Янгича фалсафий дунёкарашни шакллантириш ва ўзликни англаш тарбиясининг долзарблиги - Falsafa - Referatlar

Янгича фалсафий дунёкарашни шакллантириш ва ўзликни англаш тарбиясининг долзарблиги

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

34.5 KB

Ko'chirib olish

Янгича фалсафий дунёкарашни шакллантириш ва ўзликни англаш тарбиясининг долзарблиги Тарихий жараён ҳамиша кишилар онги ва тафаккурини, дунёкараши ва турмуш тарзини у ёки бу кўринишдаги ғоялар таъсирида маълум бир мақсад ва манфаатларга йўналтириш пировардида эса шу ғояларни эътикодга айлантириш тарзида кечади. Бизнинг давримиз ҳам бундан мустасно эмас. Инсоният XXI асрга қадам қуйиб, инсоннинг интеллектуал салоҳияти устувор мавқега эга бўлиб бораётган ҳозирги даврда зиддиятлар ва қарама- қаршиликлар охир оқибатда мафкура майдонларида инсон онги ва қалби учун кураш қиёфасига кирди. Хозирги даврда жаҳон мафкуравий майдонларида содир бўлаётган жараёнларга назар солар эканмиз, шу нарсага амин бўламизки, ғоявий босимнинг фаоллашуви, турли мафкуравий тахдидлар энг замонавий кураш усулларини, ахборот–технологик имкониятларнинг бутун бошли арсеналини ишга солмокда. Бундай вазиятда ишончли ва мустахкам мафкуравий ҳимоя имкониятларини яратиш хаётий заруратга айланиб бормокда. Колаверса, бундай заруратнинг яна бир омили шундан иборатки, жахон микёсида тухтовсиз ва шиддат билан кечаётган глобаллашув жараёни турли даражадаги, аммо аниқбир мақсадни кўзлаган зарарли ғояларнинг кишилар онгига ва турмуш тарзига таъсир этиш имкониятларига кенг йул очиб бермоқда. Бугун биз кишилар онги ва тафаккурида туб ўзгаришларни амалга ошириш баробарида янгича фикрлаш ва фалсафий дунёқарашнинг янгиланшини давр такозаси, миллий мустакиллигимиз талаби деб англамоғимиз лозим. Фалсафий дунёкарашнинг янгиланиши аввламбор мустақиллик

туфайли ижмоий-фалсафий фанларни ўқитиш билан боғлик талаблар билан боғлиқдир. Бу борада ижтимоий-фалсафий фанлар вазифаси фалсафий билимларни чуқурлаштириш асосида талаба ёшларда эркин фикр ва мустақил дунёкарашни шакллантириш, хозирги мураккаб ижтимоий воқеалар оқимида ўз билими ва тафаккурига таяниб воқеа ва ходисаларни соғлом мушохада килиш, оқ-қорани фарқлай оладиган ҳамда оқилона баҳолай олиш қобилиятини шакллантиришдан иборатдир. Албатта, бу ўринда фалсафа фанининг ролига алоҳида аҳамият бермоқ зарур. Фалсафа оламига қадам қўяр эканмиз, одатда у ёки бу муаммоси, баъзи файласуфларнинг номлари билан таниш эканлигимиз маълум бўлади. Чунки болалик чоғларимизданоқ олам ҳақидаги илк билимларимизни жамлаш билан бирга инсоният тақдири, кишилар ҳаёти ва мамоти, орзу-умидари, ташвишлари ва қувончлари ҳақида ўйга толамиз. Шу тариқа онгимизда файласуфларни асрлар мобайнида ташвишга солиб келган муаммолар юзасидан фикрлар, мулоҳазалар шаклланиб боради. Бу муаммолар эса бугунги кунда ҳам долзарбдир. Бироқ замон ўзгариб боргани сари, фалсафий дунёқарашнинг қиёфаси ҳам ўзгармоқда. Демак, антик, анаънавий фалсафа билан бир қаторда замонавий фалсафани ўрганиш, таҳлил қилиш, кишилар ўртасидаги ўзаро муносбатларни, борлиқ тушунчаси ва ўзликни англаш каби муаммоларни янгича фикр ва муолаҳазалар асосида тадқиқ этиш, айни кунда муҳим масаладир. Фалсафа фанининг асосий муаммоларини тахлил килиш, талаба ёшларга унинг мазмун-мохиятини аниқ – равон, содда тил билан тушунтириб бера олиш ҳар бир тингловчини “дунё”, “борлиқ”, “онг”, “инсон” каби фалсафий тушунчалар моҳиятини янада чуқурроқ, теранроқ англашга, уни бутун онгу-шуури билан ҳис этишга ундайди. Фалсафа дунёни умумий алоқадорликда, боғлиқликда ва яхлитликда ҳрганади. Ана шу яхлитлик ва бирлик маъноси, агар уни талаба ёшларзга туғри етказиб бера олинса, ҳар

