i d a i c h k i v a z i f a l a r n i x a l e t i s h g a i n t i l a d i . B u f u n k s i y a l a r r i v o j l a n i s h n i n g x o z i r g i b o s q i c h i d a d a v l a t o l d i d a t u r g a n v a z i f a l a r i n i a n i q r o q i f o d a l a b b e r a d i . R e s p u b l i k a P r e z i d e n t i I . A . K a r i m o v j a m i y a t i q t i s o d i y t u r m u s h i n i n g y a n g i a s o s l a r i n i q u r i s h d a v r i d a y e t a k c h i o ‘ r i n t u t i s h g a d a ’ v a t e t i l g a n l i g i n i q a y t a - q a y t a t a ’ k i d l a y d i . D a v l a t i q t i s o d i y s i y o s a t n i i s h l a b c h i q a d i v a a m a l g a o s h i r a d i , t a d b i r k o r l i k n i r a g ’ b a r l a n t i r a d i , m u l k c h i l i k n i n g b a r c h a s h a k l l a r i n i r i v o j l a n i s h i n i , m u l k d o r n i x u q u q i y x i m o y a q i l i s h n i t a ’ m i n l a y d i . Davlat ichki funksiyalari Iktisodiy funksiya Ijtimoiy funksiya Madaniy tarbiyaviy funksiya Xukukni muxofaza kilish funksiya Mulkchilikni muxofaza kilish funksiya Tabiatni muxofaza kilish funksiya Solik solish funksiyasi

I n s o n n n i n g x u q u q v a e r k i n l i k l a r i n i , i j t i m o i y a d o l a t n i t a ’ m i n l a s h b u g u n g i k u n d a d a v l a t n i n g m u x i m f u n k s i y a s i x i s o b l a n a d i . U R e s p u b l i k a K o n s t i t u t s i y a s i d a n k e l i b c h i q a d i . U n d a O ‘ z b e k i s t o n x u d u d i d a y a s h a y o t g a n x a l q l a r n i n g m u x i m v a z i f a l a r i d a n b i r i d e m o k r a t i k x u q u q i y d a v l a t q u r i s h d a n i b o r a t d e b q a y d q i l i n g a n . B u n d a y d a v l a t n i n g a s o s i y p r i n s i p l a r i d a n b i r i e s a i n s o n n i n g x u q u q v a e r k i n l i k l a r i n i , i j t i m o i y f a r o v o n l i k n i t a ’ m i n l a s h , r e s p u b l i k a n i n g b a r c h a f u q a r o l a r i u c h u n t e n g i m k o n i y a t l a r y a r a t i s h , d a v l a t n i n g q o ‘ l l a b - q u v v a t l a s h i g a m u x t o j b o ‘ l g a n l a r n i i j t i m o i y x i m o y a q i l i s h d a n i b o r a t d i r . O ‘ z b e k i s t o n n i n g o ‘ z r i v o j l a n i s h v a y a n g i l a n i s h y o ‘ l i x a l q n i n g m a ’ n a v i y m e r o s i n i m u s t a x k a m l a s h v a r i v o j l a n t i r i s h g a a s o s l a n a d i , c h u n k i b u r e s p u b l i k a t a r a q q i y o t i v a u n i n g b u t u n i n s o n i y a t b i l a n b i r l i g i n i n g m u s t a x k a m k a f o l a t i x i s o b l a n a d i . M a ’ n a v i y a t n i t i k l a s h b u t u n j a m i y a t n i n g , b i r i n c h i n a v b a t d a d a v l a t n i n g g a m x o ‘ r l i g i d i r . D a v l a t m a o r i f , f a n , m a d a n i y a t , f u q a r o l a r s o g ’ l i g i s o x a s i d a g i o ‘ z s i y o s a t i n i i s h l a b c h i q a d i v a t u r m u s h g a t a d b i q e t a d i , y a n g i i j t i m o i y t u r m u s h m a ’ n a v i y s o x a s i n i n g r i v o j l a n i s h i g a x a r t o m o n l a m a k o ‘ m a k l a s h a d i . R e s p u b l i k a d a g i e k o l o g i k v a z i y a t n i n g j i d d i y x a v f t u g ’ d i r i s h i g a s a b a b b o ‘ l u v c h i t a b i y m u x i t d a n o q i l o n a f o y d a l a n a o l m a s l i k , O r o l d e n g i z i n i n g f o j i y a s i , a t r o f - m u x i t n i m u x o f a z a q i l i s h n i m u x i m d a v l a t v a z i f a s i d a r a j a s i g a k o ‘ t a r d i . P r e z i d e n t i m i z I . A . K a r i m o v 2 1 n o y a b r 1 9 9 5 y S a m a r k a n d v i l o y a t i x a l k d e p u t a t l a r i K e n g a s h i d a g i n u t q l a r i d a v i l o y a t x u q u q n i m u x o f a z a q i l i s h o r g a n l a r i x o d i m l a r i n i q a t t i q t a n q i d q i l d i l a r v a y o ‘ l q o ‘ y i l g a n x a t o l a r n i b a r t a r a f e t i s h c h o r a l a r i n i k o ‘ r d i l a r . B o z o r m u n o s a b a t l a r i g a o ‘ t i s h j a r a y o n i d a x u q u q n i m u x o f a z a q i l i s h o r g a n l a r i z i m m a s i g a k a t t a m a ’ s u l i y a t y u k l a n a d i .

