Ikki to’g’ri chiziq - Geometriya - Referatlar

Ikki to’g’ri chiziq

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

32.5 KB

Ko'chirib olish

Ikki to’g’ri chiziq Reja: 1. Kesishuvchi to’g’ri chiziqlari. 2. Parallel to’g’ri chiziqlar. 3. Uchrashmas to’g’ri chiziqlari. 4. To’g’ri chiziq kesmasini berilgan nisbatda bo’lish.

Tayanch iboralar: Kesishgan to’g’ri chiziqlar; parallel to’g’ri chiziqlar; ayqash to’g’ri chiziqlar. Ikki to’g’ri chiziq fazoda kesishgan, parallel, uchrashmas (ayqash) holarlarda bo’lishi mumkin. 1. Kesishuvchi to’g’ri chiziqlari. Agar fazoda ikki to’g’ri chiziq o’zaro kesishgan bo’lsa, ularning gorizontal, frontal va profil proyeksiyalar tekisliklardagi bir nomli proyeksiyalari ham o’zaro kesishgan bo’ladi va kesishish nuqtalari bir bog’lovchi chiziqda yotadi. 1-shakl, a va b larda fazoda va epyurda kesishgan a va b to’g’ri chiziqlarning K(K 1 K 2 ) nuqtada o’zaro kesishishi va epyurda kesishish nuqtalarini bir bog’lovchi chiziqda yotishi ko’rsatilgan. 2. Parallel to’g’ri chiziqlar. Ikki to’g’ri chiziq fazoda o’zaro parallel bo’lsa, ularning proyeksiyalar tekisliklaridagi bir nomli proyeksiyalari ham o’zaro parallel bo’ladi. 2-shakl, a va b larda ikki s va t to’g’ri chiziqlarning o’zaro parallelligi ko’rsatilgan. Chiziqlarning parallelligini bilish uchun berilgan kesmaning gorizontal proyeksiyalari uzunliklari nisbatini frontal proyeksiyalari uzunliklari nisbatiga solishtirib ko’rish kerak. Bu holda nisbatlar teng bo’lsa chiziqlar parallel bo’ladi. Yoki parallel chiziqlarning uchlari birlashtirilganda, ularning bir nomli proyeksiyalarining kesishgan nuqtasi (E 1 E 2 ) bir bog’lovchi chiziqda bo’ladi. 3. Uchrashmas to’g’ri chiziqlar. Uchrashmas to’g’ri chiziqlar ayqash chiziqlar ham deb ataladi. Bunday chiziqlar o’zaro kesishmaydilar va parallel ham bo’lmaydilar. Bu chiziqlarning umumiy nuqtasi bo’lmaydi. Bunday chiziqlarningbir nomli proyeksiyalari kesishgan nuqtalari bir bog’lanish chizig’ida yotmaydi. Uchrashmas to’g’ri chiziqlar proyeksiyalarining kesishgan nuqtasi fazodagi bu to’g’ri chiziqlarning ikki nuqtasining proyeksiyalari bo’ladi. Bunday nuqtalar konkurent nuqtalar deb ataladi. 3-shakl, a va b lardagi 1 1 1 2 va 2 1 2 2 hamda 3 1 3 2 va 4 1 4 2 nuqtalar konkurent nuqtalarga kiradi. Bu yerda a 1 , a 2 da yotuvchi 1 1 1 2 nuqta, b 1 b 2 da yotuvchi 2 1 2 2 nuqtaga qaraganda yuqorida joylashgan. Buni

nuqtalarning frontal proyeksiyalar 1 2 va 2 2 lardan yaqqol ko’rish mumkin. shuning uchun 1 1 1 2 nuqta ko’rinar, 2 1 2 2 nuqta esa ko’rinmasdir. Shuningdek, 4 1 4 1 nuqta 3 1 3 2 nuqtaga qaraganda kuzatuvchiga yaqin joylashgan. Demak, 4 1 4 2 nuqta ko’rinar, 3 1 3 2 nuqta esa ko’rinmas bo’ladi. Konkurent nuqtalar geometrik shakllarning epyurda ko’rinar va ko’rinmas qismlarini aniqlashga imkon beradi. 4. To’g’ri chiziq kesmasini berilgan nisbatda bo’lish. Parallel preksiyalarning xosalariga muvofiq, to’g’ri chiziq kesmalarining nisbati ular proyeksiyalarining nisbatiga teng. Shunga ko’ra, kesmani epyurda berilgan bo’lish uchun uning proyeksiyalarini shu nisbatda bo’lish kerak. AB kesmani bo’rilgan 2:3 nisbatda bo’lishni ko’rib chiqamiz (4-shakl). Buning uchun kesma gorizontal proyeksiyasining A 1 uchidan o’tkazilgan yordamchi chiziqda beshta (2+3) ixtiyoriy uzunlikda, lekin o’zaro teng kesma qo’yilgan. So’ngra, 5-nuqta D 1 bilan tutashtiramiz va 2-nuqtadan 5B 1 ga parallel chiziq o’tkazib, C 1 nuqta keyin C 2 nuqtani topamiz. Topilgan C nuqta AB kesmani 2:3 nisbatda bo’ladi. Kesmani berilgan nisbatda bo’lish usulidan foydalanib, epyurda  3 tekislikka parallel bo’lgan profil chiziqdagi nuqtaning bir proyeksiyasi bo’yicha ikkinchi proyeksiyasini topish mumkin. Misol tariqasida  3 ga parallel AB chiziqning gorizontal izini shu usul bilan topishni ko’rsatamiz (5-shakl). Ma’lumki, to’g’ri chiziq gorizontal izining frontal proyeksiyasi M 1 uning frontal proyeksiyasi A 2 B 2 ning davomi bo’lib OX o’qining kesishuv joyida bo’ladi. Demak, gorizontal proyeksiyada shunday M nuqta topish kerakki, undagi kesmalarning nisbati A 1 B 1 :B 1 M 1 =A 2 M 2 :B 2 M 2 bo’lsin. Bu nuqta yordamida chiziqqa qo’yilganda A 1 B 0 =A 2 M 2 va B 0 M 0 =B 2 M 2 kesmalar hamda o’zaro parallel B 0 B 1 =M 0 M 1 chiziqlar yordamida topiladi. Xuddi shu kabi yasash bilan chiziqning frontal izini ham topsa bo’ladi

O'xshashlar

To’g’ri chiziq

Fazoda to’g’ri chiziq

To’g’ri chiziq bilan tekislikning kesishishi

To’g’ri chiziqning umumiy tenglamasi. Ikki to’g’ri chiziqning kesishuvi

To’g’ri chiziqning оrtоgоnаl prоyеksiyalаri to’g’ri chiziq kesmasini nisbatda bo’lish Fales teoremasi