бир инсонда дахлдорлик ва масъулият ҳиссини уйғота олади. Дахлдорлик- бу аввало инсоният тафаккури, билим ва маданиятига хос барча ютуқклар, умуминсоний қадриятларнинг барпо бўлишида менинг аждодларимнинг, ота- боболаримнинг, миллатим ва халқимнинг ҳам муносиб хиссаси бор, деб тўла ишонч билан ва фахр туйғуси билан айта олишдир. Масъулият хисси ана шу бойликлардан, миллий ва умуминсоний қадриятлардан оқилона ва унумли фойдаланиш, уни ижодий бойитиб, келажак авлодларга етказишдир. Юқорида келтирганимиз, ҳар иккала инсоний ҳислатнинг фалсафий мағзини чақар эканмиз, келажак авлоднинг ғоявий - ахлокий етуклигида шу каби ҳислатлар маънавий пойдевор бўлишига амин бўламиз. Талаба ёшларда фалсафий билим асосларини шакллантириш ва бу билимларни янада чуқурлаштириш дунёда содир булаётган воқеа ва ҳодисалар моҳиятига янада чуқурроқ кириб бориш имкониятини очиб берадики, бу нарса атроф воқеаликка енгил-елпи ва юзаки караш ҳиссидан бегоналаштириб, дахлдорлик ва масъулият хиссини уйготади. Натижада хар бир инсон уз «Мен» лигини таниб, ижтимоий жараёнда ўз ўрнига эга бўлишга интилади. Шу боис фалсафанинг моҳият мазмуни, унинг жамиятдаги ўрни, мақсад ва вазифалари мавзусига доир маърузанинг ўзидаёқ талаба ёшларимизда «фалсафанинг ўзи нима?» деган саволга ўрин қолдирмаслиги керак. Дарҳақиқат, аввал бошда шу нарсага диққатни жалб қилмоқ керакки, фалсафа-бу ҳаёт. Унда кечадиган воқеалар, турли муаммолар ва ана шу муаммолар доирасида уз хаёт мазмунини белгилаб олиш, мақсад сари интилишдир. Қ олаверса, фалсафа - бу ў зликни англаш дем а кдир. Шубхаси з , фалсафа д ун ё ва ундаги турли- туманликни бир бутун яхлит хо л да ў рга н ади. Агар инсон ана шу турли- туманлик қ аъридан ў з «Мен»лигини топа олса, ма қ сад сари ту ғ ри йулни танланган булади. Шу боис фалсафа ҳ ар биримизни муаммонинг ечими сари й ў ллайди, мушохада қ илиш, фикрлаш ва ў з

ҳ а қ и қ атимизни ифода этиш эркинлигини беради. Зеро, оламни англаш- ў зликни англашдан бошланади, деган на қ л хаётий хакикатдир. Фалсафий билимларни эгаллаш жараёнида фалсафанинг мухим бир қ оидаси ойдинлашади: биз ҳ амиша, хар лахзада «Мен инсонман»- деган тушунчани онгу шууримизга синдириб, такрор этмогимиз лозим. Ана шу фалсафий иборадан чи қ арилган хулоса эса унинг қ иёфасини доимо намойиш этиб туради.

O'xshashlar

Жамиятни фалсафий англаш асослари

Миллий ўзликни англаш, уни мустаҳкамлаш ва миллатлараро тотувликни таъминлаш шахс маънавияти белгилари

Дунёни англаш ва билиш

Фалсафанинг фан сифатида шаклланиши, унинг предмети, функциялари ва муаммолари

Дунёкараш ва унинг тарихий типлари. Фалсафий дунёкараш, унинг хусусиятлари ва тамойиллари