S o l i q s i y o s a t i n i t a k o m i l l a s h t i r i s h i q t i s o d i y o t n i b a r q a r o r l a s h t i r i s h g a v a m o l i y a a x v o l i n i m u s t a x k a m l a s h g a o i d m u a m o l a r n i x a l q i l i s h d a m u x i m a x a m i y a t k a s b e t a d i . B o z o r m u n o s a b a t l a r i o ‘ t i s h s h a r o i t i d a s o l i q l a r i q t i s o d i y s i y o s a t n i a m a l g a o s h i r i s h d a e n g m u x i m b o s h q a r u v c h i o m i l b o ‘ l i b q o l a d i . S o ’ z s i z t a n o l i s h z a r u r k i , d a v l a t n i n g e k o l o g i k f u n k s i y a s i d a v l a t f u n k s i y a l a r i t i z i m i d a j u d a m u x i m r o l o ’ y n a y d i . S a b a b i , m a z k u r f u n k s i y a x a r b i r i n s o n n i n g j i s m o n a n t i r i k b o ’ l i s h i n i k a f o l a t l a y d i . S h u n i n g o ’ z i d a n d a v l a t e k o l o g i k f u n k s i y a s i n i n g b o s h k a f u n k s i y a l a r i o r a s i d a t u t g a n o ’ r n i n i y a q q o l k o ’ r i s h i m i z m u m k i n . E k o l o g i k f u n k s i y a – b u d a v l a t f a o l i y a t i n i n g n i s b a t a n y a n g i y u n a l i s h i b o ’ l i b , i n s o n x o ’ j a l i k f a o l i y a t i n i n g t a b i a t g a s a l b i y t a ’ s i r i b i l a n v u j u d g a k e l d i . 1 9 9 2 y i l R i o - d e - J a n e y r o d a b o ’ l g a n , a t r o f t a b i i y m u x i t v a u n i n g t a r a k k i y o t i g a b a g ’ i s h l a n g a n B M T x a l q a r o k o n f e r e n s i y a s i d a s h u n d a y g a p b o ’ l g a n e d i : « - y o k i b u t u n d u n y o q u t q a r i b q o l i n a d i , y o x u d b u t u n s i v i l i z a t s i y a x a l o k b o ’ l a d i . B u g u n g i k u n d a a t r o f t a b i i y m u x i t n i n g g l o b a l m i q y o s d a o ’ z g a r i b b o r i s h i a y n i x a q i q a t d i r . U l a r d a n i k k i t a s i ( p l a n e t a m i z n i n g o z o n q a t l a m i n i n g y e m i r i l i s h i ) i n s o n i y a t n i n g e k o l o g i k i n q i r o z c h e g a r a s i g a k e l t i r i b q u y d i » . X a r b i r f u q a r o s o g ’ l i g i n i x o ’ j a l i k y o k i b o s h q a f a o l i y a t t u f a y l i z a r a r l a n g a n a t r o f t a b i i y m u x i t n i n g s a l b i y t a ’ s i r i d a n x i m o y a l a n i s h x u q u q i g a e g a . X a r b i r f u q a r o n i n g m a z k u r x u q u q i e s a b e v o s i t a d a v l a t t o m o n i d a n t a ’ m i n l a n i s h i , k a f o l a t l a n i s h i z a r u r d i r . M a ’ l u m k i , d a v l a t n i n g x a r q a n d a y f u n k s i y a s i b e v o s i t a d a v l a t o r g a n l a r i o r k a l i a m a l g a o s h i r i l a d i . X u s u s a n d a v l a t n i n g e k o l o g i k

