Фазовий эгри чизик - Geometriya - Referatlar

Фазовий эгри чизик

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

834.9638671875 KB

Ko'chirib olish

Фазовий эгри чизик Режа: 1. Цилиндрик винт чизиқ 2. Конусимон винт чизиқ

Цилиндрик винт чизик Фазовий эгри чизиқлар тартибида техникада кўп қўлланадиган цилиндрик винт чизиқдир (72-шакл). Цилиндрик винт чизиқ деб, нуқтанинг айланиш цилиндри ясовчиси бўйича текис - илгариланма ва ўқ атрофида текис бурчак тезлиги билан айлана харакати натижасида хосил бўлган эгри чизиққа винт чизиғи дейилади. Нуқтанинг бир айланиб цилиндр ясовчиси бўйича кўтарилишига винт чизиғининг қадами дейилади ва у h билан белгиланади. A 1 8 A 1 1 A 1 2A 1 3A 1 4 A 1 5 A 1 6 A 1 7 1 2 3 4d/2 360/8 A2 1 A 2 2 A2 3 A2 4 A2 5 A2 6 A 2 7 A 2 8 H A 2 A 3 A 4 A 5 A 6 A 7 A 8 h  d 72-шакл. Винт чизиғининг горизонтал проекцяси айланади, фронтал проекцияси эса синусидан эгри чизиғидан иборатдир. Винт чизиғининг ёйилмаси тўғри бурчакли учбурчакдан иборат бўлиб унинг, гипотенузаси винт чизиғининг узунлигига тенгдир,  винт чизиғининг кўтарилиш бурчаги. Бурчак винт чизиғини исталган нуқтасидан ўтказилган уринма билан винт ўқига перпендикуляр текислик орасидаги бурчакка тенг. L= h d 2 2 ( )  - tq  = h /  d ёки  =аzсtq( h /  d ) Винт АА 8 қисми унинг бир ўрами, катталик эса винт чизиғининг параметри дейилади. Демак, винт чизиқ ўзининг қадами ва диаметри орқали берилар экан.

Винт чизиғининг фронтал проекциясини ясаш учун унинг горизонтал проекциясини ифодаловчи айлана тенг бўлакка бўлинади, масалан 3 га бўлинади. Бу бўлинган (А 1 А 1 1 А 1 2 А 1 3 .....А 1 8 ) нуқталардан вертикал чизиқлар чизилади, булар ўз навбатида винт қадамини ифодаловчи горизонтал чизиқлар билан вертикал чизиқлар кесишиб (А 2 , А 2 1 , А 2 2 , ......А 2 8 ) нуқталарни беради. Бу нуқталарни бирлаштирсак винт чизиғининг фронтал проекцияси синусоида чизиғидан иборат бўлади. Цилиндр сиртидаги винт чизиқ, берилан икки нуқта орасидаги энг қисқа масофа унинг геодезик чизиғи дейилади. Винт чизиқлар ўнакай ва чапақай бўлиши мумкин. Винт чизилигини фронтал проекциясида чапдан ўнга кўтарилса винт чизиқ ўнақай, акс холда чапақай бўлади. Конусимон винт чизик Нуқтани тўғри доиравий конус сиртида айланма ва илгариманма харакити натижасида конуссимон винт чизиқ хосил бўлади. Нуқтани конус сиртида бир айланиб кўтарилишига конуснинг винт қадами дейилади. Конус сиртида 1(1 1 1 2 ) нуқтани ясаш учун SО(S 1 О 1 ,S 2 О 2 ) ясовчисини 360/8 га бурилади ва шунда нуқта конус ясовчиси узунлигини SО/8 бўлагига сурилади. Худди шундай қилаиб қолган нуқталар хам ясалади. Конусимон винт чизиғининг горизонтал проекцияси Архимед спиралини ифодалайди. Винт чизиғини фронтал проекциясини ясаш учун, конуснинг баландлиги винт қадамига тенг бўлган фронтал проекциясини баландлиги винт қадамига тенг бўлган фронтал проекциясини чизиб уни тенг 8 бўлакка бўламиз. Бўлинган нуқталардан Х га параллел қилиб чизиқлар чиқарилади ва улар мос нуқталрни горизонтал проекциясидан кўтарилган вертикал чизиқлар билан кесишиб винт чизиғининг фронтал проекцияси ясалади. (73- шакл).

02 1 2 3 2 4 2 4 2 52 62 72 S 28 2 h d 360/8 0 1 1 1 2 1 3 1 4 1 51 6 1 7 1 S 18 1 01S1/8 h/8 73-шакл Юқоридаги сиртни хосил бўлишидан кўриниб турибдики, цилиндрик сирт бир хил, лекин унинг операцияси хар хилдир. Юқорида бир неча сирт хосил қилувчиларнинг турларини кўрдик, булардан энг оддий хосил қилувчиси тўғри чизиқдан (74-шакл) иборат бўлган цилиндрик сиртдир, яoни: Ф ( ,) à i [А] 75-шаклда конус сиртини хосил бўлишини кўриб чиқамиз. d тўғри чизиқни i ўқи билан ихтиёрий  бурчак остида кесишиб ва уни ўқ атрофида айланиши натижасида айланиш конуси хосил бўлган. Ясовчи d тўғри чизиқ билан айланиш i ўқи хосил қилувчининг геометрик қисмидир. Ясовчи тўғри чизиқни айланиш i ўқи атрофида айланиш жраёнида хосил бўлган сиртни, сўз орқали ифодалашга алгоритмик қисм дейилади. Айланиш конус сиртининг хосил қилувчиси қуйидаги кўринишда бўлади: Ф (g, i ) [ А ]

