O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fanining ob`yekti, predmeti, vazifalari va metodlari - Geografiya - Referatlar

O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fanining ob`yekti, predmeti, vazifalari va metodlari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

46 KB

Ko'chirib olish

O ` zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fanining ob ` yekti , predmeti , vazifalari va metodlari Reja: 1. O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fanini o`rganish ob`yekti va predmeti. 2. O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasining boshqa fanlar bilan aloqasi. 3. O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fanining ilmiy tadqiqot metodlari.

O`zbekiston Respublikasining mustaqillikka erishuvi munosabati bilan uning siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy hayotida katta ijobiy o`zgarishlar amalgam oshirilmoqda. Bu o`zgarishlar bilan birga barcha fanlar, shu jumladan iqtisodiy va ijtimoiy geografiya fani oldidagi vazifalar ham har tomonlama kengaymoqda va chuqurlashmoqda. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya fani ishlab chiqarish kuchlarini turli mamlakat yoki rayonlarda rivojlanish va joylanish xususiyatlari hamda inson hayot faoliyati va yashash tarzini hududiy ijtimoiy–iqtisodiy tizimlar doirasida o`rganadi. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya kursini o`qitish Respublikamizda bozor iqtisodiyoti munosabatlari rivojlantirilayotgan hozirgi davrda vatanimiz tabiiy boyliklari, aholisi va xo`jaligini hududiy tashkil etishga doir geografik qonuniyatlar va xususiyatlarni keng ko`lamda tadqiq qilib bu sohadagi malakali mutaxassislarni tayyorlashga yordam beradi. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya fanlari tizimida O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiya kursi muhim o`rin tutadi. Ayniqsa uning ahamiyati Respublikamizning siyosiy mustaqillikni qo`lga kiritishi bilan yanada ortdi. Chunki u jonajon vatanimiz-O`zbekiston Respublikasiga bag`ishlangan bo`lib, uni o`qish bilan talabalar mamlakatimizning siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy hayoti bilan bog`liq barcha jabhalar bilan tanishadilar. Chunonchi, Respublikamizning mikro, mezo va makro iqtisodiy geografik o`rni, uning mamlakat iqtisodiy rivojlanishi bilan bog`liqligi, O`zbekistonning yer usti tuzilishi, iqlimi, mineral boyliklari va ularning tarqalishi, xo`jalikdagi ahamiyati, ulardan iqtisodiy va ijtimoiy sohalarda foydalanish hamda O`zbekiston Respublikasi milliy iqtisodiyotining shakllanish xususiyatlari va tarmoqlari tarkibi bilan tanishadilar. Shuningdek, O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi kursini o`qitish talabalarda bilimga intilish, millatparvarlik, do`stlik, sadoqat, vatanparvarlik tuyg`ularini shakllantirish va rivojlantiririshga yordam beradi. Binobarin, millatimizga, umuminsoniy madaniyat va qadriyatlarimizga e`tiqodi yuksak, o`z kasbi bo`yicha yuqori salohiyatga ega bo`lgan ijodkor geograf kadrlarni yetishtirishga ko`maklashadi.

Kursning maqsadi -O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiya kursini maqsadi talabalarga respublikaning tabiiy boyliklari, aholisi, mehnat resurslari, iqtisodiy rayonlarning shakllanishi va ularning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini o`rgatishdan iborat . O`quv kursining vazifasi - geografik qonuniyatlar va xususiyatlarni keng ko`lamda tadqiq qilib, bu sohadagi malakali mutaxassislarni tayyorlashga yordam berish, ishlab chiqarish jarayonini samarali tashkil qilish, tadbirkorlikni rivojlantirish, mulkchilikning turli shakllarini e`tiborga olib kichik va o`rta biznesni rivojlantirish, hududlarning ichki imkoniyatlarini hisobga olib ularga xo`jalik tarmoqlarini to`g`ri joylashtirish va rivojlanish yo`llarini tahlil qilish ham ushbu fanning vazifalaridan hisoblanadi. O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasining boshqa fanlar bilan aloqasi. O`zbekiston Respublikasi iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fani sanoat geografiyasi, aholi geografiyasi, shaharlar geografiyasi, transport geografiyasi, ijtimoiy geografiya, kartografiya, tabiiy geografiya jumladan, O`zbekiston tabiiy geografiyasi fanlari bilan uzviy aloqador. Ushbu fan birinchi galda tabiiy geografiya fani bilan yaqindan aloqadadir. Chunki iqtisodiy geografiya u yoki bu mintaqani iqtisodiy va ijtimoiy jihatdan o`rganayotganda, o`sha joyning tabiiy sharoiti, tabiiy resurslarining hududiy xususiyatlarini har tomonlama bilmasdan turib, unga iqtisodiy jihatdan baho berish, ishlab chiqarish kuchlarini ilmiy jihatdan tashkil qilish va joylashtirish mumkin emas. O`zbekiston Respublikasi iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fani iqtisodiy geografiyaning tarmoqlari sanoat, qishloq xo`jaligi, transport va tashqi iqtisodiy aloqalar geografiyasi fanlari bilan ham yaqindan aloqadordir. Chunki, ularni hududiy tashkil etish shakllari o`ziga xos bo`lib, mamlakatimizning turli mintaqa va hududlarida turlicha joylanish va rivojlanish xususiyatlariga ega.