f u n k s i y a s i n i a m a l g a o s h i r u v c h i s u b y e k t l a r n i q u y i d a g i c h a g u r u x l a s h i m i z m u m k i n : 1 . D a v l a t x o k i m i y a t b o s h q a r u v o r g a n l a r i ; 2 . M a x a l l i y o ’ z i n i – o ’ z i b o s h q a r i s h o r g a n l a r i ; 3 . J a m o a t b i r l a s h m a l a r i v a t a s h k i l o t l a r n i n g x a m d a f u k a r o l a r .

B u s o x a d a x u k u m a t v a k o l a t l a r o ’ z i g a x o s o ’ r i n t u t a d i . O ’ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i X u k u m a t i a t r o f t a b i i y m u x i t n i m u x o f a z a q i l i s h s o x a s i d a q u y i d a g i v a k o l a t l a r g a e g a :  D a v l a t e k o l o g i k s i y o s a t i n i a m a l g a o s h i r a d i ;  O ’ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i d a v l a t , d a v l a t l a r a r o x a m d a m a x a l l i y e k o l o g i k d a s t u r l a r i n i i s h l a b c h i q i l i s h i n i v a a m a l g a o s h i r i l i s h i n i k a f o l a t l a y d i ;  O ’ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i x u d u d i d a g i a t r o f t a b i i y m u x i t n i m u x o f a z a q i l i s h s o x a s i d a g i q u m i t a l a r , v a z i r l i k l a r , b o s h q a t a s h k i l o t v a b i r l a s h m a l a r f a o l i y a t i n i m u v o f i q l a s h t i r a d i ;  N o d a v l a t e k o l o g i k f o n d l a r n i r a g ’ b a t l a n t i r a d i ;  A t r o f t a b i i y m u x i t x o l a t i x a q i d a x a r y i l d a d a v l a t x i s o b o t i n i t a y y o r l a y d i v a t a k d i m e t a d i ;  E k o l o g i k x a v f l i c h i q i n d i l a r n i q a y t a i s h l a s h n i , u l a r n i c h i q a r i s h m i q d o r i n i v a t a b i i y r e s u r s l a r d a n f o y d a l a n i s h l i m i t l a r i n i b e l g i l a y d i ;  T a b i i y r e s u s r l a r d a n f o y d a l a n g a n l i k u c h u n , a t r o f m u x i t g a t u r l i c h i q i n d i l a r c h i q a r g a n l i k u c h u n x a q m i q d o r i n i b e l g i l a y d i ;  A l o x i d a m u x o f a z a e t i l a d i g a n t a b i i y m u x i t l a r t a s h k i l e t i s h v a u n i R e s p u b l i k a t a b i i y – q u r i q x o n a f o n d i g a k i r i t i s h t o ’ g ’ r i s i d a q a r o r q a b u l q i l a d i ;  F u q a r o l a r u c h u n u z l u k s i z u m u m i y e k o l o g i k t a ’ l i m - t a r b i y a t i z i m i n i t a s h k i l e t a d i ;  T a b i a t n i m u x o f a z a q i l i s h q o n u n c h i l i g i q o ’ p o l b u z i l g a n i d a , m u l k c h i l i k n i n g q a y s i s h a k l i d a n b o ’ l i s h i d a n q a t ’ i n a z a r m a z k u r t a s h k i l o t , b i r l a s h m a n i t u g a t i s h t o ’ g ’ r i s i d a q a r o r q a b u l q i l a o l a d i ;  A x o l i n i z a r u r e k o l o g i k a x b o r o t b i l a n t a ’ m i n l a y d i ;  a t r o f t a b i i y m u x i t x i m o y a s i s o x a s i d a O ’ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g t a s h q i x a m k o r l i k a l o q a l a r i g a r a x b a r l i k n i a m a l g a o s h i r a d i ;