i Ф ( a,i) [ A ] i 2 a 2 B 2 a 1 B 1i 1 74- шакл Хосил қилувчининг геометрик қисми a ( a 1 , a 2 ) ва i ( i 1 i 2 ) рақали берилган айланиш конусини чизмаси 75- шаклда кўрсатилган . Чизманинг тасмири яққолроқ бўлса , чизмани ўқишда жуда катта ахамиятга эга бўлади . Сиртларнинг чизмаларини яққолроқ ва та o сирлироқ қилиш мақсадида уларнинг проекцияларидаги очеркларини ясашга тўғри келади . Сиртни бирор проекциялар текислигига проекциялашда, проекцияловчи нурлар сиртга уриниб, проекцияловчи цилиндирик сирт хосил қилади. Сиртнинг уриниш нуқталари проекциялар текисликка нисбатан контур кўринар бўлади . Кўринар контур билан чегараланган сиртнинг очерки кўринар бўлади . Проекцияловчи нурлар шар сиртига урунма бўлган (76- шакл ) нуқталардан тузилган контур чизиқ , сиртни кузатувчи томондаги қисми кўринар , текислик томонидагиси эса кўринмас бўлади . 74-шакл ва 75-шаклларда цилиндр ва конус сиртларининг проекцияларидаги очеркларни тасвирланган. Сиртнинг l 2 контур чизиғида ётган А, В нуқтанинг П 1 текисликдаги А 1 В 1 проекциялари контур чизиғининг горизонтал l 1 проекциясида ётади. D нуқтанинг D 1 проекцияси эса контур чизиғининг горизонтал проекцияси l 1 1 чизиқнинг ичкарисида жойлашади. А ва В нуқталарнинг фронтал А 2 ва В 2 проекциялари эса l 2 контур чизиқда фронтал проекцияси l 2 2 чизиқда ётади. l 1 контур чизиқда ётган D нуқтанинг D 2 фронтал проекцияси, l 1 2 чизиқнинг фронтал проекциясида ётади (76 ва 77-шаклларда кўрсатилган).

Барча сиртлар қонуний ва қонунсиз (графикавий) бўлиши мумкин. Ыонуний сиртлар тенгламанинг кўринишга қараб, алгебраик ва транцендент эгри сиртларга бўлинади. S 2 g 1 i A S 2 gi A 2 A 11 2 2 2 3 2 4 2 4 1 3 12 11 1 g 1 S 1  i 1  75-шакл 76-шакл Алгебрик эгри сирт тенгламанинг даражаси шу эгри сиртнинг тартиби деб аталади. Масалан: Эгри сирт тенгламанинг даражаси бўлса, бундай эгри сирт тартибли эгри сирт деб аталади. Агар сиртни тўғри чизиқ билан икки нуқтасида кесиб ўтса, бу сирт l 2 1 l 1 2B 2 B 1 D 1D 2 77-шакл

иккинчи тартибли сирт деб аталади. Транцендент сиртларда тартиб бўлмайди. Масалан: Иккинчи тартибли эгри чизиқни бирор ўқ атрофида айланишида иккинчи тартибли сирт хосил бўлади. иккинчи тартибли сиртни ихтиёрий текислик иккинчи тартибли эгри чизиқ бўйича, тўғри чизиқ эса унинг икки нуқтаси бўйича кесиб ўтади. Тўртинчи тартибли сиртга мисол қилиб тор сиртни олиш мумкин, чунки уни ихтиёрий тўғри чизиқ тўртта нуқтасида кесиб ўтади. Техникада купроқ қўлланиладиган эгри сиртларнинг қуйидаги бир неча синфларини кўриб чиқамиз: 1. Айланиш сиртлар, бу сиртлар жумласига иккинчи тартибли айланиш сиртлар киради. 2. Тўғри чизиқли сиртлар, бу сиртлар жумласига ёйилувчи, ёйилмайдиган ва винтовий сиртлар киради.

Адабиётлар: 1. Муродов Ш. Хакимов Л., Одилов П., Шомурадов А.У., Жумаев М. Чизма геометрия курси. - Тошкент.: Уқитувчи, 1988. - 363с. 2. Хорунов Р. Чизма геометрия курси. -Тошкент: Уқитувчи, 1974.- 430б 3. Кирғизбоев Ю. Чизма геометрия.- Тошкент: Уқитувчи, 1972.-359б.51-98 4. Бубенников А.В. Начертателная геометрия. - М.: Вусшая школа, 1985-288 с. 5. Гордон В.О., Семенцов-Огиевский М.А. Курс начертателной геометрии. - М.: Наука, 1988. -272б.

O'xshashlar

Иккинчи тартибли эгри чизиқлар

Сиртларнинг тугри чизик билан кесишиши

Эгри чизиқ ва унинг берилиш усуллари

Сиртларнинг узаро кесишуви

Айлантириш усули