O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fani kartografiya fani bilan ham yaqindan aloqadordir, chunki u yoki bu davlatlarni iqtisodiy geografik jihatdan o`rganayotganda kartografiyadan keng foydalaniladi. Bu fanni kartasxemalar, kartogramma va kartodiagrammalar, harakatdagi chizmalar, jadval va diagrammalarsiz tasavvur qilib bo`lmaydi. Bundan tashqari O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fani "demografiya" fani bilan ham uzviy bog`liq. Sababi, aholi va mehnat resurslari jamiyatda eng asosiy kuch hisoblanadi. Ya`ni aholi bir vaqtning o`zida ham ishlab chiqaruvchi kuch, ham iste`molchi hisoblanadi. O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fanining ilmiy tadqiqot metodlari. H ar qanday fanning predmeti, ta`rifi uning asosiy tamoyillarini o`zida aks ettirishi shart. Chunki, o`zining metodologiyasi va metodi, tadqiqot predmeti va tamoyillariga ega bo`lmagan fan mustaqil fan hisoblana olmaydi. Shuningdek, qonun va kategoriya, asosiy ilmiy g`oya va tushunchalar har bir fan uchun zarurdir. Ularni aniqlash, o`rganish, qo`yilgan tub maqsadlarga erishish, eng avvalo, ma`lum vosita yoki yo`llarni, turli xil metodlarni talab etadi. Bu o`rinda agar tamoyillarga amal qilinsa, metodlar qo`llaniladi; tamoyil va usul birgalikda ko`zlangan maqsadga erishishga ko`mak beradi, fanning ichki rivojlanish qonuniyatlarini, uning taktika va strategiyasini ta`minlaydi, ifodalaydi. O`z navbatida, metodlar bevosita shu fanga xizmat qiluvchi yoki barcha fanlarga tegishli bo`ladi. Masalan, geografiya fanining maxsus metodlari sifatida kartografik, geografik taqqoslash, rayonlashtirish va boshqalarni ko`rsatish mumkin. Ayni paytda statistik, energiya ishlab chiqarish sikllari, esktropolyatsiya, iqtisodiy geografik o`rin kabilar ko`proq iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaga jumladan, O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi faniga xizmat qiladi. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya fani jumladan, O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fani ayniqsa bozor iqtisodiyotiga o`tishda respublikaning mustaqilligini mustahkamlashda hamda kelajakda O`zbekistonni rivojlangan

davlatlar qatoriga chiqishi uchun respublikadagi mavjud iqtisodiy va tabiiy, mehnat resurslaridan oqilona tadbiq qilish va undan foydalanishga juda katta e`tibor berishni taqozo etadi. Bu jarayonlarni o`rganishda, tahlil qilishda va o`z maslahatlarini berishda O`zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi fanini roli benihoya kattadir.

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati: 1. Karimov I.A. O`zbekiston XXI asr bo`sag`asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari .–T.: 1997. 2. Karimov I.A. O`zbekiston "milliy" istiqlol, iqtisodiyot, siyosat, mafkura. T., 1996. 3. Abirqulov Q. Iqtisodiy geografiya. T., 2004. 4. Алаев Э.Б. Социально-экономическая география. Понятийно- терминологический словарь. – М.: Мысль, 1983. 5. Akramov Z . M . O ` zbekiston Respublikasi iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi o ` quv dasturi . T ., 1992. 6. Asanov G.R. Sotsial-iqtisodiy geografiya: termin va tushunchalar izohli lug`ati. - T.: O`qituvchi, 1990. 7. Asanov G.R., Nabixonov M., Safarov I. O`zbekistonning iqtisodiy va ijtimoiy jo`g`rofiyasi. -T.: O`qituvchi, 1994. 8. Axmedov E.A. O`zbekiston shaharlari mustaqillik yillarida. –T., 2002. 9. Axmedov E.A., Boltayev M.J. O`zbekiston Respublikasi iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi. Ma`ruzalar matni. Toshkent, 2000. 10. Axmedov E.A. va va boshqalar. Mustaqil O`zbekiston. T., 2001. 11. Axmedov E.A., Saydaminova Z. O`zbekiston Respublikasi. Qisqacha ma`lumotnoma. Toshkent, O`zbekiston, 1995. 12. Baratov P. O`zbekiston tabiiy geografiyasi. -T.: O`qituvchi, 1996. 13. Vahobov H. Tillaboyeva M. Iqtisodiy geografiya asoslari. – T.: O`qituvchi, 2001. 14. Ro`ziyev A.R., Abirqulov Q.N. O`zbekiston iqtisodiy geografiyasi. -T.: "Sharq", 2002.

O'xshashlar

Qashqadaryo viloyati iqtisodiy geografiyasi fanining predmeti,maqsadi va vazifalari

O`zbekiston tashqi iqtisodiy aloqalar geografiyasi

Sanoat va qishloq xo`jaligi asoslari fanining maqsadi va vazifalari, tadqiqot metodlari

Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya fanining tadqiqot obyekti va predmeti

Aholi geografiyasi (iqtisodiy va ijtimoiy geografiya)