T a b i a t v a u n i n g b o y l i g i O ’ z b e k i s t o n x a l q i n i n g m i l l i y b o y l i g i u n i n g b a r q a r o r i q t i s o d i y – i j t i m o i y t a r a q q i y o t i n i n g k a f o l a t i , i n s o n n i n g f a r o v o n t u r m u s h k e c h i r i s h i n i n g z a r u r i y s h a r t i b o ’ l i b x i s o b l a n a d i . O ’ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i t a b i a t n i m u x o f a z a q i l i s h q o n u n c h i l i g i n i n g a s o s i y v a z i f a s i x a m j a m i y a t v a t a b i a t n i n g o ’ z a r o a l o q a s i s o x a s i d a g i m u n o s a b a t l a r n i t a r t i b g a s o l i s h d a t a b i a t b o y l i k l a r i n i s a q l a b q o l i s h d a n , e k o l o g i k x a v f l i x o ’ j a l i k y o k i b o s h q a f a o l i y a t n i n g t a ’ s i r i n i n g o l d i n i o l i s h d a n , x o z i r g i v a k e l a j a k a v l o d u c h u n a t r o f t a b i i y m u x i t s i f a t i n i y a x s h i l a s h v a u n i s a q l a b q o l i s h d a n i b o r a t d i r . X o ’ j a l i k , b o s h q a r u v y o k i b o s h q a f a o l i y a t n i a m a l g a o s h i r i s h j a r a y o n i d a d a v l a t o r g a n i , t a s h k i l o t l a r , x o ’ j a l i k y u r i t u v c h i s u b y e k t l a r , s h u n i n g d e k , O ’ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i f u q a r o s i v a c h e t e l f u q a r o l a r i x a m d a f u q a r o l i g i b o ’ l m a g a n s h a x s l a r a t r o f t a b i i y m u x i t x o l a t i g a s a l b i y t a ’ s i r k o ’ r s a t a d i l a r . B u n d a u l a r q u y i d a g i m u x i m p r i n s i p l a r g a r i o y a e t i s h l a r i s h a r t :  I n s o n x a y o t i v a s o g ’ l i g i n i x i m o y a q i l i s h n i n g u s t u n l i g i , x a y o t , m e x n a t q i l i s h v a d a m o l i s h u c h u n q u l a y e k o l o g i k s h a r o i t n i n g k a f o l a t l a n i s h i ;  J a m i y a t n i n g i q t i s o d i y v a e k o l o g i k m a n f a a t l a r i i l m i y a s o s l a n g a n x o l d a b i r - b i r i g a b o g ’ l a n g a n l i g i ;  T a b i i y r e s u r s l a r d a n a t r o f t a b i i y m u x i t n i n g z a x i r a s i i m k o n i y a t l a r i n i x i s o b g a o l g a n x o l d a o q i l o n a f o y d a l a n i s h z a r u r l i g i ;  T a b i a t n i m u x o f a z a q i l i s h q o n u n c h i l i g i t a l a b l a r i g a t u l i q r i o y a e t i s h , u l a r n i n g b u z i l g a n l i g i d a j a v o b g a r l i k n i n g m u q a r r a r l i g i ;  T a b i a t n i m u x o f a z a q i l i s h g a o i d v a z i f a l a r n i x a l e t i s h d a o s h k o r a l i k .

D a v l a t e k o l o g i k f u n k s i y a s i m a z m u n i v a t a s n i f i I n s o n i y a t n i n g o ’ s i b b o r a y o t g a n e x t i y o j l a r i n i q o n d i r i s h u c h u n t a b i a t b o y l i k l a r i d a n y o v u z l a r c h a f o y d a l a n i s h o q i b a t i d a e k o l o g i k n o m u t a n o s i b l i k p a y d o b o ’ l d i . X a v f l i e k o l o g i k x o l a t v u j u d g a k e l d i . B u b i l a n m i n g y i l l a r d a v o m i d a t a b i a t , i n s o n v a i s h l a b c h i q a r i s h o ’ r t a s i d a q a r o r t o p g a n m u v o z a n a t b u z i l d i . M a s a l a n , O ’ z b e k i s t o n d a O r o l n i n g q u r i b b o r a y o t g a n l i g i , q i s h l o q x u j a l i g i e x t i y o j l a r i u c h u n e k o l o g i k z a r a r l i m o d d a l a r n i i s h l a t i s h , z a r a r l i i s h l a b c h i q a r u v i t a s h k i l o t l a r n i j o y l a s h t i r i s h , y e r d a n o q i l o n a f o y d a l a n i s h q o n u n l a r i n i b u z i s h t a b i i y e k o l o g i k v a z i y a t n i i z d a n c h i q a r d i . S h u m u n o s a b a t b i l a n , d a v l a t n i n g e k o l o g i k f u n k s i y a s i a l o x i d a a x a m i y a t k a s b e t a d i . D a v l a t n i n g t a b i a t n i m u x o f a z a q i l i s h g a o i d f u n k s i y a l a r i q u y i d a g i l a r d a n i b o r a t : b i r i n c h i d a n , t a b i i y r e s u r s l a r d a n o q i l o n a f o y d a l a n i s h g a , a t r o f m u x i t g a z a r a r y e t k a z i s h g a v a e k o l o g i k v a z i y a t n i n g y o m o n l a s h u v i g a y o ’ l q o ’ y m a s l i k ; i k k i n c h i d a n , j a x o n x a m j a m i y a t i d a v l a t l a r i i s h t i r o k i d a e k o l o g i k s h a r o i t l a r n i s o g ’ l o m l a s h t i r i s h , i q t i s o d i y v a i j t i m o i y s o x a l a r d a g i e k o l o g i k o k i b a t l a r i n i b a r t a r a f e t i s h ; u c h i n c h i d a n , e k o l o g i k q o n u n c h i l i k t i z i m i n i y a r a t i s h v a t e g i s h l i d a v l a t o r g a n l a r i n i t u z i s h . O ’ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i m u s t a q i l d a v l a t s i f a t i d a e k o l o g i k f u n k s i y a s i n i a m a l g a o s h i r i s h u c h u n q a t o r a m a l i y i s h l a r a m a l g a o s h i r m o q d a . X u s u s a n , x o z i r g i p a y t d a R e s p u b l i k a m i z d a i s t i q b o l g a , y a ’ n i , a t r o f m u x i t n i m u x o f a z a q i l i s h v a t a b i i y z a x i r a l a r d a n o q i l o n a f o y d a l a n i s h b o ’ y i c h a 2 0 0 5 y i l g a c h a m o ’ l j a l l a n g a n D a v l a t d a s t u r i i s h l a b c h i q i l g a n . T a b i a t d a n o q i l o n a f o y d a l a n i s h v a u n i m u x o f a z a q i l i s h s o x a s i d a g i b u t u n f a o l i y a t a n a s h u d a s t u r a s o s i d a

t a s h k i l e t i l g a n . D a s t u r d a r e s p u b l i k a d a e k o l o g i k v a z i y a t n i s o g l o m l a s h t i r i s h , y i r i k s h a x a r l a r v a s h a x a r a g r o m e l i r o a t s i y a l a r i k a b i l a r d a e k o l o g i k k e s k i n l i k k a b a r x a m b e r i s h y o ’ l l a r i b e l g i l a n g a n . B u l a r : 1 . T e g i s h l i t e x n o l o g i y a l a r n i i s h l a b c h i q i s h v a j o r i y e t i s h , q i s h l o q , o ’ r m o n v a b o s h q a x o ’ j a l i k t a r m o q l a r i d a g i t a b i i y j a r a y o n l a r n i n g k e s k i n b u z i l i s h i g a o l i b k e l a d i g a n b a r c h a z a x a r l i k i m y o v i y m o d d a l a r n i q o ’ l l a s h u s t i d a n q a t t i k n a z o r a t o ’ r n a t i s h . X a v o v a s u v m u x i t i n i i n s o n n i n g x a y o t i v a f a o l i y a t i u c h u n z a r a r l i y o k i s a l b i y t a ’ s i r e t a d i g a n m o d d a l a r b i l a n i f l o s l a n t i r i s h n i t o ’ x t a t i s h . Q i s h l o q x o ’ j a l i k e k i n l a r i n i , e n g a v v a l o g ’ u z a n i s u g ’ o r i s h d a s u v n i t e j a y d i g a n t e x n o l o g i y a l a r n i k e n g j o r i y e t i s h m u x i m a x a m i y a t g a e g a . Z o v u r s u v l a r i n i d a r y o l a r v a s u v o m b o r l a r i g a t a s h l a s h n i t a r t i b g a s o l i s h v a o q o v a s u v l a r n i c h i q a r i b y u b o r i s h n i b a t a m o m t o ’ x t a t i s h z a r u r . S a n o a t k o r x o n a l a r i d a a t m o s f e r a g a , s u v x a v z a l a r i g a v a t u p r o q q a i f l o s l a n t i r u v c h i x a m d a z a r a r l i m o d d a l a r n i t a s h l a g a n l i k u c h u n s o l i n a d i g a n m a x s u s s o l i q d a n k e n g f o y d a l a n g a n x o l d a m a ’ s u l i y a t n i o s h i r i s h z a r u r . U l a r d a z a m o n a v i y s a m a r a l i t o z a l a s h q u r i l m a l a r i t i z i m i n i j o r i y e t i s h k e r a k . 2 . Q a y t a t i k l a n m a y d i g a n z a x i r a l a r n i q a y t a i s h l a b c h i q a r i s h n i n g t a b i i y r a v i s h d a k e n g a y i s h i n i t a ’ m i n l a g a n x a m d a q a y t a t i k l a n m a y d i g a n z a x i r a l a r n i k a t ’ i y m e z o n a s o s i d a i s t e ’ m o l q i l g a n x o l d a t a b i i y z a x i r a l a r n i n g x a m a t u r l a r i d a n o q i l o n a f o y d a l a n i s h d a r k o r . 3 . K a t t a x u d u d l a r d a t a b i i y s h a r o i t l a r n i t a b i i y z a x i r a l a r d a n s a m a r a l i v a k o m p l e k s f o y d a l a n i s h n i t a ’ m i n l a y d i g a n d a r a j a d a a n i q m a q s a d g a q a r a t i l g a n , i l m i y a s o s l a n g a n t a r z d a o ’ z g a r t i r i s h l o z i m .

4 . J o n l i t a b i a t n i n g b u t u n t a b i i y g e o f o n d i n i m a d a n i y e k i n l a r v a x a y v o n l a r n i n g y a n g i t u r l a r i n i k o ’ p a y t i r i s h e v a z i g a s a q l a b q o l i s h z a r u r . 5 . S h a x a r s o z l i k v a t u m a n l a r n i r e j a l a s h t i r i s h n i n g i l m i y a s o s l a n g a n , x o z i r g i z a m o n u r b a n i z a t s i y a s i n i n g b a r c h a s a l b i y o q i b a t l a r i n i b a r t a r a f e t a d i g a n t i z i m i n i j o r i y e t i s h y o ’ l i b i l a n s h a x a r l a r d a v a b o s h q a a x o l i p u n k t l a r i d a a x o l i n i n g y a s h a s h i u c h u n q u l a y s h a r o i t y a r a t i s h k e r a k . 6 . E k o l o g i k k u l f a t l a r c h e g a r a b o ’ l m a s l i g i n i n a z a r d a t u t g a n x o l d a j a x o n j a m o a t c h i l i g i e ’ t i b o r i n i m i n t a q a n i n g e k o l o g i k m u a m m o l a r i g a q a r a t i s h l o z i m . O r o l m u a m m o s i b u g u n g i k u n d a c h i n a k k a m k e n g k u l a m l i , b u t u n s a y y o r a m i z g a d a x l d o r m u a m m o b o ’ l i b q o l g a n l i g i n i , u n i n g t a ’ s i r i x o z i r d a y o q b i o l o g i k m u v o z a n a t n i b u z a y o t g a n l i g i , b e p o y o n x u d u d l a r d a a x o l i n i n g g e o f o n d i g a t a ’ s i r k u r s a t a y o t g a n l i g i n i n a z a r a d a t u t i s h l o z i m . B u l a r n i x o z i r d a d a v l a t i m i z n i n g e k o l o g i k f u n k s i y a l a r i n i a m a l g a o s h i r i s h d a g i y u n a l i s h l a r i d e s a k , x a t o b o ’ l m a y d i . D a v l a t n i n g e k o l o g i k f u n k s i y a s i y a k i n d a t a b i a t n i m u x o f a z a q i l i s h z a r u r a t i b i l a n v u j u d g a k e l d i . B u n g a c h a b o ’ l g a n d a v r d a t a b i a t d a n f o y d a l a n i s h v a u n i q u r i k l a s h d a v l a t n i n g i q t i s o d i y f u n k s i y a l a r i t a r k i b i d a x a l q i l i n g a n e d i . E k o l o g i k v a z i y a t n i n g y o m o n l a s h u v i , u n g a b o ’ l g a n j a x o n x a m j a m i y a t i n i n g e ’ t i b o r i n i n g o r t i s h i , u n i n g d a v l a t n i n g i c h k i f u n k s i y a l a r i s i f a t i d a i q t i s o d i y f u n k s i y a d a n a j r a l i b m u s t a q i l f u n k s i y a b u l i s h i z a r u r a t i n i k e l t i r i b c h i q a r d i . D a v l a t n i n g e k o l o g i k f u n k s i y a s i n i n g e n g m u x i m a x a m i y a t i j a m i y a t n i n g i q t i s o d i y e k o l o g i k m a n f a a t l a r i n i i l m i y a s o s l a n g a n x o l d a m u v o f i q l a s h t i r i l i s h i n i k a f o l a t l a s h i d a , i n o s n l a r n i n g s o f a t r o f t a b i i y m u x i t g a b o ’ l g a n x u q u q l a r i n i n g a m a l g a o s h i r i s h n i n g z a r u r k a f o l a t l a r i n i y a r a t i s h i d a n a m o y o n b u l a d i .

T a b i a t d a n f o y d a l a n i s h d e g a n d a , t a b i i y m u x i t n i n g f o y d a l i u n s u r l a r i n i i n o s n l a r n i n g i q t i s o d i y , e k o l o g i k , s o g ’ l o m l a s h t i r i s h x a m d a m a d a n i y m a n f a a t l a r i n i q a n o a t l a n t i r i s h g a y o ’ n a l t i r i l g a n f a o l i y a t t u s h u n i l a d i . A t r o f t a b i i y m u x i t n i x i m o y a l a s h d a v l a t n i n g e k o l o g i k f a o l i y a t i n i n g k o ’ r i n i s h i s i f a t i d a , m a v j u d o ’ s i m l i k v a x a y v o n o t i d u n y o s i n i x o z i r g i v a k e l a j a k a v l o d u c h u n s a q l a b q o l i s h g a y u n a l t i r i l g a n c h o r a l a r t i z i m i s i f a t i d a k o ’ r i l a d i . E k o l o g i k x a v f s i z l i k n i t a ’ m i n l a s h i n s o n x a y o t i v a s o g ’ l i g i n i x a r q a n d a y q a r s h i t a ’ s i r k u r s a t u v c h i x u j a l i k f a o l i y a t i d a n x i m o y a l a s h g a q a r a t i l g a n . L . I . S p i r i d o n o v a f i k r i g a k o ’ r a , d a v l a t f u n k s i y a s i u n i n g f a o l i y a t i n i n g a s o s i y y u n a l i s h l a r i b o ’ l i b , o d a m l a r n i n g u m u m i y i s h i n i x a l q i l i s h z a r u r a t i b i l a n v u j u d g a k e l g a n . U s h b u n u q t a i - n a z a r g a k o ’ r a , d a v l a t n i n g e k o l o g i k f u n k s i y a s i j a m i y a t n i n g t a b i a t b i l a n o ’ z a r o a l o q a s i g a o i d m u a m m o l a r n i x a l q i l i s h g a y u n a l t i r i l g a n d a v l a t f a o l i y a t i n i n g e n g m u x i m y u n a l i s h l a r i d a n b i r i b o ’ l i b x i s o b l a n a d i . K u p c h i l i k m u a l l i f l a r d a v l a t n i n g t a b i a t n i m u x o f a z a q i l i s h f u n k s i y a s i n i n g i k k i t o m o n i n i a l o x i d a a j r a t i b k o ’ r s a t a d i l a r , b u l a r a t r o f t a b i i y m u x i t n i x a m d a t a b i i y r e s u r s l a r n i x i m o y a l a s h g a y u n a l t i r i l g a n f a o l i y a t l a r d i r .

Foydalanilgan adabiyotlar: 1 . O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i n i n g K o n s t i t u t s i y a s i . T o s h k e n t , « O ’ z b e k i s t o n » , 2 0 0 3 y i l . 2 . J a m i y a t d a x u q u q i y m a d a n i y a t n i y u k s a l t i r i s h m i l i y d a s t u r i . O ‘ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i O l i y M a j l i s i n i n g a x b o r o t n o m a s i . 1 9 9 7 . 9 - s o n . 3 . « D a v l a t v a x u q u q n a z a r i y a s i » , m u a l l i f l a r j a m o a s i , T o s h k e n t d a v l a t y u r i d i k i n s t i t u t i , T o s h k e n t , 2 0 0 0 y i l . 4 . A . S a i d o v , U . T o j i x o n o v « D a v l a t v a x u k u k n a z a r i y a s i » , I I - j i l d l i . , O ’ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i I c h k i I s h l a r v a z i r l i g i a k a d e m i y a s i , O ’ z b e k i s t o n R e s p u b l i k a s i A d l i y a v a z i r l i g i n i n g « A d o l a t » n a s h r i y o t i , T o s h k e n t , 2 0 0 1 y i l . 5 . Z . I s l a m o v « O b s h e s t v o . G o s u d a r s t v o . P r a v o » 2 - k n i g a . T e o r i y a p r a v o , T a s h k e n t , « A d o l a t » , 1 9 9 8 g o d . 6. O b s h a y a t e o r i y a p r a v a i g o s u d a r s t v a . P o d . r e d . V . V . L a z a r e v a . , i z d . t r e t y e , M o s k v a , Y u r i s t , 2 0 0 0 g o d .

O'xshashlar

Davlatning ekologik funksiyasini amalga oshirish shakllari (ekologik monitoring, ekologik nazorat, ekologik ekspertiza)

Qonun chiqaruvchi hokimiyat organining ekologik funksiyasi

Huquqni muhofaza qiluvchi davlat organlarining ekologik funksiyasi

Davlatning mohiyati

Davlatning mohiyati